Buitenland
Zwarte baretten
blazen de aftocht
PLO wil terug naar
Jordaanse hoofdstad
Martens bepleit
Europese defensie
De Pravda steekt bij terugkomst in een nieuw jasje Syrië kiest voor Den Haag
Gorbatsjov blijft. Oh ja? Hoe lang nog?
Parlement Polen weigert
ontslag regering-Bielecki
NIEUWSLIJN
Britse geheimen op vuilnisbelt
In Groot-Brittannië is op een vuilnisbelt vertrouwelijke informa
tie van het Britse ministerie van defensie gevonden. Dit meldt
het dagblad Daily Mirror. Volgens het dagblad gaat het om pa
pieren waarin uiterst gedetailleerd de werkwijze van het compu
tergestuurde vuursysteem van de Challenger tank staat beschre
ven. Volgens de krant lagen op de vuilnisbelt ook gegevens over
veiligheidsmaatregelen voor een wapenfabriek en lijsten met de
huistelefoonnummers van de defensiestaf.
Communisten Albanië gearresteerd
De Albanese autoriteiten hebben twee ex-leden van het Polit
buro, het hoogste orgaan van de Communistische Partij, gear
resteerd. Er komen nog meer arrestaties, aldus de Democrati
sche Partij. Het tweetal werd aangehouden na een demonstra
tieve bijeenkomst van aanhangers van de Democratische Partij
in Tirana. Daar werd geeïst dat de laatste sporen van het com
munisme in Albanië worden uitgewist. De Albanese regering
kondigde vanmorgen aan het bankwezen en de nationale munt
te zullen her
Toeristen ontvoerd in Turkije
Vijf westerse toeristen zijn zaterdag ontvoerd in Oost-Turkije.
Het gaat om drie Amerikanen, een Brit en een Australiër, die zijn
gekidnapt in de bergen nabij de stad Karliova, in de provincie
Bingol. Volgens Turkse functionarissen waren zij bezig met een
trektocht. Veiligheidstroepen ziin begonnen met een zoekactie.
De verantwoordelijkheid voor de ontvoering is nog niet opgeëist.
Politie schiet Sikh-leider dood
De Indiase politie heeft zaterdag de militante Sikh-leider Rajast-
hani doodgeschoten, toen deze probeerde te vluchten uit het
huis waar nij zich schuil hield. De schietpartij vond plaats in een
buitenwijk van de hoofdstad van Punjab, Chandigarh. Aangeno
men wordt dat Rajasthani het brein is achter verschillende aan
slagen op bussen en treinen in Punjab.
Palestijnen gedood in bezet gebied
Zeven Palestijnen zijn afgelopen weekeinde in door Israël bezet
gebied omgekomen. Vier Arabieren kwamen vrijdagavond om
het leven, toen bij Nazarie op de Westelijke lordaanoever een
bom ontplofte. In de Gazastrook werden twee ongeveer 20-jari-
ge Palestijnen door andere Palestijnen ontvoerd en doodgescho
ten, wegens vermeende collaboratie met Israël. Een Israëlische
soldaat doodde een Arabisch meisje dat had geprobeerd hem
met een mes te steken.
China geeft hongerstaking toe
Onder grote internationale druk heeft China voor het eerst toe
gegeven dat twee vooraanstaande dissidenten vorige maand in
hun gevangenis in hongerstaking zijn gegaan. Chen Ziming en
Wang luntao zijn ieder tot 13 jaar gevangenisstraf veroordeeld
wegens hun rol in de democratiseringsbeweging die in juni 1989
bloedig werd neergeslagen.
Coupplegers naar gevangenis
De coupplegers in de Sovjetunie zijn hun laatste voorrecht kwijt.
Ze werden afgelopen weekeinde uit particuliere datsja's buiten
Moskou overgebracht naar een gevangenis in de hoofdstad.
Sommigen moeten daar een cel delen met gewone misdadigers.
De naam van de gevangenis werd niet bekendgemaakt. Een van
de afgevaardigden die zich tegen de coup verzetten, kreeg zater
dag eerherstel van president Gorbatsjov. Ex-KGB'er Kaloegin, in
het voorjaar door Gorbatsjov persoonlijk van zijn rang ontdaan
wegens kritiek op de geheime dienst, mag zich weer generaal-
majoor b.d.
Raisa Gorbatsjov maakt het goed
.Alles gaat goed", zei president Gorbatsjov gisteren over de ge
zondheid van zijn vrouw Raisa tijdens een kort gesprek met het
Amerikaanse tv-station CNN. „Maar het kost tijd", zei hij verder.
