Buitenland
Leiders Joegoslavië eens
over basis vredesregeling
Oppositie Madagaskar
doet greep naar macht
Brein achter moord op
Gandhi pleegt zelfmoord
Orkaan eist zeker tien
levens langs oostkust VS
Somalia wacht nog steeds op nieuw begin
Coup brengt Sovjet-hervormers bij elkaar
Woensdag *21 augustus 1991
!3-150225 RONALD Fl
IS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: CLARA K
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
Duitse politie doet inval bij PDS
De Duitse pofitie is gisteren in Berlijn 32 kantoren van de PDS,
de opvolger van de Oostduitse communistische partij, binnen
gevallen als onderdeel van een onderzoek naar het vermeend
witwassen van tientallen miljoenen mark uit bevroren partij -
fondsen. Een woordvoerster van het Berlijnse departement van
justitie zei dat tegen vijftien functionarissen van de PDS een ge
rechtelijk onderzoek loopt op verdenking van het witwassen. De
juridische autoriteiten denken dat een aanzienlijk aantal bezit
tingen die de PDS van' haar voorgangster, de Sociaal Democrati
sche Eenheidspartij (SED), erfde, verkregen is via illegale ontei
geningen en intimidatie in de 50 jaar dat de SED aan de macht
was in de DDR.
Tanzania: Gratie voor gevangenen
President Mwinyi van het Oostafrikaanse Tanzania heeft aan
ruim 23.000 gevangenen gratie verleend om ruimte te scheppen
in de overbevolkte gevangenissen. Volgens radio Tanzania kwa
men ministens 13.750 gevangenen maandag al in vrijheid, ter
wijl de overige 9.000 aan het eind van de maand worden vrijge
laten.
Manila klaagt familie Marcos aan
De Filipijnse regering heeft gisteren Imelda Marcos en haar drie
kinderen in staat van beschuldiging gesteld wegens geldsmok-
kel. Imelda Marcos en haar kinderen worden ervan beschuldigd
27,9 miljoen peso's (ongeveer 1 miljoen gulden) uit de Filipijnen
te hebben meegenomen toen ze in 1986 met hun echtgenoot en
vader Ferdinand Marcos, die was afgezet als president, naar
Hawaii vluchtten. In de Filipijnen is toestemming nodig van de
Centrale Bank om grote hoeveelheden geld mee te nemen naar
het buitenland.
De oppositie in Malagasië op
het Oostafrikaanse eiland Ma
dagaskar heeft maandag gezegd
president Ratsiraka te hebben
afgezet. Gisteren wees echter
niets erop dat dit ook werkelijk
is gebeurd. In de hoofdstad An
tananarivo leek alles rustig,
hoewel de situatie geen stabiele
indruk maakte. Ratsiraka kwam
niet tevoorschijn uit zijn paleis,
dat het aanzien heeft van een
bunker.
De woordvoerder van de op
positie, dominee Andramanja-
to, kondigde maandag in een
toespraak tot demonstranten in
Antananarivo „het ontslag" van
Ratsiraka en „de opschorting
van alle instituties van de repu
bliek" aan. Toegejuicht door de grondwet
tienduizenden demonstranten kiezingen,
Zeker tien doden bij gevechten Kroatië
De Joegoslavische leiders zijn het gisteren eens geworden
over de basisprincipes voor een vreedzame regeling van
de crisis in het land. Het staatspresidium en de presiden
ten Vjan de zes republieken kwamen gisteravond een uit
vier punten bestaand akkoord overeen om een einde te
maken aan de etnische vijandelijkheden. Tijdens het
overleg in de Joegoslavische hoofdstad Belgrado braken
in Kroatië echter nieuwe gevechten uit waarbij zeker tien
menseri om het leven kwamen.
BELGRADO AP
Het federale presidium en de
presidenten van de zes repu
blieken en twee autonome pro
vincies waren in Belgrado bij
eengekomen om de onderhan
delingen te hervatten over een
nieuwe blauwdruk voor 's lands
toekomst. De bijeenkomst,
waaraan alle presidenten deel
namen, stond onder voorzitter
schap van de Kroaat Mesic. Eer
dere besprekingen die hetzelfde
doel hadden, werden afgebro
ken na de onafhankelijkheids
verklaringen door Kroatië en
Slovenië op 25 juni.
