Feiten
Elham Cicippio zal nog
langer moeten wachten
Albanezen bitter teleurgesteld
over kille ontvangst in Italië
Niet Sint, maar Wim
Kok is het probleem
Maandag *12 augustus 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS MARGOT KLOMPMAKER JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: CLARA KEMPER
EN MENINGEN
DEN HAAG SJAAK SMAKMAN
De redenering lijkt simpel: als
partijvoorzitter Maijanne Sint
wist van alle commotie in de
PvdA rond de wao en op haar
vakantie-adres bleef, moet ze
weg. Als de chaos haar in het
lieflijke Toscane volledig voorbij
is gegaan, zoals ze zelf beweert,
is dat eigenlijk net zo erg en
moet ze dus ook opstappen.
Op het eerste gezicht lijkt het
verhaal van partijleider Kok veel
sterker. Hoewel hij in de Zwit
serse bergen verbleef, belde hij
met enige regelmaat naar huis.
Hij had naar eigen zeggen,
blijkbaar in tegenstelling tot
Sint, wel voorzien dat de wao-
en ziektewetbesluiten voor veel
opschudding zouden zorgen.
Kok is goed, Sint is fout.
Maar als voor Sint het eerste
deel van de redenering op gaat -
stommetje spelen als de chaos
regeert is onvergeeflijk - waar
om gaat dat verhaal dan niet op
voor Kok?
Natuurlijk, de functie van een
partijleider is anders dan die
van een partijvoorzitter. Het is
niet in eerste instantie Koks
taak om de discussie binnen de
partij in goede banen te leiden,
Dat moet de partijvoorzitter
doen of, bij diens afwezigheid,
de vice-voorzitter. En wat dat
laatste betreft: had Sint er niet
op mogen vertrouwen dat ze
die klus met een gerust hart kon
overlaten aan de vice-voorzitter,
het geroutineerde kamerlid
Frits Castricum? Op zijn optre
den, of het gebrek daaraan, is
nauwelijks kritiek gehoord.
Terug naar Kok. Als hij wist van
de toenemende chaos, waarom
heeft hij dan niets gedaan? Uit
eindelijk is hij als vice-premier
en 'aanvoerder' van de PvdA-
ministers toch de eerstverant
woordelijke in zijn partij voor
de feitelijke inhoud van de be
sluiten.
En hij heeft bij zijn vertrek naar
Zwitserland zijn partij in vol
strekte verwarring achtergela
ten. Bij de presentatie van de
plannen in het weekeinde van
13 en 14 juli liet hij weten er
volmondig achter te staan. De
inkt was nog niet droog of de
vice-premier liet zowel in deze
krant als in de Volkskrant weten
dat er voor bepaalde gedup< er-
de groepen - mensen met een
gebroken rug bijvoorbeeld -
misschien een uitzondering
moest worden gemaakt.
Kortom: niemand wist precies
waar Kok nu precies voor stond.
Kok heeft bovendien twee we
ken geleden een brief aan pre
mier Lubbers geschreven dat de
Wao-plannen opnieuw ter spra
ke moeten komen in het kabi
net. Als hij dat had bekendge
maakt, was er waarschijnlijk al
heel wat kou uit de lucht ge
weest in zijn partij. Hij deed dat
niet omdat hij zich afvroeg, zo
zegt hij vandaag in de Volks
krant, „of de verwarring minder
wordt door de mededeling dat
er een nieuw gesprek komt in
het kabinet. Een gesprek is één,
de uitkomst is twee". Dan liever
het zekere voor het onzekere
nemen en de chaos laten voort
duren.
En dan, om de derde hoofdrol
speler te noemen, fractievoor
zitter Thijs Wöltgens. Ook hij
heeft een zwalkende koers ge
volgd. Eerst stemde hij in met
de plannen, om de dag daarna
aan te geven dat er toch flink in
geschrapt moest worden. Sinds
dien werd er van Wöltgens taal
noch teken meer vernomen. Hij
was 'onbereikbaar' op vakantie
'ergens op een camping in Ne
derland'.