Na de terugkeer van de president werd bekendgemaakt dat Rai
sa last had van een verlamde linkerhand als gevolg van een ze
nuwschok die ze tijdens mislukte coup had gekregen.
David Owen verlaat politiek
David Owen, een van de oprichters van de sociaal-democrati
sche SDP in Groot-Brittannië, gaat de politiek verlaten. Owen zal
zich bij de volgende algemene verkiezingen niet herkiesbaar
stellen. Owen was van 1977 tot 1979 minister van buitenlandse
zaken in de Labour-regering. Met Roy Jenkins, Shirley Williams
en Bill Rodgers richtte hij later de meer gematigde SDP op. Een
poging de SDP en de Liberale Partij te laten fuseren mislukte
halverwege de jaren tachtig,
steeds meer terrein verloren
de sociaaldemocraten
Letten juichen bij vertrek 'bezetters'
Onder gejuich van de bevolking hebben zaterdag de
'zwarte baretten' zich uit Riga, de hoofdstad van Letland,
teruggetrokken. De in de Baltische staten gehate eenhe
den van het ministerie van binnenlandse zaken (OMON)
werden met een deel van hun uitrusting en persoonlijke
eigendommen in vrachtwagens naar het vliegveld ge
bracht. Daar vandaan reizen ze naar Siberië, hun nieuwe
standplaats.
de republiek, die zich vorige
week onafhankelijk heeft ver
klaard.
De zwarte baretten waren né
gen maanden in Letland gesta
tioneerd. Volgens onofficiële
berichten zijn Letse - en Sovjet
autoriteiten in ruil voor de over
plaatsing van de OMOM-een-
heden naar Siberië overeenge-
RIGA/MOSKOU CPD-DPA-AFP-Rtr
Gejuich brak los toen de Sovjet-
vlaggen met hamer en sikkel
werden gestreken. Om hun ma
cho-imago te onderstrepen rol
de een groepje 'baretten' de Li
touwse Sovjetvlag uit waarop de
tekst 'We komen terug' was ge
kalkt. De vlag is afgeschaft door
komen dat de soldaten niet zul
len worden vervolgd voor de ge
welddadigheden die ze hebben
begaan in de Letse republiek.
Tijdens de coup van twee we
ken geleden kwamen de zwarte
baretten voor het laatst in actie.
Ze sloten toen de Letse radio-
en tv-stations af en doodden
daarbij, volgens de Letse rege
ring, drie mensen.
Ook uit Litouwen en Estland
zullen de zwarte baretten ver
dwijnen. De eenheden in Litou
wen werden zaterdag ontbon
den.
De drie Baltische staten ver
wachten vandaag de Ameri
kaanse erkenning van hun on
afhankelijkheid. De Amerikaan-
Leden van het bemchte 'zwarte baretten-korps' van het Sovjet-leger veriaten de stad Riga in Letland. Achter
hun wagen een spandoek met de onheilspellende woorden: „we komen terug". De 'zwarte baretten' waren
verantwoordelijk voor veel geweld in de Baltische Staten foto epa wojtek druszcz
se president Bush kondigde aan
vandaag een 'belangrijke' ver
klaring af te leggen. Estland,
Letland en Litouwen zijn inmid
dels al door meer dan dertig
westerse landen erkend.
President Landsbergis van Li
touwen toonde zich gisteren
verheugd over de toezegging
van Sovjet-president Gorbatsjov
dat hij zich niet zal verzetten te
gen afscheiding van de Balti
sche staten. Hij kondigde aan
besprekingen te willen voeren
over de terugtrekking van de
Sovjettroepen.
Gorbatsjov liet gisteren voor
de Sovjet-tv overigens in het
midden of de Baltische staten
zich aan de bestaande Sovjet
wetgeving moeten houden. Die
schrijft voor dat onafhankelijk
heid pas kan worden verkregen
na een referendum en een over
gangsperiode van vijf jaar,
waarin met het centrale gezag
moet worden onderhandeld.
Een politieman zit in een stoel bij de gevangenis van Talladega in de Amerikaanse staat Alabama. Om hem heen liggen de schoenen van de men
sen die afgelopen week werden gegijzeld door een aantal Cubaanse gevangenen. De gegijzelden werden bevrijd, nadat de politie de gevangenis
had bestormd foto afp dave martin
BRUSSEL* GPD-ANP
De Belgische premier Martens
ziet in de ineenstorting van de
Sovjetunie een extra reden om
haast te maken met de oprich
ting van een Europese defensie.