De vier punten uit de over
eenkomst zijn: erkenning van
het recht van elk volk op zelfbe
schikking; respect voor de de
mocratisch geuite wil van alle
volkeren; gelijke behandeling
van alle politieke opties zonder
het gebruik van geweld; en uit
voering in wetgeving van het
akkoord.
De Kroatische president Tudj-
man verklaarde na afloop van
het beraad dat er hevige woor
denwisselingen hadden plaats
gevonden over de kwestie van
het respecteren van de binnen
landse grenzen. De Kroatische
radio meldde eerder dat Servië
had voorgesteld een ontmoe
ting van het federale parlement
te beleggen waar wijzigingen
van de interne grenzen ter spra
ke moeten komen. Servië vindt
dat, indien Kroatië zich van Joe
goslavië afscheidt, de status van
de gebieden waar 600.000 men
sen van Servische afkomst wo
nen, op zijn minst omstreden is.
Bij een mortieraanval op de
stad Osijek, de hoofdstad van de
door etnische strijd verscheurde
Kroatische regio Slavonië, kwa
men in de nacht van maandag
op dinsdag vier mensen om. El
ders in Kroatië vielen nog eens
zes doden.
Volgens een functionaris van
het Kroatische ministerie van
binnenlandse zaken kwam het
centrum van Osijek onder mor
tier- en geweervuur te liggen.
De kathedraal, het postkantoor,
flats, winkels en bedrijven wer
den getroffen. De schoten wer
den volgens de functionaris.ge-
lost vanaf een nabijgelegen trai
ningsbasis van het federale le
ger.
Een vrouw en een kind in een
geïmproviseerd vluchtelingen
kamp in de overwegend door
Kroaten bewoonde stad kwa
men om het leven door ver
dwaalde kogels. Twee inzitten
den van een auto werden ge
dood en drie anderen raakten
gewond toen het voertuig door
granaatscherven werd getroffen.
De Kroatfsche vice-premier
Ramljak zei op een persconfe
rentie dat Kroatië in een brief
aan het staatspresidium heeft
geprotesteerd tegen de aanval
len op Osijek en heeft geëist dat
de verantwoordelijken worden
gestraft. Hij noemde de aanval
len „de wreedste en meest ge
coördineerde actie" van het fe
derale leger en Servische strijd
groepen en repte van ,;een be
wuste misdaad tegen burgers".
Slovenen'Zie je nu wel'
MARC CHAMPION
THE-INDEPENDENT
Slovenen hebben het nieuws
over de coup in de Sovjetunie
opgenomen met een mengeling
van triomf en verbittering:
„Hebben we het niet gezegd".
Ze hopen dat het Westen een
harde les heeft geleerd over het
risico dat je loopt als je zieke
communistische imperiums
wilt uitbuiten.
„Wat er in de Sovjetunie is
gebeurd heeft ons laten zien dat
het proces dat in Oost-Europa
in 1989 is begonnen, nu is op
gehouden. We hebben te ma
ken met een nieuw proces van
belangen die zich opnieuw la
ten gelden, en als Slovenië onaf
hankelijk wil worden, moet dat
nu gebeuren," aldus minister
Bavcar (binnenlandse zaken).
Slovenië ziet zichzelf in vrij
wel dezelfde positie als Litou
wen geplaatst en andere, kleine
Sovjetrepublieken die zich wil
len afscheiden. Zowel in Slove
nië als in Kroatië, worden de<
Sovjet- en de Joegoslavische le
gers gezien als meedogenloze
staatsinstellingen. Erger nog, ze
zijn redeloos gemaakt door
tientallen jaren indoctrinatie en
angst om hun aanzienlijke pri
vileges te verliezen.
Bavcar zei het als volgt: „Het
Westen is zo naïef geweest te
denken dat alles wat er in het
Oosten gebeurde, niet terug te
draaien was. Deze legers en
communistische partijen heb
ben werkelijk enorme belangen
te verdedigen."
