5 Binnenland
DNB verhoi
DNB verhoogt rentetarieven
Gentherapie stap in strijd tegen aids
Kansarmen kunnen in
winkels aan de slag
Vrijdag 16 augustus 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK MARGOT KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: WIM ENTIUS
3
In de krant van gisteren is in
het bericht over de Indië-her-
denking een storende fout ge
slopen. Er stond dat volgens
generaal b.d. Boekholt „nog
steeds zo weinig onbegrip be
staat voor de slachtoffers van
de Japanse oorlogskampen".
Dat had uiteraard moeten zijn:
begrip.
Beveiligingsmensen voeren de man af die premier Lubbers gisteren tijdens de kranslegging bij het Indische Monument bekogelde met e
over zijn pak met minister van WVC d'Ancona door.
Nederland volgt stap Duitse Bundesbank
De Nederlandsche Bank (DNB) heeft met ingang van
vandaag de rente verhoogd. In navolging van de Duitse
Bundesbank is het promessedisconto, de richtlijn voor de
rente die banken hun klanten in rekening brengen, ver
hoogd. De Bundesbank trok de daarmee vergelijkbare
Lombardrente op van 9 tot 9,25 procent, waarop DNB
volgde met een verhoging van 9 tot 9,5 procent. De voor
schotrente, die de centrale bank berekent aan banken die
bij haar lenen, is opgetrokken tot 8 procent.
AMSTERDAM GPD-ANP
De voorschotrente is de bodem
in de Nederlandse geldmarkt en
het promessedisconto het pla
fond. Een verhoging van het
promessedisconto heeft meestal
Hoge eis voor
jeugdbende na
roof supermarkt
AMSTERDAM ANP
De Amsterdamse officier van
justitie Arendsen heeft gisteren
celstraffen tot drie jaar geëist te
gen vier jongens van 15 tot 21
jaar die op 2 mei dit jaar een ge
welddadige overval pleegden op
een Amsterdamse supermarkt.
De overval, waarbij twee per
soneelsleden werden mishan
deld en met messen bedreigd,
was bedacht en op papier gezet
door de jongste van het stel. De
15-jarige jongen kwam op het
idee en maakte een compleet
scenario.
Op de bewuste avond ont
moetten de vier elkaar in een
koffieshop, waar ze eerst wat
hasj rookten en vervolgens met
messen op zak naar de super
markt trokken. Het viertal ver
stopte zich in het magazijn en
overviel de laatste twee perso
neelsleden, die de kas moesten
afsluiten en de lichten uitdoen.
Met 44.000 gulden op zak ver
dwenen ze, maar nog voor al
het geld geteld was werden ze al
gepakt.
Het jeugdige brein hoorde de
laagste straf eisen. Arendsen
kon niet meer dan zes maanden
cel eisen, de maximale straf
voor een minderjarige. Tegen
de oudste (21) eiste zij drie jaar
waarvan een jaar voorwaarde
lijk en twee jaar proeftijd. Tegen
de twee anderen, 17 en 18 jaar,
eiste zij twee jaar waarvan zes
maanden voorwaardelijk en
twee jaar proeftijd.
nisterraad. Terwijl de minister
president de eierstruif met een
geleende zakdoek afveegde,
werd er door sommige omstan
ders „Lubbers rot op" en „hy
pocriet" geschreeuwd. De eier-
tot gevolg dat de algemene ban
ken ook hun rente verhogen.
Ondanks de verhoging blijft de
Nederlandse rente na de Duitse
de laagste in Europa.
Met de verhoging volgt DNB
de ontwikkeling op de geld-
gooier werd met zachte dwang
door de politie afgevoerd en ge
kalmeerd, waama hij vertrok.
Behalve het gooien van een ei
werd de premier ook op andere
wijze duidelijk gemaakt dat hij
markt, aldus de bank in een
toelichting. Leningen met een
looptijd van een tot drie maan
den hebben de afgelopen
maanden een hogere rente ge
kregen dan het promessedis
conto, waardoor dat zijn
plafrondwerking had verloren.
