Kunst
'Een operette
moetje zien'
Theaterfestival Den Haag met 'de acht beste'
Rumoer in geschilderde beeldverhalen
Sprankelende Uitmarkt trekt
half miljoen bezoekers
Maandag 26 augustus 1991 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: RAYMOND PEIL Vormgeving: PIET KOOREMAN
23
WIESE KAN SCHILDEREN. Afgezien
even van de inhoud, weet ze een
doek op te bouwen, kleuren goed te
combineren en ook op haar factuur is
nauwelijks iets aan te merken.
DE BELANGRIJKSTE
Nederlandse toneelprijzen worden vol
gende week in Den Haag, tijdens het
Theaterfestival, uitgereikt.
DE VEERTIENDE EDITIE
van de Uitmarkt in Amsterdam is we
derom een doorslaand succes geble
ken.
NIEUWSLIJN
Schilderijen terug in Lakenhal
LEIDEN Vijf schilderijenh, een tekening en een aquarel die
De Lakenhal begin dit jaar uitleende aan het Van Goghmuseum
in Amsterdam komen terug. En dat is reden voor een kleine ex
positie met een keuze uit de eigen collectie: de nadruk ligt op
werken van rond 1900. Schilderijen van Floris Verster (1852-
1918). Menso Kamerlingh Onnes (1860-1925) en Thérèse
Schwartze (1852-1918) worden aangevuld met onder meereen
schilderij van Lucebert ui 1987 en een fotoserie van Pieter Lau
rens Mol uit 1989. De expositie duurt tot en met 31 december.
Bijna ton voor gitaar Jimmy Hcndrix
LONDEN Een anoniem gebleven particulier heeft vorige week
90.000 gulden betaald voor twee stukken van een gitaar die de
Amerikaanse rockzanger Jimi Hendrix onder handen genomen
heeft. De kapotte gitaar en twee schouderbeugels waren alles
wat overschoot van het instrument dat wijlen Hendrix brak tij
dens een concert in Londen in 1967.
In totaal gingen 400 relikwieën uit de rock 'n' roll-tijd onder de
hamer door voor een totaal bedrag van 1,15 miljoen gulden. Een
zwart jack dat Michael Jackson ooit gedragen heeft, deed ruim
33.000 gulden en een anonieme Amerikaan telde 27.000 gulden
neer voor een corset dat Madonna heeft aangehad.
Prince niet naar Engeland
LONDEN - Het concert dat Prince op 31 augustus in het Britse
Blenheim Palace zou geven, gaat niet door. Prince zou daar met
zijn nieuwe band 'The New power generation' optreden.
De organisatie krijgt de promotie niet rond. Al verkochte kaarten
kunnen aan de verkoopadressen worden teruggegeven.
DEN HAAG ANP
De beste Nederlandstalige voor
stellingen, lezingen, spotpren
ten, hoorspelen in autowrakken
èn de uitreiking van de toneel
prijzen. Het is een greep uit wat
het Theaterfestival 1991 dat dit
jaar in Den Haag en Antwerpen
voor de vijfde maal wordt ge
houden.
De Koninklijke Schouwburg
en onder meer Korzo in Den
Haag staan van 28 augustus tot
en met 8 september in het te
ken van het festival dat van 7 tot
en met 15 september in Ant
werpen gedeeltelijk op herha
ling gaat. Premier Lubbers ver
richt de opening in het Haags
Historisch Museum, waar een
tentoonstelling van politieke
spotprenten die verwijzen naar
het theater. Er is een selectie ge
maakt uit materiaal tot negentig
jaar terug.
Het Theaterfestival 1991 biedt
onder meer acht toneelvoorstel
lingen die door critici zijn gese
lecteerd en als artistiek meest
belangwekkend van het voor
bije seizoen worden gezien. Op
het programma staan Ajax/An-
tigone door het Zuidelijk To
neel, Voader van de Blauwe
Maandag Compagnie, Staller-
hof van Theatergroep Hollan-
dia, Platonov door De Trust,
Ivanov van het Nationale To
neel, Café Lehmitz door Thea
tergroep Carver, A hard day's
night van Nieuw-West en And
romache door Toneelgroep Am
sterdam. De voorstellingen wor
den minstens twee maal opge
voerd.
Gedurende het festival wor
den de belangrijkste Nederland
se toneelprijzen uitgereikt,
waaronder de Louis d'Or voor
de beste acteur. Aan het eind
van het festival wordt ook de
Dommelsch Theaterprijs uitge
reikt die van 30 naar 50 mille is
opgetrokken.
