Binnenland
Toch schadeclaim
Japanse kampen
Kamer tegen centra
kansloze asielzoekers
'Wordt het morgenrood of schaamrood?'
Helft Nederlanders voor
terugkeer buitenlanders
Vrijdag 30 augustus 1991
Redactie: 023-150225*
e bosma altan erdocan
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
AAARGOT KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: ANDRJES
In de zonnebril van een meisje worden de krui
zen weerspiegeld die gisteren zijn neergelegd
bij het Indisch Monument in Den Haag. Met
de kruizen worden de slachtoffers van de Ja
panse bezetting herdacht Op de kruizen ston
den de namen van Jappenkampen
foto anpraymond rutting
NIEUWSLIJN
Wijn in café's te zuur en te duur
De rode wijn die in café's wordt geschonken is zuur. Dit blijkt uit
een onderzoek van Konsumenten Kontakt (KK). Gezien de kwa
liteit is de gemiddelde prijs van 3 tot 3,50 gulden per glas te
hoog. De wijnen waren afkomstig uit Frankrijk, Spanje, Italië en
Portugal. Konsumenten Kontakt heeft ook tropische groenten en
kruid uit Thailand en Suriname onderzocht. Daarbij bleek dat in
36 partijen resten bestrijdingsmiddelen voorkwamen. De groen
ten uit Suriname overschreden de normen niet.
Winst KBB ruimschoots gehalveerd
De winst van Koninklijke Bijenkorf Beheer KBB (detailhandel) is
in de eerste zes maanden van dit jaar ruimschoots gehalveerd
tot 9,7 miljoen gulden. Over de eerste helft van 1990 werd nog
een resultaat behaald van 22,1 miljoen gulden. KBB schrijft de
winstdaling toe aan „bijzondere factoren". De activiteiten van
KBB zijn vaak gebonden aan de seizoenen, waarbij de verkoop
in het tweede halfjaar doorslaggevend is voor het jaarresultaat.
Groentenexport naar Polen stort in
De Nederlandse export van groenten en fruit naar Polen is, na
een aanvankelijk zeer sterke groei, bijna geheel ingestort. Mei
was een topmaand, waarin door de Poolse handel ruim 15.000
ton werd afgenomen. In juli werd minder dan 2.000 ton afgezet.
Er zijn twee oorzaken voor het instorten van de export. In Polen
is de oogst van groenten en fruit inmiddels op gang gekomen.
Ten tweede heeft Polen heffingen op buitenlandse levensmidde
len ingevoerd, die variëren van 10 tot 40 procent.
Spiraaltjesfabriek Organon in China
De bevolkingspolitiek van China - één kind per gezin - biedt per
spectieven voor het Nederlandse bedrijfsleven. Organon gaat
een fabriek voor spiraaltjes in de Volksrepubliek bouwen. Daar
voor is samen met Chinese partners een onderneming opge
richt. In juli volgend jaar moet de produktie beginnen. Ook zal
de mogelijkheid van fabricage en verkoop van de anti-concep
tiepil Marvelon worden onderzocht.
Politie maakt afspraken met studenten
Het bestuur van de Delftse studentenvereniging Sanctus Virgili-
us heeft de politie beloofd om voortaan erovor te zorgen dat
hulpverleners van de ambulancedienst direct een eventueel
slachtoffer kunnen bereiken. Afgelopen dinsdag trof de politie in
het gebouw van de studentenvereniging ongeveer vijftien eerste
jaarsstudenten aan die als gevolg van de ontgroeningrituelen en
de slechte ventilatie in het gebouw hyperventileerden of buiten
westen waren. Ambulancepersoneel kon hen vanwege de drukte
niet bereiken.
Distilleerbedrijf verdacht
van verkoop 'zwarte' alcohol
Distilleerderij Wenneker (Go-
biet, Dujardin) in Roosendaal
wordt ervan verdacht, de belas
ting voor enkele miljoenen gul
dens te hebben benadeeld. Uit
een onderzoek van de FIOD is
gebleken dat het bedrijf de afge
lopen jaren duizenden liters al
cohol zwart heeft verkocht.
Een woordvoerder van de
FIOD geeft toe dat er tegen het
Roosendaalse bedrijf een on
derzoek loopt en dat het om
een miljoenenzaak gaat. Verder
wil hij er niets over zeggen. Ook
Wenneker-directeur Van der
Tuyn wil niets over het onder
zoek kwijt.