Een andere reden om de rente
tarieven te verhogen is de infla
tie, die op dit moment met 4,5
procent even hoog is als in
Duitsland. Door het geld duur
der te maken daalt de vraag
naar allerlei produkten en zak
ken na verloop van tijd de prij-
De Duitse renteverhoging
komt niet als een verassing. Al
niet welkom was bij de herden
king. In navolging van de op
roep van de werkgroep 'De kous
is (nog) niet af keerden enkele
tientallen mensen Lubbers tij
dens de kranslegging de rug toe.
wekenlang heeft de nieuwe top
man van de Duitse centrale
bank, Helmut Schlesinger, de
geldmarkten voorbereid. Wel
verassend is de geringe omvang
van de verhoging. Tijdens het
overleg van de Bundesbankrat,
de tweewekelijkse bijeenkomst
van het bestuur van de centrale
bank, werd besloten het Duitse
disconto (de rente die de ban
ken moeten betalen als ze bij de
Bundesbank geld lenen) te ver
hogen met een vol procent van
6,5 tot 7,5 procent. Tevens werd
de Lombardrente (de rente op
kortlopende leningen met waar
depapieren als onderpand) op
getrokken van 9 naar 9,25 pro-
De premier heeft zich de
woede op de hals gehaald van
veel oud-Indië-gangers door tij
dens het bezoek van de Japanse
premier Kaifu op 19 juli te ver
klaren dat het tijd is te vergeven
cent. Afgaand op de geruchten
van de afgelopen weken reken
de de markt op een verhoging
van de Lombardrente met ten
minste een half procent. Het
Lombardtarief, dat functioneert
als plafond in de Duitse geld
markt, wordt door de andere
centrale banken in Europa ge
hanteerd als ijkpunt voor hun
discontotarieven. Behalve DNB
hebben ook de centrale banken
van Zwitserland, België en De
nemarken hun rente inmiddels
verhoogd.
zelf loopt met het ei druipend
FOTO NIEUW ANEFO ROB CROES
en vergeten. Hij weigerde ook
de door de slachtoffers al jaren
gevraagde schadevergoeding
door Japan ter sprake te bren
gen in zijn overleg met Kaifu.
'Cliënt voorop
bij onderzoek
erfelijklieid'
UTRECHT ANP
De Vereniging voor Gezond
heidsrecht, waarin juristen, art
sen en hoogleraren zitten, heeft
richtlijnen opgesteld voor art
sen en onderzoekers bij erfelijk
heidsonderzoek. Bescherming
van de cliënt/patiënt staat daar
in centraal.
Op dit gebied is nog weinig
wettelijk vastgelegd, hoewel bij
erfelijkheidsonderzoek door de
nieuwe technieken steeds meer
mogelijk wordt. De vereniging
adviseert staatssecretaris Si
mons van volksgezondheid om
in elk geval vast te leggen dat de
cliënt alle zeggenschap heeft
over de registratie van erfelijk
heidsgegevens. Ook moeten
sollicitanten en mensen die een
verzekering aanvragen, kunnen
weigeren een dergelijk onder
zoek te ondergaan.
Artsen moeten goede en vol
doende informatie geven over
alle aspecten van net onder
zoek. Bij minderjarigen of gees
telijk gehandicapten moet de
arts die informatie geven aan de
wettelijk vertegenwoordiger.
Komen er uit de resultaten be
langrijke vragen naar voren (is
een abortus nodig of moet wor
den afgezien van kinderen), dan
moet de arts alle voor- en nade
len bespreken. De onderzoeker
moet verder geheimhouding
van alle gegevens garanderen.
Dossiers in
psychiatrie
onder de maat
UTRECHT ANP
Vrijwel alle regionale inspecties
in de geestelijke gezondheids
zorg signaleren dat patiënten
dossiers slecht tot zeer slecht
worden bijgehouden. Dat
maakt controle achteraf op de
behandeling vaak onmogelijk.
Verder schiet de voorlichting
aan patiënten en hun familie in
veel gevallen ernstig tekort. Al
dus het vandaag verschenen
jaarverslag over 1990 van de Ge
neeskundige Inspectie voor de
Geestelijke Volksgezondheid.
Het jaarverslag vermeldt een
flinke toename van het aantal
opnames In I960 waren dat er
ruim 20000, twee |aar gstoden
al 8000 meer. Het tekort aan
psychiaters wordt steeds nij
pender. Ook aan ander perso
neel komt steeds meer gebrek.