En terwijl Castricum niet bij
machte bleek om de toenemen
de chaos te bezweren - had dan
niemand voorzien dat de pers
zich bij gebrek aan commentaar
van de top zou storten op de
stroom van verklaringen uit de
partij-subtop - lieten Kok, Wölt
gens en Sint het afweten. Alleen
Wöltgens kwam even terug van
vakantie om met de nog aanwe
zige bestuursleden en vooraan
staande fractieleden te overleg
gen. Maar daar kwam ook niet
méér uit dan de nogal voor de
hand liggende verklaring dat de
fractie gaat studeren op alterna
tieven. Het bleek niet voldoende
om de onrust te bezweren.
Die taak is vooral aan Wim Kok.
Kok, en niet Sint, is als partijlei
der aanspreekbaar op de poli
tieke lijn van de PvdA. In een
serie vraaggesprekken in NRC
Handelsblad enige maanden
geleden over de chaos in de
PvdA kwam steeds de roep naar
voren om leiderschap. In het af
sluitende vraaggesprek kondig
de Wim Kok dat hij de teugels
in handen zou nemen, dat hij
een duidelijke politieke lijn zou
gaan uitzetten, dat hij de PvdA
weer profiel zou geven. De afge
lopen maand heeft voor alles
duidelijk gemaakt dat, ook al is
haar optreden ook niet goed te
praten, het probleem van de
PvdA eerder in Wim Kok zit dan
in Marjanne Sint.
BAVRUT ROBERT FISK
THE INDEPENDENT
De wreedheid van de gijzelhou-
ders in Libanon kwam gisteren
wel heel duidelijk naar voren in
de lounge van het armoedige
hotel Beau Rivage, waar een
jonge vrouw al kettingrokend
ononderbroken uit een smerig
raam zat te staren. Elham Cicip
pio had via het plaatselijke Li
banese radiostation gehoord
dat haar Amerikaanse echtge
noot na bijna vijf jaar gijzeling
wellicht vrij zou komen.
Mevrouw Cicippio's aankomst,
een Libanese, was onopgemerkt
gebleven voor de tientallen
journalisten en cameraploegen
toen ze snel, met zonnebril,
door de lobby liep waar ze haar
post ophaalde. Daar zou ze haar
echtgenoot kunnen ontmoeten
als hij werd ontvangen door de
functionarissen van de VN en
de Iraniërs en Syriërs die door
de ontvoerders gevraagd waren
aanwezig te zijn.
De 'Organisatie van Revolutio
naire Rechtvaardigheid' hield
twee mannen gevangen: Cicip
pio, financieel administrateur
bij de Amerikaanse universiteit
in Bayrut, en een schrijver in
ruste genaamd Edward Tracy.
Volgens een bombastische ver
klaring zou een van de twee
vrijkomen.
Mevrouw Cicippio had zater
dag, een uur voordat ze hoorde
dat haar man misschien vrijge
laten zou worden, net besloten
met roken op te houden. Ze gaf
dit voornemen onmiddellijk
weer op. "Je begrijpt hoe ik me
voel", zei ze. "Ik wil natuurlijk
dat het Joe wordt, maar ik wil
eigenlijk dat ze allemaal vrij ko
men. Iedereen is zo moe. Aan
deze tragedie moet een eind ko
men. Dus zit ik hier te wachten.
Ik wacht al vijf jaar, wat doen
een paar uur extra er dan nog
toe".
Ze had op haar horloge zitten
kijken. Om half een meende ze
dat het wel eens een late vrijla
ting kon worden. Ze weet hoe
wreed het er aan toe kan gaan.
Twee jaar geleden dreigden de
gijzelaars Cicippio te doden
via een videoband nam hij hui
lend afscheid maar de drei
ging werd opgeheven nadat zijn
vrouw voor de Libanese televi
sie had gepleit hem in leven te
houden. Mevrouw Cicippio
vond haar man op de laatste fo
to die ze van hem had gezien
magerder geworden, zijn haar
was witter geworden.
