Regio
bartsm*
Waarom TGV niet
op bestaand spoor?
Computer antwoordt
in gewone mensentaal
Radio West in
1993 op televisie
DE SPEELGOEDWINKEL VAN
TAN BRUSSEL'IN DE
HAARLEMMERSTRAAT
TE LEIDEN,HEETNU;
SPEELGOEDPALEIS
Hortus zoekt planten tegen kanker en aids
Provincie dreigt
de regiogemeenten
Woensdag 4 september 1991
Redactie; 071-161490 WIM SPIERDIJK WIM SCHRUVER MEIDERT VAN DER KAAU CAROLINE VAN OVERBEEKE JAN WESTERLAKEN MONICA WESSELING Eindredactie; HANS SONDERS Vormgeving; RUTGER J HOOGERDUK
18
NIEUWSLIJN
Afrit Leimuiden tijdelijk dicht
HAARLEMMERMEER De afrit Roelofarendsveen/Leimuiden
op de snelweg A 44 is twee weken lang afgesloten voor het ver
keer. Dit in verband met asfalteringswerkzaamheden. Rijkswa
terstaat verwacht dat \nijdag 13 september de afrit weer voor het
verkeer kan worden vrijgegeven. Het verkeer wordt gedurende
die periode omgeleid via de afrit Kaag/Abbenes.
Volkstuinen en TGV
LEIDEN In de krant van maandag stond in een bericht over
de TGV dat het volkstuinencomplex De Bloemerd voor de komst
van de flitstrein gedeeltelijk of misschien zelfs geheel moet ver
dwijnen. Dat is niet juist. Bedoeld is het tuinencomplex dat ligt
op de strook tussen de Persant Snoepweg en de rijksweg A4.
Winst Brill stijgt sterk
Boekhandel en drukkerij Brill uit Leiden heeft in het eerste half
jaar van 1991 een winst gemaakt van 335.000 gulden, een jaar
daarvoor was dat nog 52.000 gulden. De omzet steeg met acht
procent. Het is de eerste keer dat Brill de halfjaarcijfers bekend
maakt. Het bedrijf bereidt zich voor op een overgang naar de Pa-
ralellmarkt binnen enkele jaren. Met de publicatie van de cijfers
wordt daarop vooruit gelopen.
Het verschijnen van een nieuw deel van de Encyclopedia of Is
lam gaf daaraan een directe impuls. Een opvallende uitgave was
de kleurenatlas The Origins of Kuwait. Het grootste gedeelte van
de oplage werd verkocht aan de Kuweitse regering.
Haarlemmerstraat 182 Tel. 071-122061
JAN WESTERLAKEN
Het Rijksherbarium/Hortus
Botanicus doet mee aan een
speurtocht naar planten in
Zuid-Oost Azië die mogelijk een
bron kunnen zijn voor medica
menten tegen aids of kanker.
De Leidse onderzoekers hebben
een vijfjhrige overeenkomst met
de universiteit van Illinois ge
sloten om in duizend planten
na te gaan of er geneeskrachtige
stoffen in voorkomen.
Prof. dr. Pieter Baas, directeur
van het instituut, beseft dat het
zoeken naar een speld in een
hooiberg is. „Toch willen we op
brede schaal kijken of er in de
wilde flora van tropische plan
ten stoffen zitten die de basis
Wé willen zekerheid hebben en
vooral niets missen. Ik denk dat
we stoffen vinden die medicij
nen opleveren. Je stuit in dit
soort onderzoeken nogal eens
op produkten waar in eerste in
stantie niet naar wordt ge
zocht."
Met het medische gedeelte
van het onderzoek, zo bena
drukt Baas, heeft het Rijksher
barium niets te maken. „Dit
gaat geheel buiten ons om. On
ze mensen verzamelen en se
lecteren de planten. Dr. De Wil
de en zijn vrouw gaan zich hier
mee bezighouden en dr. Van
Balgooij doet hier het onder
zoek. Van een plant, die je wilt
onderzoeken, heb je ongeveer
een kilo nodig om er voldoende
stoffen uit te halen."
