Extra
Toerisme op Terschelling:
'smerige en vunzige overlast
In Delfzijl herleeft de grote zeilvaart
Dinsdag 13 augustus 1991 Redactie: 023-150239 PIET BERGHUIS Vormgeving: JAN KLINGE
6
Teloorgang bedreigt het eiland van rust en stilte
den er om de vooruitgang zo goed
den er om de vooruitgang zo goed mogelijk
te passen in het beschermde eilander na
tuurschoon.
Iedereen is het wel over eens dat de onrust
wordt veroorzaakt door een heel klein deel
van de vakantiegangers. „Het is niet zo dat
het steeds drukker wordt op Terschelling",
zegt wethouder George Visser. Er komen
wel steeds meer toeristen naar het eiland,
maar dat komt door de seizoensverlenging.
In de topmaanden juli en augustus blijft de
bezoekersstroom tamelijk stabiel: in 1970
waren dat 94.116, vorig jaar juli en augustus
trokken 98.159 mensen naar Terschelling.
„De herrie komt van honderd, misschien
tweehonderd bezoekers. Dan heb je het dus
over tienden van procenten van de twintig
duizend vakantiegangers die hier in de
drukste weken zijn", aldus Visser, die ook
lange tijd voorzitter van SOS is geweest.
„Maar die mensen kunnen dus wel een hele
hoop irritatie veroorzaken. Daar komt bij
dat de categorie 'jeugdige vakantieganger'
op Terschelling iets oververtegenwoordigd
is: 20 procent hier tegenover 16 procent
Visser is er van overtuigd dat maatschappe
lijke veranderingen grotendeels debet zijn
aan de vakantie-ellende. „Het gaat om een
gedragsverandering, die je overal ziet. Jonge
mensen, of ze nu uit de Achterhoek of uit
Leeuwarden komen, zijn nu agressiever dan
vroeger. Dat wordt nog eens versterkt door
het vakantiegevoel". En daarbij komt nog
eens het „ontzaglijke drankgebruik", dat
mensen helemaal onaanspreekbaar maakt.
Nederlander lawaaiig
„Tsja, zo is de Nederlandse vakantiegan
ger", zegt Joop Mulder, eigenaar van een
van de meer dan tien horecagelegenheden
in het straatje Oosterburen in Midsland.
„Lalbakken met strooien hoedjes op. Ik wil
ze niet eens in de kroeg hebben. Maar het
Nederlandse publiek is lawaaiig, dat zie je
overal. In Antwerpen willen ze de Nederlan
ders niet eens meer hebben".
Mulder, ook de man achter het succes van
het jaarlijkse culturele Oerolfeest, vindt dat
het rumoer ernstig overtrokken wordt. „Er
zijn geen knokpartijen, er wordt niemand
overhoop gestoken. Ga eens kijken in Val
kenburg of Renesse. De mensen die nu zo
klagen zouden huilend van geluk terugke
ren naar hun vredige Midsland".
Het mooie weer wordt door veel mensen
genoemd als oorzaak van de nachtelijke
herrie. „Als het regent nemen mensen de
kortste weg naar huis. Maar we hebben nu
al drie zomers mooi weer, met warme
nachten. Dan blijven de mensen op straat
hangen, met alle gevolgen van dien", aldus
kastelein Mulder en wethouder Visser.
Knokploegen
Met repressie los je niets op, vindt de wet
houder. Dat is in de jaren zestig gepro
beerd, toen baldadige jongeren ook enorme
onrust veroorzaakten. „De politie te paard
sloeg toen met de gummiknuppel op ze in,
er waren hier masssale knokpartijen". Ter-
schellingers richtten destijds zelfs knok
ploegen op om 'de orde' met eigen, harde
hand te herstellen. In deze periode wordt
het idee van de oprichting van een eigen
ordedienst weer door verschillende
geopperd.
Van Dam is er geen voorstander van. Hij
verwacht meer van het verplaatsen van d
Het kerkhof van Midsland wordt niet ontzien door de jongeren a
gers zich ergeren.
borrelbushalte, die nu recht tegenover zijn
huis is geplaatst. Pal voor de kroegen in de
Oosterburen moet die komen, denkt hij,
dan zijn de ergste problemen voorbij. Want
helemaal in toom houden doe je ze toch
niet, beseft ook Van Dam. „Het is tenslotte
een vakantie-eiland, dat accepteer ik ook".
Maar hopelijk gaat het volgend jaar beter
dan nu.
