Kunst
'Forum is een stuurloos schip'
Peek
Louis en Theo
d'Or: Faber en
Ten Bruggencate
\jqeo
de prijswinnaars j
Unesco-prijs
voor
Gaudeamus
Restauratie
mogelijk
onderzocht
Dinsdag 3 september 1991 Redactie. 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAAA SASKIA STOEUNGA Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: RUTGER J HOOGERDUK
9
„CATHERINE TEN BRUGGENCATE gaf
in De President een beangstigende uit
beelding van de vrouw van een dictator:
gefrustreerd tot in het bot, gevaarlijk,
maar daarom nog niet onmenselijk."
NIEUWSLIJN
Theater op Voorhout en Binnenhof
DEN HAAG Het centrum van Den Haag staat op 7 september
in het teken van het negentiende Voorhoutfestival. Er zijn tien
podia met muziek, cabaret, zang en dans. Het Binnenhof is ge
reserveerd voor kindervoorstellingen.
Hoofdstadoperette met Csardasfiirstin
AMSTERDAM „Die Csórdésfürstin" wordt de produktie van
de Hoofdstadoperette voor het seizoen 1991/1992. De voorstel
ling gaat op 7 september in de Amsterdamse Stadsschouwburg
in première. Aan deze Weense operette van componist Emme
rich Kalman werken 75 mensen mee.
Solistische medewerking wordt vedeend door Margarethe Al-
bers, Wilma Bierens, Germaine Compier, Jeannine Geerts, Anita
Heins, Ralph Beckers, Ton Hofman, Stan Lambregts, Jacco van
Renesse, Dick Schaar, Bert Simhoffer en Marco Vermie. De regie
is in handen van Hans Fretzer. De operette is in Amsterdam van
6 t/m 15 september te zien. Daarna volgt een tournee door het
land tot eind mei volgend jaar.
Acteur Verstraete exposeert
AMSTELVEEN In het Cultureel Centrum Amstelveen worden
van 14 september t/m 22 oktober recente schilderijen van Bob
Verstraete tentoongesteld. Deze Amstelveense kunstenaar begon
zijn loopbaan als acteur, leerde daarna het schildersvak van een
decorschilder. Hij stamt uit een familie van acteurs en kunst
schilders in België.
De twee belangrijkste acteerprijzen, de Louis d'Or en
Theo d'Or, zijn dit jaar toegekend aan Peter Faber en Ca
therine ten Bruggencate. Faber dankt de onderscheiding
aan zijn hoofrol in Koekoeksnest. Catherine ten Bruggen
cate wordt bekroond vanwege haar aandeel in De Presi
dent van Thomas Bernhard. De prijzen zijn gisteen in de
Koninklijkse Schouwburg in Den Haag uitgereikt.
Faber speelt in Koekoeksnest
(vrije produktie van Stalles The-
aterprodukties V.O.F.) met een
superieur naturel het personage
van McMurphy, de branie
schopper met het kleine hartje
die in een psychiatrische inrich
ting van zijn identiteit wordt be
roofd.
Faber moest opboksen tegen
de herinnering aan de eerdere
filmvertolking van Jack Ni-
colson, iets dat hem volgens de
toneeljury grandioos is gelukt.
Faber is nog nooit eerder met
de Louis d'Or onderscheiden.
Ook Catherine ten Bruggen
cate ontving nooit eerder een
Theo d'Or. In De President gaf
zij een beangstigende uitbeel
ding van de vrouw van een dic
tator gefrustreerd tot in het bot, Ten Bruggencate
gevaarlijk, maar daarom nog rollen dit -
niet onmenselijk. De jury me-
Na afloop van de uitreiking willen Catherine ten Bruggencate en Peter Faber met hun Theo en Louis d'Or wel poseren v
zen, voor de beste vrouwelijke en mannelijke hoofdrol, werden gisteren in Den Haag uitgereikt
moreerde in de motivatie dat dam was zij o.a. te zien in de naar Trudy de Jong en Victor Pro. Löw werd bekroond voor
;er mooie produktie Andromache. Löw. De Jong kreeg de Colom- zijn rol van travestiet in de een-
heeft ge- De prijzen voor de beste dra- bina voor haar aandeel in Toe- acter Winteravonden van Hugo
speeld. Bij Toneelgroep Amster- gende bijrollen gingen dit jaar val, Voorval van de groep Art en Claus.
