Buitenland
Servië twijfelt nog
over vredesplan EG
Verzet Afghanistan
wil vredesoverleg
'Honderden doden bij
aanvallen leger Irak'
Overleg over 'vreemde'
troepen in Duitsland
Leider bevrijdingsleger
in zuid-Sudan afgezet
Oorlog laatste kans voor Servische officieren
Zaterdag 31 augustus 1991
RONALD FRISART (chef) ONNO HA VERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: WIM ENTIUS
DE REGERING van Duitsland heeft
gisteren in Moskou opnieuw een offi
cieel verzoek ingediend voor uitleve
ring van Erich Honecker, het voorma
lige staatshoofd van de Duitse Demo
cratische Republiek (DDR)
DE POLITIE heeft gisteren de negen
mensen bevrijd die al meer dan een
week werden gegijzeld door Cu
baanse gedetineerden in de gevange
nis van de Amerikaanse stad Tallade-
:s International (UPI).
NIEUWSLIJN
Vredeskaravaan door Joegoslavië
Europese vredesorganisaties trekken van 25 tot 29 september
met een vredeskaravaan door Joegoslavië. Ongeveer duizend
vredesactivisten reizen met bussen vanuit het noorden en het
zuiden van het land naar Sarajevo, waar een grote demonstratie
en een vredesconcert worden gehouden. Op hun tócht naar de
hoofdstad van Bosnië-Hercegovina doen de activisten alle pro
vincies en republieken aan, waar vervolgens een drie uur durend
programma wordt afgewerkt. Zij hopen zo vredesactiviteiten in
Joegoslavië te ondersteunen en mensen aan te zetten hieraan
mee te doen. De vredeskaravaan wordt georganiseerd door de
'Helsinki Citizens Assembly', een internationale non-gouverne
mentele organisatie waarbij uit Nederland onder meer IKV en
Pax Christi zijn betrokken.
De Maizière houdt bestuursfunctie
Lothar de Maizière, vice-voorzitter van de christen-democrati
sche CDU, heeft gisteren na een onderhoud met bondskanselier
Helmut Kohl besloten zijn functie te behouden. De Maizière had
gedreigd met ontslag na kritiek van Volker Rühe, de algemeen
secretaris van de CDU. Rühe had gezegd dat de partijleiding er
weinig van bakt in de voormalige DDR, waar De Maizière na de
val van de communisten de eerste en enige vrij gekozen premier
was. Kohl zei op een haastig belegde persconferentie dat er geen
onenigheid binnen zijn partij is. De Maizière beschreef het ge
sprek van partijleiders met Kohl achter gesloten deuren als een
„verschonende regenbui".
Overstromingen in Cambodja en India
Bij overstromingen in de zuidelijke provincies van Cambodja
zijn deze maand meer dan 100 mensen omgekomen. In India
heeft de aanhoudende regenval aan zeker 88 mensen het leven
gekost. Het Cambodjaanse persbureau SPK meldde gisteren dat
700.000 Cambodjanen door overstroming van de Mekong-rivier
in moeilijkheden zijn geraakt. De Verenigde Naties hebben
30.000 zandzakken naar de bedreigde hoofdstad Phnom Penh
laten vliegen om dijken te versterken. De dijken kunnen volgens
een VN-functionaris niet veel meer hebben. In drie noordelijke
Indiase deelstaten woeden al bijna een week tropische stormen.
Door zware regenval zijn honderden dorpen onder water gelo
pen.
Leiding PLO in fasen naar Amman
Het onafhankelijke Tunesische tijdschrift Realites heeft gisteren
gemeld dat de politieke leiding van de Palestijnse Bevrijdingsor
ganisatie PLO stap voor stap zal verhuizen van Tunis naar de
Jordaanse hoofdstad Amman. Realites haalde bronnen aan die
zeggen dat de reden voor de verhuizing de verbeterde relaties
zijn tussen de Jordaanse regering en de PLÖ. Ook de stappen die
op het ogenblik worden ondernomen om het conflict in het
Midden-Oosten op te lossen zouden ten grondslag liggen aan
het besluit van de PLO.