„Ik heb een week vrij genomen om bij te
kunnen slapen. Lig ik zondagmorgen op
bed, gaat er een groepje jongelui met een
radio van meer dan een meter tegenover
m'n huis op een muurtje zitten. Ik heb de
politie gebeld, ik kon ze niet eens verstaan
door de telefoon. Toen ben ik met een be
zemsteel even het hek overgevlogen. Geluk
kig was de politie er toen ook, anders weet
ik niet wat er gebeurd was. Het werd me
even te veel".
Beste preventie is vandaal te slim af zijn
UTRECHT RUUD BUURMAN GPD
Je tuintje is met veel zorg in het voorjaar
aangelegd en op een mooie zomernacht
stampt een horde dronkemannen het in
twee minuten plat. Wakker geworden door
het gebral zie je met lede ogen het tuinhek
je omvergaan, je twee coniferen gaan van
hand tot hand en verdwijnen even later om
de hoek. Had je maar niet in een dorp moe
ten wonen waar in het zomerseizoen dui
zenden toeristen hun vertier zoeken.
Middenstanders, camping- en. hoteleigena
ren, kroegbazen en restauranthouders van
dat soort plaatsen zien toeristen in het zo
merseizoen handenwrijvend tegemoet.
Voor de 'gewone' bewoners kan de komst
van duizenden vakantiegangers naar hun
dorp of stad een bron van ergernis en ellen
de zijn.
Recreatie-criminaliteit is met de opkomst
van toerisme en recreatie vooral de laatste
tien jaar een toenemend probleem gewor
den. Politiekorpsen in bijvoorbeeld kust
plaatsen in Zeeland en Noord-Holland heb
ben in het hoogseizoen de handen vol aan
groepen mensen die in dorpskernen hun
vertier zoeken, vooral in de avonduren.
Het Nederlands Centrum voor Vrijetijds-
vraagstukken (NCW) ift Nijmegen heeft de
afgelopen jaren diverse studies verricht
naar de aard van het probleem en naar mo
gelijke preventieve maatregelen. Inmiddels
is een rapport uitgebracht en het is geen
verrassing dat daarin alcohol als een van de
hoofdschuldigen wordt aangewezen voor
het gedrag van groepen recreanten. In sa
menwerking met de ministeries van bin
nenlandse zaken, justitie en economische
zaken, met diverse gemeenten en met de
Nationale Commissie tegen het Alcoholis
me ontwikkelt het NCW nu preventiepro
jecten op het gebied van alcohol- en
drugsmisbruik, vandalisme-registratie, ge
weldsdelicten en inbraken in (tweede) wo
ningen.
Want met simpele maatregelen kan een ge
meentebestuur de overlast van recreanten
al tot aanvaardbare proporties terugbren
gen. H. Nijzink van de afdeling Preventie,
Beleid en Criminaliteit (PBC) van het minis
terie van binnenlandse zaken zegt dat in de
afgelopen jaren met succes is geëxperimen
teerd met het registreren van vandalisme.
„Een van de voordelen is daarbij dat je na
enige tijd ziet waar de meeste zaken voor
vallen. Je kunt de routes in kaart brengen
waarlangs mensen bijvoorbeeld van de
camping naar de disco lopen. Met die ken
nis kun je er iets aan doen, bij voorbeeld de
route verleggen door hier en daar afsluitin
gen te maken. Zodat ze niet meer langs
schakelhuisjes en andere vandalisme-ge
voelige bouwsels komen".
Gemeentebesturen van kustplaatsen en an
dere uitgaanscentra is aangeraden in de
eerste plaats met de horeca te overleggen
over te nemen maatregelen. Nijzink: „Café
eigenaren zitten er natuurlijk niet op te
wachten, zien zich in hun vrijheid beperkt,
maar ze hebben wel degelijk verantwoorde
lijkheid voor wat er buiten hun zaken ge
beurt. Zo kun je, zoals bij voorbeeld in
Heerhugowaard is gedaan, de sluitingstij
den van alle café's gelijk trekken. Je voor
komt er mee dat groepen midden in de
nacht over straat zwalken van de ene kroeg
naar de andere".
Het 'over de straat schuimen' van groepen
jongeren kan worden voorkomen door
campings niet te dicht bij dorpskernen te
situeren of de ingang zodanig te veranderen
dat de gasten er een flink eind voor moeten
omlopen. Nijzink: „Daarmee stimuleer je
het gebruik van een bus, die ze langs de
kortst mogelijke route naar hun tentjes te
rugbrengt. Of ze nemen de fiets en ook dat
voorkomt dat ze in groepen door woonwij
ken lopen en er vernielingen aanrichten".