ACHTERGROND
LEIDEN SASKIA VAN WESTRHEENEN
Gentherapie houdt in dat zieke beenmerg
cellen, de 'makers' van afweercellen, buiten
het lichaam om worden voorzien van een
gezond gen. Deze drager van erfelijke ei
genschappen ontbreekt bij patiënten met
een storing in het afweermechanisme. Op
die manier worden door de beenmergcellen
weer gezonde witte bloedlichaampjes aan
gemaakt en is het verstoorde afweersysteem
van de patiënt voorgoed genezen. Tot nu
toe worden dergelijke patiënten geholpen
met een beenmergtransplantatie, een ge
vaarlijke operatie die niet altijd even suc
cesvol is en waarvoor moeilijk een geschikte
donor kan worden gevonden.
Het is voor het eerst dat wetenschappers
werken met gemanipuleerde stamcellen
van het beenmerg. Bij eerdere experimen
ten in de Verenigde Staten werden in plaats
van beenmergcellen slechts de uitgerijpte
zieke bloedcellen van .een nieuw gen voor
zien. Hierdoor moesten de patiënten keer
op keer worden behandeld. Valerio: „De
beenmergcellen zorgen voor een continue
aanmaak van witte bloedlichaampjes, zodat
de patiënt na één behandeling zijn leven
lang genezen is".
„Er moet nog veel onderzoekswerk wor
den verricht, maar we verwachten dat de
gentherapie ook met succes kan worden
toegepast op andere ziektes. Zoals bijvoor
beeld aangeboren bloedarmoede, die ook
ontstaat door het ontbreken van een enkel
genprodukt".
„Op deze manier zou je het hele verstoor
de bloedsvsteem levenslang resistent kun
nen maken tegen een virus. Mogelijk vormt
de ontwikkelde gentherapie zelfs een basis
voor de bestrijding van aids. Het is inder-
Het experiment met gentherapie, waar
voor TNO en het Academisch Zieken
huis Leiden een vergunning hebben aan
gevraagd, betekent een belangrijke stap
op weg naar de bestrijding van zeldzame
aangeboren aandoeningen, aids, de
ziekte van Parkinson en andere afwijkin
gen aan het menselijke immuunsysteem.
„Een grote ontwikkeling in de medische
wereld", zegt TNO-wetenschapper Va
lerio.
daad een grote ontwikkeling, maar we moe
ten niet te hard van stapel lopen. Negen
jaar lang zijn we aan het ploeteren geweest
voordat we een mogelijke oplossing voor
één erfelijke ziekte, het SCID-syndroom,
hebben gevonden. Er gaan nog minstens
vijf jaren overheen eer gentherapie ook bij
aids-patiënten kan worden toegepast", al
dus Valerio.
TNO is al wel met voorbereidende proe
ven bezig. Aan rhesusaapjes is een virus
toegediend dat de dieren een ziektebeeld
geeft dat als twee druppels water lijkt op
aids. In de toekomst gaat het TNO onder
zoeken of de 'aids-aapjes' genezen kunnen
worden aan de hand van gemanipuleerde
beenmergcellen.
De proef om mensen met een erfelijke
stoornis aan het afweersysteem via genthe
rapie te genezen, gaat waarschijnlijk begin
volgend jaar in Leiden van start. „De mees
te autoriteiten zijn al door de bocht. Maar
het hangt er ook vanaf of we een lijder aan
het SCID-syndroom kunnen vinden. Het is
een zeldzame ziekte die in Europa maar en
kele tientallen patiënten kent". Doordat het
afweersysteem niet goed werkt, overlijden
de patiënten, meestal kinderen van enkele
maanden oud. aan een op zich onschuldige
aandoening. Longontsteking bijvoorbeeld.
