Leidsch Dagblad
Gorbatsjov laat Unie vallen
SLEUTEli
Congres van de Ongewisse Toekomst
Schending van bestand Kroatië
Recept BS
voor 25%
korting
op glazen
-H
'Tweede lijn
van de TGV
is mogelijk'
'Alders moet ingrijpen
in Coupépolder Alphen'
H
Dinsdag 3 september 1991
opgericht 1 maart 1860
Nr. 39638
Losse nummers f 1,45
FEITEN EN MENINGEN
Franse commu
nisten moeten
sterk hervormen
BINNENLAND
Nederlandse boer
blijft goed verdie
nen
Akkoord over Onderzoek steun WBL weigerde
nieuwe luchtha- in de strijd tegen ten onrechte 'te
ven bij Hongkong flitstreintracé dure' woningen
Toneelprijzen
voor Faberen
Ten Bruggencate
Frank Rijkaard
keert terug in
Oranje-elftal
De oplossingen m de wtèwfitydr
puzzel kunt u vinden in de mbóek
MEDEDELINGEN
Nieuw verdrag voorziet vooral in economische samenwerking
LEIDERDORP ANP
De Sovjetunie houdt op te bestaan. Daarvoor in de plaats
komt een samenwerkingsverband, waarover de deelne
mende republieken zich nog moeten uitspreken. De
structuur van de huidige Unie wordt nog deze week afge
broken. Het Congres van Volksafgevaardigden moet zich
hierover nog uitspreken, maar gisteren werd duidelijk dat
de afgevaardigden weinig te kiezen hebben.
we parlement moet een nieuwe
grondwet opstellen en verkie
zingen uitschrijven. Een verdrag
tussen 'het centrum' en de re
publieken maakt dat mogelijk.
Kernpunt van dat verdrag is
MOSKOU DPA-Rtr-AFP
Het Volkscongres en de Oppers
te Sovjet worden deze week af
geschaft en vervangen door een
voorlopig parlement. Dat nieu-
de instelling van een Staatsraad,
waarin de Sovjet-president en
de presidenten van de republie
ken zitting hebben. Daarnaast
vaardigen de deelnemende re
publieken elk twintig vertegen
woordigers af naar een soort
parlement.
De Volksafgevaardigden wer
den gisteren op de eerste zitting
van het speciale Congres voor
een voldongen feit gesteld. Pre
sident Nazarbajev van Kazach-
stan gaf in een speech van
slechts vijftien minuten ul
tra-kort voor Sovjet-begrippen
uitleg over het verdrag dat
Sovjet-president Gorbatsjov en
de leiders van tien republieken
het afgelopen weekeinde heb
ben gesloten.
Alleen de Baltische staten,
Georgië en Moldavië, die zich
alle vijf onafhankelijk hebben
verklaard van de Sovjetunie,
hebben het verdrag niet gete
kend. Maar ook de afgevaardig
den van deze vijf staten zagen
gisteren in dat economische sa
menwerking met de overige
tien huidige Sovjet-republieken
broodnodig is.
De boodschap van Nazarba
jev zorgde voor grote verwarring
onder de afgevaardigden. De
zitting werd direct geschorst om
de parlementariërs de kans te
geven het nieuwe verdrag te be
studeren en de consequenties
op zich te laten inwerken. De
meeste parlementariërs hadden
een voorstel verwacht om een
nieuwe Sovjet-president te kie
zen, gekoppeld aan een nieuw
Unieverdrag en eventueel een
stemming over de onafhanke
lijkheid van enkele republieken.
Voor het geval de verrassings-
overval niet genoeg zou zijn,
legde de Russische delegatie
maar meteen bij het begin van
het debat het mes op tafel in de
vorm van het dreigement dat
men en masse zou opstappen
uit het Volkscongres als het
nieuwe verdrag niet zou worden
geaccepteerd.
ALPHEN AAN DEN RUN»
Kamerleden van CDA, PvdA,
D66 en Groen Links vinden dat
milieuminister Alders moet in
grijpen nu steeds duidelijker
wordt dat de provincie in de
Alphense Coupépolder met
zichzelf in de knoop komt. Uit
een vorige week verschenen,no
ta hebben ze opgemaakt dat de
provincie fout op fout heeft ge
stapeld bij de vuilstort.
De politie onderzoekt mo
menteel of het waar is dat op de
Alphense vuilnisbelt in de voor
malige Coupépolder zenuwgas
ligt opgeslagen in twee zeecon
tainers die er in 1980 zijn ge
dumpt. De stort van de contai
ners had, geheel in strijd met de
gebruiken, 's avonds plaats en is
gezien door een man uit Ter
Aar.