Een probleem dat niet met simpele maatre
gelen valt op te lossen vormen de groepen
die speciaal op pad gaan om rotzooi te
trappen. Nijzink: „Bij het voorkomen van
recreatie-criminaliteit neemt het tegengaan
van groepsvorming een grote plaats in. 'Be
roepsvandalen' zijn er maar een paar. Maar
daaromheen heb je een hoop meelopers.
Jongeren die normaal gesproken niets zul
len uitvreten, maar die vrolijk meedoen als
het ergens uit de hand loopt. In de afgelo
pen jaren zag je ook dat het in badplaatsen
in Noord-Holland voortdurend knokken
was geblazen. Zo'n plaats wordt daar be
rucht door en er komen groepen naartoe
die speciaal op dat knokken uit zijn. Dat
kan escaleren".
De bedrijvigheid in grote zeehavens was
vroeger een dankbaar onderwerp voor me
nig oude meester. Met de komst van de
stoomschepen kwam er kort na de Eerste
Wereldoorlog een einde aan de macht van
de indrukwekkende zeezeilschepen. Uit za
kelijk oogpunt begrijpelijk maar toch is het
jammer dat er een einde dreigde voor de
windjammers. Gelukkig deed dat ook parti
culieren en overheden veel pijn en bleef er
een aantal van deze zeilreuzen over.
Wil men iets proeven van het verleden dan
kan men deze week niet heen om een be
zoek aan de haven van Delfzijl. Daar her
leeft die oude tijd, want de grootste zeeha
ven-gemeente van Noord-Nederland staat
tot en met zaterdag 17 augustus geheel in
het teken van de zeilvaart.
Delfsail
Delfzijl is omgedoopt in 'Delfsail'. Terecht,
want aan de kaden worden zo'n 70 tot 80
traditionele en moderne zeezeilschepen af
gemeerd en dat allemaal omdat Delfzijl de
finish-haven is van de Cutty Sark Tall Ships
Race, die 11 juli van start ging in het Engel
se Milford Haven. De eerste etappe was
naar Cork, daarna werd Belfast aangedaan,
vervolgens Aberdeen en vandaaar tenslotte
naar Delfzijl.
In de vorige eeuw werd in Engeland een
grote driemaster gebouwd, de Cutty Sark
Clipper. Het schip was in die tijd een van de
grootste en snelste driemasters en was be
stemd om thee uit China en wol uit Austra
lië te halen. Het tweemaal gerestaureerde
schip ligt nu met het beroemde boegbeeld
van de mooie heks uit de ballade van de
Schotse dichter Robert Bums aan de Thee
ms in Greenwich. Het schip, dat zijn naam
gaf aan de race, zal zelf niet in Delfzijl afme
ren. Wèl is daar de trofee, die de inzet is van
de race.
Hoe komt nu Delfzijl aan zo'n groot evene
ment? In 1986 was het aanloophaven voor
een aantal deelnemers aan de race. De
waardering van de organisatoren van de
Cutty Sark Tall Ships Race was groot voor
'de mannen van Delfzijl'. "Men had duide
lijk het gevoel, dat de schepen en beman
ningen centraal stonden, dat alles wat hier
gebeurde speciaal voor hen was georgani
seerd," zegt de heer H. Kastermans, pro
jectleider van 'Delfsail '91'. De lof van de
deelnemers was natuurlijk ook een succes
voor de organisatie in Delfzijl, die kennelijk
de smaak te pakken had gekregen en bij de
organisatoren van de race een verzoek in
diende om een volgende keer niet alleen
maar verzamelplaats, maar ook etappe
plaats te mogen worden. Een verzoek dat
dus werd gehonoreerd.
En dat betekent dat 'Delfsail '91' de 250.000
bezoekers, die worden verwacht, een schit
terende internationale vlootshow kan aan
bieden. Want wat te denken van de 101 me
ter lange 'Amerigo Vespucci' uit Italië, die
een bemanning telt van 450 koppen en
de 117.5 meter lange viermast bark 'Sedov',
het grootste zeilende zeeschip uit de Sovjet-
Unie. Andere 'klappers' zijn het 110 meter
lange stalen volschip 'Mir', dat eind april al
even afmeerde in Delfzijl, en de 82 meter
lange stalen bark 'Tovarisch', beide uit de
Sovjet-Unie. de driemast bark 'Alexander
von Humboldt' (Duitsland, 63 meter) en uit
eigen land de driemastschoener 'Eendracht'
(59 meter).
