Buitenland
Lenin 'afwezig' bij
laatste riten Unie
België waarschuwt voor
escalatie geweld in Zaïre
Georgië beperkt export
naar rest Sovjetunie
Cuba zet brandstof op bon
Serviërs klaar voor verovering Osijek
VN beginnen vandaag aan
karwei Westelijke Sahara
Vrijdag 6 september 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: JAN KUNGE
mted Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
Treuhand-bestuurder fraudeerde
Het voormalige bestuurslid van de Treuhandanstalt en ex-mi
nister voor de lichte industrie in de oude DDR, Günther Halm.
wordt verdacht van het verstrekken van geheime bedrijfsinfor
matie aan investeerders. Volgens een woordvoerster van het mi
nisterie van justitie is op zes plaatsen een inval gedaan om be
wijzen te vergaren voor de vermeende, ongeoorloofde praktijken
van Halm. De Treuhandanstalt houdt zich bezig met de privati
sering en sanering van het voormalig Oostduitse bedrijfsleven.
Krim wil bij de Oekraïne blijven
De autonome Krim-republiek wil bij de Oekraïne blijven. De
Opperste Sovjet van de Krim heeft dat gisteren op een bijzonde
re zitting besloten. Tegelijkertijd verklaarden de afgevaardigden
vast te houden aan de zelfstandigheid en ondeelbaarheid van de
republiek. De afgelopen maanden weerklonk in de Krimrepu-
bliek ook de eis voor aansluiting bij de Russische federatie.
Thai Air: Schoonheid boven hersens
Vliegtuigstewardessen moeten mooi zijn en geen hersens heb
ben, aldus de baas van Thai International. „Intelligente vrouwen
neigen ernaar er niet goed uit te zien", zei het hoofd van de
Thaise luchtmacht en voorzitter van de nationale luchtvaart
maatschappij, maarschalk Kaset Rojananil, die ook lid is van de
militaire junta van Thailand. Volgens het Thaise dagblad Nation
heeft hij opdracht gegeven om knappere meisjes aan te nemen.
Gigantisch condoom op huis senator
Aids-activisten hebben gisteren een bijna vijf meter groot na-
maakcondoom op het huis geplaatst van de ultra-conservatieve
Amerikaanse senator Jesse Helms in Washington. „Helms is do
delijker dan een virus", zo viel op het condoom te lezen. Actie
voerder Peter Staley vertelde dat het condoom met behulp van
een generator in de tuin werd opgeblazen. Toen de politie bij
het huis van de senator arriveerde liet men het voorbehoeds
middel weer leeg lopen. Er is niemand gearresteerd.
China staakt hulp aan Rode Khmer
China staakt alle hulp aan de verzetsbeweging Rode Khmer in
Cambodja. China voorzag in het merendeel van de wapens van
de Rode Khmer. Eerder heeft China al verklaard de Rode Khmer
geen militaire hulp meer te verlenen. Nu zei de minister: „Wij
verlenen geen enkele vorm van steun meer aan de drie verzets
bewegingen in Cambodja".
Noriega's dochters Sandra en Thays woonden gisteren de eerste dag
van het proces tegen de voormalige sterke man van Panama bij. fo
to afp susan knowles
Selectie jury voor proces Noriega
Het proces tegen de van handel in drugs verdachte voormalige
sterke man van Panama, generaal Noriega, is gisteren in Miami
begonnen met het kiezen van de jury. De rechtbank heeft 300
kandiaten, van wie er twaalf in de jury komen en nog eens twaalf
als reserve worden aangewezen. Men denkt dat het twee weken
kan duren voordat de jury compleet is. Pas dan kan de aanklacht
worden voorgelezen. Het vroegere hoofd van het leger van Pana
ma wordt beschuldigd van drugshandel naar de Verenigde Sta
ten. Hij kan tot maximaal 145 jaar gevangenisstraf worden ver
oordeeld.
België maakt zich steeds meer
zorgen over de onrust in zijn
vroegere kolonie Zaïre. Minister
Eyskens (buitenlandse zaken)
waarschuwde gisteren voor het
snel afglijden van de toestand in
Zaïre, zowel op sociaal, econo
misch als op politiek gebied, als
de beloofde democratische her
vormingen niet doorgaan.