Cox Habbema voelde zich bij Forum nutteloos
Nog voor ze goed en wel begon
nen is, is ze alweer weg. Cox
Habbema, directeur van de
Stadsschouwburg Amsterdam,
verlaat Opera Forum, dat haar
vorig jaar nog met zoveel trom
geroffel binnenhaalde als artis
tiek adviseur. Of beter gezegd:
hééft Forum al verlaten, want al
sinds februari zette ze nauwe
lijks nog een voet over de drem
pel van het Forumhuis aan de
Enschedese Perikweg. Het is
over en uit, verleden tijd waar
ze alleen maar met een gevoel
van teleurstelling aan terug kan
denken.
„Een prachtig bedrijf, ontzet
tend aardige mensen, maar ont
stellend slecht geleid. Of het zin
heeft gehad wat ik daar heb ge
daan? Voor mij zelf in ieder ge
val niet, voor Forum hopelijk
wel."
In de directeurskamer van de
Stadsschouwburg blikt ze terug.
Formuleert behoedzaam haar
kritiek, bang om van natrappen
te worden beschuldigd. „De
manier waarop ik geruisloos
ben afgevoerd: dat is typerend
voor het bedrijf. In februari al
heb ik de leiding meegedeeld
dat er problemen waren. Ik wist
niet wat mijn functie was, nie
mand wist dat eigenlijk. Ik wilde
duidelijkheid. Die is er nooit ge
komen. Na dat gesprek heb ik
nooit meer iets van de leiding
gehoord. Toen ik dan in mei in
de krant moest lezen dat mijn
functie veranderd was, was de
maat vol. Ik was razend. Ik heb
gebeld en ze een weekend de
tijd gegeven. Maar opnieuw
bleef het stil. Daarop heb ik be
dankt. Teleurstellend, maar ook
typerend en kinderlijk."
In maart van het vorig jaar
verraste Opera Forum Filhar
monisch vriend en vijand met
de aanstelling van oud-actrice
Cox Habbema als artistiek advi
seur. Eén dag in de week zou ze,
naast haar werkzaamheden in
Amsterdam, in Enschede „vanaf
de zijlijn" adviezen komen ge
ven om met name de dramati
sche kwaliteit van het opera-
produkt aldaar te verbeteren. Ze
kreeg een contract voor vijf jaar,
met de mogelijkheid ooit nog
eens een permanente verbinte
nis aan te gaan.
Geen macht
„Ik had er zin in. Toneelmatig is
er aan opera een heleboel te
sleutelen en te verbeteren. Die
overtuiging heb ik nog steeds.
Maar het is er geen moment
uitgekomen. Ik had het gevoel
dat ik nutteloos was, met mijn
adviezen gebeurde niets. Mijn
functie was die van artistiek ad
viseur. Dat betekent dat je zon
der mandaten werkt. Je hebt
geen macht. Of er wat met je
voorstellen gebeurt, hangt af
van algemeen-directeur Wester-
houd in dit geval, want dat is de
man die bij Forum de beslissin
gen neemt of hoort te nemen."
„Het probleem was dat er
niets met mijn voorstellen ge
beurde. Ideeën werden niet op
gepikt. Dat is frustrerend. Ik
kreeg het gevoel in een soort
drijfzand te belanden. Er was
geen discussie, geen structureel
overleg. Het erge was dat dat ty
perend was voor Forum. Alle lij
nen lopen daar naar de direc
teur, maar als die geen beslis
singen neemt, gebeurt er niets.
Bij Forum worden nooit knopen
doorgehakt. Alles wordt doorge
schoven naar de directeur,
maar die doet vervolgens niets.
Dat werkt verlammend voor het
hele bedrijf. Problemen worden
niet opgelost. Ze etteren door,
en verzieken de sfeer."
Habbema's functioneren
werd, zegt ze achteraf, nog ver
der bemoeilijkt door de „plotse
ling" opduikende financiële
problemen in het najaar van
1990. „Door alle paniekreacties
wist ik niet meer wat mijn func
tie was. Wist überhaupt niet of
er nog iets was."
Ze hoorde dat er een gat in de
begroting was en dat alle nieu
we voorstellingen voor het daar
op volgende seizoen waren ge
schrapt. „Alles wat ik in de
maanden daarvoor had gedaan,
de gesprekken die ik had ge
voerd, was in één klap overbo
dig. Dat was even slikken. Nog
dramatischer was dat Forum
verzuimde de afspraken die ik
gemaakt had, zelf af te zeggen.