De verdenking van belasting
ontduiking kwam boven na een
onderzoek van de Keurings-
Kwaliteit milieubeleid in
gemeenten nog onvoldoende
haarlem els wiegant
De kwaliteit van het milieube
leid van driekwart van de ge
meenten in Nederland is onvol
doende. Ten opzichte van drie
jaar geleden is die kwaliteit ech
ter wel duidelijk verbeterd. Dat
"blijkt uit een onderzoek dat de
;:Jnspectie Milieuhygiëne vorig
jaar bij 167 gemeenten heeft ge
houden.
Aanleiding voor het onder
zoek was het in werking treden
van het Bijdragenbesluit Uit
voering Gemeentelijk Milieube
leid (BUGM). Op basis van deze
regeling stelde het rijk extra geld
beschikbaar voor het inlopen
van achterstanden bij het verle
nen van vergunningen en het
uitvoeren van controles op de
hinderwet, de wet chemische
afvalstoffen, de wet bodembe
scherming en de gemeentelijke
lozingsverordening. De ge
meenten moeten die achter
stand vöör 1 januari 1995 heb
ben ingelopen.
FNV: Lonen moeten hoger
worden dan alleen inflatie
den haag gpd
De lonen moeten volgend jaar
niet alleen compensatie bieden
voor de gestegen kosten van het
levensonderhoud (inflatie). Bo
venop de verwachte inflatie van
3,5 procent moet minimaal 1
procent komen. Dat zegt Johan
Stekelenburg, de voorzitter van
de FNV, in een gesprek met
'Ondernemingsvisie', het blad
van het KNOV, de werkgevers
organisatie in het midden- en
kleinbedrijf.
Stekelenburg verwijt de over
heid dat zij op allerlei terreinen
lastenverzwaringen heeft door
gevoerd. In de cao-onderhande
lingen voor 1992 willen de FNV-
bonden niet alleen de inflatie
goed te maken, maar proberen
ze er ook iets extra's voor de
mensen uit te slepen.
Bovenop de loonsverhoging ei
sen de bonden dat in alle cao's
de wijzigingen in de ziektewet
die voor werknemers nadelig
kunnen uitpakken worden 'ge
compenseerd.
'Ereschuld' tijdens staatsbezoek aan de orde
Minister Van den Broek van buitenlandse zaken zal de
schadeclaims van slachtoffers uit de Japanse kampen aan
de orde stellen tijdens het staatsbezoek van koningin
Beatrix volgende week aan Japan. De minister zei dit tij
dens een vergadering van de kamercommissie over dit
onderwerp.
den haag anp woordelijkheid toe te zien, te
vragen en te adviseren dat er
Van den Broek formuleerde zijn aan de donkerste dagen van de
toezegging zeer voorzichtig. Hij betrekkingen tussen Nederland
zei „vanuit zijn politieke verant- en Japans niet voorbij zal wor
den gegaan". Hij vindt het ech
ter niet verstandig om er tijdens
de voorbereidingen uitgebreid
en publiekelijk over te praten.
Ook komt er een speciale ad
viescommissie die zich zal bezig
houden met de volkenrechtelij
ke kanten van de Japanse 'ere
schulden'. Tot nog toe heeft de
regering op het standpunt ge
staan, dat schadeclaims van de
Stichting Japanse Ereschulden
juridisch gezien geen schijn van
dienst van Waren. Tijdens routi
necontroles in januari en juni
van het vorig jaar constateerde
de dienst dat de hoeveelheid
drank, zoals vermeld op de eti
ketten van de flessen van Wen
neker, niet overeenstemde met
de werkelijke inhoud. In plaats
van een liter jenever, brande
wijn of vieux zat er vier tot acht
milliliter minder in de fles.
ok het alcoholpercentage van
de drank verschilde met de aan
wijzingen op het etiket. Uit de
controles bleek dat de bessenje
never bijvoorbeeld geen twintig,
maar 15,5 procent alcohol te
bevatten. Op die manier hield
het bedrijf aanzienlijke hoeveel
heden alcohol over die, zo is de
verdenking, zwart werden ver
kocht.
kans zullen maken. In de spe
ciale commissie zal dit nog eens
nader worden bekeken.