Sinds maandag is het onrus
tig in de hoofdstad Kinshasa na
botsingen tussen ordetroepen
en betogers, die demonstreer
den tegen de sterk gestegen
kosten van levensonderhoud.
De kantoren van de oppositie
partijen zouden zijn bestormd
en geplunderd. Ook zouden er
doden zijn gevallen.
Vorig jaar beloofde president
Mobutu, die de bui zag hangen
Premier Walter Lini van Vanua
tu is vandaag afgetreden nadat
het parlement een motie van
wantrouwen tegen hem had
aangenomen. De motie had de
steun van Lini's eigen
Vanua'aku Partij.
Lini, die premier was sinds
Sobtsjak verrast Congres met voorstel voor herbegrafenis
Het Congres van Afgevaardigden heeft gisterend in Mos
kou, zij het met enige tegenzin, definitief een streep gezet
onder de Unie van Socialistische Sovjet-Republieken
(USSR) door in te stemmen met een voorstel om in de
nabije toekomst een nieuwe 'Unie van Soevereine Sta
ten' te vormen. Tevens stemde het Congres in met de
vorming van een nieuwe regeerstructuur met een staats
raad, een economische commissie voor de republieken
en een voorlopig parlement.
1 STEVE CRAWSHAW
THE INDEPENDENT
Lenin, een verplicht aanwezig
bij alle serieuze gebeurtenissen
in de Sovjetunie, was uit de hal
verwijderd,
waarschijnlijk]
lemaal niet stemden mis
schien stonden zij in de gang te
roken of schrokten zij boter
hammen naar binnen in de
kantine. De afgevaardigden let
ten er met name op dat hun
privileges niet helemaal verlo
ren gingen: zij
te stemde De Sovjetunie bestaat niet meer: 1682
voor de afgevaardigden stemden voor. foto ap
opheffing
van de
USSR, kon men gemakkelijk de
historische momenten missen.
In het Congrespaleis in het
Kremlin was de chaos gisteren
duidelijker dan de ernst van de
gebeurtenissen. Er werd zo vaak
gestemd over alinea's, amende
menten en moties dal de afge
vaardigden permanent in de
war leken.
Nadat een motie het niet had
gehaald bij een stemming,
vroeg een vermoeid-klinkende
president Michail Gorbatsjov:
„Een vergissing, nietwaar?" „Ja!
riepen de afgevaardigden te
rug. „Goed, dan stemmen we
opnieuw." En dat deden ze. De
ze keer kwam het goede ant
woord.
Niettemin was president Gor
batsjov een tsaar zonder kei
zerrijk in zijn element, toen
hij de procedures afwerkte met
een bevelend „zet zijn micro
foon af', „ik weiger iedereen
het woord" en een keer zelfs
dreigde de procedures stop te
zetten als de afgevaardigden
niet tot de vereise tweederde
meerderheid zouden komen.
De tweederde meerderheid
werd gedeeltelijk gemist, omdat
meer dan honderd mensen he-
boris jurchenko
ties. Zoals een koppig paard
weigert, of te bang is, om over
de hoogste hindernis te sprin
gen, zo dook het Congres drie
keer weg voor het zichzelf naar
de vergetelheid stemde. Bij de
vierde poging namen de afge
vaardigden eindelijk de hinder
nis. Blijkbaar verbaasd over wat
ze hadden bereikt, applaudi-
seerden zij voor zichzelf. Buiten
in de gangen liepen de afge
vaardigden rond, in de hoop dat
iemand hen belangrijk genoeg
zou vinden om te interviewen.
Met name Anatoli Sobtsjak, de
burgemeester van Leningrad (of
Petersburg, zoals de modernere
inwoners de stad noemen) en
de nieuwe ster van de nieuwe
democratie, was veelgevraagd
en gaf televisie-interviews ter
wijl hij op de roltrap stond.
