Cultuur
Geen bloemen voor tiende van links
Rita Reys boos op
jury van jazzprijs
Donderdag 22 augustus 1991 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving: SIMON DE GRAAF
9
MOCHT DE JURY volgend jaar niet
vakkundig zijn en geen verstand heb
ben van alle categorieën, dan mag de
Loosdrechtse jaarlijkse Wessel llcken-
jazzprijs deze naam niet meer dragen.
Dat zegt de weduwe van de drummer
Wessel llcken, de zangeres Rita Reys.
Meudon negeert bestaan van schrijver Louis-Ferdinand Céline
*Wat Quai des Brumes was als film, dat was Reis nciar het
einde van de nacht' als roman', schrijft Willem Frederik
Hermans in zijn essaybundel 'Ik draag geen helm met
vederbos'. Hij doelt daarmee op de wereldberoemde ro
man van de Franse schrijver Louis-Ferdinand Céline,
pseudoniem van Louis Destouches (1894-1961).
davres' doordesemd te raken
van racistische en antisemiti
sche uitlatingen. 'Ik wil geen
oorlog voeren voor Hitier, dat
zeg ik je, maar ik wil ook geen
oorlog tégen hem voeren voor
de joden...het zijn de joden die
ons het mitrailleurvuur in drij
ven. Hitier houdt niet van jo
den, ik ook niet....' Met dit soort
fraaie uitlatingen heeft hij zijn
reputatie als schrijver voorgoed
bezoedeld.
Meudon ligt er niet wakker
van. De oudjes beginnen wat
raadselachtig te glimlachen als
de naam van de schrijver valt.
In het Musée d'Art et d'Histoire
herinnert niets aan Céline. Ooit
In 1932 verscheen het boek: het
was een vuistslag op het salon
tafeltje van de literatuur. Wat
een inktzwarte visie op de
I mensheid, maar wat geniaal op
geschreven! Later haalde Céline
j de haal van velen op zijn hals
met 'Bagatelles pour un massa-
j ere' (1938), een pamflet waarin
hij onbekommerd uiting gaf aan
zijn jodenhaat. Vlak voor Parijs
werd bevrijd, moest hij vluchten
naar Denemarken en pas in
1951, na vele processen, werd
hij weer in Frankrijk toegelaten.
Tot aan zijn dood leefde en
werkte hij in Meudon, een voor
stad van Parijs. Zijn bestaan
wordt er tot op de dag van van
daag genegeerd.
Een of twee pleinen, waarop
in de middaghitte de oudjes van
de schaduw genieten. De man
nen op de ene bank, de vrou
wen op de andere. Zo gaat dat
hier.,Anders krijg je maar gerod
del.
Meudon is maar een saai
dorp. Of 'dorp', dat is eigenlijk
niet helemaal juist: Meudon is
uitgegroeid tot een voorstad van
Parijs, een oord waar zij die het
zich kunnen veroorloven de
wijk naar toe hebben genomen
om het drukke Parijs te ont
vluchten.
Racistisch
Tot aan zijn dood in 1961
woonde hier docteur Louis De
stouches, beter bekend als de
schrijver Louis-Ferdinand Cé
line, die voor zijn romans als
'Reis naar het einde van de
nacht' en 'Dood op krediet' ze
ker de Nobelprijs zou hebben
n, als hij zich maar een
had gedragen. Maar dat
hij dus niet. Na 'Dood op
krediet' begint zijn werk in
pamfletten als 'Bagatelles pour
'L'école des ca-
zijn er pogingen gedaan om wat
van het meubilair uit de werk
kamer van de schrijver in het
museum te krijgen, maar het
paviljoentje waarin hij schreef,
brandde in 1968 af. De beheer
ster van het museum, mevrouw
Villadier, is erg zuinig met me
dedelingen over de auteur: „Er
is hier een doosje met wat fo
to's, maar veel waarde hebben
die niet. Het zijn de bekende
portretjes. Ze worden niet ten
toongesteld of zoiets en verder
is hier ook niets over Céline.
Nee, er is in Meudon geen Rue
de Céline, geen monumentje,
niets. We hebben wel een beeld
van Rabelais, terwijl die hier
nooit heeft gewoond".
„Céline is natuurlijk nog
steeds een omstreden figuur.
Zijn honderdste geboortejaar in
1994 zal dan ook waarschijnlijk
in stilte voorbijgaan. Colette
Destouches, zijn dochter, woont
nog steeds in het huis aan de
Route des Gardes, maar ze is
niet erg sociaal. Er zijn, geloof
ik, wel eens pogingen in het
werk gesteld om een plaquette
aan het huis te bevestigen, maar
dat wilde ze niet."