De kamerleden zien het
nieuws over de vaten gifgas als
het zoveelste incident waar veel
te paniekerig achteraan wordt
gerend. „Dit piepsysteem maakt
een weinig solide indruk", zegt
CDA-Kamerlid Esselink. Samen
met collega's van andere partij
en wil hij tijdens een mondeling
overleg van de minister weten
of de beheersmaatregelen die
de provincie nu bij de belt treft
wel voldoende zijn.
„We kunnen als kamerleden
niet langer achterover leunen
nu de vraag zich steeds sterker
opdringt of de provincie het wel
aan kan", zegt hij. Ook D66-Ka
merlid Schimmel vindt dat het
„een beetje te gek" begint te
worden. Groen Links en PvdA
vinden dat de nieuwste ontwik
kelingen ook minister van justi
tie, Hirsch Ballin, aan het den
ken moeten zetten. Waarom
werd er drie jaar niets gedaan
met meldingen over het gifgas?
NIEUWSLIJN
Gegevens vijanden DDR naar Moskou
De regering van de vroegere DDR heeft tussen 1979 en 1989 in
lichtingen over ongeveer 75.000 politieke tegenstanders ge
stuurd naar een databank in Moskou waar ook de andere vroe
gere Oostbloklanden in konden kijken. Dit heeft de Duitse rege
ring gisteren bekendgemaakt. De databank, die naar de Russi
sche afkorting SOUD heette (systeem van verzamelde gegevens
over de vijand), hielp de geheime diensten van de inmiddels niet
meer communistische landen aan gegevens over echte en ver
meende tegenstanders. Daarbij ging het om heel verschillende
mensen, van spionnen in het Westen tot overlopers.
Haarhuis tegen oude rot Connors
Paul Haarhuis beleefde gisteren tijdens de open Amerikaanse
tenniskampioenschappen „het hoogtepunt uit zijn carrière".
Dank zij een overduidelijke 6-2,6-3,6-4 winst op de Duitser
Steeb bereikte de Nederlander de kwartfinale. Steeb was na Je-
len en Becker de derde Duitser die Haarhuis uit het toernooi
werkte. In de kwartfinale van donderdag is de oude rot Jimmy
Connors zijn tegenstander. De lieveling van het Amerikaanse
publiek, inmiddels 39 jaar, ontdeed zich in een ware thriller van
zijn landgenoot Aaron Krickstein. In de beslissende vijfde set
keek Connors nog tegen een 5-2 achterstand aan. Krickstein
moest uiteindelijk toch buigen met 7-6. Setstanden: 3-6,7-6,1-6,
6-3,7-6.
Tijdens zijn bezoek aan de Maastrichtse universiteit om de opening van het nieuwe academische jaar bij te wonen, werd premier Lubbers gisteren
vergast op een protest tegen de bezuiningsmaatregelen van minister Ritzen van onderwijs. Om de tekst op het spandoek kracht bij te zetten, kreeg
de minister-president van de studenten een fles melk aangeboden. •foto anp
Zie ook pagina 4
Als er voldoende passagiers zijn,
is het mogelijk een tweede lijn
voor de Hogesnelheidstrein
(HST/TGV) aan te leggen. De
HST rijdt dan niet alleen via een
nieuwe verbinding Rotterdam-
Schiphol, maar ook via het be
staande tracé Rotterdam-Den
Haag-Amsterdam.
Dat zei algemeen projectlei
der HST bij het ministerie van
verkeer en waterstaat K. van
Hout gisteren in Leiderdorp.
Daar werd een Lokale Effecten
Rapportage (LER) over mogelij
ke nieuwe tracés voor de HST
en de verbreding van rijksweg 4
gepresenteerd.
Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland (het dagelijks be
stuur van de provincie) en de
gemeente Den Haag wezen on
langs aanleg van een nieuwe
spoorlijn voor de HST ten oos
ten of ten westen van Zoeter-
meer af. Ze willen dat de HST
ten noorden van Rotterdam
over de bestaande lijn rijdt en
daarbij Den Haag aandoet.
.Aanleg van een nieuw tracé
en toch ook Den Haag aandoen
is echter niet uitgesloten", aldus
Van Hout. „Ik denk dat er in
Den Haag in de spitsuren vol
doende passagiers zijn voor een
HST. Die kan vanuit Den Haag
naar Rotterdam gaan en daar
het zuidelijke stuk van het nieu
we tracé oprijden richting Pa
rijs, of al vanaf Amsterdam-
Schiphol over de bestaande lijn
via Den Haag rijden."