Het was Sobtsjak die voor het
mooiste theaterspektakel zorg
de, wat niets te maken had met
de agenda zoals die oorspron
kelijk was opgesteld. Nadat het
personeel was bedankt voor
„het voortreffelijke werk" dat ze
voor het Congres hadden ver
richt, en iedereen dacht dat de
voorstelling voorbij was, stond
hij plotseling op het spreekge
stoelte met de suggestie dat
„Vladimir Iljitsj Lenin, in over
eenstemming met zijn wensen
en de nationale en religieuze
gebruiken" uit het mausoleum
op het Rode Plein gehaald zou
moeten worden en begraven
zou moeten worden, als een ge
woon sterfelijk wezen.
De afgevaardigden leken met
stomheid geslagen. Gorbatsjov
zei niet of de verhuizing van
Lenin een goed of een slecht
idee was. Maar, als altijd de
meester van het compromis,
haalde hij hen over de zwarte
piet toe te spelen aan de nieuwe
versie van het parlement, die
volgende maand bijeenkomt.
Beneden hingen briefjes voor
de afgevaardigden waar ze zich
in het Kremlin moesten verza
melen voor het maken van hun
groepsfoto. Van een ding kon
den ze zeker zijn: als ze gisteren
i het Lenin-mausoleum kan spoedig e
de foto's niet lieten maken, zou
den ze waarschijnlijk niet nog
een kans krijgen.
Toen verdwenen degenen van
buiten de stad naar de touris-
tenbussen van Spoetnik die bui
ten voor hen klaarstonden. RIP,
Rust In Vrede, de Sovjetunie, na
een lange ziekte. Geen bloe-
De laatste vergadering van het Congres van Afgevaardigden van de
Sovjetunie. Twee afgevaardigden proberen de aandacht te trekken van
de voorzitter. foto afp vassili korniev
Litouwen herziet
rehabilitatie
NEW YORK-VILNIUS AP
Litouwen heeft gisteren gezegd
dat ze de rehabilitatie van twee
van oorlogsmisdaden beschul
digde Litouwers opnieuw zal
bekijken na protesten van het
Simon Wiesenthal Centrum Li
touwen heeft sinds 1988 onge
veer 35.000 mensen gerehabili
teerd die beschuldigd zijn van
nazi-oorlogsmisdaden. Onder
hen zijn 13 mensen die hebben
bekend tussen 1941 en 1945,
toen Litouwen was bezet door
nazi-Duitsland, deel te hebben
genomen aan massamoorden.
Gisteren verzamelden zich
voor de vierde achtereenvolgen
de dag betogers bij het hoofd
kwartier van de Nationale De
mocratische Partij in de hoofd
stad Tbilisi om het aftreden van
president Gamsachoerdia en
diens regering te eisen. De be
togers eisten ook nieuwe verkie
zingen.
De voormalige Sovjet-minis
ter Sjevardnadze (buitenlandse
zaken), zelf een Georgiër, zei
woensdag voor de televisie dat
hij een gevaarlijke ontwikkeling
in de republiek bespeurde. Gis
teren sloeg Gamsachoerdia te
rug met de mededeling dat hij
Sjevardnadze als „een vijand
van Georgië" beschouwde.
De Georgische premier Goe-
goesjvili heeft gisteren een ver
bod ingesteld op de export van
voedsel, industriële produkten,
bouwmateriaal, hout en mine
ralen. Deze goederen zijn elders
in de Sovjetunie uiterst schaars.
Het persbureau Tass meldde
dat plaatselijke functionarissen
vrezen dat de maatregel zal lei
den tot tegenmaatregelen van
andere republieken en dat Ge
orgië daardoor problemen zal
krijgen met de import van gas,
olie, graan, melkprodukten en
katoen. Georgië is van de im
port van deze goederen sterk af
hankelijk.
MEXICO-MOSKOU
het
toen in tal van andere Afrikaan
se landen de democratie wortel
schoot, een meerpartijendemo-
cratie. Om de noodzakelijke
hervormingen te bespreken
werd een Nationale Conferentie
met oppositiegroeperingen ge
organiseerd. Maar sinds de ope
ningszitting begin augustus is
het overleg ontaard in procedu
reel getouwtrek. Volgens de op
positie is dat de schuld van Mo
butu.