De vergadering van de com
missies voor welzijn en cultuur
en buitenlandse zaken werd ge
opend met een verklaring door
premier Lubbers. Hij zei nog
maals dat hij betreurt dat zijn
uitlatingen, gedaan tijdens en
na het bezoek van de Japanse
premier Kaifu in juli, mensen
verdriet hebben gedaan.
Over de kranslegging zijn van
te voren vertegenwoordigers
van de Indische
geconsulteerd, zei hij. Toen Kai
fu ook nog met een spijtbetui
ging kwam, was Lubbers aan
vankelijk „opgelucht". Hij ont
kende ooit te hebben toegege
ven dat daarmee wat hem be
treft „de kous af was". Hij zei
wel onvoldoende rekening te
hebben gehouden met het te
zakelijk overkomen van zijn be
nadering. De gebeurtenissen in
juli hebben volgens de Stichting
Icodo 1500 nieuwe verzoeken
om hulp opgeleverd.
De hele Kamer drong gisteren
aan op meer inzet van de rege
ring voor de schadeclaims van
de Indische slachtoffers. De
Vereniging Nazaten Indische
Nederlanders en Sympathisan
ten en de Vereniging Kinderen
uit de Japanse Bezetting en de
Bersiap boden de Tweede-Ka
merleden een petitie aan.
In de petitie wordt onder
meer gevraagd om in de wetten
voor oorlogsslachtoffers een
aparte Indische paragraaf op te
Het plan van het kabinet om
kansloze asielzoekers onder te
brengen in aparte centra krijgt
geen steun in de Tweede Ka
mer. Het gaat om asielzoekers
van wie is vastgesteld dat hun
verzoek om toelating niet zal
worden ingewilligd. Opvang in
aparte centra leidt volgens de
Kamer tot grote spanningen en
problemen, zo bleek gisteren
tijdens het kamerdebat over het
asielbeleid.
Wiebenga (WD) zei dat deze
'kampen der uitzichtlozen' niet
geheel ten onrechte omstreden
zijn. Kansloze asielzoekers kun
nen wat de WD betreft in ge
wone asielzoekerscentra blijven,
als ze maar niet doorstromen
naar de gemeenten.
Volgens het CDA-kamerlid
Krajenbrink liggen de psycholo
gische bezwaren tegen aparte
centra voor de hand. Versterkt
toezicht in de gewone asielzoe
kerscentra is ook volgens het
CDA de oplossing. Het voorstel
van de adviescommissie-Mul
der om te volstaan met een
meldplicht wijst het CDA van de
hand.
Een kamermeerderheid van
CDA en WD steunt de regering
in haar plannen om geen ter
mijnen op te nemen in de asiel
procedure. Alleen de PvdA
drong hier gisteren op aan. in
navolging van de commissie-
Mulder. Deze commissie heeft
steld om binnen een be-
termijn te beslissen over
Een vrouw laat haar tranen de vrije loop tijdens de herdenking van de slachtoffers van de Japanse concentra
tiekampen, gisteren in Den Haag. foto anp Raymond rutting
De helft van de Nederlanders vindt dat buitenlanders die hier wer
ken uiteindelijk zouden moeten terugkeren naar hun geboorteland.
Vijf jaar geleden vond nog slechts 28 procent van de bevolking dat.
Deze gedachten komen vooral uit kringen van 'klein rechts', maar
ook uit de CDA-aanhang. Dat blijkt uit een onderzoek van het Ne
derlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).
De mate van verdraagzaamheiden ten aanzien van buitenlanders
hangt voor een deel af van iemands politieke voorkeur relatief gro
te tolerantie bij aanhangers van 'klein links' en een relatief geringe
bij 'klein rechts'.
Het hebben van een negatieve houding hangt niet samen met de
grootte van de woonplaats. In de grote steden hebben zelfs meer
mensen een positieve houding. Mensen met een baan zijn ook po
sitiever dan niet-werkenden. De houding ten aanzien van migran
ten hangt vooral samen met de opleiding en de politieke voorkeur.
De meeste Nederlanders overschatten het aantal buitenlanders
dat in ons land woont. In feite gaat het om 4 tot 8 procent (afhan
kelijk van welke groepen worden meegerekend).
het asielverzoek, of anders de
vreemdeling toe te laten. De
CDA'er Krajenbrink zei dat
asielzoekers niet eindeloos in
het ongewisse mogen worden
gelaten, maar dat aan de andere
kant voorzichtig moet worden
omgesprongen met vervalter
mijnen.
