'Kinderen vreten watje zegt'
77
Veel afwisseling voor de jeugd
SEIZOEN
Succesvol jeugdtheater opent met 'De Geus' seizoen in schouwburg
Een jeugdtheater in Enschede. Een
jeugdtheater dat bloeit en nationale
bekendheid geniet. Hoe is dat
mogelijk, succesvol opereren vanuit
de provincie? Flora Verbrugge is
artistiek leider van dat
jeugdtheater, dat de naam Rosa
Sonnevanck heeft gekregen. Als
rasechte Amsterdamse vindt ze het
goed toeven in het 'verre' oosten.
"Het culturele circuit is klein en de
samenwerking groot. De stad is
lelijk, maar de omgeving erg mooi".
KINDERTHEATER
LEIDEN SASKIA STOELIUNGA
en jaar geleden nog maar toog de
I j groep Eerste Theaterdwarsch-
straat van Flora Verbrugge van
Amsterdam naar Enschede. De gemeente
en de provincie Overijssel hadden het voor
nemen een nieuw jeugdtheater te subsidi
ëren. Flora Verbrugge werd benoemd tot
artistiek leider en kreeg de opdracht een
groep te formeren. Zij was geen onhekende
in het oosten, omdat ze al veel had gewerkt
als regie-assistent bij Opera Forum. De
nieuwe naam Rosa Sonnevanck was een in
geving. „Ik vond het zo mooi, zo opera-ach-
tig klinken", aldus Verbrugge.
Vier seizoenen in Amsterdam leverden niet
het gewenste succes op. Eén seizoen in de
provincie en er komen lovende recensies.
Waar ligt dat aan?
Verbrugge noemt een aantal factoren.
„Toen wij in Amsterdam begonnen, hadden
we heel weinig ervaring. We moesten echt
groeien. Maar die kans moet je wel krijgen.
Zonder geld doe je weinig. In Enschedé is
de sfeer meer ontspannen. Het atelier van
Forum bijvoorbeeld is voor ons gewoon
toegankelijk. In Amsterdam moet je bijna
God zijn om bij de opera binnen te ko
men."
Flora Verbrugge studeerde in 1982 af aan de
Theaterschool in Amsterdam. Daarna ging
ze een jaar naar Parijs om bij de meest
toonaangevende theatermakers van West-
Europa, het Parijse Théatre du Soleil haar
regie-opleiding te voltooien. Ze liep stage
bij de regisseur Ariane Mnouchkine. In de
loop van de jaren is ze zich de expressieve
acteertaal, zoals die bij Soleil wordt ontwik
keld, steeds meer eigen gaan maken.
Historie
Het eerste Enschedese stuk dat bejubeld is,
'De geus', gaat over Holland in de jaren
1566-1574. Tegen de achtergrond van de
beeldenstorm, Spaanse overheersing en be
legering van Leiden en Haarlem speelt het
verhaal van een tweeling, broer en zus, op
de vlucht voor Spaanse soldaten. Hij is een
Geus, kan en wil zich niet aanpassen aan
het Spaanse gezag. Zij wil vóór alles overle
ven. Als zij opeens de kans krijgt om 'rijck
ende geluckigh' te worden (door te trouwen
met een succesvolle koopman, die echter
niets van Geuzen moet hebben), probeert
zij haar broer te vergeten, maar wordt ziek
omdat ze hem zo mist.
Verbrugge: „Ondanks de historische con
text is deze produktie geen geschiedenisles.
We willen een impressie geven van de beel
den die we uit deze tijd kennen; voor de
kinderen kan de voorstelling een aanzet tot
historische interesse zijn."
„Ik begin bij een nieuwe produktie meestal
met improvisaties. Wat heb je kinderen te
vertellen? Wat heb je ze echt te zeggen De
tijd van de Geuzen is heel aantrekkelijk.