Wachtend op de revolutie: inwoners van de Malagasische hoofdstad
Antananarivo nemen er hun gemak van tijdens de nationale staking, die
het eiland al weken verlamd. foto apcrec marinovich
zei Andramanjato dat een door
de uit zes partijen bestaande
oppositiecoalitie gevormde
De regering zal een nationale
vergadering in het leven roepen
die een nieuwe grondwet gaat
opstellen en binnen 18 maan
den democratische verkiezin
gen zal uitschrijven, aldus An
dramanjato, die het buitenland
opriep de nieuwe regering te er
kennen.
Wat de oppositieleiders mo
gelijk heeft doen besluiten met
hun verklaring te komen, is de
mogelijkheid die is geopend op
samenwerking met het leger nu
legerleiders zich hebben uitge
sproken voor een neutrale over
gangsregering, hervorming van
algemene ver-
De weduwe en dochter van de in mei vermoorde Indiase ex-premier Ra
jiv Gandhi herdachten gisteren de 47ste verjaardag van de staatsman. In
Bangelore pleegde de man achter de aanslag, 'One Eye Jack' zelfmoord.
•foto'S ap, afp
woning door bijna duizend
zwaar bewapende Indiase para
militairen. De politie had een
anonieme tip ontvangen dat Si-
varasan zich daar zou ophou
den samen met Subha, de
vrouw die naar wordt aangeno
men deel uitmaakte van de
groep die de aanslag op de In
diase ex-premier in mei uitvoer-
BANGALORE Rtr-THE INDEPENDENT
Het vermeende brein achter de
moord op de voormalige India
se premier Rajiv Gandhi heeft
gisteren zelfmoord gepleegd
toen commando-eenheden zijn
schuilplaats bestormden in de
stad Bangalore in het zuiden
van India.
Naar schatting vijfduizend
omstanders keken toe hoe In
diase commando's de deur van
een woning opbliezen waarin
de Srilankaanse extremist Si-
varasan, bijgenaamd 'One Eyed
Jack' (vanwege een glazen oog),
werd vermoed die de zelfmoor
dactie tegen Gandhi zou heb
ben gepland.
Eenmaal binnen werd het lijk
van Sivarasan aangetroffen. Hij
had zich door het hoofd ge
schoten. In hetzelfde pand vond
de politie ook de stoffelijke res
ten van zes anderen, die waar
schijnlijk met cyaankali een ein
de aan hun leven hadden ge
maakt.
De belegering begon maan
dag met de omsingeling van de
de.
Volgens de politie was Si:
varasan lid van de inlichtingen
dienst van de verzetsorganisatie
Tijgers voor de Bevrijding van
Tamil Eelam (LTTE), een orga
nisatie die strijdt voor een onaf
hankelijke staat in het noorden
en oosten van Sri Lanka.
De Indiase politie zat Sivaras
an al drie maanden lang op de
hielen. Kranten publiceerden
foto's 'van de gezochte ver
momd als priester, moslim en
Sikh. De politie had hem enkele
weken geleden bijna in handen
toen een schuilplaats van de
LTTE werd bestormd. Sivarasan
kon op het nippertje ontsnap
pen maar moest een reserve
glazen oog achterlaten.
ACHTERGROND
DPA NAIROBI
Precies 23 jaar na de inval van troepen uit de Sovjetunie en andere
Warschaupact landen staan Tsjechoslowaakse militairen in het Oost-
slowaakse Kosice klaar om de grenzen beter te bewaken. Tsjecho-Slo-
wakije is bang dat duizenden vluchtelingen de grens over zullen komen
als de toestand in de Sovjetunie verslechterd. foto ctk
boston »l
De eerste Atlantische orkaan
van dit seizoen die land bereik
te, orkaan Bob, heeft in Nóord-
Amerika aan zeker tien mensen
het leven gekost. Het staartje
van de storm, die maandag
avond al geen orkaankracht
meer had, heeft gisteren Cana
da bereikt.
De meeste slachtoffers kwa
men door verdrinking om het
leven. Een treinconducteur
werd gedood toen een boom op
zijn trein viel. Twee personen
verongelukten in het verkeer en
een man kwam om in een
brand, die indirect werd veroor
zaakt door de orkaan.
De orkaan, die eind vorige
week vanuit de omgeving van
de Bahamas begon op te trek
ken naar het noorden, heeft
vooral in de Amerikaanse staat
Massachusetts grote schade
aangericht. De schade wordt
geraamd op twee miljoen gul
den. In Gorham, een voorstad
van Portland in de staat Maine,
zorgde hevige regenval voor
overstromingen. Hier viel tij
dens de storm 20,5 centimeter
regen.