Cholera breidt zich uit in Roemenië
Het aantal cholera-gevallen in Roemenië is deze week gestegen
tot 69, maar niemand is overleden. Dat heeft het ministerie van
gezondheid gisteren gemeld. Bij 22 Roemenen werd deze week
cholera geconstateerd. Van de 69 zieken wonen er 59 in de zui
delijke stad Tulcea. Het cholera-virus zou vanuit Turkije in Roe
menië zijn terechtgekomen. Door besmette mensen te isoleren
en medicijnen toe te dienen hoopt de overheid de cholera onder
controle te houden. De stijging van het aantal ziektegevallen zou
onder meer zijn veroorzaakt door gebrekkige hygiëne.
NICOSIA-ISLAMABAD Rtr-UPI-AP
Het Afghaanse verzet, dat vecht
tegen de door Moskou gesteun
de regering in Kabul, heeft ver
klaard besprekingen te willen
voeren met de Sovjetunie. Dat
staat in een verklaring die het
verzet heeft uitgegeven na be
sprekingen met Pakistaanse en
Iraanse regeringsfunctionaris
sen in Teheran.
In de verklaring steunt de
mujaheddin een voorstel van de
Verenigde Naties om een
staakt-het-vuren in te stellen en
vrije verkiezingen te houden.
Het Afghaanse verzet hoopt dat
de recente ontwikkelingen in de
Sovjetunie een snelle oplossing
van de burgeroorlog in Afgha
nistan zullen bespoedigen.
„Het grootste succes van de
recente ontwikkelingen in de
Sovjetunie is het ontslag van
degenen die waren betrokken
bij de inval in Afghanistan", zo
citeerde het Iraanse persbureau
bericht van de oppositiegroep,
verspreid door het Iraanse pers
bureau IRNA.
Volgens het bericht, dat niet
onafhankelijk kon worden na
getrokken, lag het zwaartepunt
van de aanvallen in de periode
23 tot 25 augustus. Wat precies
de aanleiding tot de bombarde
menten was, is niet bekend.
Eerder dit jaar kwam de shi-
'itische bevolking in het zuiden
van Irak in opstand nadat Sad
dam Hussein in de Golfoorlog
was verslagen. Het leger van
Saddam slaagde er echter in de
rebellie te bedwingen.
Een in Iran gevestigde Iraakse
oppositiegroep heeft gisteren
gezegd dat de strijdkrachten
van Saddam Hussein de afgelo
pen dagen shi'itische dorpen in
het zuiden van Irak met artille
rie hebben bestookt. Daarbij
zouden honderden doden en
gewonden zijn gevallen.
Volgens de Opperste Assem
blee van de Islamitische Revolu
tie van Irak begonnen de aan
vallen tien dagen geleden. Tij
dens de aanvallen zouden zo'n
veertig dorpen in de regio rond
Basra zijn beschoten, aldus het
De Joegoslavische deelre
publiek Servië twijfelt nog
over het plan van de Eu
ropese Gemeenschap dat
een einde moet maken aan
de gevechten in Kroatië. In
een vraaggesprek voor de
Duitse televisie zei de Servi
sche minister van buiten
landse zaken Vladimir Jo-
vanovic gisteren dat de re
gering van Servië vandaag
besluit om al of niet in te
stemmen met de voorstel
len van de EG. Hij voegde
daaraan toe dat als Kroatië
onafhankelijkheid wil „alle
burgers in deze republiek -
Kroaten en de leden van de
Servische minderheid - zich
hierover moeten uitspreken
middels een referendum".