Even na enen kondigde de Liba
nese radio aan dat een gegijzel
de was vrijgelaten, maar dat hij
naar Damascus was gebracht.
De cameraploegen merkten
plotseling mevrouw Cicippio op
en vlogen op haar af. Ze knip
perde bij het geflits van hun ca
mera's. Wie dacht ze dat het
was, Tracy of haar man? "Ik
weet het niet," zei ze. "Ik wacht
wel af." Ze reed naar haar flat.
waar ze uiteindelijk hoorde wie
de bevrijde man was: Edward
Tracy.
KOKANJE
1^ en tijdje geleden roer-
I j de ik op deze plek het
m m onderwerp 'moderne
folklore' aan. Folklore omvat
meer dan Sinterklaas, Prins Car
naval en sterke verhalen over
spoken en andere mysterieuze
gebeurtenissen. Ook in deze tijd
vertellen de mensen elkaar ver
halen over allerlei griezelige en
sensationele zaken. Ze zijn ge
stoffeerd met de gebruiksgoede
ren die ons omringen - auto's,
liften, vrieskisten, zenuwtablet
ten, allesbranders en compu
ters, alsmede door hedendaagse
verschijnselen als vervuiling en
aids.
Het bovennatuurlijke speelt in
deze moderne folklore geen rol
meer. De wetenschap wel, vaak
in de kwaadaardige gedaante
van professor Sickbock (uit de
Bommelverhalen), professor
Lupardi (uit Kapitein Rob) of
Dr. No (uit James Bond). De
verhalen laten zien dat er achter
de alledaagse werkelijkheid nog
een andere wereld schuilgaat,
die veel gemeen heeft met de
nachtmerrie.
Ethel Portnoy gaf het genre
ruim tien jaar geleden zijn
naam met haar boekje „Broodje
Aap". Het verbaast mij dan ook
dat de uitdrukking zich nog
geen plaatsje in de Dikke van
Dale heeft verworven; onder het
trefwoord „aap" komen we
daarin wel een hele collectie ra
re en verouderde zegswijzen te
gen, zoals „ik ga de aap vlooien
en jij gaat de zak ophouden"
(wat tegen een nieuwsgierig
aagje wordt gezegd); „een klap
van een lamme aap krijgen"
die klap krijg je als je onver
wacht door iemand beledigd
wordt); „die gaat apen vangen"
(waarmee gezegd wil zijn dat ie
mand hele grote schoenen
draagt) en „hij spreekt zijn aap
aan" (hij spreekt zijn spaardui-
ten aan), maar het broodje aap
blinkt uit door afwezigheid.
Zoals een ander er plezier in
heeft om vlinders te vangen,
zegt ze in het voorwoord, zo
heeft zij er altijd genoegen in
geschept om eigentijdse volks
verhalen te verzamelen. Het
gaat dan om anecdoten over le
vensgevaarlijke huisdieren, af
gerukte handen van belagers,
baby's in de vrieskist, spoorloos
verdwenen liftsters en schoot
hondjes van gasten die bij de
chinees in de loempia verdwij-
Een rariteitenkabinet, noemt
Portnoy haar verzameling dan
ook terecht. Meestal heeft de
verteller de geschiedenis niet
zelf meegemaakt, maar steekt
hij er zijn hand voor in het vuur
dat de inhoud op waarheid be
rust. De geheime opzet van de
ze volksverhalen is om de men
sen angst aan te jagen, en wat
dat betreft verschillen ze niet
van de oude verhalen over vam
piers en kwaadaardige trollen.
Volgens Portnoy gaat de moder
ne folklore alleen van mond tot
mond, en wordt er in de pers
over gezwegen. Dat lijkt me
echter geen wet van Meden en
Perzen: over sommige broodjes
aap heb ik wel eens iets in de
krant gelezen, en niet alleen in
komkommertijd. Verder is het
maar de vraag of je bij dit genre
de grens tussen waar en onwaar
wel zo scherp kunt trekken als
de samenstelster doet voorko-
Bekend is het voorbeeld van de
dode muis in de fles yoghurt of
cola; dit feit heeft zich in werke
lijkheid meer dan eens voorge
daan. Waarschijnlijk is het ver
haal dus rechtstreeks aan de re
aliteit ontleend. Pas daarna ont
wikkelde het zich tot een mo
derne sage, waarbij het aantal
meegebottelde muizen geen
verband meer houdt met het
aantal keren dat een vriend, of
een vriend van een vriend, van
de verteller dit diertje in een pas
gekochte fles aantrof.