Een bijzonder heikel probleem konden de
verschillende bevrijdingsbewegingen in So
malia vorige maand op een conferentie in
Djibouti niet oplossen: de afscheiding van
Noord-Somalia. De Somalische Nationale
Beweging (SNM), die het voormalige Brits
Somaliland in het noorden in handen heeft,
riep in mei in het gebied een eigen staat uit
en boycotte de conferentie.
De SNM, de meest ervaren en grootste van
alle rebellengroepen, was verbitterd over
het besluit van het Verenigd Somalisch
Congres (USC) een overgangsregering te
vormen zonder overleg met de andere
groepen nadat het in januari de hoofd
stad Muqdisho had veroverd.
De 'Republiek Somalia' in het noorden is
net als Eritrea in het.buurland Etiopië, een
gebied waarvan de inwoners zich al jaren
uitgebuit en onderdrukt voelen door de
centrale regering. Tot nu toe mislukten af
scheidingspogingen in Afrika. Het streven
naar onafhankelijkheid werd bij voorbeeld
in Katanga (Zaïre) en Biafra (Nigeria) in
bloed gesmoord.
De eenheid van Somalia is nu alleen nog te
reddden als de opstandelingen in het mid
den en zuiden van het land direct de wa
pens neerleggen, met de wederopbouw be
ginnen en het zodoende voor het afvallige
noorden aantrekkelijk maken zich weer aan
te sluiten.
In het Oostafrikaanse Somalia heerst
oorlog noch vrede. De opstandelingen,
die in januari president Mohammed Siad
Barre verdreven en vervolgens elkaar te
lijf gingen, hebben weliswaar een wa
penstilstand gesloten, maar tot nu toe
meer dan drie weken na een vredescon
ferentie in buurland Djibouti kan nie
mand zeggen wat de overeenkomst ei
genlijk waard is.
Een hinderpaal voor een spoedige vredes-
oplossing vormt echter de verdreven dicta
tor Barre die zich met een paar getrouwen
in Garba Harre nabij de Kenyaanse grens
heeft ingegraven. „Siad Barre beschikt over
geld, mensen en wapens", zegt een waarne
mer in de Kenyaanse hoofdstad Nairobi.
„Kort geleden heeft een zakenman wapens
ter waarde van zestien miljoen gulden voor
Siad Barre gekocht", vertelt hij.
De ex-president heeft een asielaanbod uit
het buitenland naast zich neergelegd en
lijkt te volharden in zijn verzet tegen de
nieuwe machthebbers. Hij vreest dat zijn
tegenstanders zodra hij het land verlaat de
Marehan-clan afslachten, waartoe de bijna
80-jarige Barre zelf behoort. Een nieuwe
kans voor Barre als president is volgens
i uitgesloten.
Somalia is nu in handen van vier grote
groepen: de SNM (gedomineerd door de
Isaaq-clan) in het noorden, het USC (de
Hawiye-clan) in het midden, het Somali
sche Patriottische Bevrijdingsfront (SSDF
Majeerten-clan) in het oosten en de Soma
lische Patriottische Beweging (SPM/
Ugaden-clan) in het zuiden.
Somalia is bijzonder binnen Afrika, omdat
het in tegenstelling tot veel andere landen
op het zwarte continent een uniforme
volks-en taalgemeenschap kent. De staat
Somalia heeft echter opgehouden te be
staan. Er is geen overheid, geen telefoon,
nauwelijks medische verzorging en veelal
ook geen elektriciteit en water. Wat bom
men en granaten niet vernietigden, hebben
gewapende bendes geplunderd of viel ten
offer aan een blinde vernietigingswoede.
„De plunderaars hebben zelfs de spijkers
uit de muren gehaald", vertelt een diplo
maat.
De wederopbouw van Somalia moet bijna
vanaf het nulpunt beginnen. De Somaliërs
wachten echter, zeven maanden na de val
van Siad Barre, nog altijd tevergeefs op een
hieuw begin. „De belangrijkste hulporgani
saties staan in de startblokken wachtend op
het moment dat ze kunnen beginnen. Maar
er is in Somalia niemand die ze kunnen
aanspreken.