BELGRADO-ZAGREB AFP-DPA-Rtr
Italië heeft gedreigd dat als Ser
vië dwars blijft liggen, de lidsta
ten van de EG zullen overgaan
tot erkenning van Slovenië en
Kroatië. De gevechten in deze
laatste republiek zijn gisteren
IRNA gisteren de Afghaanse ver
zetsleider Burhanuddin Rabba-
ni. Het Sovjet-leger viel Afgha
nistan in 1979 binnen om de
communistische regering te
steunen en trok zich in 1989
weer terug.
De Afghaanse president Naji-
bullah zei te verwachten dat
Moskou blijft doorgaan met het
leveren van voedsel en vooral
wapens.
Een vooraanstaande leider van
het Afghaanse verzet is gisteren
in de Pakistaanse grensprovin
cie Bajaur bij een aanslag om
het leven gekomen. Zoals het
Pakistaanse persbureau PPI
meldde, stierf Maulvi Jamil-ur-
Rehman, leider van de muja-
heddingroep 'Jamaat-al-dawat
Ahle hadith' door een kogel uit
het wapen van een Egyptenaar.
De dader werd direct door de
lijfwachten van de verzetsleider
gedood. De Egyptenaar was op
bezoek bij Rehman in diens wo
ning.
De federale regering van Joe
goslavië en een aantal deelrepu
blieken, waaronder Kroatië en
Bosnië-Hercegovina, hebben
inmiddels wèl ingestemd met
de voorstellen die een effectieve
controle op een staakt-het-vu
ren in Kroatië en de oproep
voor een vredesconferentie be
helzen. Ook de belangrijkste
Servische oppositiepartij, de Be
weging voor een Vernieuwd
Servië van de schrijver Vuk
Draskovic, ging gisteren ak
koord met de EG-voorstellen.
Tot nu toe heeft Servië alle
vredesinitiatieven van de EG ge
torpedeerd. Diplomaten van de
EG toonden zich daarom giste
ren weinig hoopvol over de
houding van Servië. „We zijn
niet erg optimistisch", aldus
een woordvoerder van minister
van buitenlandse zaken Hans
van den Broek. De EG be
schouwt Servië, de grootste re
publiek van Joegoslavië, als de
belangrijkste aanstichter van de
gevechten in Kroatië.
De EG-ministers van buiten
landse zaken hebben alle partij
en tot morgen de tijd gegeven
de voortvaarden van hun vre
desplan voor Joegoslavië te ac
cepteren. Als Servië zich niet
schikt naar de wensen van de
EG zal de Gemeenschap aan
staande dinsdag in Den Haag
Kroatië en Slovenië gaan erken
nen, zei gisteren de Italiaanse
premier Giulio Andreotti. De
huidige voorzitter van de EG-
raad, Nederland, is bezig om
De nieuwste campagne van kle
dingfabrikant Benetton heeft in
Groot-Brittannië heel wat stof
doen opwaaien. De Britse reda-
me-codecommissie en de politie
hebben al honderden telefoontjes
gehad van boze mensen met de
vraag wat deze poster met kleding
heeft te maken. Benetton besloot
tot deze campagne ondanks waar
schuwingen dat veel mensen er
aanstoot aan zouden nemen. »fo-
70 AFP JOHNNY ECGITT
'Stationering moet worden herzien
Duitse eenwording en de volle
dige soevereiniteit. Hij zei dat
de gesprekken, donderdag en
vrijdag in Bonn, mogelijk uit
monden in langdurige onder
handelingen.
Bonn wil meer zeggenschap
over de manoeuvres van Navo-
legereenheden. De oefenvluch-
ten op lage hoogte met straalja
gers zijn de Duitsers al lange
tijd een doom in het oog, terwijl
Navo-tanks al meer dan veertig
jaar Duitse akkers omploegen.
Waarover Duitsland nog meer
met de Navo-partners wil over
leggen, wilde de woordvoerder
niet zeggen.