Ik vond dat dat hun taak was,
maar het gebeurde gewoon
niet. Dus heb ik op een gegeven
moment zelf maar alles weer
netjes afgezegd, en dat was het
dan. Mij bekroop op dat mo
ment duidelijk het gevoel dat ik
overbodig was, dat ze eigenlijk
helemaal geen behoefte hadden
aan een artistiek adviseur. Van
wat ik deed, ontging me de zin.
Ik ben gaarne bereid tot des
noods het schoonmaken van
wc's als het moet, maar het
moet wel ergens toe dienen."
Droefenis
- Heb je het gevoel dat je het af-
r nog iets hebt kun-
len voor Forum?
„Eh, nee."
- Helemaal niet?
„Ach, voor een paar i
heb ik wat gedaan, en er zijn
natuurlijk wat ideeën van me
opgenomen in de meerjaren
plannen. Maar echt structureel,
nee. Wat mezelf betreft is het
diepe droefenis. Ik vind het
dood- en doodzonde dat zo'n
bedrijf, met zulke mensen, als
een stuurloos schip rondkoerst.
Er is niemand die zegt welke
kant het op moet. De leiding
runt de tent, maar daar houdt
het mee op. Ik van mijn kant
zeg dan: wat wil je nu eigenlijk,
wat voor een produkt wil je ma
ken? Wil je net zo zijn als de Ne
derlandse Opera of wil je juist
tegengif geven? Waar liggen je
sterke punten? Ik bedoel: Pa-
varotti kun je niet binnenhalen,
maar wie dan wel?"
„Ik vind dat er ook in dit op
zicht geen keuzes worden ge
maakt. Het is van alles wat. Bo
vendien is men zich onvoldoen
de bewust van de eigen kracht.
Van iemand als Haltmayer bij
voorbeeld die als geen ander in
staat is jonge zangers binnen te
halen. Forum is een veel te
braaf bedrijf voor mijn tempe
rament. In een bedrijf als dit
moet je bij wijze van spreken de
hele dag knopen doorhakken.
Beter een foute beslissing dan
helemaal geen. We praten over
een risicovak, over het beleggen
in opties. Bij Forum worden die
risico's niet genomen."
Na een jaar heeft ze een rede
lijk beeld van het bedrijf. Een
bedrijf waarvan ze vindt en
hoopt dat het blijft bestaan.
Maar dan moet er wel wat ver
anderen. „Omdat één man alle
beslissingen dient te nemen en
alles weet, hebben alle anderen
maar een deel van de informa
tie. Het gevolg daarvan is dat je
Cox Habbema: „Ik had er zin in. Toneelmatig is er aan opera een heleboel te sleutelen en te verbeteren. Die
overtuiging heb ik nog steeds. Maar het is er geen moment uitgekomen." archieffoto cpd
onenigheid zaait, dat niemand
meer iets doet, dat iedereen af
wacht. Dat is ook wat ik Wester-
houd verwijt. Het is doodzonde
dat al die prima mensen in dat
bedrijf niet het vertrouwen krij
gen dat ze verdienen en waar
door ze zouden opbloeien. Dat
dient in de toekomst absoluut
te veranderen."
Ook in de planning en be
drijfsvoering zitten structurele
fouten. „De taken zijn niet dui
delijk verdeeld, er bestaan geen
heldere afspraken. Dirigent Rol
and Kieft kwam hier repeteren
met het orkest en werd gestoord
door lawaai achter het decor. Er
was niemand die daar wat aan
kon doen. Tekorten in het
kunstbedrijf ontstaan door
slechte planning, door fouten in
de onderkant van je organisatie.
Daar kun je als Forum per dag
een ton verliezen. Ik bedoel dit:
als je voor een première staat en
LEIDEN Wethou
der H. Koek (cul
tuur) reikte gisteren
de eerste prijs, een
waardebon van 250
gulden, uit aan
Remco Betting die
met zijn 'Man met
doedelzak' de foto
wedstrijd van het
Straatmuziekcon
cours De Gouden
Pet won. Tweede
werd Christien den
uit Leiden
Maljers uit
Oegstgeest mocht
de derde prijs in
ontvangst nemen.