K PORUBCANSKY
De hervormers in de Sovjetunie, die hun ei
gen zaak geen goed deden met hun einde
loze gekibbel over de manier waarop de za
ken in het land hervormd moesten worden,
zeggen nu dat de coup tegen Sovjet-presi
dent Michail Gorbatsjov hen uiteindelijk bij
elkaar zal brengen.
Maandag schaarden uiteenlopende hervor-
mingsgezinden als de voormalige minister
van buitenlandse zaken Eduard Sjevard-
nadze en Jelena Bonner, de weduwe van de
vooraanstaande dissident Andrej Sacharov,
zich achter Boris Jeltsin, de president van
de Russische Federatie. De hervormers er
kennen nu dat het onderlinge geruzie hun
positie danig heeft verzwakt.
Oleg Kaloegin, een voormalige hoge func
tionaris van de KGB die zich vorig jaar bij
het linkse kamp aansloot, zegt dat niet al
leen de conservatieven schuldig zijn aan dé
coup: „De democraten rekenden met elkaar
af, in plaats van dat ze de oude structuren
opzij zetten."
Sjevardnadze, die Gorbatsjov nog lang
trouw bleef nadat Jeltsin hem de rug had
toegekeerd, zegt dat hij en andere hervor
mingsgezinde leiders zullen samenwerken
met Jeltsin. „We moeten een respons op
wekken", aldus Sjevardnadze. „We moeten
een direct beroep doen op het volk. We
moeten een oproep doen tot alle democra-
ten in het land."
Toen Gorbatsjov de macht van het staats
apparaat verminderde ontstonden er tien
tallen partijen en bewegingen in de Sov
jetunie. Deze organisaties waren wegens
persoonlijke twisten en gekijf over tactieken
en standpunten niet in staat een eenheid
van betekenis te vormen.
Vooral de grote persoonlijke en politieke
verschillen tussen Jeltsin en Gorbatsjov dre
ven de hervormers uiteen. Na hun aanvan-
kelijk enthousiasme over Gorbatsjov
schaarden de meesten zich uiteindelijk ach
ter Jeltsin omdat de Sovjet-leider talmde
met het doorvoeren van fundamentele ver
anderingen.
Eerder dit jaar zetten de twee hun geschil
len opzij en ze toonden daarna de bereid-'
heid een overeenkomst tussen de centrale
regering en de republieken te tekenen
waardoor de republieken meer autonomie
zouden krijgen. Maar op dat moment stond
Gorbatsjov zo goed als alleen; het centrum
van de communistische partij, waar de Sov
jet-president vat qp probeerde te krijgen,
was uitgehold.
De hervormingsgezinden zeggen dat ze het
zich niet kunnen veroorloven fouten te blij
ven maken en dat een verenigde oppositie
zou proberen de bevolking tot verzet aan te
„Dit is een coup d'état, maar die zal bijdra
gen aan de vereniging van alle democrati
sche krachten in het land", aldus Vladimir
Loekasjin, een lid van de coördinerende
raad van Democratische Rusland. „De be
volking zal zien wie er bang zijn afstand te
doen van hun voorrechten".
Bonner, een van weinige overgebleven ve
teranen van de dissidentenbeweging van
voor het tijdperk Gorbatsjov, heeft de afge
zette president heftig bekritiseerd. Maar in
een oproep die stond afgedruk in het week
blad Moscow News, dat ondanks een verbod
van overheid kon worden gedrukt en ver
spreid, doet Bonner een oproep aan Sovjet
burgers om het Russische parlement, Jeltsin
en Gorbatsjov te beschermen tegen de
coup. Ze riep ook op tot massale protesten
in de hoofdstad.
Aleksandr Samochvalov, een ander lid van
Democratisch Rusland, zei dat de conserva
tieven geen stand zouden houden en dat
Jeltsin de uiteindelijke overwinnaar zou
zijn. Samochvalov noemde de staatsgreep
„de laatste stuiptrekldngen van het sterven
de beest. Ik denk dai wat er gebeurd is snel
afgelopen zal zijn. Morgen zal gebeuren wat
Jeltsin zegt."