De landen in Midden- en Oost-
Europa zouden kunnen deelne
men aan zo'n Europese defen
sie, die onder EG-paraplu moet
werken. Martens zei dat giste
ren voor de Belgische televisie.
De totstandkoming van een
eigen Europese defensie moet
er niet toe leiden dat de EG-lan-
den zich verwijderen van de
Verenigde Staten of de Navo.
„Dat moet in nauwe samenwer
king gebeuren, maar we mogen
de landen van Midden-Europa
niet vergeten", aldus Martens.
De Nederlandse minister Van
den Broek van buitenlandse za
ken heeft zich altijd zeer terug
houdend getoond over de mo
gelijkheden van een eigen EG-
defensiebeleid. Van den Broek
vindt dat die militaire samen
werking buiten de EG moet blij
ven, om de samenweiking in de
Navo niet in gevaar te brengen.
De Belgische premier zei het
noodzakelijk te vinden dat de
EG nog dit najaar overeenstem
ming bereikt over een politieke
unie. Het is de bedoeling dat de
twaalf EG-landen daarover in
december in Maastricht tijdens
een top een verdrag tekenen.
Zoals het er nu uitziet, valt of
staat het succes van die top met
een akkoord over het voeren
van een echt gemeenschappe
lijk politiek, monetair en econo
misch beleid. Onderhandelin
gen daarover zijn volgens Mar
tens vastgelopen. De dynamiek
is er uit, en dat juist op een mo
ment dat de EG met allerlei uit
dagingen wordt geconfronteerd,
met name de omwentelingen in
de Sovjetunie, aldus de Belgi
sche premier.
Als in Maastricht geen beslis
singen vallen zal het verenigde
Duitsland, met de aandacht ge
richt op Oost-Europa, de dienst
gaan uitmaken in de EG. „En
dat is een hele slechte ontwik
keling voor Europa", stelt Mar
tens.
„De Pravda is verschenen, en dat is normaal." Zo begroette de
Pravda de voormalige partijkrant van de Communistische Partij
van de Sovjetunie (CPSU) zaterdag haar lezers na een verschij
ningsverbod van een week. Vijf kopeke duurder, maar zonder por
tret van Lenin, lag de Pravda weer in de kiosken. De oproep 'Prole
tariërs aller landen Verenigt U' en het opschrift orgaan van de
CPSU, zijn verdwenen.
Opmerkelijk aan de nieuwe versie van de Pravda (Waarheid) is
de ongedwongen opmaak in vergelijking met de treurige uitstraling
van haar voorgangster. Op pagina drie illustreren foto's de gebeur
tenissen van de staatsgreep. Pantsergeweld tegenover vreedzame
demonstranten.
Hoewel de krant volgens een decreet van de Russische president
Jeltsin nog altijd is verboden, geven de nieuwe hoofdredacteur Ge-
nnad Selesnjev en zijn redactie het blad vanaf zaterdag in eigen be
heer weer uit. Hij hoopt dat Jeltsin zijn „ondemocratische" besluit
weer intrekt.
De hoofdredacteur schrijft, dat de krant voor gewone communis
ten wil opkomen. Zi> die niets met de staatgreep te maken hebben
gehad en daar nu wel van worden beschuldigd. „God geve ons
kracht en wijsheid, de weg van de hervormingen voort te zetten",
aldus Selesnjev in zijn commentaar.
De Syrische regering heeft er
geen bezwaar tegen als de vre
desconferentie over het Mid
den-Oosten in Den Haag wordt
gehouden. De Syrische vice-
president Khaddam zei dit gis
teren in Damascus tegen een
groep Tweede-Kamerleden, die
afgelopen weekeinde is begon
nen aan een werkbezoek aan
Syrië, Jordanië en Israël.
De Syriërs willen dat de con
ferentie in ieder geval buiten
het Midden-Oosten wordt ge
houden. De PLO heeft onlangs
aangedrongen op Den Haag als
conferentieplaats. Ook de Ame
rikaanse minister van buiten
landse zaken Baker zou geen
bezwaar hebben tegen het hou
den van de conferentie in Den
ACHTERGROND
CORRESPONDENT MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
De Palestijnse Bevrijdingsorga
nisatie (PLO) wil de politieke af
deling van haar hoofdkwartier
in Tunis naar de Jordaanse
hoofdstad Amman verhuizen.