Ons land voerde toen voor het eerst een
vrijheidsstrijd. Lang geleden, ver hier van
daan, niet in het Nederland van de 20ste
eeuw. Afstand werkt voor mijn gevoel the
atraler. Ik hou niet van realisme. Theater en
realisme passen voor mijn gevoel niet bij el
kaar. Wij werken expressiever, meer fysiek.
Onze speelstijl is fysiek uitbundig....met uit
bundige effecten. Wij zoeken naar wat nor
maal verborgen blijft. Heel direct. Erg onin
tellectueel misschien, maar op een volstrekt
heldere manier, brengen we ingewikkelde
dingen."
„De spelers zijn ook heel energiek en erg
toegankelijk. We brengen niet alleen tekst,
maar ook gebaren en dans. De speler pro
beert de gemoedsbeweging van de perso
nages aan te geven, geeft vorm aan innerlij
ke ritmes en muziek. We proberen de gren
zen tussen spelen, musiceren en dansen op
te heffen."
Propjes
Flora Verbrugge is een bevlogen regisseuse,
die hart heeft voor het kindertheater. „Het
is een verantwoordelijke baan. Kinderen
vreten wat je zegt. je moet daarom af en toe
wel oppassen. Ach, misschien ben ik wel
een beetje moralistisch. Kinderen maken je
in elk geval gelijk duidelijk wat mooi en le
lijk is. In het eerste geval roepen ze: T/Ve
want more' en als ze er niets aan vinden
gaan ze met propjes gooien en kijken ze
niet meer."
Alleen al voor dit seizoen staan er 120 voor
stellingen (De Geus en. Hart) op het pro
gramma, zowel in de provincie als daarbui
ten. „Na het jeugdtheaterfestival hebben we
veel uitnodigingen gekregen." De groep
heeft zes mensen in vaste dienst: drie spe
lers, een zakelijk leider, een artistiek leider
en een technicus. „Het is razend druk. Niet
alleen omdat 120 voorstellingen zoveel zijn,
maar ook omdat de voorstellingen zo ar
beidsintensief zijn. De Geus telt zo'n 25
personages, die ze met z'n drieën neerzet
ten. Ze verkleden zich steeds razendsnel. Ia,
dat is echt topsport. Sommige mensen zeg
gen: maar Rosa dit kan je niet van acteurs
eisen. Ze willen zelf hoor", zegt ze bijna ver
ontschuldigend. Ze prijst musicus Franc auf
dem Brinke. Hij heeft voor de Geus de mu
ziek gecomponeerd. "Slagwerk en melodi-,
sche percussie, werkelijk schitterend. En de
tekst is op ritme gezet. Een soort rap, maar
toch heel anders."
De voorstelling Hart gaat over liefde. „Als
kind word je op veel van het leven voorbe
reid: je moet leren lezen, schrijven, rekenen,
kennis opdoen over de wereld. Omdat je
die later nodig hebt. Maar over de grote ge
voelens die bij de liefde horen wordt met
bijna geen kind gepraat. Het heftige verlan
gen, de wanhopige onzekerheid, de verlam
mende angst om het fout te doen: steeds
opnieuw moet iedereen dezelfde fouten
maken, zelf het wiel uitvinden."
Hart speelt zich af lang geleden en ver hier
vandaan. Zes personages - ieder zo oud als
de theaterliteratuur - ontmoeten elkaar, val
len op elkaar, maken hun eerste afspraak,
hun eerste ruzie. Het verhaal is niet zo be
langrijk, waar het om gaat is: hoe voelt het?
„Met andere woorden", zegt Flora Verbrug
ge: "Een voorstelling van zwart fluweel met
goudbrokaat, heldere sterrennachten en
vurig kloppende harten. En op het einde
krijgen ze elkaar
Annemarie Feltmann, Julian Goldsman en Herman van Baar in 'De Geus' door jeugdtheater Rosa Sonnevanck.
Verbrugge houdt echter niet van stil zitten.