De organisatie omschrijft het
doel van het festivala als ener
zijds een kans voor spijtoptan
ten om alsnog een voorstelling
uit het afgelopen seizoen te zien
en anderzijds om een nieuw
publiek te interesseren. Onder
meer daarom is er voor gekozen
om van Rotterdam naar Den
Haag te verhuizen. De goede fa
ciliteiten en de mogelijkheid om
behalve in de Koninklijke
Schouwburg ook naar kleine
theaters uit te wijken, waren an
dere redenen.
De organisatie verwacht voor
al publiek uit de Randstad aan
te trekken. Voor de toneelvoor
stellingen zijn 6500 plaatsen be
schikbaar. De verkoop van toe
gangskaarten verloopt voor
spoedig. Het publiek wordt
voorafgaande aan de voorstel
ling door een dramaturg inge
licht over de ontstaansgeschie
denis v an de produktie. Enkele
keren er ook een 'nazit' waar
in vragen kunnen worden ge
steld aan regisseur en acteurs.
Geschiedenis
Naast de toneelvoorstellingen is
er een uitgebreid parallelpro
gramma. In lezingen, debatten
en workshops wordt aandacht
besteed aan de geschiedenis en
de toekomst van het Neder
landstalig toneel. Daarin wordt
dit jaar voor het eerst een thea-
terberoep belicht en staat de
auteur centraal. Er wordt bij
voorbeeld een schrijversportret
gegeven van Judith Herzberg
(Haags Filmhuis, 8 september).
Daarnaast zijn de integratie
van Nederland en Vlaanderen
en het beleid als thema's in het
parallelprogramma. Onder
meer wordt aandacht besteed
aan het karakter van de Neder
lander en hoe deze tegen toneel
aankijkt.
Een van de luchtigere onder
delen in het parallelprogramma
is het zogenaamde drive-inn
hoorspel. Vanaf 29 augustus
t/m 5 september staan op Het
Plein in Den Haag ongeveer
twintig autowrakken opgesteld
waarin hoorspelen zijn te be
luisteren.
Een van de tradities van het
festival is inmiddels het belich
ten van een 'vergeten meester
werk'. Dit jaar is dat 'La parfaite
liberté ou les vous et les toi' uit
1794 van Belle van Zuylen (vrij
dag 6 september), dat wordt
voorgedragen.
De tijd van de theatrale operette is voorbij
„Ik ben een man van uitersten." Bert Simhoffer roept het
haast triomfantelijk. En hij heeft geen ongelijk. Het is bij
na logisch. Het enthousiasme waarmee de zanger zich in
allerlei projecten stort is haast wonderbaarlijk. „Ik zing
operette, ben gek op Wagner en heb ook nog een baan
bij het Sociaal Fonds Bouwnijverheid".
Het komend seizoen trekt Sim
hoffer met de Hoofdstad Ope
rette door binnen- en buiten
land, ditmaal met 'Die Csardas-
fürstin' van Emmerich Kalman
uit 1905. Een werk vol even be
kende als verrukkelijke melo
dieën, dat zich afspeelt in het
Wenen en Boedapest van voor
de Eerste Wereldoorlog.
Simhoffer speelt daarin graaf
Boni, die de onmogelijke liefde
tussen een jonge graaf en een
cabaretzangeres tot een huwe
lijk brengt en uiteindelijk zelf
aan een gravin blijft hangen.
Operette betekent immers: eind
goed al goed.
Het wordt een voorstelling die
veel van Simhoffer eist. „Ik
moet er nog in dansen ook. Dit
seizoen val ik zeker een kilo of
tien af. Regisseur Hans Fretzer
en choreograaf Gerhard Senft
van de Wiener Staatsoper hou
den nu eenmaal niet van stati
sche produkties. Het moet wer
velend zijn, er moet van alles op
het toneel gebeuren. Moet je
nagaan, we spelen in veertien
verschillende toneelbeelden".
Karakters
„De tijd van theatrale operette
is voorbij", vervolgt de zanger.
„Er wordt nu zodanig gespeeld
dat het verhaal voor iedereen
acceptabel is. Geen platte ka
rakters meer, maar normale
herkenbare mensen. Natuurlijk
is het gegeven van 'Die Csardas-
fürstin' wat uit de tijd, maar te
genwoordig kun je nog steeds
vreemd worden aangekeken als
je met iemand trouwt uit een
voor iedereen onbekende om
geving. De emoties die dat kan
oproepen, daar gaat het nu om.