Begin dit jaar waren 372.000
Navo-militairen in Duitsland
gestationeerd, overwegend
Amerikanen. Bezuinigingen op
de defensiebegrotingen van de
Navo-partners hebben geleid
tot aanzienlijke troepenreduc-
Duitsland voert volgende week
speciaal overleg met de Vere
nigde Staten en vijf andere
bondgenoten over de verdragen
waarin de stationering van bui
tenlandse troepen op Duits
grondgebied is geregeld. Dat
heeft het ministerie van buiten
landse zaken in Bonn gisteren
gezegd.
In 1955 werden verdragen
met Duitsland gesloten die for
meel een eind maakten aan de
bezetting door vreemde troe
penmachten, maar wel perma
nente stationering van Navo-le-
gers mogelijk maakten. Behalve
de VS hebben Nederland. Bel
gië, Groot-Brittannië, Frankrijk
en Canada militairen in Duits
land. Een woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse za
ken zei dat de stationering van
vreemde troepenmachten moet
worden herzien wegens de
'Burgeroorlog moet ophouden'
In de Kroatische hoofdstad Zagreb demonstreerden gisteren ongeveer 20.000 verontruste ouders van militai
ren vóór vrede en tegen de inmenging van het federale leger in de gevechten tussen de Kroaten en de Ser
viërs. FOTO EPA ROBERT RAJTIC
voor dinsdag een lijst met mo
gelijkheden en tegen Servië ge
richte strafmaatregelen op te
stellen.
„Alle punten van de verkla
ring van de EG zijn unaniem ge
accepteerd door de federale re
gering", zei de Joegoslavische
premier Ante Markovic. „Zon
der onpartijdige waarnemers
kan de situatie in Kroatië zich
nooit stabiliseren", zei hij en
wees erop dat t
de Joegoslavische crisis moet
komen via vreedzame middelen
en dialoog en „niet door geweld
en eenzijdige acties".
Radio Zagreb meldde dat de
belegerde steden in het oosten
van Kroatië opnieuw worden
bedreigd door het federale leger
dat over land, vanuit de lucht of
met in de Donau gelegen oor
logsschepen kan aanvallen.
Na enkele uren van hevige
gevechten in de ochtend leek
het erop dat de gevechten in
Kroatië afnamen. Sluipschutters
bleven wel voortdurend actief
en twee vrouwen werden ge
dood bij een tank- en mortier
aanval op dorpen ten zuiden
van de Kroatische hoofdstad
Zagreb. Serviërs en eenheden
van het federale leger zetten gis
teren voor de zesde achtereen
volgende dag hun belegering
van Vukovar in de buurt van
Osijek voort.
ACHTERGROND
CORRESPONDENT OOST EUROPA RUNA HELUNGA
Hoewel de Servische televisie nog steeds
volhoudt dat elke gevechtsactie waar het
JNA bij is betrokken, werd geprovoceerd
door de Kroatische nationale garde, zijn er
inmiddels legio bewijzen dat de militairen
al lang niet meer de rol van buffer tussen de
twee strijdende partijen spelen. Een aantal
weken geleden was het nog zo dat het leger
opdook in het kielzog van de Servische na
tionalisten, om de schijn van onpartijdig
heid te bewaren. Nu spelen tanks en vlieg
tuigen steeds vaker de hoofdrol in de aan
val.
De strijd rond het stadje Vukovar wordt
vrijwel geheel door het leger gevoerd met
wapens die volgens de internationale con
venties zijn verboden. De Nederlandse am
bassadeur Wijnaendts verzamelde bij zijn
bezoek aan het stadje delen van een clus-
terbom, een projectiel dat in tal van kleine
bommetjes uiteenvalt die elk voor zich weer
in kleine fragmenten ontploffen.