Dezer dagen duiken er berich
ten in de pers op over een baby
die in diepgevroren toestand in
een vrieskist is aangetroffen.
Het werd ontdekt door een op
pas, die in het huis van een jon
ge vrouw op haar driejarige
kind paste. Toen deze op zoek
ging naar iets eetbaars, „trof zij
in de vrieskist het in doeken ge
wikkelde lijkje aan", aldus het
bericht. De moeder is inmiddels
overgebracht naar een psychia
trische inrichting. Zij is niet in
staat om een nadere verklaring
over de gruwelijke vondst te ge
ven.
Op het lijkje is sectie verricht.
Men heeft geen sporen van ge
weld kunnen vinden en daarom
houdt men ernstig rekening
met de mogelijkheid dat het
kind bij leven en welzijn in de
Menigeen zafbij deze beklem
mende geschiedenis aan het
verhaal in Broodje Aap hebben
edacht, waarin een zwarte
ienstbode de baby van haar
blanke werkgevers in het vries
vak van de koelkast heeft ge
stopt. „Het kind had zoveel last
van de warmte", verklaarde ze
tegenover de dodelijk geschrok
ken ouders, die in hun huis in
een tropisch land net de nieuwe
koelkast hadden laten installe
ren. Maar ook in werkelijkheid
worden kinderen dus in vriezers
gedeponeerd! Ook in dit geval
gaat het allereerst om feiten en
niet om folklore. Ik ben dan ook
bang dat die zwarte dienstbode
haar euveldaad wel degelijk be
gaan heeft.
GERRIT JAN ZWIER
MEDEWERKER
BARICHARLES RICHARDS
THE INDEPENDENT
ïn de Zuiditaliaanse havenstad
Bari speelde zich de afgelopen
dagen een menselijke tragedie
af. In commentaren werd een
vergelijking gemaakt met Dan
te's Inferno. Anderen spraken
over een bijbelse exodus. Alleen
was er dit keer geen sprake van
een beloofd land, zoals bij de
joden destijds.
De Albanezen die hun land wa
ren ontvlucht kwamen terecht
in een betonnen voetbalstadion
en achter een afrastering op een
havenkade. Ze hadden gehoopt
opgenomen te worden in de
grote Europese familie. In plaats
daarvan werden ze verwelkomd
met knuppels. Inmiddels zijn
duizenden al op de terugweg
naar Albanië per schip of vlieg
tuig.
Veel vluchtelingen waren te
leurgesteld. Vooral het onbegrip
was groot Keer op keer, zoch
ten ze een verklaring voor de
weigering van de Italiaanse
overheid om hen toe te laten.
Het gesprek tussen een politie
man en een Italiaans sprekende
Albanees was typerend. „Waar
om wil Italië ons niet hebben?"
„Omdat Italië al Marokka
nen en Filipijnen heeft. Boven
dien is er geen werk"Waarom
geen Albanezen? Wij zijn Euro
peanen"— "Dat is de wet".
De meeste vluchtelingen in Bari
zijn jonge mensen. Allemaal
zien ze er moe en ondervoed
uit. Velen lijden aan scheurbuik,
door gebrek aan vitaminen. Ze
lopen rond in voddige kleren
met lange haren. Het zijn ande
re mensen dan de vluchtelingen
die in maart Italië overspoel
den. Er spreken maar weinigen
Italiaans. Velen hadden in Alba
nië geen werk. Iedereen spreekt
over de wanhopige situatie in
het land, met name het gebrek
aan voedsel.
(Foto's AP en ANSA)