Het Leidse instituut is inge
schakeld, omdat dit de kennis
in huis heeft. „Die parate kennis
over planten is zeer schaars,"
zegt Baas. .Neem alleen het
Maleise gebied, dan praat je
over zes landen. Slechts eenvijf
de van de planten is in kaart ge
bracht. Van de rest weten we
iets. Je praat wel over een hand
jevol mensen in de wereld dat
er kennis van heeft. Wat ons be
treft is dr. Van Balgooij een
hoofdrolspeler in het contract
met Illinois. Planten, waarmee
niemand raad weet, krijgt hij op
zijn bordje."
Een onderzoek, opgestart in
Amerika, zoekt hulp in Leiden.
Niet zo verwonderlijk. Het
Rijksherbarium onderzoekt als
sinds 1829 planten. Prof. Baas:
„We hebben een unieke exper
tise in huis. Een project, dat een
initiatief is van het National
Cancer Institute, als dit kan ge
woon niet om ons heen. Ik kan
niet zeggen dat onze bijdrage
heel belangrijk is, maar zij is wel
cruciaal. Daarmee bedoel ik de
omvang. De mensen van het
Rijksherbarium brengen infor
matie over de planten in. Het
testen van de stoffen gebeurt
door robots in laboratoriums."
Er wordt gericht gezocht naar
stoffen die mogelijk een bijdra
ge kunnen leveren om medicij
nen tegen aids of kanker te ont
wikkelen. Zijn er aanwijzingen
dat die in zuidoostaziatische
planten aanwezig zijn?
Volgens prof. Baas beschikt
niemand over concrete aanwij
zingen. „In tropische planten
zitten veel stoffen," vertelt hij.
„Uit die planten zijn ooit stoffen
gehaald die leidden tot medicij
nen tegen hart- en vaatziekten.
Mede daarom is het zeker de
moeite waard ook eens te kijken
of er stoffen in die planten voor
komen die een basis kunnen
vormen om kanker of aids te
bestrijden."
Prof. Baas zegt te verwachten
dat er over vijf jaar een vervolg
aan het project wordt gegeven.
Hij denkt zelfs aan een periode
van twee keer vijf jaar. „Indien
je naar stoffen voor geneesmid
delen zoekt, moet je daar veel
tijd voor uittrekken. In de ko
mende jaren zie je wat je in het
begin fout hebt gedaan. Fouten,
die je dan kunt voorkomen."
Toegang
Het Rijksherbarium, dat al veer
tig jaar werkt aan een inventari
satie van 35.000 soorten varens
en bloemplanten in het Maleise
gebied, ervaart het zeer positief
dat het zijn steentje mag bijdra
gen aan dit belangrijke onder
zoek. Een steentje dat niet altijd
over rozen gaat. Zo nu en dan
kost het moeite om ii
Comshare in Hoofddorp presenteert nieuwe software
Prof. dr. Pieter Baas: "Zoeken naar
een speld in een hooiberg."
foto jan holvast
gebieden planten te verzame
len. Prof. Baas: „Plaatselijke of
regionale overheden willen wel
eens moeilijk doen. Waarom?
Ze zien liever geen wetenschap
pers in dat gebied. .Soms kan
dat wel eens vervelend zijn. De
mensen met wie wordt samen
gewerkt zijn absoluut geen pro
blemen. De verstandhouding
met hen is prima."
HOOFDDORP JEROEN SMIT
Het internationale softwarebe
drijf Comshare, met een vesti
ging in Hoofddorp, heeft een
volgens eigen zeggen uniek
computerprogramma ontwik
keld, waarmee zeer snel be
drijfsgegevens geanalyseerd
kunnen worden. Het program
ma, Paradigm geheten, is in
staat in gewone mensentaal
antwoorden te geven op vragen
als: waarom is de winst gedaald,
of waarom wijken de verkopen
zo sterk af van het plan? Vol
gens Comshare is Paradigm het
eerste zogenoemde Data Inter
pretation System ter wereld. Tot
dusverre is geen enkele andere
softwarebedrijf in staat geble
ken een dergelijk programma te
maken. „Zelfs IBM zegt dat zij
LEIDEN/RUSWUK
Radio West gaat ook televisie
programma's maken. De om
roep is van plan om in de loop
van 1993 te beginnen met dage
lijkse tv-uitzendingen. Radio
West wil de programma's gaan
maken in samenwerking met de
andere regionale omroep in
Zuid-Holland, Radio Rijnmond.