Niet alleen steunt het leger de Serviërs,
steeds meer zijn de militairen die bij de
strijd zijn betrokken, zelf Servisch. In de
frontlinie zitten vrijwel geen niet-Servische
officieren meer. Soldaten uit andere repu
blieken zijn inmiddels zoveel mogelijk uit
de directe gevechtshandelingen terugge
trokken. In tegenstelling tot de oorlog in
Slovenië is ditmaal dan ook nauwelijks
sprake van overlopers.
Op de Kroatische televisie wordt het JNA
de laatste tijd consequent omschreven als
het Servische Communistische Leger en
daarmee is meteen de wortel van het pro
bleem gekarakteriseerd. Het JNA was de al-
Wat voor de Kroaten al zo helder als wa
ter was, wordt nu ook internationaal
steeds duidelijker erkend: het Joegosla
vische Volksleger, het JNA, ooit de rug-
gegraat van de Joegoslavische federatie,
heeft zich de afgelopen maanden steeds
meer ontpopt als een Servisch bolwerk.
In één week bekritiseerden zowel de Eu
ropese Gemeenschap als de Verenigde
Staten de Joegoslavische militairen van
wege hun rol in de oorlog in Kroatië.
lermachtigste organisatie in het socialisti
sche Joegoslavië. Historisch hebben de par
tizanen de belangrijkste rol bij de vestiging
van het socialisme gespeeld. Tito's partiza
nenleger legde de grondslag voor het JNA.
Logisch krijgen de militairen in de commu
nistische partij en de regering een belangrij
ke functie.
Een staat binnen de staat, zo is de positie
van het leger wel omschreven, een organi
satie die bijna geheel onafhankelijk van de
rest van het land functioneerde. Het leger
slorpt vijftig procent van de totale federale
begroting op. een last die de republieken al
lang niet meer willen opbrengep.
Eigen bedrijven, eigen werkplaatsen, ei
gen ziekenhuizen, eigen culturele instellin
gen, eigen vakantieverblijven, eigen woon
wijken, zelfs een eigen krant bezorgden de
officieren een elitepositie. Dat officierscorps
bestond voor zeventig procent uit Serviërs
en was vrijwel volledig lid van de commu
nistische partij.
De militairen hebben veel te verliezen en
lange tijd is in Joegoslavië gespeculeerd
over de kans dat het leger een staatsgreep
zou plegen om de teloorgang van het socia
listische systeem te stoppen. Maar dergelij
ke speculaties draaiden steevast uit op de
conclusie dat een coup nauwelijks uitvoer
baar was vanwege de zeer gemengde sa
menstelling van de troepen.
De oorlog in Kroatië komt voor de Servi
sche officieren in zekere zin als een ge
schenk uit de hemel. Het is een laatste kans
om hun tanende macht in stand te houden.
En al is het dan niet in heel Joegoslavië, dan
toch in elk geval in een Groot-Servië.
Hoe zeer het leger een Servisch bolwerk is
geworden en zich van de rest van het land
heeft vervreemd, bleek gisteren bij de de
monstratie die moeders uit heel Joegoslavië
in Belgrado hielden om hun dienstplichtige
zonen naar huis te halen. Aan de ene kant
riepen zo'n drieduizend vrouwen uit de ver
schillende republieken om vrede, aan de
andere kant stond een ijlings opgetrom
meld groepje van enkele tientallen Servi
sche vrouwen die de militairen fanatiek toe
juichten.
De camera's van TV-Belgrado zoemden
er ijverig op in. Het was een zoveelste afle
vering in de reeks 'Servische vrouwen steu
nen het leger'. Wat de kijkers is onthouden,
zijn de beelden van de tienduizenden vrou
wen die ook elders in Joegoslavië tegen de
militairen protesteerden. Wat hun ook stel
selmatig wordt onthouden, is de groeiende
internationale kritiek op het leger en op de
Servische politiek.
CORRESPONDENT
Vooraanstaande leden van het
Sudanese volksbevrijdingsleger
(SPLA) hebben gisteren be
weerd hun leider en grondleg
ger van de beweging, John Ga-
rang, te hebben afgezet omdat
ze zijn schrikbewind beu zijn.