Zeehavens zijn er altijd op gebrand om die
grote schepen aan de kade te krijgen. De
vaarschema's van de schepen worden
meestal voor langere perioden vastgesteld
en past een plaats als Delfzijl daar in, dan
wordt daar ook aangelegd. De Golfoorlog
speelde bij het maken van de schema's van
.diverse schepen een belangrijke rol. Zo zou
de 'Amerigo Vespucci', volgens velen het
paradepaardje van de grote schepen, aan
vankelijk in het Middellandse Zeegebied
blijven, maar door de oorlog werd dat sche
ma, tot geluk van Delfzijl, veranderd.
Natuurlijk had men in Delfzijl ook graag
een plaatsje ingeruimd voor de 'Amster
dam', de replica van de 18e eeuwse Oostin-
diëvaarder. De stichting, die het schip be
heert, wilde het echter in deze tijd van het
jaar, het toeristisch hoogseizoen, in de na
tionale hoofdstad houden.
Met veel passen en meten zal het volgens
Kastermans lukken om de 300 tot 400 sche
pen, die naar 'Delfsail '91' zullen komen en
met elkaar zo'n 2.500 bemanningsleden tel
len, een plaatsje te geven.
In het omlijstende programma is onder
meer plaats ingeruimd voor tentoonstellin
gen met een maritiem karakter, rondvaar
ten, muziek, lichtshows met laserstralen,
theater en een shanty-festival waarbij een
groot aantal binnen- en buitenlandse koren
zeemansliedjes ten gehore zal brengen.
De topdrukte wordt op de laatste dag ver
wacht. Zaterdag van 16 tot 18.30 uur wordt
de Zeilparade gehouden, wanneer de wind
jammers en andere zeezeilschepen weer
het ruime sop kiezen. Delfzijl is op een gro
te toeloop berekend. Er zijn aan de rand
van de stad voldoende parkeermogelijkhe-
den; de busonderneming Gado onderhoudt
een pendeldienst naar het havengebied.
Vrijdagavond wordt nabij de Damsterhaven
de 'verovering van Delfzijl' door het 'Schip
van Staat' Prince Admireal uit Brielle nage
bootst. Kanongebulder, rook en vuur, ver-
Het Russische stalen volschip de 'Mir'.
kenners te paard, kanonnen en munitiewa
gens getrokken door paarden van de veldar
tillerie uit Uithuizen, zorgen voor het spek
takel. Donderdagavond (22.30-23 uur) is er
in de haven een Pyromusical, een vuurwerk
op muziek. Voor de meeste bezoekers aan
'Delfsail '91' zullen echter toch de zeilsche
pen hèt vuurwerk v
Hemeltjelief, wat gebeurt daar allemaal op Terschelling? Eiland van rust en
stilte, zo luidt de reclameslogan. De bedenker van die kreet moet reeds lang
op het kerkhof liggen. En dan hopelijk niet in Midsland, want daar wordt de
dodenakker gebruikt voor „verregaande vrijpartijen, hetgeen liederlijke com
mentaren van passanten (dronken) oplevert en al even liederlijke reacties
van de bedrijvers van die vrijpartijen. Kortom, een smerige en vunzige vorm
van overlast". Lust u nog peultjes?
uit, zo vinden de vijftig Midslanders die hun
handtekening onder de brief zetten. Vier tot
zes politiemannen kunnen 's nachts rond
twee uur - als de kroegen en disco's sluiten
en alle bezoekers per bus of fiets naar hun
campings moeten - onmogelijk het hele ei
land in toom houden.
Dit fragment is afkomstig uit een brief die
boze inwoners van het centraal op Ter
schelling gelegen dorp Midsland schreven.
Zij eisen daadkracht van het gemeentebe
stuur en hard optreden van de politie om
„een einde te maken aan deze excessen en
straatterreur". Niet langer wensen zij te
zuchten onder het juk van het massatoeris
me, dat hen uit de slaap houdt tot de laatste
borrelbus is vertrokken. Naar aanleiding
van de kritiek trok burgemeester Van Beu
kering haar stoute schoenen aan en meng
de zich tot diep in de nacht onder de va
kantievierende horden. Haar commentaar.
„Het viel me mee, het is allemaal goed be
heersbaar".
Urineren op straat of elke andere, daartoe
niet aangewezen plek, kost op Terschelling
50. Handje contantje. Het is een van de
vormen van het zogeheten 'lik op stuk-be-
leid', dat politie en justitie mogelijk maakt
kleine overtredingen aan te pakken. De
maatregel geldt ook voor zaken als winkel
diefstal, drankgebruik op de openbare weg,
veroorzaken van geluidsoverlast, agressief
gedrag en de boete kan oplopen tot vele
honderden guldens.