Het maken van televisie door
de regionale omroepen is mo
gelijk geworden, nu de minister
van verkeer en waterstaat bij
wijze van proef zendmachtigin
gen kan verstrekken. Volgens
directeur/hoofdredacteur van
Radio West, Jack Kroes, ligt in
de lijn der verwachting dat zijn
omroep toestemming krijgt van
het ministerie om voor een pe
riode van drie tot vijf jaar tv-
programma's uit te zenden.
De uitzendingen worden
straks via het kabelnet doorge
geven. Dat betekent dat 92 pro
cent van de inwoners van Zuid-
Holland de programma's kan
bekijken. „Het argument dat er
veel mensen zijn die wel beta
len voor de regionale omroep,
maar de uitzendingen niet kun
nen zien, omdat ze niet 'op de
kabel zijn aangesloten, is daar
om minder sterk geworden," al
dus Kroes.
De hoofdredacteur van Radio
West wil nog niet kwijt wat de
aard van de tv-programma's zal
zijn en hoe vaak ze worden uit
gezonden. „We brengen onze
plannen nog niet naar buiten,
voordat ze helemaal zijn afge
rond. Zeker is wel dat er
lijks tv-programma's van 0
zien zullen zijn en dat ze
den gemaakt door professio
nals. We willen niet dat amateu
ristische gedoe met scheve de
cortjes zoals je dat wel eens bij
lokale omroepen ziet."
Radio West denkt het nieuwe
initiatief te kunnen financieren
met de opbrengsten van de re
clame. Kroes hoopt dat er met
ingang van 1 januari reclame
boodschappen te horen zijn via
zijn zender. Er is echter nog
geen volledige overeenstem
ming met en tussen de dagblad
uitgevers in deze regio, die
recht hebben op een deel van
de opbrengst.
De omroep brengt deze week
de verschillende gemeentebe
sturen op de hoogte van zijn
plannen.
hooguit pas over drie jaar met
iets dergelijks kunnen komen,"
aldus Henk Teunissen, alge
meen directeur van Comshare
BV in Hoofddorp, de Neder
landse vestiging van het Ameri
kaanse bedrijf. Met Paradigm
kunnen bijvoorbeeld marke
ting-managers, financiële spe
cialisten of salesmanagers snel
gegevens analyseren en met el
kaar vergelijken. Het systeem
kan niet alleen geconsolideerde
gegevens leveren, maar ook
antwoord geven op de vraag
waarom zich een bepaalde
trend voordoet Het is in staat
andere scenario's door te reke
nen en te presenteren in bij
voorbeeld heldere grafieken. In
formatie kan op diverse manie
ren worden vergeleken of geïn
terpreteerd. Daarnaast is vol
gens Comshare in Paradigm de
nieuwe technologie van Artifi
cial Intelligence (kunstmatige
intelligentie) toegepast. Hier
door is het programma in staat
vragen in gewone mensentaal te
beantwoorden. Een salesmana
ger kan het systeem vragen
waarop de verkopen zo sterk af
wijken van de prognose. Para
digm geeft dan in twee of drie
zinnen antwoord. Het systeem
weet namelijk welke groothe
den daarvoor moeten worden
onderzocht en wat de daarach-
tèrliggende factoren zijn. Coms
hare werd in 1966 in Amerika
opgericht en is sinds enige tijd
marktleider in management in
formatiesystemen. Afgelopen
jaar was de omzet 124 miljoen
dollar en de winst van 6,3 mil
joen dollar.
NATIONAL CANCER INSTITUTE 'GEEN AMATEURISTISCH' gedoe
kan gewoon niet om Leidse Hortus met scheve decortjes bij regionale te-
heen levisie
Secretaris Raad van Advies voor Ruimtelijke Ordening
Op het bureau liggen drie vuistdikke boeken. Het zijn 705
reacties op de nota over de flitstrein (TGV), voor het me
rendeel negatieve. Gevoegd bij de 21.000 handtekenin
gen tegen de trein, zijn ze het tastbare bewijs van breed
verzet. Alleen de toewijzing van kerncentrales en nota's
waarbij alle boeren van Nederland betrokken waren, le
verden meer reacties op.
„Geen wonder," reageert
gend secretaris
de Raad van Advies
voor de Ruimtelijke Ordening
(RaRo) op de vele reacties,
„zo'n spoorlijn is maar al te
concreet en tast mensen direct
in hun belang aan, zonder dat
ze daar direct baat bij hebben.
Want een eigen station in je
dorp kun je wel vergeten."