Tussen de bedrijven door is ze ook al met
twee nieuwe produkties voor januari en mei
1992 bezig, getiteld: 'Het is geen Aap' en
een celloproject. „Ach als je de wind in de
zeilen hebt, ga je door. Goede recensies si
muleren. Dat is een heerlijk gevoel."
Rosa Sonnevanck, jeugdtheatergezelschap
van de provincie Overijssel.
FOTO CUY DUMAS
Voorstellingen 1991: 'De Geus' en 'Hart';
1992 'Het is geen Aap' en een 'Cello-pro
ject'.
Te zien: woensdag 11 september de Leid-
se schouwburg. Aanvang 14.30 uur.
Kinderen geven antwoord en ze gaan met je
fantasie mee". Liesbeth Huiberts en Kees
van Leeuwen vormen al 12 jaar het duo
achter het Leidse kindertejater Pluisje. Hun thuisbasis
is de Kaasmarktschool, waar ze behalve repeteren ook
wekelijks toneellessen geven aan zo'n 85 kinderen van
5 tot 16 jaar uit Leiden en omgeving.
Alle voorstellingen worden zelf bedacht. Van het decor
tot de tekst voor het stuk. Dit seizoen staan ze met drie
stukken op de planken: 'In de wolken', 'De T zit in m'n
kopje' en 'Eikel en Bloesem'. Liesbeth Huiberts en Kees
van Leeuwen hebben beiden lessen gevolgd aan de mi-
me-opleiding in Amsterdam en beide spelers zijn be
trokken geweest bij tal van groepen en produkties.
„Het gekke is," zegt van Leeuwen, „dat ze ons in Leiden
nog steeds niet goed kennen." De 60 voorstellingen die
het tweetal per seizoen geeft, worden vooral gedaan op
scholen, in buurthuizen en theaters buiten Leiden. In
LIEFHEBBERS
Scène uit 'De T zit in m'n kopje' door kinderthjater Pluisje:
„We proberen te laten zien dat omgang met taal een groot
avontuur kan zijn." foto uxa jaffb—klusman
heel Nederland eigenlijk. „Op een of andere manier
dringt het niet tot de gemeente Leiden door dat ze hier
een eigen kindertheater hebben. Het vreemde is dat ze
ons wel, weliswaar een hele kleine, subsidie geven."
Op stap met 'Pluisje' betekent voor Liesbeth en Kees
een zware werkdag. Inladen, uitladen, decor opbouwen
(gemiddeld 4 uur), spelen (gemiddeld 1 uur), napraten
en weer inladen en uitladen. Van Leeuwen: „Dit is geen
klaagzang hoor, we zouden niet anders willen. We doen
het met liefde."
Absurdistisch
Het verhaal voor een voorstelling onstaat meestal uit
een beider breinen. „Daar borduren we op voort, je
kunt onze tekst echter niet uitschrijven, want elke voor
stelling hebben we weer nieuwe fantasieën. De inhoud
is in het algemeen licht absurdistisch. Door de wereld
op een speelse wijze tegemoet te treden, hopen we de
kinderen duidelijk te maken dat de dingen in hun eigen
werkelijkheid ook op een andere wijze kunnen worden
bekeken. Voor de oudere kinderen wordt daarbij een
beroep gedaan op hun vermogen stelling te nemen en
zichzelf uit te drukken."
De nieuwste produktie 'Eikel en Bloesem' is voor kinde
ren van 4 t/m 7 jaar en gaat over de vier jaargetijden en
over de onmogelijke liefde tussen meneer Eikel, de
herfstige zwerver, en mejuffrouw Bloesem, de lenteko
ningin. Eikel en Bloesem voelen zich tot elkaar aange-
troldcen, maar tussen hen bevinden zich altijd zomer en
winter. Zullen zij ooit tot elkaar komen, of zijn zij voor
altijd gedoemd tot achter elkaar aanjagen als de wieken
van een molen?