De voorgestelde wijzigingen
van de Vreemdelingenwet,
waardoor vreemdelingen kun
nen worden verplicht om zich
op een bepaalde plaats op te
houden, wijst de PvdA af.
.Asielzoekers zijn en blijven
geen criminelen die je moet op
sluiten", aldus Van Traa (PvdA).
Het debat over het asielbeleid
zal volgende week worden
voortgezet
Onderwijsbonden
roepen op tot
acties Prinsjesdag
utrecht. anp
De vier onderwijsvakbonden
ABOP, KOV, PCO en NGL heb
ben gisteren hun 120.000 leden
opgeroepen tot acties op Prins
jesdag tegen de kabinetsplan
nen met wao, Ziektewet en
(ont)koppeling. De bedoeling is
dat de aangesloten leden op de
derde dinsdag van september
tussen 13.00 en 14.00 uur naar
de Troonrede gaan kijken of
luisteren. Ondanks protesten
van de NS-directie hebben de
Vervoersbonden FNV en CNV
definitief besloten hun leden bij
de spoorwegen op te roepen op
Prinsjesdag het werk een uur
lang neer te leggen.
Emotionele gewestvergadering Pvda in Overijssel kapittelt kopstukken
nuverdal gpd
„Nou is dit nog maar Overijssel, kun je
nagaan wat dat in het westen wordt",
zegt een van de aanwezigen tegen zijn
buurman. We zijn ongeveer halverwege
de avond, en er zijn bakken vol kritiek,
bittere verwijten en klaagzangen uitge
stort over PvdA-partijleider Wim Kok,
over de fractie van de PvdA in de Twee
de Kamer en over het partijbestuur.
Het gaat er buitengewoon emotioneel
aan toe op deze avond van het gewest
Overijssel, daags nadat de socialisten in
de Tweede Kamer akkoord zijn gegaan
met de kabinetsplannen omtrent de
wao, de ziektewet en de ontkoppeling.
„Ik durf als PvdA'er niet meer langs de
deur", zegt er een. „Ik weet niet of ik
straks nog wel op de PvdA zal stem
men", zegt een ander. „Moet ik nog lid
blijven?", vraagt weer een ander zich af.
Hier spreken niet zo maar willekeurige
PvdA-leden. Hier spreken de afgevaar
digden van de plaatselijke afdelingen die
zich bij verkiezingen het vuur uit de slof
fen plachten te lopen voor de partij.
Staatssecretaris Elske ter Veld (sociale
zaken) en het tweede kamerlid Flip
Buurmeijer zijn naar Nijverdal gekomen
om het de achterban uit te leggen.
Meteen al als ze uit de auto stappen,
moeten ze voor de deur van het plaatse
lijk etablissement Buursink spitsroeden
lopen.
Omstuwd door een paar cameraploe
gen en door fotografen (dit is immers na
het kamerdebat de eerste confrontatie
met de achterban) worden ze belaagd
door vertegenwoordigers van de vak
bonden en door wao'ers. .Gezond werk
verzekert beter', zo luidt hun boodschap
op sandwichborden en in folders.
Schaamrood
Als ze voor het front van de zaal achter
de tafel hebben plaatsgenomen, vindt
het opgekropte socialistisch gevoel een
uitweg. Secretaris Bert Anthonisse van
de FNV-Overijssel mag beginnen. „De
vakbond blijft nee zeggen tegen de ver
nieling van het sociaal stelsel". En onder
luid applaus: „Wordt het morgenrood of
schaamrood?".
Een van de aanwezigen kan zijn te
leurstelling alleen maar in heel bittere
bewoordingen uitdrukken: „De PvdA
blijft meeregeren, meehobbelen ten kos
te van de wao'ers. Hadden ze maar niet
ziek moeten worden of net als ik een
hersenbloeding moeten krijgen...".
Het is doodstil als een ander vertelt
over ouderen in de partij die nog de In
ternationale zingen en nu werkelijk niet
meer weten wat ze met. die partij aan
moeten. „De hele troep van het kabinet
naar huis en de PvdA zo snel mogelijk
uit de regering", is te horen.