Verpakt in een mooie, vlotte
voorstelling met veel show en
dans. Dat is heerlijk om te spe-
Bert Simhoffer trekt met de Hoofdstad Operette komend seizoen door binnen- en buitenland: „Operette
moet je zien." foto cpd
len. Vooral ook omdat ik me zo
veel moet verkleden. Om die re
den wilde ik vroeger nog eens
priester worden. Er is zelfs een
moment waarop ik binnen een
minuut iets heel anders aan
moet hebben. Je denkt dat het
niet lukt, maar na een beetje
oefenen is er niets aan de
hand".
Simhoffer is lyrisch over de kos
tuums. „Net aangekomen uit
Wenen. Als het goed is, zijn ze
voor iedereen op maat. Maar als
we straks gaan passen, blijkt al
les toch weer net een beetje an
ders te zijn." Ieder ander zou er
zo'n paar weken voor de pre
mière de zenuwen van krijgen.
Maar deze zanger verkneukelt
zich bij de gedachte dat straks
alles toch op zijn pootjes terecht
komt.
Een operettemens, die in Velp
geboren Simhoffer, een barito-
nale tenor, die ook nog bezig is
zich te ontwikkelen tot een Wa-
gner-zanger. „Toen ik nog bij de
Nederlandse Opera zong, ben ik
die muziek gaan waarderen en
het leuke is nu dat Cristina
Deutekom, die mij begeleidt,
die mogelijkheden daarvoor in
mijn stem heeft ontdekt."
Dat wil niet zeggen, dat Sim
hoffer de operette beneden zijn
niveau zou achten. „Al sinds
mijn veertiende speel ik operet
tes. Ik was pas 19 toen ik bij
Thalia in Amsterdam de hoofd
rol in 'Les cloches de Comeville'
kreeg en nu, 21 jaar later, vind
ik het nog steeds leuk. Ik kan
me enorm door emoties laten
meeslepen. Zelfs tijdens een re
petitie kan het me overkomen,
dat ik volkomen kaal, zonder
kostuum, decor of een orkest
een finale sta te zingen en dat
het opeens zo raak is, dat ik vol
komen ontroerd ben. Maar wat
mij betreft hoort dat er bij".
Vol
Hoewel dit pas zijn vierde sei
zoen wordt, is Simhoffer al echt
tot de familie gaan behoren, die
dit enige professionele Neder
landse Operettegezelschap in
feite is. „Ik trek wel eens een
paar dagen op met de techni
sche ploeg. Meehelpen opbou
wen en zo. En dat is lekker wer
ken met je lijf." Dit jaar dus 'Die
Csardasfürstin', een operette
die de vaste bezoekers op voor
hand meer zal zeggen dan de
'Orpheus in de onderwereld'
van Offenbach. „Misschien was
die wat te opera-achtig en
schrok dat de mensen af. Ze
moesten er even aan wennen.
Maar toch merkte je dat het pu
bliek de muziek al snel herken
de en na iedere voorstelling was
iedereen enthousiast."
De komende maanden werkt
de tenor uit Baambrugge ook
mee aan een nieuw initiatief
van de Hoofdstad Operette. In
verband met het 45-jarig be
staan werd het afgelopen sei
zoen een aantal operette-musi
calconcerten gegeven, verzorgd
door het eigen orkest, koor en
solisten. Dat sloeg zodanig aan,
dat de Hoofdstad Operette het
komende seizoen met dat pro
gramma naar plaatsen reist,
waar de schouwburg te klein is
om met 75 mensen de voorstel
ling te spelen.
De Hoofdstad Operette speelt
'Die Csardasfürstin' in de Am
sterdamse Stadsschouwburg
van 6 tot en met 15 september.
Daarna volgt een tournee door
het hele land.
AMSTERDAM ANP/GPD
S De veertiende editie van de Uit
markt in Amsterdam dit week-
einde is wederom een door-
slaand succes gebleken. Naar
schatting een half miljoen be
zoekers verdrongen zich vrijdag,
zaterdag en zondag bij zestien
podia, schuifelden langs boe
kenstalletjes en informatie
stands en bezochten het Mu
ziektheater, en de Mozes en
Aaronkerk.
De Uitmarkt wisselt jaarlijks
van plek en strekte zich dit keer
uit vanaf het Binnengasthuister-
1 rein langs de Amstel tot aan de
1 Blauwbrug, het Muziektheater
en de Mozes en Aaronkerk.
De organisatie had vanwege
1 de beperkte zaalcapaciteit tevo
ren gewaarschuwd voor wacht-
I tijden bij de theaters. Wie daar
geen zin in had, kon echter ook
een kijkje nemen bij de podia in
-J de buitenlucht waar artiesten
als Boudewijn de Groot, Brigitte
Kaandorp en Simone Kleinsma
voor een volgepakte straat op
tredens verzorgden. Mathilde
Santing koos met haar groep
voor de straatstenen en zong
daar zonder microfoon de ster
ren van de hemel. Veel applaus
oogstte ook het spontaan gefor
meerde Wolga-koor van To
neelgroep Amsterdam. In totaal
werden zaterdag en zondag
zo'n 150 voorstellingen ver
zorgd.