Belangrijke elementen van de voorstellingen zijn de
sfeer (decor, kostuums licht, geluid) en de directe speel
stijl. „Ons publiek wordt vanaf het begin rechtstreeks
aangesproken en heel vaak worden scènes in de vorm
van een' dialoog met het publiek gespeeld. Onze mime-
achtergrond zorgt ervoor dat beweging een stevige ba
sis vormt voor het spel."
'Pluisje' richt zich vooral op scholen. Zo bestaat de mo
gelijkheid om voorafgaand aan de voorstelling een spel
les in de klas te laten verzorgen. Voor de toneellessen
bij Kees van Leeuwen en Liesbeth Huiberts in de Kaas
marktschool kan iedereen (5 tot 16 jaar) zich opgeven.
„Het ene jaar hebben we meer leerlingen dan het ande
re. Dat verloopt allemaal via mond tot mond reclame.
Behalve lessen werken we ook naar een groot stuk toe
dat aan het eind van het seizoen wordt uitgevoerd in
theater Imperium."
„'De T zit in mijn kopje' gaat over taal en spelling. We
proberen te laten zien dat omgang met taal ook een
groot avontuur kan zijn. Voor ons is dat ook nog steeds
het geval". SASKIA STOELINGA
Kindertejater Pluisje, Leiden.
Voorstellingen 1991/92: 'In de wolken',
'De T-zit in m'n kopje', 'Eikel en Bloesem'.
Nadere informatie impresariaat NOB 071-233258,
voor toneellessen 071-144614.
Niet alleen volwassenen, ook
jeugdige theaterliefhebbers kunnen
komend seizoen hun hart ophalen
in tal van theaters in de regio. Om
te beginnen op 22 september in het
LAK-theater in Leiden, waar het
Staatsrussisch Poppentheater
Witali Wolski uit Minsk met 'De
oude man en de kraanvogel' komt.
Op 29 september volgt 'Huis aan de
Amstel' met 'Kinderjaren'.
Karton door Theaterplatform
wordt op 5 oktober in de Mu-
zenhof in Leiderdorp en op 9
oktober in de Leidse Schouwburg opge
voerd. Een huiskamer met een tafel, klok,
stoel, fruitschaal, een man en een vrouw.
Niets ongewoons? Alles is van karton. De
man en de vrouw zitten altijd binnen. Dan
komt er een gast die veranderingen brengt.
Daartegen verzetten de man en vrouw zich.
'Smogsmullers Reuzedaad' door het Neder
lands Kindertheater komt op 17 oktober
naar de schouwburg in Leiden. De twee fit
te vutters jans en joop Jongeneel hebben
een rare hobby: ze houden ervan om met
hun caravan langs de snelweg te staan, p
een dag blijkt de caravan tot hun grote
schrik op een vuilnisbelt te staan. Basten de
goudvis gaat dood en vogel Japie is bewus
teloos. De kleinkinderen van Jans en Joop
gaan op onderzoek en komen in het rijk van
Smogsmuller de Tweede en zijn handlan
gers de Gifpissers en de Aardschijters te
recht. Een spannende musical.
Rioolvlinder op woensdag 13 november
door Theo Terra en Virga Lipman, eveneens
in de Schouwburg is een vrolijk en poëtisch
verhaal over een dokterszoontje dat denkt
dat hij alleen in de ruïnes van de stad is.
Maar hij is niet alleen, want in de riolen zit
ten onderduikers en allerlei vreemde figu
ren. Een van hen dwingt kinderen om voor
hem te werken. Een zigeunermeisje komt
toevallig met het jongetje in contact.
Over het programma van Introdans, dat op
4 december met Pippi in de leidse Schouw
burg staat, valt op pagina 5 van deze bijlage
meer te lezen.
'Draken bestaan!' door Teater Taptoe uit
Gent wordt hier op 14 december opge
voerd. Lina geeft een spreekbeurt. Vol vuur
probeert ze haar mede-leerlingen ervan te
overtuigen dat draken écht bestaan. Zo gaat
ze zelf een rol spelen in een wereld vol dra
ken en draaktjes.
