Binnenland
Mishandeling was structureel
in jongereninrichting De Dreef
Kosto boos om truc Britse justitie Babbelbox
Droogte bedreigt deel oogst
Woensdag
4 september 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER MARGOT KLOMPMAKER Vormgeving: JAN KUNGE
4
Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
D66 en Groen Links vragen opheldering na aangifte door steunpunt
Geweld, intimidatie, financiële malversatie, het systema
tisch verdwijnen van klachten en een directie die dit alles
ondersteunde. Zo schetsen het Landelijk Steunpunt Zet
ten (LSZ) en personeel van het jongerenopvanghuis De
Dreef in Wapenveld de situatie in deze instelling. Na de
uitzending maandagavond van AVRO's Televizier over
het geweld dat personeel aanwendt tegen de jongeren,
regende het de volgende dag klachten van ouders en (ex-
pupillen bij het LSZ in Amsterdam.
licht was gekomen. Zelf wilden
wij al langer een andere werk
wijze in De Dreef. De partijen
kwamen echter schrijnend te
genover elkaar te staan, met als
gevolg ernstig verstoorde ar
beidsverhoudingen", aldus OR-
secretaris W. Reijers.
Volgens de ondernemings
raad werd zeker al tien jaar ge
werkt volgens deze geweldadige
methode. Het harde beleid
werd noodzakelijk gevonden,
omdat er anders met de jon
gens „niets meer viel te begin
nen". Volgens een groepsleider
sloop het gebruik van geweld er
langzaam maar zeker in. Dat
werd vooral ingegeven door een
van de twee adjunct-directeu
ren. Hij is inmiddels vertrokken.
„Toen hij 15 jaar geleden op
De Dreef kwam, was hij een ge
niale man met prachtige idee
ën. Maar het is enorm uit de
Het personeel van De Dreef,
een inrichting voor 51 jongens
van 13 tot 21 jaar met een cri
mineel verleden of opvoedings
problemen, maakt zich schuldig
aan buitensporig geweld, zeg
gen vijf leden van de onderne
mingsraad. Schoppen, bont en
blauw slaan met als
daarvan opgelopen Iets
weid behoort structureel bij De
Dreef, zeggen de vijf. De mees
ten van hen werken er tussen de
14 en 16 jaar als groepsleider en
hebben zich er zelf ook schuldig
aan gemaakt.
Op een gisteren in Amster
dam gehouden persbijeen
komst lichtten zij toe waarom
zij nu met deze misstanden
naar buiten treden. „Wij waren
geschokt door de mishandeling
van (ex-) pupillen die aan het
hand gelopen. Het gebruik van
geweld werd steeds vaker toege
past. Oppositie daartegen werd
steeds meer onderdrukt volgens
een systeem waarbij personeel
elkaar ging controleren. Tot be
gin dit jaar wist hij de komst
van een ondernemingsraad te
gen te houden", aldus Reijers.
„Na zijn vertrek hoopten wij
dat de situatie zou veranderen.
Toen dat niet het geval bleek,
was dat voor ons een enorme
teleurstelling. Toch voelde ik
me na zijn vertrek een stuk vei
liger. Daardoor durfde je er ook
met andere collega's over pra
ten. Je leefde onder een regime,
waaronder je het niet naar büi-
ten bracht."
Groepsleider S. Jansma geeft
een van de vele voorbeelden
over de toepassing van geweld:
„In een nachtdienst werd een
pupil door een groepsleider uit
zijn bed gehaald. Hij moest
naast de unitleider plaatsne
men. Die vroeg hem of hij had
gejat. De jongen ontkende en
kreeg een klap in zijn gezicht.
Steeds opnieuw werd hem de
zelfde vraag gesteld en elke keer
als de jongen ontkende kreeg
hij een klap. Dat herhaalde zich
zo'n twintig keer. Toen moest
hij aan de andere zijde van de
unitleider gaan zitten. 'Anders
krijg je zo'n raar gezicht', zei de
ze. In tweeenhalf uur werd de
jongen zo'n 120 geslagen."
