Buitenland
Zeker zes doden bij
gevechten Kroatië
Israël: immigratie Sovjet-joden gaat door
Iraanse conservatieven
tegen vrijlaten gijzelaars
Internationale beurzen
over tot orde van de dag
Etiopië: Geen akkoord
over vertrek van joden
Orkaan eist vier levens aan oostkust VS
Dinsdag 20 augustus 1991
Redactie: 023-150225
0 FRISART (chef) ONNO HAVERMANS
M PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: CLARA K
s International (UPI).
NIEUWSLIJN
Censuur in Algerije
Het Algerijnse leger heeft gisteren twee publicaties van islamisti-
sche partijen verboden omdat „zij oproepen tot burgerlijke on
gehoorzaamheid en geweld". Het gaat om het weekblad El
Munqid en de krant El-Forqan van de grootste islamistische par
tij FIS. Vorige week hebben enkele honderden advocaten en
rechters bekendgemaakt over informatie te beschikken dat bij
de onlusten die aanleiding waren voor het uitroepen van de
staat van beleg, tenminste driehonderd mensen zijn gedood, al
dus Arabische dagbladen. Officieel wordt het dodental op 55 ge
steld.
Billy Preston vast wegens ontucht
De Amerikaanse soulzanger Billy Preston is in het Califomische
Malibu gearresteerd omdat hij een 16-jarige jongen seksueel zou
hebben misbruikt. De 45-jarige Preston werd zondag aangehou
den omdat hij de jongen mee zou hebben genomen naar een
schuur bij zijn woning, hem daar pornografisch materiaal zou
hebben getoond en handtastelijk zou zijn geworden. Bovendien
zou de musicus in het bezit en onder invloed zijn geweest van
aldus een politiewoordvoerder.
Polisario vraagt hulp V-raad
De Saharaaanse verzetbeweging Polisario heeft gisteren de vijf
permanente leden van de VN-Veiligheidsraad gevraagd druk uit
te oefenen op Marokko zich neer te leggen bij een vredesplan
voor de Westelijke Sahara. Beide partijen beschuldigen elkaar
van pogingen het VN-plan, dat een einde moet maken aan het al
vijftien jaar durende conflict om de voormalige Spaanse kolonie
die door Marokko is bezet, te saboteren.
Gratie Marokkaanse gevangenen
Koning Hassan II van Marokko heeft gisteren 156 gevangenen
gratie verleend ter gelegenheid van de 38ste verjaardag van „de
revolutie van de koning en het volk" die vandaag wordt gevierd.
Dat heeft het Marokaanse ministerie van justitie bekendge
maakt. De amnestie betreffen kwijtschelding van de resterende
straf van 29 gevangenen en vermindering van straf voor 104 ge
detineerden. Bovendien wordt de straf van 20 mensen die vast
zitten, geheel ingetrokken, twee gevangenen zien hun levens
lang omgezet in een korter durende straf en één gevangene
krijgt een totale amnestie.
'Fraude bij verkiezingen Mexico'
De twee belangrijkste Mexicaanse oppositiepartijen PAN en
PRD hebben gisteren de regering beschuldigd van fraude en on
regelmatigheden bij de zondag gehouden parlementsverkiezin
gen. Op een persconferentie verklaarde de voorzitter van de
conservatieve Partij van Nationale Actie (PAN) dat de „regering
van president Salinas de Gortari niet in staat blijkt haar belofte
van rechtvaardige verkiezingen waar te maken". Volgens de op
positie zijn er stembussen gestolen, kregen een aantal Mexica
nen geen kans om te stemmen en was de controle van identi
teitsbewijzen van de kiezers ontoereikend.
Zelfmoord Koreaanse soldaat
Een Zuidkoreaanse soldaat heeft zich gisteren in de zuidoostelij
ke stad Taegu van een schoolgebouw geworpen, na zichzelf
eerst in brand te hebben gestoken. Voor hij sprong riep hij: „Ik
offer mezelf op aan de nationale eenwording". Dat heeft het
Zuidkoreaanse persbureau Yonhap gemeld. De 21-jarige soldaat
overleed enkele uren na zijn daad in een ziekenhuis.