Pelgrims
„Jazeker", zegt Pierre Pecetto
vriendelijk, „daarginds ligt-ie,
docteur Destouches, hij is de
tiende van links." Pecetto is be
heerder van de begraafplaats
Bellevue, een dodenakker die
uitzicht geeft op het Seinedal en
de Renault-fabrieken. Er komen
elke week wel een paar 'pel
grims' naar het graf van Céline.
„Maar gek: bloemen nemen ze
zelden voor hem mee."
Het graf van Céline ziet er so
lide uit. Daar kom je niet een-
twee-drie meer uit. Hij ligt er
samen begraven met zijn laatste
vrouw, de danseres Lucette Al-
In de zerk is een drie-
•"w.
Colette Destouches, de dochter
niet erg sociaal.
master gebeiteld. Het schip is
een symbool dat in het werk
van de schrijver veel voorkomt
als beeld van de dood. Aan het
sterfjaar van Lucette Almansor
ontbreken de laatste twee cij
fers. Hoe dat komt, is een raad
sel. Was Lucette met haar
mooie 'popo' zo ijdel dat ze
zelfs in haar graf haar leeftijd
niet wilde prijsgeven? Ze gaf
danslessen in Meudon, op de
zolderverdieping van het huis
aan de Route des Gardes.
Celine stierf op dinsdag 4 juli
1961, net nadat hij zijn roman
'Rigodon' had voltooid, een
boek dat onlangs in het Neder
lands is verschenen. De vrijdag
daarvoor had hij nog gewerkt,
met veel pijn aan zijn rechter
arm, veroorzaakt door een ver
wonding uit de Eerste Wereld
oorlog. Hij moest wel werken. Al
was het alleen maar om het
enorme bedrag dat uitgeverij
Gallimard hem had geleend te
rug te kunnen betalen. In een
van de schaarse interviews zei
hij daarover: „De Fransen? Die
willen niet meer werken. Ze vre
ten, ze zuipen, ze zuipen en ze
vreten. Ik eet zwart boeren
brood, en aardappels, en daar
bij drink ik water. En voor de
rest werk ik." Die vrijdagavond
voelde hij zich plotseling niet
goed worden, 's Avonds werd
hij getroffen door een dodelijke
beroerte.
Schoften
De dinsdag daarop wordt hij
begraven. Uit een verslag van
die gebeurtenis: „Een motre
gentje begint te vallen op de
heuvels van Meudon terwijl de
dragers de kist van gevernist ei
kenhout de villa uitdragen.
Kwart voor negen, dinsdag 4 juli
1961. Er zijn niet meer dan
twintig mensen aanwezig, een
aantal danseresjes, leerlingetjes
van Lucette Almanzor, meege
teld. Op zijn kist liggen wat rode
en rose bloemen, wat gladiolen
en anjelieren."
Op het graf van de schrijver
liggen een paar stenen. Ze zijn
er door onbekenden neerge
legd. Volgens de schrijver W.F.
Hermans, die hier ook eens
Céline haalde zich de haat van velen op zijn hals met een pamflet waarin hij onbekommerd uiting gaf aan zijn
jodenhaat. foto h roger vkxitt
was, is dit een joods gebruik.
Wat wilden ze met die stenen,
Célines zerk nog eens extra ver
zwaren? Natuurlijk kan de vuil
igheid die de schrijver over de
joden heeft gespuid nimmer
worden goed gepraat, maar
wordt het voor Meudon niet
eens tijd ook naar zijn verdien
sten te kijken? Naar zijn beteke
nis voor de literatuur?
Tijdens dit korte bezoek is er
nog net even tijd om het sterf
huis Aran Céline aan de Route
des Gardes te bezoeken, de villa
waar 'docteur Destouches' arm
lastige patiënten gratis van hun
kwaaltjes afhielp. De dochter
van Céline, Colette Destouches,
woont er nog steeds, zoals uit
het naamplaatje op het blauw
geverfde hek blijkt. Maar ook na
lang aanbellen, doet ze niet
open.
Hier dus, in deze villa, leefde
de schrijver zijn laatste jaren
met zijn vrouw Lucette en zijn
honden. En, met zijn papegaai,
die hij een Russisch liedje had
geleerd zodat het diertje zich
thuis zou voelen als het werd
verbannen naar Siberië, een lot
dat ons volgens de schrijver al
len zou wachten na de bevrij
ding. Wanneer ik voor de zo
veelste maal aanbel, begint er
een hond vervaarlijk te blaffen
en te grommen. Ineens moet ik
denken aan een van de laatste
interviews die Céline toestond,
een gesprek waarin hij tekeer
gaat tegen de pers: „Ah! De vui
le schoften! Ze komen hier met
z'n allen naar toe om het orakel
te raadplegen. Waarom ik
schrijf, waarom ik nog niet
dood ben, dat interesseert de
journalisten, dat willen ze we
ten!"