De meeste handtekeningen
komen uit de Leidse regio en de
woordvoerder van de RaRo, een
orgaan dat voor 1 november ad
vies moet uitbrengen over de
TGV, vindt ook dat logisch. Ner
gens anders in Nederland is een
spoorlijn zó door woonwijken
getrokken als het tracé langs de
A4 bij Leiderdorp en Zoeter-
woude, constateert hij.
Ook de hoogte van de dijk is
uniek. Terwijl het spoor in Bra
bant op anderhalve meter
hoogte boven NAP is gedacht,
moeten de spoordijken ten
noorden van Rotterdam gemid
deld zeven meter boven dat
NAP uittorenen. En waar de
trein over een rivier moet, zoals
de Oude Rijn bij Leiderdorp
(trace B langs de A4) of Hazers-
woude (tracé A door het Groene
Hart), schiet de dijk zelfs 1
een hoogte van 11,5 meter.
Verstorend
Volgens het ministerie van Ver
keer en Waterstaat moeten de
dijken in ons deel van Neder
land hoog worden omdat de
TGV over de verhoogde dijkwe
gen heen moet. Beks neemt aan
dat dat de goedkoopste oplos
sing is, maar stelt daar tegen
over dat een kolossale, eindelo
ze dijk 'visueel en ecologisch
zeer verstorend werkt': „Je moet
namelijk bedenken dat het
maaiveld in de gebieden waar
over we spreken vaak zo'n an
derhalve meter onder het NAP
ligt en er bovenop de dijk nog
hekken, geluidschermen en pa
len voor de bovenleiding ko
men. En die palen zijn 5,5 me
ter hoog."
Vergelijkingen met Frankrijk,
waar ook snelle treinen over dij
ken rijden, vindt hij minder
passend: „Daar is het platteland
veel leger en liggen de steden
veel verder uit elkaar." Veel lie
ver vergelijkt hij het verstede
lijkte gebied tussen Rotterdam
en Amsterdam met de kilome
ters tussen Brussel en Antwer
pen. In dat laatste gebied komt
geen aparte route voor de TGV,
maar wordt de bestaande lijn zo
opgepept dat deze flitstrein de
afstand drie minuten sneller
overbrugt dan de treinen van
nu. „En waarom kan zoiets hier
niet?", wil zijn organisatie van
de minister weten. „De lijn Den
Haag-Amsterdam wordt vier-
sporig en tussen 1995 en 2005
rijdt de TGV er al over."
Hij kan zich voorstellen dat
het groeiende aantal treinen
voor opstoppingen gaat zorgen
en de TGV er niet meer bij kan.
Maar hij wil dergelijke vervoers-
technische overwegingen op
papier zien, samen met een fi
nancieel plaatje en een goede
vergelijking tussen de TGV-tij-
n de Raad van Advies voor de Ruimtelijke Ordening: "Het aanleggen van
1 spoordijk in het Groene Hart is regelrecht in strijd met rijksbeleid om dat Groene Hart juist te ontzien."
foto» jan holvast
len, vindt hij voor de 35 kilome
ter tussen Amsterdam en Rot
terdam zeer betrekkelijk: „De
trein kan daar maar 15 tot 20 ki
lometer op topsnelheid rijden."
Staat de investering van drie
miljard in verhouding tot het
gebruik van één trein per uur?
den op nieuw spoor en 'ver
nieuwd spoor'.
Als die informatie uitblijft
geeft zijn organisatie geen ad
vies voor 1 november en dat be
tekent oponthoud voor de mi
nister van Verkeer en Water
staat: die wil de Kamer rond de
jaarwisseling een definitief
voorstel voorschotelen.
Het argument dat een flit
strein nieuw spoor nodig heeft
om een topsnelheid van 300 ki
lometer per uur te kunnen ha-
Bovendien vraagt hij zich af of
mensen echt zullen afhaken
wanneer ze geen drie uur maar
drie uur en vijf minuten over de
reis Parijs-Amsterdam doen. En:
„weegt een dergelijke tijdwinst
op tegen het verlies van groen
in een dichtbevolkt gebied?"
Maar ook: „Staat de investering
van drie miljard in verhouding
tot het gebruik van één trein per
uur?"