De relatie tussen België en
Zaïre, dat in 1960 onafhankelijk
werd, is sterk bekoeld nadat
Brussel vorig jaar een scherpe
veroordeling had uitgesproken
naar aanleiding van ernstige rel
len in Lubumbashi, de tweede
stad van Zaïre. Een diep bele
digde Mobutu nam toen sanc
ties tegen België.
Premier Vanuatu afgetreden
Vanuatu in 1980 onafhankelijk
werd, zal worden vervangen
door de voormalige minister
van buitenlandse zaken Donald
Kalpokas.
Vanuatu is een verzameling
van 80 eilandjes ten oosten van
Australië en viel onder de naam
Nieuwe Hebriden tot 1980 on
der Brits-Frans bestuur.
Ondanks dat eerder, in het bij
zijn van EG-gezant Henri Wy-
naendts, een plaatselijk be
stand was afgekondigd tussen
lokale Kroatische autoriteiten
en vertegenwoordigers
federale leger van Joegoslavië
zijn gisteravond bij Osijek
de hoofdstad van Slavonië in
Oost-Kroatië de gevechten
weer hervat.
BIUE-OSUEK DUSAN STOJANOVIC
De stad, die ongeveer 150.000,
merendeels Kroatische inwo
ners telt, is vrijwel omsingeld
door het federale leger en Servi
sche rebellen. Al weken lang is
hier het geluid van zware artille
rie te horen. De Kroaten zeggen
dat zowel legereenheden als de
opstandelingen verantwoorde
lijk zijn voor de artilleriebe
schietingen, maar het leger on-
kent erbij betrokken te zijn.
„De slag zal bloedig zijn, maar
Osijek zal spoedig van ons zijn",
aldus Ilija Cesar, die dinsdag de
aanval leidde op Bilje, een dorp
op 7 kilometer ten noorden van
Osijek. Bilje. door Kroaten be
woond, maar nu in Servische
handen, was het laatste Kroati
sche bolwerk ten noorden van
Osijek. Woensdag was Bilje ver
laten: sommige huizen brand
den nog, na gevechten waarbij
dinsdag tenminste 17 mensen
om het leven kwamen.
Cesar zegt dat de aanval op Os
ijek mogelijk begint met een in
tensieve beschieting met mor
tiergranaten om de Kroaten tot
vluchten aan te zetten. .Als niet
alle Kroaten weggaan, zullen we
de stad binnen moeten trekken.
En dat zal bloedig zijn", zo
voegt hij er aan toe.
Dinsdag maakte Pammer mel
ding van nieuwe hevige bom
bardementen op Osijek, dat 230
kilometer ten oosten van de
Kroatische hoofdstad Zagreb
ligt. Het was toen onduidelijk of
de aanval een voorbode was
van een groot offensief.Als Os
ijek valt zal Slavonie ook van
ons zijn", zei Cesar eerder. „Dat
zal mijn laatste slag zijn", zo
voegde hij er aan toe.
Naar schatting 75 procent van
de bevolking van Osijek is
Kroatisch en de stad is een cen
trum van Kroatisch nationalis
me. Volgens lokale journalisten
komen 30 van de 48 leden van
het stichtingscomite van de re
gerende Kroatische Democrati
sche Unie van de Kroatische
president Franjo Tudjman uit
Osijek. Het is de belangrijkste
plaats voor wie Slavonië, de
noordoostelijke graanschuur
van Kroatië, in zijn greep wil
hebben.
Het Kroatische persbureau HI-
NA meldde gisteren dat de in
woners van Osijek de voorgaan
de nacht in schuilkelders had
den doorgebracht. De mensen
gingen niet naar hun werk, om
dat ze een Serische aanval ver
wachtten. Radoslav Zdjelarevic,
het nieuwe hoofd van politie
van de Baranja-regio, die zich
ten noorden van Osijek tot de
Hongaarse grens uitstrekt, zegt
dat een grootscheepse aanval
op Osijek nu op elk moment
kan beginnen. De Baranja-regio
werd dinsdag door Serviërs ver
overd.
