Kunst
Get Close sterke
uitsmijter Pleinpop
'Je moet kunnen lachen om je artistieke waarden'
'Een katoenplantage in good old Georgia'
Opnamen film Utz klaar
Maandag 12 augustus 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: RAYMOND PEIL Vormgeving: RUTGER J HOOGERDUK
17
Henri Moore prijs voor Amsterdamse
AMSTERDAM De Amsterdamse beeldhouwster Margot Zans-
tra heeft in Tokio de Henry Moore Prijs gewonnen. De prijs voor
abstract beeldhouwwerk, genoemd naar de beroemde Engelse
beeldhouwer, wordt om de twee jaar uitgeschreven door het
Hakone Museum in Tokio. Een jury van kunstenaars en critici
beoordeelde meer dan 700 kunstwerken uit de gehele wereld.
Aan de prijs is een bedrag van 10 miljoen yen (ruim 130.000 gul
den) verbonden. Zanstra kreeg de prijs voor haar inzending
Ghostdwelling, een abstract beeld van met glasvezel versterkt
kunststof. Het negen meter hoge beeld is geplaatst in het Utsuk-
ushi-ga-hara Open Air Museum. Het betreft een variatie op een
eerder door haar in Alkmaar geplaatst beeldhouwwerk.
Verzameling miniaturen voor museum
AMSTERDAM De verzameling miniaturen van prof. P. For-
mijne komt op termijn ter beschikking van het Rijksprentenka
binet. Dat heeft het Rijksmuseum in Amsterdam bekend ge
maakt. De collectie van Formijne omvat ongeveer 300 miniatu
ren uit het oude keizerrijk India. De vroegste stukken dateren uit
de 15-de eeuw, de laatste uit het midden van de 19-de eeuw.
Voor het Rijksprentenkabinet betekent de toekomstige over
dracht van deze bijzondere particuliere verzameling een belang
rijke aanvulling op de eigen collectie. Het stelt het Rijksmuseum
in staat een representatief overzicht van de Indiase miniatuur
kunst te tonen. Het Rijksprentenkabinet deed deze mededeling
bij de presentatie van de tentoonstelling 'Indiase miniaturen uit
Parijs' die tot en met 10 november in het Rijksmuseum te zien
Laatste K&O-Zomerorgelconcert
LEIDEN Johann Th. Lemc-
kert, organist van de Grote of
St. Laurenskerk, geeft op vrij
dag 16 augustus het zesde en
tevens laatste concert uit serie
K&O-Zomerorgelconcerten in
de Hooglandse Kerk te Leiden.
Lemckert zal composities van
Sweelinck, Scheidt, Bach en
van hemzelf uitvoeren. In de
afgelopen jaren heeft Johann
Lemckert in veel Europese
landen opgetreden en heeft hij
talrijke radio-, televisie- en
plaatopnamen gemaakt. Het
concert begint om 20.15 uur.
Vanaf 19.30 uur zullen toe
gangskaarten in de kerk ver
kocht worden. In de voorver
koop zullen de kaarten bij het
Uit-bureau van K O aan de
Oude Vest 45 verkrijgbaar zijn.
Zomerserie Batzconcerten
KATWIJK De organist Dirk Out geeft op dinsdag 13 augustus
een concert in de zomerserie Batzconcerten in de Vredeskerk,
aan de Voorstraat te Katwijk aan Zee. Out brengt werken ten ge
hore van onder meer Kellner, Bach, Rink, Mendelssohn-Barthol-
dy, Frank en Dubois. Het concert begint om 20.15 uur. De toe
gang is gratis.
Voor Barefoot Rabbit was Pleinpop '91 Het laatste optreden in de huidige bezetting. foto henk bouwman
de sologitaar was een groot ge
deelte van ,het optreden nogal
ondergesneeuwd en daardoor
beperkt hoorbaar. Het aan het
eind gespeelde 'Jazzy back seat'
met mooie jazzy groove en de
daaraan voorafgaande ballad
met een sprankelende gitaar
partij vergoedde echter veel.
Afsluiter Get Close begon zijn
optreden al voor het aangekon
digde tijdstip van vijf uur. Een
energiek optreden, gebracht
met een geweldige flair en een
dito presentatie. Een solo-zan
ger die qua stemgeluid ergens
aan Bono doet denken gekop
peld aan prachtig helder gitaar-
werk met uitgekiende soli.
Superlatieven genoeg? Get
Close ontwikkelde zich zaterdag
terecht als de publiekslieveling.
Waar andere Leidse bands co
vers speelden en niet in de ver
ste verte maar in de buurt van
het orgineel kwamen zette Get
Close een spetterende 'Red
House' van Hendrix neer. Een
schoolvoorbeeld van hoe helde
re gitaarmuziek geschreven en
vertolkt dient te worden. Deze
Leidse band mag een belofte
genoemd worden en verdient
het om in de grotere clubzalen
te spelen.