Strijdig
De TGV-nota roept niet alleen
veel vragen op, maar is ook
strijdig met het kabinetsbeleid,
zoals dat is vastgelegd in de
Vierde Nota van juni. „Daarin
staat namelijk dat de drie inter
nationale knooppunten, Rotter
dam, Amsterdam en Den Haag,
op één lijn gesteld moeten wor
den," zegt de RaRo-woordvoer
der. „Ook het aanleggen van
een spoordijk in het Groene
Hart is regelrecht in strijd met
rijksbeleid om dat Groene Hart
juist te ontzien." Die aantasting
is het grootst bij het trace bij
Hazerswoude, maar ook wan
neer de flitstrein langs de A4
rijdt constateert de adviseur een
aantasting van het Groene Hart:
bij Abbenes.
Dit is overigens de enige ge
meente die niet heeft geprotes
teerd tegen de komst van nieuw
spoor en ze mag dan ook niets
zeggen tijdens de bijeenkomst
met gemeentebesturen op 11
oktober; 230 personen, ge
meenten, instanties en protest-
groepen hebben inmiddels la
ten weten wel te willen inspre
ken. Ondermeer uit Leiderdorp
en Zoeterwoude. Beks heeft een
duidelijk advies voor deze
groep: „Hou het kort, bundel de
krachten en verval niet in her
halingen. Kom met nieuwe ge
gevens of zeg nog eens waar de
nadruk op gelegd moet wor
den."
Van de mondelinge en schrif-'
telijke reacties maakt zijn onaf
hankelijke RaRo een samenvat
ting voor Kamer en minister. In
het bijbehorende advies gaat de
raad in op algemene beleids
keuzes als de vraag oof een
nieuw trace' wel nodig is en of
dat dat door het Groene Hart en
woonwijken mag. Andere ad
viesorganen gaan vooal in op
het trace' (Raad voor de Water
staat) en de gevolgen voor het
milieu (commissie milieu-effect
rapportage).
Waar hun adviezen op uit
draaien kan Beks nog niet zeg
gen. Wel wil hij kwijt dat de race
zeker nog niet gelopen is.
Radio West gaat in 1993 televisie maken. De gemeente Rijswijk heeft al een voorschot genomen op de plannen en duidt de organisatie al aan als
Omroep West. foto henk bouwman
Leiden en de omliggende ge
meenten Alkemade, Leiderdorp,
Oegstgeest, Voorschoten en
Zoeterwoude moeten haast ma
ken met het samenwerken bij
het bouwen van woningen. De
provincie Zuid-Holland dreigt
de bouwsubsidies voor de klei
nere gemeenten volledig stop te
zetten als er voor 1 januari 1993
geen verklaring ligt om voort
aan gezamenlijke bouwprojec
ten op te zetten.
De kleinere buurgemeenten
voelen voorlopig niet veel voor
zo'n samenwerking uit angst
macht verliezen aan 'grote
broer' Leiden. „Leiden krijgt
zijn geld hoe dan ook wel, want
de grotere gemeenten hebben
een rijkssubsidie. Wij hebben
als gemeente Leiden echter wel
een verantwoordelijkheid, want
wij hebben altijd gezegd mee te
willen werken aan regionale sa
menwerking bij onder meer wo
ningbouw. En dan moet je de
daad bij het woord voegen, vind
ik," zegt wethouder T. van Rij
(volkshuisvesting).
Bij de laatste bezuinigings
ronde heeft het ministerie van
vrom (volkshuisvesting) een
aantal taken afgestoten om ad
ministratiekosten te besparen.
Gemeenten met meer dan
40.000 inwoners zoals Leiden
krijgen met ingang van 1 ja
nuari 1992 een eigen budget.
„Daardaar lopen wij meer fi
nanciële risico's, bijvoorbeeld
bij een rentestijging die we zelf
moeten opvangen. Tegelijker
tijd hebben wij wel veel meer
vrijheid bij de besteding van het
De provincie heeft het beheer
gekregen over de subsidiegel
den voor de kleinere gemeen
ten, maar wil daarvan af. „De
provincie heeft er geen zin in
om een heel administratief ap
paraat op te zetten en zegt aat
de kleinere gemeenten maar
een samenwerkingsverband
moeten vormen om de gelden
te innen. Dat kan samen, dat
kan ook met een grotere ge
meente," zegt Van Rij. Leiden
wil wel, maar de buren niet. „Ik
weet niet hoe hard de provincie
het uiteindelijk speelt, maar de
kans bestaat dat er inderdaad
0,0 gulden subsidie komt."