Binnen de Iraanse regeringstop
is een conservatieve groep die
zich blijft verzetten tegen verbe
tering van de betrekkingen met
het Westen en tegen vrijlating
van westerse gijzelaars. De
groep beoogt de vrijlating te
vertragen tot de presidentiële
verkiezingen in de Verenigde
Staten in 1992. Daarbij wordt
onder meer aangevoerd dat het
in een verkiezingsjaar gemakke
lijker is concessit te bedingen.
Dit hebben goed ingelichte
Iraanse zegslieden gisteren ver
klaard. De zegslieden die ano
niem wilden blijven, wezen op
een recent artikel in het dagblad
Salaam. In dit artikel wordt er
op gewezen dat de verkiezingen
in de Verenigde Staten naderen
„en aan de vooravond van die
verkiezingen kunnen meer con-
Sovjet-coup komt bij Kroaten hard aan
BELGRADO «AP-GPD
In Kroatië zijn vanmorgen vroeg opnieuw gevechten uit
gebroken tussen leden van de Kroatische veiligheidstroe
pen en Servische strijders. Daarbij zijn volgens de Kroati
sche radio zeker zes mensen omgekomen.
ook in Joegoslavië zijn uitwer
king niet. In Servië, traditioneel
het bolwerk van het Joegoslavi
sche leger, twinkelden veel
ogen: 'wat zij kunnen, dat kun
nen wij ook'. In Kroatië daaren
tegen overheerst schrik en be-
zorgheid.
Van de afgezette Sovjet-presi
dent Gorbatsjov konden de
Kroaten nog hopen dat hij van
mening zou veranderen en in
het belang van vrede en stabili
teit akkoord zou gaan met inter
nationaal ingrijpen. Van de
nieuwe machthebbers wordt
dat niet verwacht. Het is zelfs
niet onwaarschijnlijk dat con
servatieve Sovjet-generaals de
neo-communist Milosevic, pre
sident van Servië, moreel steu
nen in plaats van druk op hem
uit te oefenen om zijn politiek
te wijzigen.
Het succes van de Servische
rebellen heeft voeding gegeven
aan de angst dat ze bezig zijn te
proberen Kroatië in tweeën te
delen en Slavonië, de koren-
De strijd deed zich vooral voor
in het gebied van Slavonië, ten
oosten van Zagreb. Het Joego
slavische federale leger greep
naar verluidt in bij de gevech
ten. De Kroatische radio meldde
dat legereenheden met automa
tische wapens en granaatwer
pers het stadscentrum van Osij-
ek, 130 kilometer noordweste
lijk van Belgrado, beschoten. De
strijd om Osijek kostte aan ze
ker twee mensen het leven. Het
aantal slachtoffers in het dorp
Pakrac, 100 kilometer zuidoos
telijk van Zagreb, waar tot de
vroege ochtend fel werd ge
vochten, is niet bekend.
Gisteren was het ook onrustig
in Kroatië. Volgens de televisie
in de Joegoslavische hoofdstad
Belgrado is de stad Pakrac in
handen van Servische rebellen
en trekken de Kroaten zich te
rug. De Kroatische radio meld
de alleen dat in Pakrac en Öku-
cani hevig wordt gevochten.
De coup in de Sovjetunie mist
schuur van de republiek, te iso
leren. De Serviërs hebben diver
se enclaves veroverd, die in to
taal een vijfde deel van het
grondgebied van Kroatië be
slaan. Milan Martic, de com
mandant van de Servische mili
tie in Krajina, de grootste encla
ve, heeft gezegd dat zijn troe
pen bezig zijn zich voor te be
reiden op de verovering van een
aantal grote steden, waaronder
Petrinja, Karlovac en de haven
stad Zadar.
In de Kroatische hoofdstad
Zagreb heeft zich gistermorgen
een krachtige explosie voorge
daan in het gebouw van de
Joodse Gemeenschap. Er vielen
geen gewonden, maar de scha
de is aanzienlijk. De Kroatische
regering noemde de aanslag het
werk -van „Servische terroris
ten".
Het is nog altijd niet zeker of
de voor vandaag geplande bij
eenkomst van het staatspresidi-
um en de leiders van de zes re
publieken zal doorgaan. Op de
bijeenkomst zou voor het eerst
weer worden gesproken over de
toekomstige structuur van Joe
goslavië. Servië en Montenegro
hebben al laten weten niet mee
te doen aan de bijeenkomst.