De Gezondheidsraad en het ministerie
van VROM hebben al laten weten in princi
pe geen bezwaar te hebben tegen de
gentherapie. Maar naar verwachting duurt
het nog ettelijke maanden eer de medisch-
ethische commissie van het Academisch
Ziekenhuis in Leiden een eensluidend oor
deel kan geven, verwacht ethicus De Wach
ter van het Instituut Gezondheidsethiek in
Maastricht. „Zuiver abstract gezien is het
geen genetische manipulatie, maar het is
zeker een belangrijke stap in die richting",
vindt hij. Het zou hem verbazen als de
commissie van het Academisch Ziekenhuis
Leiden (AZL) op korte termijn een fiat voor
de proeven geeft. „Er zullen diverse experts
bijgehaald moeten worden. Want wanneer
moet men besluiten om de proef af te bre
ken? Hoeveel succes moet de therapie heb
ben om ermee door te gaan? Het zou me
niet verwonderen als de discussie nog enige
tijd duurt".
Voorlichter Ketting van het AZL is opti
mistischer. „Het is een proef met genthera
pie en géén genetische manipulatie. Ie ge
bruikt cellen van het lichaam zélf. Het is
dus geen genetische manipulatie".
Valerio is ook optimistisch. Hij ontving
uitgerekend gisteren („alsof de duivel er
mee speelt") de uitkomsten van een enque-
te over gentherapie die het Nipo heeft ge
houden onder de Nederlandse bevolking.
Uit de uitslagen blijkt dat de publieke opi
nie gematigd positief reageert.
NIEUWSLIJN
Prinsjesdag stakingsdag in Rotterdam
De Vervoersbond FNV en de Industriebond FNV willen in Zuid-
Holland een staking van een dag organiseren als protest tegen
de wao- en ziektewetplannen van het kabinet. Daarmee gaan
deze bonden verder dan de gezamenlijke actieplannen van de
vakcentrales FNV, CNV en MHP. De vakcentrales hebben opge
roepen alleen het werk tijdens de troonrede van koningin
Beatrix op Prinsjesdag neer te leggen. De beide bonden benade
ren nu kaderleden om te onderzoeken welke bedrijven op dins
dag 17 september geheel plat kunnen worden gelegd. Het gaat
om ondernemingen in de havens en de transport- en industrie
sector. Eerdere acties in de Rotterdamse haven in de stuk
goed en bij de sjorders hebben de werkgevers dit jaar miljoe
nen guldens omzet gekost.
Nijkerk vergoedt schade grafschennis
De gemeente Nijkerk vergoed* de schade aan de 96 grafstenen
die in de nacht van zaterdag op zondag werd veroorzaakt. Van
de beschadigde stenen liepen er 23 ernstige schade op. De ge
meente is niet wettelijk aansprakelijk, maar maakt in dit bijzon
dere geval een uitzondering, aldus een woordvoerder. De schade
bedraagt enige tienduizenden guldens. De gemeente zal overi
gens weleen claim indienen tegen de daders, van wie nog elk
spoor ontbreekt.
Sony geïnteresseerd in DCC Philips
Het Japanse elektronicaconcern Sony overweegt de Digital
Compact Disc (dcc) van Philips en het Japanse Matsushita in
zijn pakket op te nemen. DCC is de vervanger van de oude ana
loge cassettesystemen. Als Sony de DCC-recorders gaat produ
ceren betekent dat voor Philips en Matsushita dat DCC een
groot commercieel succes kan worden. Enige tijd geleden ver
raste Sony de elektronica-industrie met de aankondiging, dat
het een Minidisc zou gaan ontwikkelen. Deze kleine cd - waarop
ook muziek kan worden opgenomen - is een grote concurrent
voor dcc.
Excuses voor
Lubbers na
gooien van ei
De Stichting Herdenking 15 au
gustus 1945 heeft haar excuses
aangeboden aan premier Lub
bers voor het ei dat gisteren
naar hem werd gegooid tijdens
de herdenkingsbijeenkomst
voor de slachtoffers van de Ja
panse overheersing van Neder-
lands-Indië in de Tweede We
reldoorlog. De bijeenkomst bij
het monument aan de Water
partij in de Scheveningse Bosjes
werd bijgewoond door ongeveer
2500 mensen.
Generaal b.d. Boekholt, voor
zitter van het comité Herden
king 15 augustus 1945, zei het
incident „ten zeerste te betreu
ren. Een man doet op deze ma
nier veel kwaad bij een verder
zo waardige herdenking". Lub
bers wilde na afloop van de her
denking niet reageren, aldus de
Rijksvoorlichtingsdienst.