'Circus zonder grenzen' brengt Kindercir
cus Santelli op 3 jarïuari in de leidse
Schouwburg, gevolgd door het aloude
sprookje 'Hans en Grietje' door Theater Het
Appeltje uit Antwerpen op 15 januari.
Uli en Olli, theaterclowns van wereldfaam,
staan op 4 februari op de planken van het
Leidse theater.
Een popconcert voor kinderen is daar ook:
'Lekker vies' door de Crèche Band op 12 fe
bruari: volwassen muziek voor kinderen
zonder flauwekul.
De grote meneer Kaktus Show is op 18
maart 's middags èn in de (vroege) avond in
de leidse Schouwburg.
Musical
Hetty Heyting maakte 'Hoe verzin je het?',
een vakantiemusical met muziek van Joop
Stokkermans. Op 21 maart in het Parkthea
ter in Alphen, op 17 april in de Leidse
Schouwburg en op 24 april in Tripodia in
Katwijk. De Stichting jeugdkomedie Am
sterdam voert de musical uit.
Stichting Rinoceros komt met 'Opgestaan,
plaats vergaan' op 7 december naar de Lei-
derdorpse Muzenhof, waar op 4 januari
Theater Thije met 'Ijsbeer', een verhaal met
muziek speciaal voor kleuters brengt.
Aad Wieman vertelt in de Muzenhof het
verhaal van 'De Tovenaarsleerling' op 1 fe
bruari.
'Lot, de binnendringer' door Mimetheater
Kdijk is op 5 maart in Leiderdorp te zien en
Poppentheater Lucas Goudzwaard komt
daar met 'De Japanse nachtegaal' op 4 april.
Sanders Co voert 'De Brillenman, een
sprookjesachtig avontuur, op 2 mei in De
Muzenhof uit.
Parktheater
Het Konijn van Willemijn, een jeugdmusi-
cal, gebaseerd op de vertelling 'Ieorg Idur'
van Roald Dahl wordt door een groep jonge
acteurs en actrices op 5 oktober in het Al-
phense Parktheater uitgevoerd.
Voor jeugd vanaf 12 jaar brengt Stut daar
'Nestgeur' op 22 november. Nestgeur wordt
gespeeld door jongeren die van huis zijn
weggelopen. Hun ervaringen vormen de
basis van de tekst, geschreven door Ber-
thold Gunster.
Poppentheater EUa Snoep met 'Telefoon
voor Pingpoes' komt hier op 27 november
en KLIM kindertejater danst 'razende rit
mes' op 14 december.
Een vrije variatie op 'De kleine prins' van
Antoine de Saint-Exupé is 'nachthemel' op
21 december. Hij is vliegenier, zij zorgt voor
een kleine rozestruik. Op een dag sluipt ru
zie hun huis binnen.
Oediezee: kindertheater vanaf 4 jaar. Een
circustheatervoorstelling op 12 februari.
Kinderen mogen zelf meespelen in 'Dat
mag in de krant!' door Kindertheater Teele.
Kinderen brengen zelf de verhalen aan die
zij zo leuk vinden dat ze wel in de krant
mogen. Op 5 maart In Alphen. Wie zo lang
niet wil wachten kan op 16 oktober in
Tripodia, Katwijk en op 19 oktober in De
Schelft, Noordwijkerhout terecht.
In het Parktheater ook een jeugddansvoor-
stelling op 15 april: Arena met 'dagdromen'.
Katwijk
Poppentheater Joio met Flip de wonderkip
is op 25 september in het K&O gebouw,
poppentheater John de Winter met 'Dro
men Mathiass' op 27 november in Tripodia.
'Het gele paardje' door theater Project op
29 januari, K&O gebouw.
'Het verhaal van Graaf Mobbekont' een ver
nuftige theatervoorstelling door Wim Ak
kermans wordt op 19 februari in Tripodia
gebracht.