Reden voor de uitbreiding van
de PLO-vertegenwoordiging in
Amman is de vredesconferentie
in oktober. Een ffanstalig Tune-
sisch tijdschrift kwam afgelopen
vrijdag met het opzienbarende
Politieke waarnemers in de
Arabische wereld trokken de
juistheid van het bericht in twij
fel. In de eerste plaats zijn de di
plomatieke verhoudingen tus
sen de PLO en Jordanië nog
steeds matig. In de tweede
plaats is Jordanië de 'zwarte
septemberdagen' in 1970 niet
vergeten, toen de Palestijnen
onder leiding van de PLO een
burgeroorlog in het land ontke
tenden. Het leger van koning
Hussein dreef de PLO en zijn
strijders daarop het land uit.
Vanuit het PLO-standpunt
gezie, is het belangrijk weer vas
te voet te krijgen op grond die
direct aan Israël grenst. Vanuit
Jordanië heeft PLO-leider Arafat
een betere gelegenheid zijn ta
nende invloed in de door Israël
bezette gebieden weer wat op te
vijzelen.
Na het gedwongen vertrek uit
Jordanië in 1970 verplaatste het
PLO-hoofdkwartier zich naar de
Libanese hoofdstad Bayrut.
Maar de burgeroorlog daar en
de Israëlische invasie van 1982
dwongen Arafat en zijn strijders
naar Tunesië uit te wijken, het
enige Arabische land dat op dat
moment de verslagen en ont
wapende Palestijnen onderdak
wilde bieden.
In feite zwerft de PLO sinds
die tijd over de Arabische we
reld. In Irak en Yemen werden
Palestijnse troepen hergegroe-
•peerd, maar een militaire vuist
maken tegen Israël was vanaf
die tijd een illusie.
Aan moppen kunnen geen politieke prog
noses worden opgehangen. Maar ze teke
nen wel de sfeer, zeker in een land waar se
rieuze politieke waarzeggers niet verder dan
een dag vooruit willen of kunnen kijken.
Dat geldt in hoge mate voor de spoedzitting
van het Congres van Volksafgevaardigden,
die vanmorgen in Moskou is begonnen. De
2250 afgevaardigden van dit hoogste wetge
vende orgaan kunnen geschiedenis maken,
bijvoorbeeld door president Gorbatsjov
naar huis te sturen. Maar het is evengoed
mogelijk dat dit Unie-parlement zichzelf
opheft zonder enig besluit te nemen.
Na de politieke aardverschuiving die volgde
op de mislukte coup van 19 augustus is er
maar één ding zeker de Sovjetunie zoals
die volgens het eerste Unieverdrag van 1922
bestond, is niet meer. Elf van de vijftien re
publieken hebben zich onafhankelijk ver
klaard, de centrale regering heeft het veld
moeten ruimen, het nieuwe ontwerp-Unie-
verdrag is naar de prullenbak verwezen en
het bestaansrecht van het nationale parle
ment zelf staat uitdrukkelijk ter discussie.
Tweederde van de afgevaardigden is recht
streeks gekozen, tijdens verkiezingen in het
voorjaar van 1989. De overige 750 komen
uit de vergaarbak van de Communistische
Partij: massa-organisaties als de vrouwen
bond, de vakbonden en natuurlijk de partij
zelf. Alleen al vanwege die discutabele sa
menstelling is vanuit het parlement van de
Russische republiek aangedrongen op op
heffing van het Volkscongres.
Vermoedelijk zal het niet zover komen. Er
Een van de populairste actuele politieke
grappen in Moskou: Michail Sergejevitsj
praat in het Kremlin met zijn portret.
Gorbatsjov: „Wat te doen? Men wil ons
van de macht beroven." Portret: „Mi
chail, ik maak me geen zorgen. Mij ha
len ze weg. Maar jou hangen ze op."
moeten namelijk zaken worden gedaan en
volgens de grondwet kunnen die alleen
worden gedaan door het Volkscongres. Ver
anderingen van de grondwet bijvoorbeeld.
Of ongeldig verklaren van wetten die door
de Opperste Sovjet zijn aangenomen. Vori
ge week besloot de Opperste Sovjet zelf al
om een handvol wetten, zoals die op de ge
heime dienst KGB, ter annulering aan het
Volkscongres voor te dragen.