Het ministerie en de NS staan
voorlopig op het standpunt dat
ten noorden van Rotterdam een
nieuw tracé moet komen, om
dat alleen dan de HST haar
hoogste snelheid kan halen. Er
staan hierbij twee opties open:
een lijn ten westen (langs de A4)
of ten oosten (door het Groene
Hart) van Zoetermeer. Een rit
over de bestaande lijn, die in
het kader van het Rail 21-pro
ject wordt opgeknapt, betekent
voor de HST twintig minuten
vertraging.
k EG-ministers bijeen in Den Haag
Hans Anders overtreft zichzelf.
Bij inlevering van deze bon krijgt
u tijdelijk maar liefst 25% korting
op alle typen glazen van
ons eigen glasprögramma.
Ook zonder ooqartsrecept.
Noq vraqen?
Milosevic: Moeizaam akkoord.
de Klantenservice.
t onze adressen in de Couder
ri 19/10/1991 en bij inleverini
kortingsregelingen zijn hiero
BELGRADO-BRUSSEL AFP-PPA-Rtr-AP
Het prille bestandsakkoord in
Joegoslavië is vannacht en van
ochtend in Kroatië diverse ma
len geschonden. In het Kroati
sche dorpje Berak bij Vukovar
zijn ongeveer veertig burgers
gedood, verwond of gevangen
genomen, aldus een verslagge
ver van de Kroatische radio. De
stad Osijek, 180 kilometer ten
noordwesten van Belgrado,
wordt sinds vanochtend met ra
ketten en kanonnen bestookt.
Vlak na het ingaan van het
hernieuwde bestand werd giste
ren al melding gemaakt van drie
doden bij gevechten in Petrinja,
ten zuiden van Zagreb. In Gos-
pic, 250 kilometer ten zuidoos
ten van Zagreb, zou een Kroaat
zijn gedood bij een aanval van
Servische rebellen.
De twaalf ministers van bui
tenlandse zaken van de EG zijn
vandaag in Den Haag in spoed
overleg bijeen om te praten
over de uitvoering van het vre
desplan voor Joegoslavië. Uit
voering van het plan, dat een
week geleden door de EG op ta
fel werd gelegd, is mogelijk ge
worden dank zij het hernieuw
de bestand dat EG-voorzitter
(en minister van buitenlandse
zaken) Van den Broek en de
presidenten van de zes Joego
slavische republieken zondag
nacht ondertekenden. Het plan
voorziet onder meer in het bij
eenroepen van een vredescon
ferentie over Joegoslavië en her
vatting van de economische
hulp van de EG, die in juli werd
bevroren. Daarnaast zal het
aantal EG-controleurs in Joego
slavië worden uitgebreid. Vol
gens kringen in Den Haag gaan
ongeveer 300 a 350 EG-functio-
narissen extra naar Joegoslavië.
Sinds begin juli zijn al enkele
tientallen EG-controleurs in
Slovenië.
CORRESPONDENT
Daar kijken de 1780 opgekomen volksaf
gevaardigden, bijeen in het Kremlin, wel
even van op. Van heinde en verre zijn de
meesten naar Moskou getogen om te be
sluiten over de toekomst van de Sovjetu
nie. Het eerste dat ze na de opening van
het Congres van Volksafgevaardigden
van hun leiders te horen krijgen, is een
voorstel tot opheffing van datzelfde Con
gres.
Sommigen schudden ongelovig het
hoofd. De meer strijdbare conservatie
ven, zoals Viktor Alksnis van de fractie
Sojoez (Unie), snellen naar het presidi
um: Daar heeft de Kazachstanse presi
dent Nazarbajev zojuist in een gezamen
lijke verklaring van president Gorbatsjov
en tien republieksleiders de begrafenis
van de Sovjetunie oude stijl afgekondigd.
Alksnis, schreeuwend: „Dit kan niet. Dit
is het einde van de Unie. Dit is een regel
rechte staatsgreep."
Tijdelijk Congres-voorzitter Ivan Lap
tev smoort een oproer door de vergade
ring voor drie uur te schorsen. „De afge
vaardigden moeten tijd hebben om over
de verklaring na te denken", zegt hij. Dat
er in het Kremlin en het Witte Huis, het
domein van de Russische president Boris
Jeltsin, in de week na de mislukte 'on
grondwettelijke staatsgreep' duchtig is
gespijkerd aan een nieuwe Unie, weet en
begrijpt iedereen. Maar dat het resultaat
van dagen en nachtenlang onderhande
len zó ver kan gaan, veroorzaakt een
schokgolf in de gelederen van het hoog
ste gezagsorgaan van de Unie.