De zaak kwam aan het rollen
na een klacht bij het LSZ, mei
vorig jaar. Die kwam van de le
raar R. Vïnke. Zijn school voor
beroepsonderwijs in Epe wordt
bezocht door jongens van De
Dreef. Vier jaar geleden werd hij
geconfronteerd met een der
tienjarige leerling waarbij ern
stige lichamelijke en psychische
mishandeling werd geconsta
teerd.
Vinke legde een lange weg af,
die onder meer liep via de Raad
voor de Kinderbescherming, de
Inspectie voor de Jeugdhulpver
lening van het ministerie van
WVC en de kamercommissie
voor justitie. Zijn klacht werd
uiteindelijk afgewezen door de
kamercommissie voor de ver
zoekschriften. Ook een tweede
ronde, met hulp van de Amster
damse kinderrechter Hartzuiker
leidde tot niets. Volgens Vinke
was dat een gevolg van ver
strengelde belangen van inspec
tiediensten, jeugdinrichtingen
en ambtenaren van de ministe
ries van justitie en WVC.
Pas nadat het LSZ vorig na
jaar een onderzoek begon, werd
duidelijk dat in het verleden
meer klachten op deze wijze
waren gestrand. Die kwamen
van zowel voormalige perso-
nelsleden, instanties die de jon
gens in De Dreef plaatsten als
van jongeren. In totaal werden
58 klachten geïnventariseerd.
Afgelopen maandag deed het
LSZ aangifte bij Justitie in Zwol
le. Het openbaar ministerie is
inmiddels een onderzoek be
gonnen naar aanleiding van de
aangifte. D66-senator mr. J.
Glastra van Loon heeft aange
kondigd kamervragen te stellen
over deze kwestie. „Gebleken is
dat de inspectie systematisch
tekort schiet. Het systeem zelf
heeft zulke repressieve midde
len, dat er voor individuele
mensen een buitengewoon klei
ne kans is op slagen. Zoiets lukt
alleen maar in georganiseerd
verband, zoals nu gebeurd is
door personeel van De Dreef."
Ook Groen Links eist ophel
dering in deze kwestie. Het ka
merlid Lankhorst vroeg gisteren
aan staatssecretaris Kosto of hij
onmiddellijk maatregelen wil
nemen om de kans op herha
ling van de mishandelingen te
voorkomen. Hij toont zich ver
baasd dat Justitie als inspecte
rende instantie geen weet had
van het geweld in de jeugdin
richting, terwijl er voldoende
signalen van artsen, jongeren
en personeelsleden waren,
waaruit kon worden
dat er iets aan de hand
De ondernemingsraad van De Dreef en en het Landelijk Steunpunt Zetten gaven gisteren in Amsterdam
openheid van zaken. Van links naar rechts or-lid G. Kuiper, A. Bijnoord van het Steunpunt en D66-senatur J.
Glastra van Loon. foto anp paul eyzinc
In totaal zeven personeelsle
den, onder wie de vijf OR-leden
hebben zich de afgelopen week
'overspannen' ziek gemeld.
„Wij hebben duidelijke signalen
gegeven en daarvoor onze nek
uitgestoken. We gaan pas weer
aan het werk als De Dreef weer
democratisch te werk gaat, in
een sfeer waarin we niet bang
hoeven te zien kritiek te uiten",
zeggen de OR-leden.
Hun advocaat, mr. C. Korvi-
nus: „Het komt weinig voor dat
medewerkers met dit soort in
terne zaken naar buiten komen.
Men werkt in een besloten
sfeer. Binnen een klimaat van
'je hangt de vuile was niet bui
ten', kozen zij er toch voor daar
aan mee te werken. Dat is een
uiterst zware keuze."