Meer dan 200 culturele instel
lingen uit het hele land hadden
bovendien in lange rijen stands
dikke stapels informatiemateri
aal uitgestald en boekenliefheb
bers wachtte een aantrekkelijke
stapel koopjes. De instellingen
hadden hun aanbod voor het
komende seizoen in vergelijking
met vorige jaren opvallend cre
atief gepresenteerd.
De veertiende Uitmarkt be
gon vrijdagavond op het hoofd
podium bij de Blauwbrug met
een jazzspektakel rond „150
jaar saxofoon" dat terecht veel
enthousiaste reacties opwekte.
Lekkere swing van Zeppos Big
Band werd afgewisseld met ge
ïnspireerde optredens van on
der meer het Aurelia Saxofoon
Kwartet en het Amsterdams
Saxofoon Kwartet. Als grote ver
rassing zong Manke Nelis sa
men met dit laatste kwartet met
veel Jordanese lef het bekende
volkslied „Oh, kleine jodeljon-
gen".
teerde daarna op een bewegend
podium in de Amstel de opera
„T.I. Tanic (no panic)" op mu
ziek van Rombout Willems. Het
libretto handelde over een dic
tator en een echtpaar die op het
zinkende schip tenslotte voor
hun eigen ondergang kozen.
Ook dit optreden werd door
duizenden toeschouwers ge
volgd, die zo nodig vuilnisbak
ken, parkeerpaaltjes en recla
meborden beklommen om toch
nog een glimp op te vangen van
wat algemeen als „zware kost"
werd beschouwd.
Arthur van Schendel, als di
recteur van het Amsterdams Uit
Buro verantwoordelijk voor de
organisatie, was tevreden over
de mogelijkheden van de huidi
ge lokatie, met dit keer extra
veel dans- en muziekoptredens
vanwege de vele binnenpodia in
de omgeving. Over de lokatie
voor volgend jaar staat nog
niets vast: „Daarover beslissen
we .pas na de evaluatie. Ik ben
in elk geval heel enthousiast
over het resultaat van deze Uit
markt. De sfeer was sprankelen-
der dan vorig jaar. Dat vind ik
niet alleen zelf, maar heb ik ook
opgemaakt uit de reacties."
SALZBURG - Leden van het Nederlands Dans Theater tijdens de repeti
tie van 'Le petit Mort' op muziek van Mozart en in een choreografie van
Jiri Kylian. Het ballet wordt tijdens het Salzburg Festival in Oostenrijk
opgevoerd. foto epa
DE ORGANISATIE VAN het
popfestival 'Ein abend in Wien'
dat op 31 augustus en 1 sep
tember in Rotterdam plaats
vindt haalde als 'stunt' de ge
heimzinnige Brit mr. Burlington
naar de Amsterdamse disco
theek Roxy. Deze lichtte de ont
dekking en de werking van de
natuurlijke drug 'Pickstasy' toe.
De drug wordt gewonnen uit de
mest van de heilige koeien in
India...
BEELDENDE KUNST
RECENSIE ROB SCHOONEN
Tentoonstelling: Olga Wiese, schilderijen.
Gemeentemuseum Het Markiezenhof,
Steenbergsestraat 8, Bergen op Zoom.
Open: di. t/m zo van 14.00 tot 17.00 uur.
Te zien: tot en met tot 16 september. Ca
talogus.
De Middeleeuwen moeten haar
bijzonder aanspreken. Die nog
immer wat verhulde periode,
vol religieuze en mystieke ge
beurtenissen, lijkt haar op het
lijf geschreven. Getuige althans
haar schilderijen, die herinne
ren aan het werk van Jeroen
Bosch, wagenspelen en middel
eeuwse vertellingen. Werk van
Olga Wiese is nu te zien in ge
meentemuseum Het Markie
zenhof in Bergen op Zoom.
De uit Groningen afkomstige
kunstenaar schildert duidelijke
leesbare vertellingen waarin
werkelijkheid en fantasie naad
loos in elkaar overgaan. In een
figuratieve, expressieve stijl
penseelt Wiese taferelen vol ge
draaide lichamen, springende
honden, krijsende apen en
krioelende muizen. Diagonalen
en contrasterende kleuren com
pleteren het rumoerige beeld.