Garangs positie is ingenomen
door Riak Mashar die bereid is
een afscheiding van zuid-Sudan
te accepteren als daarmee een
eind kan worden gemaakt aan
de al acht jaar durende burger
oorlog in het zuiden.
Het nieuwe SPLA-leider-
schap, dat naast Mashar bestaat
uit Lam Akol en Gordon Kwan-
chol, is er van overtuigd dat het
grote steun heeft in door het
SPLA bezette gebieden in zuid-
Sudan. Het beweert dat zeven
van de dertien leden van het
SPLA-opperbevel achter haar
staan.
Over de huidige verblijfplaats
van Jong Garang is weinig meer
bekend dan dat hij zich ergens
in het zuiden van Sudan be
vindt. Mashar en de zijnen heb
ben hun hoofdkwartier inge
richt in de buurt van Nasir aan
de grens met Etiopië.
De nieuwe leiders beschuldi
gen Garang er van dictatoriaal
en autoritair op te treden, zijn
rivalen binnen de beweging te
executeren en kinderen te ron
selen om in de burgeroorlog in
het zuiden te vechten.
„Met Garang aan het roer zal
de burgeroorlog eeuwig blijven
voortduren", aldus Riak Mas
har, die verder verklaarde dat
het bewerkstelligen van vrede
zijn eerste prioriteit is en dat het
daartoe beter is dat het land
wordt opgedeeld in een islami
tisch noorden en een christelijk
zuiden.
„We kunnen niet langer toe
staan dat nog meer mensen
worden gedood en de onder
ontwikkeling van het zuiden
voortduurt. De oorlog moet
daarom ophouden". De burger
oorlog in zuid-Sudan heeft de
afgelopen acht jaar aan zeker
250.000 mensen het leven ge
kost. Het SPLA strijdt tegen de
overheersing van het zuiden
door het door moslims gedomi
neerde noorden en vóór een
grotere autonomie van zuid-
Sudan.
Diverse malen hebben SPLA
en opeenvolgende regeringen in
Khartum vredesonderhandelin
gen gevoerd maar deze zijn
steeds zonder resultaten afge
broken. De meest recente vre
desinitiatieven zijn afkomstig
van de Verenigde Staten en de
Organisatie van Afrikaanse Een
heid.
Hongerstakers Zuid-Afrika
weigeren nu ook water
JOHANNESBURG
Drie rechts-extremistische
Zuidafrikanen, die in honger
staking zijn gegaan om erken
ning als politieke gevangenen af
te dwingen, weigeren nu ook
water tot zich te nemen. Dat
heeft hun advocaat gisteren ge
zegd. Later op de dag bood de
regering een van de hongersta
kers vrijlating op borgtocht aan.
De man, de 53-jarige Lood van
Schalkwijk, weigerde op dit
aanbod in te gaan en liet weten
dat hij zou doorgaan met vas
ten.
De drie werden vorig jaar no
vember gearresteerd omdat ze
zouden zijn betrokken geweest
bij bomaanslagen, waarbij één
dode en dertien gewonden vie
len. Vijf weken geleden gingen
de mannen in hongerstaking.
Volgens hun advocaat drinken
zij nu ook geen water meer om
dat zij in een ziekenhuis in Pre
toria op aparte kamers zijn ge
legd.
President De Klerk heeft een
verzoek om amnestie gewei
gerd. Na het horen van die be
slissing hebben de gevangenen
gezegd dat ze bereid zijn te ster
ven, aldus hun advocaat. Minis
ter van justitie Coetsee zei dat
de misdrijven die de drie zou
den hebben begaan niet als po
litiek worden beschouwd. De
hongerstaking zal dan ook geen
enkel effect op het verloop van
het gerechtelijk onderzoek heb
ben, aldus de minister.