Cel voor agenten
wegens doodslaan
student in Seoul
In Zuid-Korea zijn gisteren vijf
politieagenten veroordeeld tot
gevangenisstraffen van maxi
maal 3,5 jaar wegens het
doodslaan, op 26 april, van een
student. De dood van de stu
dent, de 20-jarige Kang Kyung-
dae, vormde het begin van we
kenlange massale protesten te
gen de regering.
Tegen de agenten waren ge
vangenisstraffen geëist die vari
eerden van vijf tot zeven jaar.
Eén agent werd slechts voor
waardelijk veroordeeld. De an
deren kregen gevangenisstraf
fen opgelegd variërend van
twee tot 3,5 jaar.
De rechtbank oordeelde dat
de agenten de student niet met
opzet hadden gedood. De rech
ter zei in zijn vonnis ook het ge
welddadige karakter van de stu
dentendemonstraties, waarbij
het incident plaatshad, te heb
ben laten meewegen, evenals
het feit dat aan de kant van de
politie veel gewonden waren
gevallen.
Gisteren werd ook de
doodstraf geëist tegen de dissi
dente dichter Park Ki-pyong,
die ervan wordt beschuldigd de
regering te hebben willen om
verwerpen en te vervangen door
een socialistisch regime. De 33-
jarige Park was de leider van de
radicale Socialistische Arbeidsli-
Verbazing en schrik op de beurzen zoals hier in Frankfurt na het
afzetten van Sovjet-president Gorbatsjov. foto ap karsten thielker
cessies van de Verenigde Staten
worden verkregen". De bron
nen menen evenwel dat de
Iraanse president Rafsanjani
zich tot doel heeft gesteld een
einde te maken aan het ruim
zes jaar durende gijzelingsdra
ma. Zij achten het daarom on
mogelijk dat de conservatieven
de vrijlating kunnen verhinde
ren, maar ze denken wel dat de
vrijlating kan worden vertraagd.
Rafsanjani had zondag een ont
moeting met leiders van de Li
banese Hezbollah, die nauwe
banden onderhouden met de
shi'itische groepen die de mees
te van de elf westerse gijzelaars
vasthouden. Zijn minister van
buitenlandse zaken, Velayati,
verklaarde na afloop van de
ontmoeting dat „de positieve
trend" met betrekking tot de
vrijlating van westerse gijzelaars
in Libanon, wordt voortgezet.
De paniek die gisteren op de in
ternationale effectenbeurzen
uitbrak nadat het nieuws over
de coup in de Sovjetunie be
kend werd, is inmiddels weer
weggeëbd. Op de beurs van
Tokyo steeg de Nikkei-index
vanochtend zelfs met 230,30
punten tot 21.687,06 punten.
Wall Street herstelde zich gis
termiddag na de aanvankelijke
paniek die 'Red Monday' te
weeg bracht. De Dow Jones-in-
dex van de dertig belangrijkste
fondsen daalde met 69,99 pun
ten tot 2-898,03 punten. Eerder
op de dag noteerde de Dow Jo
nes een min van 108 punten.
De Amerikaanse dollar no
teerde gistermiddag bijna acht
cent hoger op 2,05 gulden. Ook
de wereldmarktprijs van goud,
evenals de dollar een veilige be
legging in roerige tijden, steeg
fors. In Ziirich opende de goud
prijs vier dollar hoger. De prijs
van olie, een belangrijk export-
produkt van de Sovjetunie,
steeg een volle dollar tot 20,50
dollar.
Het afzetten van president
Gorbatsjov heeft in het Westen
geleid tot bevriezen van toege
zegde hulp. De Wereldbank
nam gisteren het voortouw met
het stopzetten van een fonds
voor technische hulp aan de
Sovjetunie. De 155 lidstaten van
de Wereldbank zouden 30 mil
joen dollar in het fonds storten.