Als ik in de gauwigheid nog
een paar foto's maak van het
hqis, voel ik me een dief, een in
breker. Later, in een plaatselijke
brasserie, raadpleeg ik het tele
foonboek. Colette Destouches
heeft een geheii
NIEUWSLIJN
Jazzgitarist Joop Scholten overleden
DEN HAAG - Naar nu pas bekend werd is begin deze maand in
zijn woonplaats Den Haag, op 58-jarige leeftijd, de jazzmusicus
Joop Scholten overleden. Scholten behoorde tot dq Nederlandse
pioniers op het gebied van de jazzgitaar. Vanaf 1960 leidde hij
eigen jazzgroepen en speelde hij met musici als: Cees Schrama,
Hans Dulfer en Rob Franken. Hij maakte platen met onder an
deren: Carmen McRae, Toots Thielemans en Piet Noordijk. Met
pianist Rob van Kreefeld heeft Joop Scholten jarenlang de bege
leiding verzorgd in de shows van Paul van Vliet. De eerste jaren
van het jazzprogramma Sesjun verzorgde hij met zijn kwartet de
begeleiding van de diverse Amerikaanse solisten. De laatste ja
ren trad hij nog sporadisch op. Hij gaf rtbg enkele i
Ook trad hij nog enkele malen als gast op in het radioprogram
ma Sesjun.
Concert The Moody Blues
ROTTERDAM - Naar aanleiding van het verschijnen van het
nieuwe album 'Keys of the kingdom' heeft de groep The Moody
Blues besloten in het najaar nog een aantal concerten in Europa
te geven. Eind juni trad de groep, in het kader van hun Europese
tournee, al twee maal op in het Haagse Congresgebouw. Op 22
oktober staat een eenmalig optreden gepland in De Doelen in
Rotterdam. De voorverkoop voor dit concert begint op zaterdag
31 augustus bij alle bekende adressen.
Cursussen Kunsthistorisch Centrum
LEIDEN - Het Kunsthistorisch Centrum in Amsterdam heeft in
Leiden een aantal cursussen georganiseerd over beeldende
kunst. De cursussen over 'De architectuur van Leiden', de
'Etrusken en Romeinen', 'Antiek, stijlkennis' en 'Ikonologie'
worden gegeven in stedelijke museum De Lakenhal. Voor meer
informatie: tel. 020-6265490.
CONCERTEN
LEIDEN
HOOGLANDSE KERK
24 augustus
Orgelconcert'door Joke Izeboud, organistete Roosendaal, aanvang 13.30 u
LEIDEN - De doedelzakspeler op het Straatmuziekfestival De Gouden Pet inspireerde Remco Berting uit Leiden tot het maken van deze foto. En
daarmee won hij de eerste prijs in de fotowedstrijd die deze krant uitschreef.
Tweede werd C. den Hartogh, eveneens uit Leiden, met een foto van een eenzame gitaarspeler, terwijl de jury de derde prijs toekende aan R.G.
Maljers uit Oegstgeest met een foto van een kind bij een grote trommel.
De winnende foto beantwoordt volgens het juryrapport het best aan de opdracht: een kwalitatief, goed sfeerbeeld te scheppen van het straat
muziekfestival als vast onderdeel van de Leidse Lakenfeesten.
De eerste prijs bestaat uit een bedrag van 250 gulden, de tweede prijs 150 en de derde 100 gulden.
De prijzen worden op 2 september 's middags om vier uur in de hal van het Stadhuis uitgereikt. Dan wordt daar ook een tentoonstelling met een
aantal van de tijdens het festival gemaakte foto's geopend. De tentoonstelling duurt tot 20 september. foto remco berting
LOOSDRECHT GPP
Mocht de jury volgend jaar niet
vakkundig zijn en geen verstand
hebben van alle categorieën,
dan mag de Loosdrechtse jaar
lijkse Wessel Ilcken-jazzprijs
deze naam niet meer dragen.
Dat zegt de weduwe van de
drummer Wessel Heken, de zan
geres Rita Reys.
Rond het jaarlijkse jazz-festi-
val is commotie ontstaan toen
de jury wérd verweten dat zij de
schijn van partijdigheid op zich
zou hebben geladen. De trofee,
die de naam draagt van de
drummer, ging de laatste vier
jaar steeds naar een student van
het Hilversumse conservatori
um. Deze kritiek werd geuit
door de presentator van het fes
tival Pim Jacobs, de man van
Rita Reys. De pianist verblijft
momenteel in Amerika.