•De Kroatische media zeggen dat
de autoriteiten in Osijek. voor
namelijk fervente Kroatische
In Cuba gaat deze maand de
brandstof voor huishoudelijk
gebruik op de bon. Vorig jaar
zijn al voedsel, kleding en ben
zine op rantsoen gegaan. Dat
gebeurde nadat de Sovjetunie
haar hulp aan het land had ver
minderd en een eind was geko
men aan de handel met Oost-
europese landen.
De ontmanteling van het
communisme heeft Cuba naar
schatting 90 procent van zijn
import gekost. President Castro
heeft echter duidelijk gemaakt
dat hij niet van plan is de com
munistische koers van het land
te wijzigen. De partijkrant
Granma schreef vorige week:
„Wat er ook gebeurt in de Sov
jetunie, wij zullen niet afwijken
van het door ons gekozen pad".
Castro heeft de bevolking al
proberen voor te bereiden op
nog moeilijker tijden, nu de
mogelijkheid niet ondenkbaar is
dat de Sovjetunie alle leverin
gen aan Cuba stopzet. Sovjet
minister van buitenlandse za
ken Boris Pankin zei gisteren
dat het tijd is om de banden
met Cuba opnieuw te bezien.
Een Kroatische soldaat zoekt dekking voor het vuur van een Servische
scherpschutter in het zwaar belaagde Osijek. foto epa peter northall
nationalisten, zweren de stad
„tot de laatste druppel bloed" te
zullen verdedigen. In totaal zijn
nu meer dan 300 mensen om
gekomen bij de etnische strijd
in Kroatië sinds deze republiek
zich op 25 juni samen met het
naburige Slovenie onafhankelijk
verkaarde van Joegoslavië.
aantal landen diep in de buidel
heeft getast. Het is wat de VN
betreft ook de laatste: heel Afri
ka zal na dit referendum offi
cieel gedekoloniseerd zijn.
Het Polisario, de Westsaha-
raanse bevrijdingsbeweging die
zijn bases in Algerije heeft en
een guerrilla-oorlog tegen
Marokko heeft gevoerd, heeft
beloofd het staakt-het-vuren in
acht te nemen in „bevrijd" ge
bied, ongeveer een vijfde van
het grondgebied langs de gren
zen van de buurlanden Mauri
tanië en Algerije. Polisario is
door 74 landen erkend als de
wettige regering van de 'Saha-
raanse Arabische Democrati
sche Republiek.
De Marokkaanse luchtmacht
heeft in de afgelopen maand
verscheidene bombardementen
op Polisario-stellingen en West-
saharaanse dorpen uitgevoerd,
kennelijk in een poging om de
positie in het land aan de voor
avond van het referendum te
versterken. Polisario en Marok
ko zijn het nog oneens over het
aantal Saharanen dat aan het
referendum mag deelnemen.
RABAT DPA-Rtr-ANP
Vanavond moet in de Westelijke
Sahara het bestand van kracht
worden tussen Polisario en
Marokko. Polisario strijdt sinds
de Marokkaanse annexatie van
de voormalige Spaanse kolonie
in Noord-Afrika in 1975 voor
onafhankelijkheid. Onder toe
zicht van de Verenigde Naties
wordt over enkele maanden een
referendum gehouden waarin
de inwoners van de woestijn-
staat zich kunnen uitspreken
over hun toekomst. Volgens de
Marokkanen staat de uitkomst
van die raadpleging alvast. De
Westelijke Sahara zal bij Marok
ko blijven.
Gisteren zijn de eerste waar
nemers, een groep van 50 Cana
dese infanteristen, in de Sahara
aangekomen. In totaal sturen
dc VN 2800 man (burgers, mili
tairen en politie-agenten) naar
het gebied om toezicht te hou
den op het bestand en het refe
rendum. Het is met Namibia
dat werd losgemaakt van Zuid-
Afrika één van de duurste
operaties uit de geschiedenis
van de VN waarvoor een groot