In de huidige politieke heksenketel in Mos
kou wemelt het van variantèn over het ver
loop van de zitting. Aleksandr Jakovlev,
eens de naaste adviseur van Gorbatsjov, nu
een van de leiders van de Democratische
Hervormings Beweging, zei zaterdag te vre
zen dat de overvloedig aanwezige conserva
tieven alsnog zullen proberen wat de 19de
niet lukte: afkondigen van de noodtoestand.
Het kan.
Toch lijkt een andere variant meer voor de
hand te liggen. Gorbatsjov moet volgens
deze variant het Westen de illusie geven dat
er nog iets van de Sovjetunie te redden is.
Binnenslands is hij het politieke vijgeblad
voor degenen die het machtsvacuüm in 'het
centrum' hebben opgevuld en de lakens
uitdelen: Jeltsin en zijn Russische regering.
Volgens doorgaans goed ingelichte westerse
diplomaten is Gorbatsjov politiek zo goed
als uitgeschakeld en heeft putsch-bedwin
ger Boris Jeltsin diens politieke lot volledig
in handen. Zo werd de bezoekende Britse
premier Major gisteren in zijn gesprek met
Jeltsin aanzienlijk beter op de hoogte ge
bracht over de huidige politieke situatie dan
in de ontmoeting eerder met Gorbatsjov.
Met Gorbatsjov, die zelf zondag te kennen
gaf niet te willen aftreden, kunnen nu nog
zaken worden gedaan over het enige bind
middel voor de vijfden republieken: econo
mische samenwerking. De economische re
aliteit dwingt de republieken tot een sa
menwerkingsverband, of dit nu confedera
tie of gemenebest wordt genoemd. Er moet
een regeling komen voor de almaar in
waarde dalende roebel, voor een of andere
vorm van gemeenschappelijke defensie en
vooral voor westerse voedselhulp omdat de
oogst zo is tegengevallen dat deze winter
een hongersnood dreigt.
De erkenning van de Baltische onafhanke
lijkheid, die ais punt vijf op de agenda van
het Volkscongres staat, is een test voor de
Unie-nieuwe-stijl. Daarna kan het Congres
zich ontbinden en ligt de vraag open of de
nieuwe economische gemeenschap nog
een presidenten een parlement nodig
heeft. Als de VARA en het Nederlandse Co
mité Hulp voor Russen verstandig zijn
wordt op die nieuwe situatie, die zich al
over een of twee maanden kan voordoen,
'ingestoken'. Eet aktie 'Help Jeltsin en de
democraten de winter door' is nooit weg.
WARSCHAU Rtr-PPA-AP
Het Poolse parle
ment heeft afgelo
pen zaterdag het
voorstel van de re
gering-Bielecki om
af te treden verwor
pen. Premier Bie-
lecki had het aftre
den vrijdag aange
kondigd. De pre
mier meende niet
langer te kunnen
samenwerken met
de Sejm (het Poolse
Lagerhuis), waarin
de ex-communis
ten en hun bond
genoten een twee
derde meerderheid
hebben.
Volgens Bielecki
hebben economi
sche hervormingen
geen kans van sla
gen, zonder een goede samen
werking tussen parlement en
regering. Hij verweet het parle
ment de noodzakelijke beslui
ten te belemmeren. Nadat een
ex-communistische afgevaar
digde een motie van wantrou
wen indiende, was voor Bielecki
de maat vol en bood hij zijn
ontslag aan.
Bielecki verklaarde zeer ver
rast te zijn over de uitslag van
de stemming in het parlement.
„Er is een nieuwe situatie ont-
De Poolse premier Bielecki: verrast door de
stemming in het parlement foto anp
staan, maar de problemen zijn
gebleven. De staat zit nog altijd
met een crisis en de regering is
niet in staat haar macht echt uit
te oefenen", zei hij.
De premier wil het parlement
zo snel mogelijk een aantal
voorstellen voorleggen, „zodat
het kabinet echt kan gaan rege
ren". De Poolse president Wale
sa had vrijdag nog verklaard het
kabinet bijzondere volmachten
te willen geven.
Maandag 2 september 1991
ANS JACOBS JAN PREENEN Vertaling*!: MARGREET HE5UNGA lUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving:
JANAJEV EN PAVLOV waren dronken tijdens de mislukte
staatsgreep in de Sovjetunie. De inmiddels gearresteerde vice-
president en premier van Michail Gorbatsjovs regering waren
volgens een voormalige assistent van Pavlov niet in staat een zin
nig woord uit te brengen tijdens de vergadering waarop de 'Ben
de van Acht' de noodtoestand uitriep.
United Press International (UPI).