Het dreigement van de Ame
rikaanse president Bush om
Moskou alle hulp te onthouden,
kan voor de Sovjets een strop
van honderden miljoenen dol
lars betekenen. Washington
heeft zo'n 1,6 miljard dollar aan
bankleningen gegarandeerd
waarmee Moskou graan en an
dere landbouwprodukten in de
VS kan kopen. Een groot deel
van dat geld is door de Sovjetu
nie al uitgegeven, ook al is het
nog niet op de rekeningen ge
stort.
t De coup door het 'comité van
acht' lijkt voorlopig nog geen
gevolgen te hebben voor Neder
landse ondernemers die zaken
doen in de Sovjetunie. Joep van
den Nieuwenhuyzen, directeur
van het Begemann-concem dat
enkele maanden geleden de ce-
mentwagenfabriek Tsemmash
in Krasnogorsk van de Sovjetre
gering kocht, reageerde „uiterst
geschokt" op de gebeurtenis
sen.
Hoewel het personeel van
Tsemmash gisteren gewoon aan
het werk ging, is de Nederland
se industrieel niet helemaal ge
rust op de uitkomst van de
„dramatische gebeurtenissen".
Of het voortbestaan van de on
derneming op het spel staat,
durft hij niet te zeggen. De over
name van de Russische vracht
wagen-fabriek door Begemann
is het eerste voorbeeld van een
volledige privatisering van een
staatsbedrijf. Gisteren daalde de
koers van Begemann in Amster
dam met maar liefst 17 gulden
tot 145 gulden.
Een politieman neemt in Dartmouth, Massachusetts, de schade op die de orkaan Bob daar heeft veroorzaakt
foto afp brooks craft
ADDIS ABEBA «AP
AMSTERDAM
De orkaan Bob heeft tot nu toe
aande Amerikaanse oostkust
weinig schade aangericht, maar
wel vier doden veroorzaakt. De
dichtbevolkte kust werd van
daag getroffen door zware re
genval en windstoten met een
snelheid van 160 kilometer per
uur. In de Amerikaanse staten
Rhode Island, Connecticut en
Massachusetts is gisteren de
noodtoestand afgekondigd in
verband met de orkaan. Waar
schuwingen werden uitgevaar
digd in het hele gebied van New
Jersey tot en met Maine.
De storm zorgde voor
stroomuitval bij tenministe 1,5
miljoen huishoudens en bedrijf
ven in de staat Maine stuurden
hun personeelsleden naar huis.
Bovendien werden de 12 000 in
woners geëvacueerd uit het
kustgedeelte van de staat. De
zware windstoten zorgden er
voor dat dakpannen wegwaai
den, telefoonpalen en bomen
omvielen en plezierboten op
het land werden geworpen.
Onderzeeboten van de Ame
rikaanse marine hebben hun
havens in Connecticut verlaten
en de diepte van de oceaan op
gezocht om de storm uit te zit
ten. Atoomcentrales in de regio
hebben uit voorzorg hun
stroomopwekking verminderd.
Gisteren rond het middaguur
bevond het centrum van de
storm zich op 240 kilometer ten
oosten van New York. De or
kaan had tot gistermiddag wei
nig ernstige schade veroorzaakt.
De vrees bestaat echter dat op
de meest oostelijk gelegen
plaatsen, zoals Long Island en
New England, de storm hard zal
toeslaan.
Het Etiopische ministerie van
buitenlandse zaken heeft giste
ren ontkend dat met Israël zou
zijn overeengekomen dat nog
eens 2600 Etiopische joden naar
de joodse staat mogen emigre
ren. In mei van dit jaar werden
14.500 Etiopische joden via een
luchtbrug naar Israël overgé-
bracht.
In een verklaring liet het mi
nisterie weten dat er geen over:
eenkomst over.de emigratie van
Etiopische joden was gesloten
en dat over deze kwestie zelfs
niet met de Israëlische autori
teiten was gesproken.
De overgangsregering van het
Revolutionaire Democratische
Volksfront (EPRDF), die de
macht overnam na de val van
president Mengistu Haile Ma-
riam, heeft gezegd in principe
geen bezwaar te hebben tegen
het vertrek van de joden naar
Israël. Waarom maandag zo
heftig werd gereageerd op Israë
lische berichten van vrijdag dat
overeen is gekomen dat nog
eens 2600 joden naar Israel mo
gen vertrekken, werd niet dui
delijk.