Vier moties worden er ingediend, de
een in nóg forsere bewoordingen dan de
andere. Wim Kok is dan misschien wel
een goed minister van financiën maar
een slecht partijleider, aldus een van de
moties, er moet een ontkoppeling ko
men tussen zijn ministerschap en zijn
partijleiderschap. Wat nu met de wao,
de ziektewet en de ontkoppeling van lo
nen en uitkeringen gebeurt, is niet in
overeenstemming met de sociaal-demo
cratische beginselen, aldus een andere
Partijcultuur
Elske ter Veld probeert het uit te leggen.
Ze mag wel uitpraten, maar de weerzin
die haar woorden oproept is bijna tast
baar. En als ze Wim Kok roemt, omdat
hij toch maar de moed had om het eer
ste wao-plan weer ter discussie te stellen
en er een beter plan van te maken, klinkt
er zelfs hoongelach.
Ze schetst nog eens haar dilemma in
juni, toen duidelijk werd dat het aantal
van 825.000 mensen in de wao dat voor
het jaar 1994 was geraamd, nu al is be
reikt, en dat de nieuwe raming voor 1994
op 885.000 wao'ers uitkomt. Ze had toen
de keus moeten maken om te snijden in
de wao, want „ik wou in elk geval niet
snijden in andere uitkeringen".
Na haar mag Flip Buurmeijer het pro
beren. Hij houdt de zaal het beeld voor
van zes mensen, zittend aan een tafel,
die werk hebben, en daarnaast een tafel
met vijf mensen die niet aan het arbeids
proces deelnemen. Hij vindt de ingreep
in de wao en de ontkoppeling „verdedig--
baar als je kijkt naar de problemen op
langere termijn".
Zowel Ter Veld als Buurmeijer praten
over de strategische fouten die de partij
leiding, de fractie en de bewindslieden
hebben gemaakt. „We hadden veel eer
der een discussie moeten hebben over
de wao", zegt de staatssecretaris.
Het heeft ook te maken met de partij
cultuur. „We moeten leren met elkaar
om te gaan", zegt Ter Veld. „Laten we el
kaar tot het congres nog even bij de
hand houden. Er moet alles aan gedaan
worden om het vertrouwen terug te krij
gen", zegt Buurmeijer bijna bezwerend.
Achterin in de zaal staat een vrouw op.
Emotioneel roept ze hem toe: „Heb je
dan helemaal niet geluisterd vanavond?
Zo kan het niet!".
Het Almelose gemeenteraadslid Jan de
Ruiter verwoordt het zo: „Erken toch dat
je als vissen in de fuik bent gezwommen.
Neem niet de hele school vissen mee in
die fuik, maar zeg dan: ik stap uit dit ka
binet". „Daar moeten we in de partij nog
verder met elkaar over nadenken ant
woordt Buurmeijer, verwijzend naar het
congres dat 26 oktober wordt gehouden.
Daarna kunnen de vier moties in
stemming komen, en de PvdA zou de
PvdA niet zijn („Hier gaan we nou aan
ten onder", roept er een) als dat niet
blijkt te gaan zonder enig procedureel
gehakketak. Alle vier worden bijna una
niem aangenomen.
Kok voor veel
PvdA'ers niet
geloofwaardig
den haag gto-anp
Vice-premier en minister van
financiën Wim Kok is voor de
meeste PvdA-kiezers niet meer
geloowaardig, na de wao- en
koppelings-perikelen. Ruim 60
procent van de PvdA-aanhang
zegt het vertrouwen in de ei
gen minister te hebben verlo
ren. Dat blijkt uit een enquête
van het bureau Interview.
Vijfenzestig procent van de
PvdA-kiezers vindt dat de kop
peling niet had moeten wor
den afgeschaft. Van de CDA-
kiezers is 42 procent tegen af
schaffing van de koppeling.
De PvdA-kiezers lijken eie
ren voor hun geld te kiezen als
het gaat om breken met het
CDA. De zeer slechte opinie
peilingen van de laatste tijd
hebben duidelijk invloed: 60
procent van de PvdA-achter-
ban kiest voor behoud van de
huidige coalitie; 29 procent
zou uit het kabinet willen stap
pen.
Het partijbestuur van de
PvdA komt vandaag en mor
gen in Utrecht bijeen om te
praten over de kabinetsplan
nen over de wao, ziektewet en
koppeling. Het gaat om een ge
bruikelijke voorbespreking
van de Miljoenennota.