„Al jaren gebeurt dat en dan
denk je gauw dat gaat wel over.
Maar in Loosdrecht zijn ze doof
en blind," aldus mevrouw Reys.
Het is volgens haar een kliekje
dat beslist over de prijs. „Er
worden straten en pleinen ge
noemd naar Wessel. Dan kan
dat gewoon op deze manier niet
meer. Als er geen duidelijke ver
andering komt weigeren mijn
man en ik nog langer deze
naam te verbinden aan die
prijs. Dan vinden wij er wel een
andere bestemming voor. Zo
gaat het niet langer," aldus de
fameuze jazz-zangeres.
Het mede-jurylid Yvonne Sie-
mons betreurt de gang van za
ken rond de prijs. „Ik vind het
jammer dat net zo is gegaan.
Pim Jacobs heeft indertijd, di
rect na de prijsuitreiking, ge
zegd dat er iets niet goed zat. Er
is toen afgesproken dat wij met
zijn allen om de tafel zouden
gaan zitten om alle schijn van
partijdigheid weg te nemen. Ik
neem aan dat dit nog steeds zal
gebeuren. De Wessel Ucken-
prijs hoort nu eenmaal in
Loosdrecht thuis en dat moet zo
blijven," aldus Siemons.
POSCHIAVO AP
THEATERS
Wolfgang Hildesheimer gestorven
vertellingen over de wereld van
intellectueleen en kunstenaars.
Andere veelgeprezen romans
waren Tynset' (1965). het ver
slag van een slapeloze nacht, en
'Marbot' (1981). een biografie
van een imaginaire persoon in
Victoriaans Engeland. De kritiek
prees 'Marbot' als een geslaag
de poging van wat Hildeshei
mer heeft omschreven als het
hoogste wat een schrijver kan
bereiken: fictie verheffen tot
waarheid.
DEN HAAG
APPELTHEATER
wo 28 t/m za 31,20.15 uun'De Buddha van Ceylo
KONINKLIJKE SCHOUWBURG
wo 28 t/m za 31, 20.15 uur: Vlaams-Nederlands tl
festival.
dag (beh ma). 20.00 uur; zo. ook 14.00 uur: 'Les Miséra-
bles'.
CONCERTGEBOUW
vr 23, 20.15 uur: Het Brabants Orkest olv Heinz Friesen,
mmv Ronald Brautigam, piano; werk van Van Beethoven en
Tsjaikowsky.
za 24, 20.15 uur: Koninklijk Concertgebouworkest olv Yak-
ov Kreizberg mmv Francois René Duchflble, piano; werk van
Berlioz, Rachmanmow en Sjostakowits].
zo 25,20.15 uur: Isabelle van Keulen, viool; Ronald Brau
tigam, piano; werk van Mozart. Satie en Ives.
wo 28. 20.15 uur: Koninklijk Concertgebouworkest olv Ric-
cardo Chailly mmv Midon, viool: werk van Brahms en Dvo-
Ravel.
NIEUWE DE LA MARTHEATER
t/m za 7 sept (beh zo/ma), 20.15 uur: 'The vortex - de
draaikolk' van Noël Coward, met oa Shireen Strooker, Dirk
Zeelenberg, Ton Lensink en Wil v
:r Meer.
STADSSCHOUWBURG
vr 23. za 24. 20.15 ui
Jachtgezelschap' van Thomas Bernhard, i
raai, Sigrid Koetse ea.
ma 26 première t/m wo 28. 20.15 uur: The L;
J Dance Theatre met 'The great Pow-Wow".
Hildesheimer, auteur
anbrekende biografie
over Wolfgang Amadeus Mo
zart, is gisteren op 74-jarige
leeftijd in Zwitserland, aan een
hartaanval, overleden.
De in Duitsland geboren
schrijver gaf met 'Mozart' als
eerste een ontnuchterend beeld
van de mens achter het genie
Mozart, die overigens door hem
werd omschreven als „wellicht
het grootste genie in de ge
schreven geschiedenis". F.en
criticus merkte op dat Hil
desheimer een „genie in vuil
ondergoed" had geschilderd.
Al voor de verschijning van
'Mozart' had Hildesheimer
naam gemaakt als auteur. In
1952 trok hij aandacht met
'Liefdeloze Legenden', een col
lectie amusante en boosaardige
Hildesheimer heeft diverse li
teraire prijzen gekregen en werd
in 1982 door Zwitserland tot
ereburger benoemd. De laatste
jaren van zijn leven keerde hij
terug tot de beeldende kunst.
Zijn collages en andere werken
werden regelmatig vertoond op
internationale tentoonstellin
gen.