De directie wordt ook finan
ciële malversaties verweten.
Met de subsidiegelden, voor het
merendeel afkomstig van de
rijksoverheid, zou niet goed zijn
omgesprongen. Zo bouwde de
inmiddels vertrokken adjunct
directeur zijn huis met behulp
van de jongens. De afrekening
van de aangekochte materialen
zou volgens een accountants
rapport niet kloppen.
Korvinus verwijst ook naar
het bestaan van een zwarte kas.
Daaruit werden ski-projecten
voor de jongeren, een hout
werkplaats en machines gefi
nancierd. De inkomsten kwa
men uit de verkoop van door de
jongens gefabriceerde produk-
ten. Een garnalenkotter, eigen
dom van De Dreef, verkocht de
vangst aan de plaatselijke mid
denstand. Ook die opbrengst
zou in dit circuit zijn verdwe-
H. Vos, de enig overgebleven
adjunct-directeur van De Dreef,
zegt compleet te zijn verrast
door de televisie-uitzending.
„Het kwam op ons over als een
soort aanval." In verband met
het justitieel onderzoek wil hij
verder niet ingaan op de geuite
beschuldigingen. „Ik1 ontken
niet dat er nooit geweld wordt
toegepast. We hebben nooit on
der stoelen of banken gestoken
dat er wel eens een 'pedagogi
sche klap' valt. Maar van slaan
en schoppen met lichamelijk
letsel heb ik nooit gehoord. Ook
intern gaan we de zaak daarom
onderzoeken."
Het personeel van De Dreef is
gisterenmiddag op de hoogte
gesteld over de stand van zaken.
Op dit moment verblijven er 28
jongens in De Dreef. Een van de
vier units is inmiddels gesloten
wegens een tekort aan perso
neel.
Uitlevering Nederlanders blijft voorlopig nog uitzondering
KOKANJE
HILVERSUM MARCEL GELAUFF
Verontwaardiging en woede ontstond deze
week over de manier waarop de Britse au
toriteiten een Nederlander, die wordt ver
dacht van het smokkelen van 55 kilo mari
huana, naar Engeland hebben gelokt. Niet
alleen de advocaat van de man wond zich
op, ook staatssecretaris van justitie Aad
Kosto liet onmiddellijk weten dat hij zijn
Britse collega om opheldering heeft ge
vraagd. De Nederlander dient onverwijld op
het eerste de beste vliegtuig richting Schip
hol te worden gezet, aldus Kosto.
Die verontwaardiging en woede zijn be
grijpelijk. Niet alleen omdat de Nederlander
naar Engeland is gelokt met een smoes (zijn
Engelse vriend die ook bij de smokkel be
trokken zou zijn, zou een auto-ongeluk
hebben gehad en zwaar gewond in een zie
kenhuis liggen), maar vooral omdat Neder
landers er niet van houden Wanneer andere
landen met Nederland omgaan als ware het
hun achtertuin. „Een gebrek aan respect
voor de Nederlandse souvereiniteit", zoals
staatssecretaris Kosto het formuleert, wordt
niet op prijs gesteld.
Dat bleek een aantal jaren geleden al
eens toen de Duitse justitie wat al te en
thousiast de Nederlandse grens overstak in
haar jacht op druggebruikers. Bovendien
hebben Nederland en Engeland nog niet zo
lang geleden een verdrag afgesloten, waarin
de wederzijdse uitlevering van onderdanen
tot in de puntjes is geregeld.
De Britse autoriteiten hebben blijkbaar
niet de formele weg willen bewandelen, we
tend dat dat een lange weg kan zijn. Hoe
lang blijkt uit de lotgevallen van een 46-jari-
ge man uit 's-Graveland. Hij werd eind vori
ge week overgedragen aan de Zwiterse jus
titie na een juridische strijd van drie jaar.