De winnende foto's
hangen samen met
een aantal andere
die tijdens het con
cours worden ge
maakt in de hal van
het stadhuis te kijk.
foto henk bouw
man
je hebt twaalf man extra nodig,
dan heb je geen keus. Die twaalf
komen er gewoon. Waar het om
gaat is te vermijden dat je in
zo'n situatie komt. En bij Forum
komen ze permanent in zo'n si
tuatie, daar is het altijd raffe
len."
- Ik beluister in je verhaal
toch veel kritiek op Peter Wes-
terhoud.
„Ik heb kritische kanttekingen
bij zijn functioneren, en die heb
ik hem ook in een persoonlijk
gesprek meegedeeld. Maar het
gaat niet om hem, maar om Fo
rum. Ik vind dat er iemamd
moet komen die consequenties
durft te trekken uit wat er alle
maal misgaat, uit kritische op
merkingen. die er bijvoorbeeld
van buitenlandse regisseurs,
voldoende zijn. Westerhoud
zegt altijd: „Daar praten we nog
een keer over", maar daar ben
je er natuurlijk niet mee. Je
moet iets doen."
„Ik geloof in de toekomst van
Forum, maar dan moet er wel
iemand komen die weet wat hij
met dat bedrijf wil. Alleen een
zakelijk leider is dan niet ge
noeg, je moet ook iemand heb
ben met een visie, die ideeën
heeft en richting aangeeft. En
een zakelijk leider is ook geen
garantie dat het bedrijfsmatig
goed gaat. Kijk naar Wester
houd. Die komt uit de organisa
tie. maar zat wel met een gat in
Begrijp me wel.
grote verdiensten,
zat met een geweldige erfenis
uit het verleden. Maar na zijn
vaste aanstelling twee jaar gele
den is er toch iets scheef ge
gaan. Een vrouw kan een goede
minnares zijn, zeg ik altijd,
maar daarmee is nog niet ge
zegd dat ze ook een goede echt
genote is. Zo liggen die dingen".
AMSTERDAM GPP
Directeur Wim Beeren van het
Stedelijk Museum in Amster
dam komt binnenkort met een
rapportage over de inmiddels
omstreden restauratie van het
schilderij 'Who's afraid of red.
yellow and blue'. Beeren zal
daarin zijn bevindingen aange
ven over hoe het schilderij uit
eindelijk zijn definitieve staat
heeft gekregen en welke ingre
pen zijn gedaan. Dit heeft een
woordvoerder van het Stedelijk
Museum meegedeeld, naar
aanleiding van de kritiek van de
restauratiedeskundige prof. dr.
Ernst van de Wetering.
Het uit 1967 daterende doek
van de Amerikaanse schilder
Barnett Newman raakte in 1986
ernstig beschadigd, nadat een
bezoeker het bewerkte met een
stanleymes. De Newyorkse res
taurateur Daniel Goldreyer
kreeg uiteindelijk de restaura
tie-opdracht.
Deskundige Van de Wetering
noemt de restauratie 'nep'. Gol
dreyer zou volgens hem het
oorspronkelijke rode olieverf-
vlak met een roller hebben be
dekt met een laag acrylverf. De
restauratie die een half miljoen
gulden heeft gekost, zou niet
meer waard zijn dan een paar
duizend gulden.
Of de restauratie al dan niet
nep was, moet besproken wor
den in de commissie kunst en
cultuur. Dat vindt het Amster
damse gemeenteraadslid E.
Bakker (D66). die een verzoek
heeft ingediend om de kwestie
op de agenda te plaatsen. De
eerst volgende vergadering is op
11 september.
De Unesco-IMC Music prijs is
dit jaar toegekend aan de Stich
ting Gaudeamus in Amsterdam,
de Franse musicoloog Jacques
Chailley en de Japanse compo
nist Toru Takemitsu.
De stichting Gaudaemus,
centrum voor hedendaagse mu
ziek, heeft dat bekend gemaakt.
De Unesco-IMC prijs wordt om
de twee jaar uitgereikt aan per
sonen of instellingen die heb
ben bijgedragen aan de verrij
king en ontwikkeling van de
muziek, het onderling begrip
tussen de volkeren, internatio
nale samenwerking en andere
door Unesco gestelde doelen.
In voorgaande jaren mochten
onder anderen Olivier Mes-
siaen, Leonard Bernstein, Ye-
hudi Menuhin en Daniel Baren-
boim de prijs in ontvangst ne
men.
De uitreiking is op 1 oktober
tijdens de 24ste General Assem
bly van de international Music
Council in Bonn.
joo&L -H> .S««_