Volgens Boekholt is de eier-
gooier een patiënt van het Cen
trum '45 voor psychische oor
logsgetroffenen in Oegstgeest.
De politie heeft de man niet
aangehouden omdat Lubbers
geen aangifte wil doen.
Het ei werd gegooid op het
moment dat Lubbers naar het
Indisch monument liep om een
krans te leggen namens de mi-
Asielzoekers in hongerstaking
UTRECHT «ANP
Werkgevers en vakbonden in de
detailhandel hebben gisteren
een principe-akkoord bereikt
over het in dienst nemen van
20.000 kansarme werklozen. De
banen moeten uiterlijk eind
1994 zijn vervuld.
De detailhandel kampt met
zo'n 80.000 moeilijk vervulbare
vacatures. De overige 60.000
openstaande banen worden via
de gebruikelijke weg van wer
ving en aanmelding vervuld.
Maar ook daarbij geldt extra
aandacht voor kansarme groe
pen, aldus de Dienstenbond
FNV. Van de 20.000 arbeids
plaatsen waarin de arbeidsvoor
ziening bemiddelt, zijn er 7000
bestemd voor allochtonen, 5000
voor langdurig werklozen, 3000
voor herintredende vro> wen,
2000 voor gedeeltelijk arbeids
ongeschikten en 3000 voor an
dere groepen.
De Dienstenbond had welis
waar veel hoger ingezet (50.000
banen voor kansarmen), maar
is tevreden omdat bij de wer
ving voor de overige 60.000 va
catures kansarmen voorrang
krijgen. Werkgevers moeten
hun vacatures melden bij de ar
beidsvoorziening en het niet-
commerciële uitzendbureau
Start krijgt een belangrijke rol
bij de bemiddeling.
KNOV, NCOV, de diensten
bonden van FNV en CNV en de
Raad voor het Filiaal- en Groot
winkelbedrijf bekijken medio
1993 de voortgang van het stap
penplan, waaraan sociale part
ners en arbeidsvoorziening elk
zeven ton bijdragen. Een pro
jectmanager en enkele mede
werkers moeten het plan gestal
te gaan geven.
Vijftig van de 280 bewoners van het opvangcentrum voor asiel
zoekers in Almelo zijn gisteren in hongerstaking gegaan tegen
het lange verblijf in het centrum. Asielzoekers moeten nu vaak
tien tot elf maanden in de opvangcentra blijven omdat gemeen
ten te weinig opvangplaatsen in huizen beschikbaar hebben. De
leefruimte in een opvangcentrum wordt als te beperkt gezien
voor een langdurig verblijf. De hongerstakers hebben een brief
naar minister D'Ancona van WVC gestuurd waarin ze dringend
vragen om een oplossing.
Rechtzetting: PvdA-vergadering
In onze edities van gisteren werd vermeld dat op de vergadering
van de PvdA-top en de gewestvoorzitters, dinsdag in Utrecht, de
mogelijkheid zou zijn geopperd het kabinet te reconstrueren
zonder verkiezingen. In dat verband repte het artikel over Van
Kemenade (PvdA) en De Koning (CDA) als mogelijke informa
teurs. Zulke gedachten zijn tijdens die vergadering echter niet
ter sprake gekomen. Wel heeft een verslaggever tijdens een tele
fonische raadpleging van PvdA-bronnen vernomen dat door
sommigen in de partij in die richting wordt gedacht.
Grootste kraan ter wereld
Het Rotterdamse graanoverslagbedrijf Graan Elevator Maat
schappij (GEM) heeft gisteren een nieuwe kraan en weegtoren
in gebruik genomen. De installatie kan worden gebruikt voor de
overslag van granen en veevoeders, maar ook voor ertsen en ko
len. De GEM heeft twaalf miljoen gulden geïnvesteerd in de
kraan, die met zijn capaciteit van 1250 ton per uur de grootste
ter wereld is. In december wordt nog een tweede kraan in ge
bruik genomen en in het najaar komt een nieuwe weegtoren ge
reed. •FOTO ANP RUUD HOFF