Zwitserland had om zijn uitlevering ge
vraagd, omdat de man zou hebben meege
werkt aan een internationale zwendelprak-
tijk, waarmee enige honderden miljoenen
guldens was gemoeid.
De 's Gravelander had de twijfelachtige
eer de eerste Nederlander te zijn, die aan
een ander land wordt overgeleverd om daar
te worden berecht voor de misdrijven die
hij in dat land zou hebben gepleegd. Tot de
grondwetsherziening van 1983 was het
grondwettelijk onmogelijk Nederlanders uit
te leveren. De Tweede Kamer besloot deze
bepaling te schrappen, met daarbij in het
achterhoofd dat de grenzen tussen naties
steeds vager worden. Dat is leuk voor de
toerist en goed voor de handel, maar de an
dere kant van de medaille is dat de interna
tionale misdaad te makkelijk zijn gang kan
gaan, zo redeneerde een meerderheid van
het parlement.
Het zou echter nog tot 1988 duren voor
dat de Wet Overdracht Tenuitvoerlegging
Strafvonnissen door de Kamer was. Op deze
wet is het verdrag gebaseerd dat Nederland
inmiddels met Zwitserland en Engeland
heeft gesloten, maar ook met nog veertien
andere landen. Nederlanders kunnen aan al
deze landen worden uitgeleverd en omge
keerd kunnen mensen met een nationaliteit
van een van deze landen aan Nederland
worden overgedragen, wanneer zij worden
verdacht van het plegen van een strafbaar
feit in Nederland.
De door de Kamer in 1988 aangenomen
Wet Overdracht Strafvonnissen bepaalt dat
het land, waaraan een Nederlander wordt
overgedragen, tevoren de garantie dient te
geven dat de verdachte na een eventuele
veroordeling terugkomt naar Nederland om
zijn straf hier uit te zitten. Daarnaast heeft
de Nederlandse wetgever vastgelegd dat
een verdachte nooit een zwaardere straf
mag krijgen dan de Nederlandse wet toe
staat.
Uitlevering aan het buitenland mag al
leen nadat een Nederlandse rechter zich
daarover heeft uitgesproken, met de moge
lijkheid dat oordeel aan te vechten tot aan
de Hoge Raad. Uiteindelijk besluit de
staatssecretaris van justitie. Die kan een
eventuele uitlevering tegenhouden op
grond van onder meer humanitaire overwe
gingen.
Tot dusver heeft Nederland nog nooit om
de uitlevering van een buitenlander ge
vraagd. Uit gegevens van het ministerie van
justitie blijkt wel dat na de 's Gravelander
mogelijk nog drie Nederlanders worden uit
geleverd. Spanje wil één Nederlander heb
ben en de Verenigde Staten twee. Het gaat
hierbij om drugszaken.
Op last van het ministerie van
justitie heeft de PTT de gevan
genissen afgesloten van de
commerciële 06-lijnen. Wat is
er aan de hand? Kennelijk be
stond er tot voor kort geen be
zwaar tegen dat een gevangene
het nummer van aailijn, horror-
sex, meisje uit Friesland, meisje
uit Limburg, rijpe dame, onge
looflijk ondeugend, 't nympho-
maantje, sexy verpleegstertje,
SM Bizar. winkelmeisje,
pomplijn of andere sexlijnen uit
de telefoongids belde. De vraag
is of het nu wel verstandig was
om bij voorbeeld verkrachters
door te verbinden met opge
wonden dames die gewoon al
les vertellen wat een geile bink
volgens hen wil horen. Zo'n
man krijgt toch al gauw het idee
dat de vrouw van nature een
slet is die er in het dagelijks le
ven de grootste moeite mee
heeft om haar ware aard te ver
bergen. Op die manier lost een
verblijf in de cel niets op, inte
gendeel.