Gorbatsjov zit er uiterlijk onbewogen
bij. Wat moeten de conservatieven zich
veriaden voelen. Vorige week donderdag
knabbelde hij al weer iets af van de be
voegdheden die Jeltsin zich als bedwin
ger van de Kremlin-putsch had toegeëi
gend. „Ik zal niet toestaan dat de Unie
onderuit wordt gehaald. In dat geval
treed ik afzei Gorbatsjov vastbesloten.
Vier dagen later blijkt welke Unie Gor
batsjov in gedachten heeft. Eigenlijk
geen.
Punt 1: Alle republieken die dat wen
sen, kunnen een verdrag van een Unie
van soevereine staten tekenen. Elk van
die staten bepaalt zelf hoe die Unie er
uitziet en of eraan wordt deelgenomen.
Met andere woorden: federatie (zoals
nu), confederatie (met nog wel een cen
traal gezag, maar met beperkte bevoegd
heden) of Gemenebest (waarmee je alle
kanten uitkunt), het mag allemaal.
Punt 2.: Alle republieken moeten on
middellijk een overeenkomst tot econo
mische samenwerking tekenen. Echte
spijtoptanten, zoals de Baltische repu
blieken, Georgië, Moldavië, die elke
Unie-gedachte van zich hebben afge
worpen, worden dus niet in het diepe
vaarwater van de internationale politiek
en vooral economie geworpen. Iedereen
HET WOORD IS AAN
Gehuwden moeten zich
hoeden ruzie te maken
ze niet voldoende meer van elkaar
houden om zich met elkaar te ver-
VANDAAG
Binnenland -
Buitenland -
Cultuur
Feiten en meningen
Familieberichten
Info
Regio13,15,17,19
RTVShow10,11
Sport20,21
VANDAAG OOK
WETENSCHAP
PAGINA 7
HET WEER
Zonnig
Vannacht weinig bewolking, kans
op een mistbank en minimumtem
peratuur omstreeks 13 graden.
Overdag zonnig. Middagtempera-
tuur van 21 graden vlak aan zee
tot 27 graden in het zuidoosten
van het land. Noordoostenwind,
zwak tot matig, rond kracht 3.
Ontvoering in
scène gezet
LEIDEN GERT VISSER
Een 57-jarige Amsterdammer
heeft anderhalve maand gele
den zijn ontvoering in scène ge
zet om 1400 gulden van zijn
werkgever achterover te kunnen
drukken. De man, chauffeur
van een vleeswagen, beweerde
tegen de politie dat hij na een
partij vlees in de Merenwijk in
Leiden te hebben afgeleverd,
door een man met een pistool
was gedwongen de polder in te
rijden.
De politie kreeg tijdens het
onderzoek al de indruk dat het
verhaal van de man niet deug
de. Hij heeft inmiddels toegege
ven het verhaal te hebben ver
zonnen. Om het verhaal over
tuigend te maken, bracht hij
zichzelf verwondingen toe.
De man is gisteren na verhoor
naar huis gestuurd. Hem wordt
vermoedelijk verduistering ten
laste gelegd.
De Servische inwoners van
Krajina en Slavonië, twee gebie
den in Kroatië waar meer Ser
viërs dan Kroaten wonen, heb
ben het vredesplan van de EG al
verworpen, aldus het persbu
reau Tanjug.
Het hernieuwde bestand
werd zondagnacht pas na veel
vijven en zessen bereikt. De Ser
vische president Milosevic wei
gerde aanvankelijk zijn handte
kening onder het akkoord te
zetten maar zwichtte uiteinde
lijk voor de druk van Van den
Broek.
Zie verder pagina 5
it betaal ik daarna
Per maand (f 26,45) via automa
tische betaling*.
Per kwartaal (f76,75) via accept-
Per kwartaal (f 76,75) via auto
die iets verder kijkt dan de neus lang is,
wijst dagelijks op de onderlinge econo
mische afhankelijkheid van de republie
ken.
Hoe kan het ook. Een systeem dat in
zeventig jaar is opgebouwd, waar de ve
ters in republiek A worden geprodu
ceerd, de schoenen in republiek B en de
hakken in republiek C, waar transacties
worden geregeld in een valuta, de roebel,
die buiten de landsgrenzen hoogstens
voor het monopoliespel wordt benut,
zo'n systeem wijzig je niet van de ene
dag op de andere. Vandaar dat in de Bal
tische delegaties, die hun onafhankelijk
heid in het Congres uitzitten met een
soort waarnemersstatus, goedkeurend
wordt geknikt. Bij de Georgiërs en Mol-
daviërs vallen dezelfde hoofdbewegin
gen waar te nemen. Economische sa
menwerking, graag. Maar politieke, dat
is andere koek.
Lees verder op pagina 5
Nummer bank/girorekening
Leidsch Dagblad
twoordnummer 10050
2300 VB Leiden
l
8 712141 400053