Ook de overige Waddeneilanden en andere
toeristencentra in Nederland kennen zo'n
directe aanpak van kleine overtreders. Maar
ondanks de goede bedoelingen loopt de va
kantie-ellende op Terschelling de spuigaten
'Zuip-eiland'
De noodkreet heeft op het eiland flink wat
stof doen opwaaien. Veel Terschellingers
zijn bang dat hun eiland synoniem wordt
voor 'zuipen' en 'de beest uithangen'. En
dat zou wel eens hele schadelijke gevolgen
kunnen hebben voor het toerisme, waar na
genoeg alle 4500 bewoners van moeten le
ven. De razendsnelle reactie en het luchtige
commentaar van Van Beukering mogen ge
rust in dat licht worden bezien.
Want er wordt op meer plaatsen gemord.
Ook in West-Terschelling hebben bewoners
hun buik goed vol van „schreeuwende, pis
sende, kotsende" jongelui die de pittoreske
straatjes bevolken als de kroegen sluiten. En
ook in Hoom vinden Terschellingers dat
hun nachtrust te zeer geweld wordt aange
daan, omdat de concerten van het eilander
popfenomeen Hessel avond aan avond
honderden fans trekken.
„Vanaf het moment dat de vakantie is be
gonnen hebben we te maken met een gi
gantische geluidsoverlast", zegt Hans van
Dam. Hij nam het initiatief voor de handte
keningenactie in Midsland. Na een tele
foontje van Van Beukering, waarin volgens
Van Dam mogelijke oplossingen zijn aange
dragen, wil hij eigenlijk niet meer op de
kwestie ingaan. Maar voor die tijd heeft hij
al het nodige duidelijk gemaakt.
„De herrie spitst zich vooral toe in de
bouwvakperiode met agressieve jongelui,
die niet voor bedreigingen terugschrikken.
Ze lozen een gigantische hoeveelheid urine,
de condooms liggen tussen de grafzerken
op het kerkhof. Ze vernielen tuinhekjes of
brievenbussen en doen hun behoefte in
mijn tuin".
Straatterreur
Van Dam rept van „een uit de hand gelo
pen straatterreur die z'n weerga niet kent.
Flessen worden kapot gegooid, ouderen
durven 's nachts niet te gaan slapen; ze
wachten met angst en beven af tot de
laatste borrelbus is vertrokken. En dan hoor
je steeds weer die dooddoener: we leven er
toch allemaal van! Nou, als het zo door gaat
leven de meesten er over een tijdje niet
„Je trekt zo ook een bepaald publiek, dat er
op uit is rotzooi te schoppen. De beter gesi
tueerde vakantieganger blijft weg. Natuur
lijk ben ik blij met het lik-op-stuk-beleid,
zodat rotzooischoppers meteen een boete
krijgen. Maar wat is nou een boete van 25
voor iemand die 1000 per week stukslaat?
En dan betrapt de politie er drie, nou, mag
ik even vangen voor die andere 85?" „Je
moet die boetes gewoon flink optrekken:
maak er 250 van en zet ze meteen op de
boot naar de vastewal. Maar dat mag weer
niet. Ja, logisch, de mensen die het beleid
voeren zitten lekker ver weg. De officier van
justitie zou hier eens een poosje moeten
Dat is nu precies wat
burgemeester Van
Beukering heeft voor
gesteld. Helaas is er dit
weekeinde geen offi
cier beschikbaar - de
vakantieperiode. Maar
al in januari zal ze aan
de bel hangen om een
afspraak te maken voor
volgend seizoen, zo
heeft de burgemeester
Van Dam beloofd.
Een groep jongeren op camping Appelhof in Midsland op Terschelling.
'Seik-dty'
De klachten verbazen
Heert Klijn allerminst.
Hij is voorzitter van de
Stichting Ons Schellin-
gerland (SOS) en heeft
zijn dorp West-Ter
schelling al eens be
stempeld als 'seik-city'.
Dat was toen hij de
buitenmuur weer eens
met lysol te lijf moest
om de pis- en kotsvlek-
ken te verwijderen. De
tolerantie jegens het
toerisme neemt af op
het eiland, zo heeft hij
als SOS-voorzitter al
verkondigd. En denk
niet dat zijn club Ter
schelling voor de Ter
schellingers wil hou-
foto siep van uncen den; het gaat de 600 le-