Dat de sekslijnen door justitie
taboe zijn verklaard, heeft ech
ter een andere reden: via de zo
genaamde babbelboxen (een
woord dat zich in de Dikke van
Dale nog geen plaats naast bab
belkous, babbelmuts en babbel
water heeft weten te veroveren)
wisten zware jongens contact
met elkaar te leggen. Hoe zou
zoiets in zijn werk gaan? Ie
mand draait de beurtlijn en
krijgt een hitsige juffrouw aan
de telefoon. Vanuit een huis van
bewaring komt een andere bel
ler binnen, die maling heeft aan
haar seksuele kletspraatjes en
met de eerste beller een gesprek
begint over bewaking en ijzer-
vijlen. De juffrouw krijgt dan
waarschijnlijk het idee dat ze
per ongeluk in de babbelbox
van SM Bizar terecht is geko
men. Onder die commerciële
06-lijnen bevinden zich trou
wens ook nummers die niets
met de pomohandel te maken
hebben. Je kunt bij voorbeeld
de preeklijn bellen, de menulijn
of de 'voetenvriend'. Ook Dolf
Brouwers, 'de gekste parlemen
taire medewerker', de zanger
van het onvergetelijke lied
'Zuurkool met vette jus', en het
financiële meesterbrein Rienk
Kamer, die ooit een deel van de
Amerikaanse prairie als vette
bouwgrond verkocht, zijn van
de partij. Het is maar goed dat
oplichters niet langer naar de
adviezen van Kamer kunnen
luisteren.
Dat de verbinding met de
scheldlijn is doorgesneden, is
wellicht een verlies. Ik kan me
tenminste voorstellen dat de
stroom van verwensingen, die
een of ander Jordaantype op de
band heeft ingesproken, achter
de tralies een gretig gehoor
vindt. Om de verdwijning van
de vogellijn zal geen enkele ge
detineerde een traan laten: het
zal hun een zorg zijn dat er op
Schiermonnikoog een scharre
laar is gesignaleerd en op de Ve-
luwe een roodpootvalk. Zij stik
ken al bijna van woede als ze
hun getraliede vensters voorbij
zien vliegen.
Toch dient justitie, ook bij
een onschuldig klinkende naam
als de 'sprookjeslijn', op haar
hoede te zijn. Om wat voor
sprookjes gaat het hier? Om de
brave verhaaltjes van Andersen
of om ruwe en ongekuiste
volkssprookjes? Zo giet men olie
op het vuur als aan een kinder
moordenaar verteld wordt hoe
een toverheks het dikke jongetje
Smoutebolleke behandelde:
„De vrouw nam hem mee naar
haar kamer en daar hakte zij het
arme schaapje in stukken en
kookte er soep van." Had de be
ruchte 'slager van Duisburg',
die in de jaren zeventig vele
mensen aan het mes reeg, en in
wiens koelkast een pan soep
met de resten van zijn buur
meisje werd aangetroffen, ooit
ook van Smoutebolleke geno
ten?
Voortaan mogen gestraften
alleen nog maar de informatie
ve 06-nummers bellen, de zoge
naamde groene nummers. Wie
de desbetreffende bladzijden in
het telefoonboek opslaat, begint
te vermoeden dat de stemming
er in het gevang niet beter op
zal worden. Wat heb je in een
cel aan inlichtingen van de we
genwacht of de belastingtele
foon, of van een autorijschool,
een taxibedrijf, een hypotheek
bank, een verhuisbedrijf, een
uitzendorganisatie of een uit
vaartdienst? Ja, je kunt je opge
ven als abonnee op Opzij, maar
daar word je ook niet vrolijker
van als je aan rijpe Greet of sexy
verpleegstertje gewend was.
Regeren is vooruitzien, luidt
het gezegde en dat kunnen alle
bestuurders zich aantrekken.
Daarom zou elke gevangenisdi
rectie, die haar naam niet te
grabbel wil gooien, er verstan
dig aan doen nog eens naar die
groene nummers te kijken. Ten
zij zij er geen bezwaar tegen
heeft dat gedetineerden een te
lefoontje plegen met de sloten-
specialist en de expert op het
gebied van inbraakbeveiliging.