Logisch
Het is opvallend werk, omdat
Wiese duidelijk een eigen stijl
heeft gevonden en die verder
ontwikkelt. Buiten dat zijn haar
schilderijen nauwelijks onder te
brengen in een of ander hokje
en dat pleit voor haar. Tot slot:
Wiese kan schilderen. Afgezien
even van de inhoud, weet ze
een doek or te bouwen, kleuren
goed te combineren en ook op
haar factuur is nauwelijks iets
aan te merken.
Het is daarom volmaakt lo
gisch dat de Groningse kunst-
veelal abstracte kunstuitingen
van na de Tweede Wereldoor
log. Eigenlijk is in hun ogen alle
kunst die niet op de aloude be
kende wijze is geschilderd of op
een ambachtelijke manier ge
beeldhouwd, verdacht.
Traditioneel
Logisch dus, dat het verbeel
dende werk van Olga Wiese
Kraai jpoel bijzonder aan
spreekt. Het is wat je zou kun
nen noemen een traditioneel
geschilderd oeuvre.
De expositie in Bergen op
Zoom bestaat uit drie onderde
len: portretten van gebouwen,
de serie Teddybears picknick en
verder diverse doeken waarop
opvallend dikwijls dieren figure
ren.
Zoals gezegd: Wiese kan
schilderen. Maar anders dan
haar collega's die ook werken in
een herkenbare 'klassieke' stijl,
mist Wiese vaak diepgang. Het
merendeel van haar doeken lijkt
willekeurig opgezet, zonder dui
delijke lijn of inhoud. Een doek
als 'Rietveldhuis' uit 1989 bij
voorbeeld bestaat letterlijk uit
een geschilderd rieten huis met
allerhande andere beeldele
menten. Dat is éven aardig,
maar verliest na een bepaalde
tijd zijn aantrekkingskracht. En
dat gaat op voor veel doeken.
Het is allemaal te fragmenta
risch, te luchtig: je leest de wer
ken als een strip- of beeldver
haal. Dat is natuurlijk een prima
manier 'om je te verpozen'
(Kraaijpoel in de catalogus),
maar goede kunst hoort mijns
inziens tijdloos te zijn. In die
zin, dat het werk ook na de eer
ste kennismaking moet blijven
boeien. En dat doen de doeken
van Wiese niet. Nog niet, al
thans.
Cowgirls, olieverf op doek uit 1990. Werk van Olga Wiese is tot 16 september in Bergen op Zoom te zien.
foto o pd
historicus Diederik Kraaijpoel
juist haar heeft voorgedragen
voor deze expositie. Dat gebeur
de op uitnodiging van René
Bastiaanse, directeur van Het
Markiezenhof. In tegenstelling
tot veel van zijn collega's, was
en is Bastiaanse zeer gechar
meerd van Kraaijpoels denk
beelden over beeldende kunst
die hij heeft verwoord in het
boek 'De Nieuwe Salon'. In dat,
in 1989 verschenen, werk veegt
Kraaijpoel de vloer aan met vrij
wel alle eigentijdse beeldende
kunst, laat ook van Nederlandse
museumdirecteuren en critici
niet veel heel en pleit voor een
herwaarding van het beroep
kunstenaar.
Waar hij in feite tegen aan
schopt is de voor sommigen
wazige Topkunst, de ondoor
zichtige cultuur die rond de
beeldende kunst hangt en al die
mensen die menen kunstenaar-
/kunstliefhbber/kunstcriticus te
zijn. Bovendien: hij vindt veel
eigentijdse kunst gewoon niet
goed. Niet voor niets gebruikt
Kraaijpoel als motto voor zijn
boek een uitspraak van Nico
Scheepmaker: 'Geen mooiere
kunst dan de moderne kunst,
behalve natuurlijk de klassieke
kunst'.
Kraaijpoel en zijn geestver
wanten hebben gedeeltelijk ge
lijk. Er zijn nogal wat kunste
naars die om allesbehalve een
kunstzinnige reden penseel,
potlood of beitel ter hand heb
ben genomen. Dat levert door
gaans belabberde kunst op. Er
zijn ook nogal wat museumdi
recteuren die slechts verstand
hebben van financieel manage
ment: geen enkele voeling heb
ben met beelden of schilderijen.
Hun aankoop- en tentoonstel-
lingsbeleid is navenant. En ook
zijn steeds meer kunstcritici af
gestudeerde kunsthistorici. Dat
staat weliswaar geleerd, maar zij
weten niet hoe een penseel er
uit ziet.
Wat Kraaijpoel en de zijnen
wèl kan worden verweten is een
gebrek aan waarachtige belang
stelling voor de niet-figuratieve,