Volgens het Israëlische minis
terie van buitenlandse zaken
waren aan de overeenkomst
maanden van onderhandelin-
JERUZALEM AD BLOEMENDAAL
Verontruste Sovjet-immigranten luisteren in hun woning in Jeruzalem r
malige vaderland.
CORRESPONDENT
Israël verwacht geen wijziging in het beleid van de Sov
jetunie ten aanzien van de joodse emigratie. De Israëli
sche consul-generaal in Moskou, Arieh Levine, zei gis
teren dat het Kremlin hem geen nieuwe instructies
heeft gegeven en hij voorspelde dat de emigratiestroom
zal doorgaan. Dezelfde geluiden waren te horen in Je
ruzalem.
Volgens vertegenwoordigers van het Joods Agentschap,
de instantie die is belast met de joodse immigratie, is er
geen reden voor paniek. Op het ministerie van buiten
landse zaken legde men er de nadruk op dat de joodse
emigratie steeds heeft gefunctioneerd als de 'barome
ter', met behulp waarvan het Westen zijn betrekkingen
met de Sovjetunie bepaalt.
De voorzitter van het Agentschap, Simcha Dinitz, zei
dat de prijs die Moskou zou moeten betalen voor stop
zetting van de emigratie, eenvoudig te hoog is. „Naar
mijn mening zal het nieuwe regime heel goed naden
ken voor het enig aspect van de emigratiepolitiek wij
zigt". Niettemin maken veel Russische immigranten in
Israël zich ernstig zorgen over in de Sovjetunie achter
gebleven familieleden en kennissen.
Het hoofd van de immigratie-afdeling van het Joodse
Agentschap, Uri Gordon, zei voor de Israëlische radio:
„Het enige wat we op dit moment kunnen doen is ten
eerste onmiddellijk noodvoorbereidingen treffen in Is
raël omdat het zeer goed mogelijk is dat binnen zeer
korte tijd grote aantallen joden zullen aankomen". „Ve
len zullen willen vertrekken, omdat we ons er allemaal
van bewust zijn dat dit het einde van het Gorbatsjov-
bewind kan zijn en als er daar, God verhoede het, een
burgeroorlog uitbreekt, dan zullen de joden in grote
aantallen willen vertrekken".
Israëlische functionarissen, die anoniem wilden blijven,
sloten een mogelijke luchtbrug voor het overbrengen
van Sovjet-joden uit, voornamelijk om logistieke rede
nen. Het Joodse Agentschap zei dat 60.000 Sovjet-joden I
beschikken over een uitreisvisum.
Het is de vraag of de Israëlische regering klaar is voor
zo'n uitdaging. Dit jaar is de immigratie ver achterge
bleven bij de voorspellingen. In plaats van tegen de
400.000, zullen volgens de jongste voorspellingen in
1991 in totaal niet meer dan 180.000 Russen naar Israël
komen. Dat biedt wat ruimte op de woningmarkt.
Maar de achilleshiel van de immigratiepolitiek is het
gebrek aan banen. Ongeveer een derde van de immi
granten die vorig jaar naar Israël kwamen is nog altijd
werkloos. Bovendien hebben vfeel Sovjets zich genood
zaakt gezien werk aan te nemen dat ver beneden hun
opleidingsniveau ligt.
De Israëlische minister van wetenschap Yuval Neeman
merkte op dat KGB-chef Vladimir Krjoetsjkov de emi
gratie van Sovjet-joden in een toespraak tot het Sovjet-
parlement had veroordeeld. Krjoetsjkov, een van de
acht leden van het comité dat de macht overnam,
noemde de emigratie het „wegzuigen van kennis". Vol
gens het KGB-hoofd was de emigratie een onderdeel
van een westers complot.
De Israëlische premier Yitzhak Shamir „volgde de situ
atie en keek uit naar meer informatie", zo verklaarde
het bureau van de premier. „We houden nauwlettend
en met zorg in de gaten wat er in de Sovjetunie ge
beurt", zei minister Levy (buitenlandse zaken) tegen
verslaggevers. „Een cruciaal tijdstip is aangebroken. Ik
hoop dat de landen in deze regio zullen inzien dat vre
de in hun belang is... en dat de gebeurtenissen in de
Sovjetunie de stappen die we voor het vredesproces
hebben gezet en nog zullen zetten niet zullen overscha
duwen", aldus de minister.