GERRIT JAN ZWIER
Boeren voorzien magere aardappelen- en bietenopbrengst
De droogste augustus van de eeuw wordt voor veel akkerbouwers in de Groningse en Drentse Veenkoloniën waarschijnlijk e
de bieten- en een derde van de aardappeloogst. De aardappelrooimachine van deze boer werpt grote wolken stof op.
akkerbou-
Gro-
de
pu-
droogte. De aardappelen
hebben zo ernstig te
lijden onder het voortdurende
watergebrek, dat de oogst voor
een belangrijk deel dreigt te
mislukken.
Volgens voorzitter A.
Maarsingh van de boerenbond
CBTB Veenkoloniën zijn de fi
nanciële gevolgen voor de ak
kerbouwers in het gebied ramp
zalig. „Van de bieten verwach
ten we slechts de helft van de
normale opbrengst te oogsten.
In de^aardappelen wordt een re
ductie van 30 procent verwacht.
Dat betekent dat op een hectare
bieten 3000 gulden minder
wordt verdiend en op een hec
tare farbieksaardappelen 2000
gulden minder. Als je dat omre
kent naar een bedrijf met 25
hectare aardappelen en 10 hec
tare bieten, kom je op een in
komstenderving van 70 tot
80.000 gulden."
Het is de tweede keer dit jaar
dat de akkerbouw in het gebied
getroffen wordt door extreme
weersomstandigheden. Afgelo
pen voorjaar werd door nacht
vorst een groot deel van de pas
ingezaaide bieten vernietigd.
Toen moest driekwart van alle
bietenpercelen opnieuw wor
den ingezaaid.
Bovendien wachten veel
aardappeltelers in het gebied
nog op een schadevergoeding
van het ministerie van Land
bouw om de gevolgen van de
nachtvorst van vorig jaar
enigszins te compenseren. Mi
nister Bukman heeft daarvoor 2
miljoen gulden uitgetrokken,
maar wacht nog op toestem
ming van Brussel om het geld te
mogen uitbetalen.
Maarsingh: „Je wordt er wel
moedeloos van dat je zo lang
moet wachten voordat je iets
krijgt En ik kan u verzekeren
dat de vorstschade van vorig
jaar niet in de schaduw kan
staan van hetgeen ons nu over
komt."
Hoewel de situatie nergens zo
slecht is als in de Veenkoloniën,
heeft de landbouw in het hele
land te lijden onder de droogte,
met name op de lichte gronden.
Volgens K. Moerman van het
Landbouwschap in Den Haag
moet nu de tol worden betaald
voor de overvloedige regenval
in de maand juni. „De meeste
landbouwgewassen hebbën
geen diepe wortels gevöriïid
omdat dat niet nodig was. Dat
veroorzaakt nu problemen.
Moerman verwacht dat de
oogst van consumptie- en fa
brieksaardappelen in heel Euro
pa zal tegenvallen als gevolg
van de droogte. Normaal ne
men aardappelen met name in
augustus flink toe in gewicht.
Nu is dat niet het geval, waar
door de aanvankelijk hoogge
spannen verwachtingen flink
worden getemperd.
Inmiddels hebben door de
aanhoudende droogte enkele
tientallen waterschappen een
verbod uitgevaardigd om water
op te pompen uit waterlopen.
Ons land telt 130 waterschap
pen. In het Brabantse water
schap De Dommel geldt al sinds
juni een verbod. Volgens een
woordvoerder van het water
schap is dat met name het ge
volg van een aantal droge zo
mers op een rij. „Omdat we
geen water kunnen inlaten van
elders, zijn we volledig afhanke
lijk van regenwater. Daarvan
krijgen we de laatste jaren niet
zo veel."