Een voldane organisator John
van Haarlem kijkt met zichtbaar
genoegen terug: „Het is fantas
tisch gelopen. We komen vol
gend jaar zeker terug, maar dan
met meer Leidse bands en een
grote Leidse naam als slotact.
Pleinpop '91 levert nog een te
kort op maar met betere spon
sors volgend jaar hoeven we zelf
ook niet bij te lappen. Dat zou
wel prettig zijn".
Vrolijk elektronicaduo Yello maakt muziek met dubbele bodems
„FANTASTISCH" is het gelopen",
kijkt een voldane organisator John
van Haarlem met zichtbaar genoegen
terug op Pleinpop.
mances en conceptuele kunst, alvorens
ze een band begonnen. Met succes,
want Yello heeft zich in de sector intel
ligente, dansbare pop sindsdien een
volstrekt eigen plaats verworven.
Uit het isolement van hun nabij Zü-
rich gelegen studio bestoken elektröni-
caman Blank en zanger-ideeënman
Meier de wereld met kwalitatief hoog
waardige elpees en dansvloerbestor-
mende singles. Vol dubbele bodems,
want ironie, daar kan het levenspad
van de Zwitsers niet zonder.
'Baby' heet de nieuwste verzameling
geluidsschetsen, die het duo op de we
reld loslaat. De titel verwijst naar de
onschuld van het kind, onbezoedeld
door de problemen van alledag. „Toen
we die titel bedachten waren we ons
niet echt bewust van de dubbelzinnige
betekenis die dat woord in de rockge-
schiedenis heeft gekregen", aldus Mei
er. „Het is een uitgesleten cliché ge
worden. Het geeft de titel iets iro
nisch."
Concept
Van een concept wil het tweetal even
wel niet weten. „Zo werken we niet.
We zijn nooit de studio ingegaan met
het idee om een album te maken. We
maken muziek. Boris werkt aan de
stukken als een schilder aan een schil
derij. En eens in de zoveel tijd organi
seren we een expositie, en dat is dan
een plaat."
Meier, die pas een essay heeft ge
schreven over 'Zen en de kunst van
golf, weet er nog een Zen-Boeddhisti
sche draai aan te geven ook. „We zijn
niet produkt-georienteerd. Ik zie onze
liedjes als voetstappen op mijn wande
ling door het leven. We zijn hier niet
om platen te maken, we zijn hier om
muziek te maken. Sommige mensen
zeggen wel: Yello blijft steeds hetzelfde.
Dat is ook logisch. Yello is geen dans
die we leren, Yello is de manier waarop
we lopen, onze voetstappen. En dat
kan ik niet veranderen, net zo min als
ik mijn neus kan veranderen."
Toverdoos
Wat de groep sinds de ruim tien jaar
van haar bestaan in ieder geval heeft
geleerd, is het omgaan met de sampler,
de toverdoos die het mogelijk maakt
om allerlei geluiden op te slaan en te
bewerken. Precies wat Blank voor die
tijd ook al deed. maar dan iets om
slachtiger. „Als ik voor een nummer
van tien minuten het geluid nodig had
van een lepel die tegen een tafel tikt,
zat ik tien minuten lang met een lepel
tegen een tafel te tikken. Met zo'n Fair-
light gaat dat wel even gemakkelijker.
Ik manipuleer het geluid van bijvoor
beeld brekend glas, transponeer het,
Dat gebeurt vooral ook in de house
muziek, en daar heeft Blank niet zo'n
hoge pet van op. „Het klinkt allemaal
hetzelfde: gesampelde kreetjes over
een beat die ook al gejat is. Ik krijg er
altijd hoofdpijn van." Maar house kan
je toch ook zien als een belangwek
kend minimalistisch statement. Meier:
„Ik hou van minimalistische state
ments. Een monochroom schilderij bij
voorbeeld, of de werken van Mondri
aan toen hij de totale abstractie bereikt
had. Zo'n schilderij in één kleur kan je
een keer maken, maar niet eeuwig uit
melken. Behalve als je erop kan dansen
en dat is dan de functie die house
heeft."
Zen en de kunst van het dansen, hoe
staat het daarmee? „Oh, je zou dansen
best kunnen zien als een Zen-Boed
dhistische oefening. Het is een van de
meest directe vormen van communi
catie. Als mensen dansen zijn het ar
tiesten.. Sommigen komen dichter bij
zichzelf, anderen ontstijgen zichzelf."
Sinds de opkomst van de house wor
den de platen van Yello op de dans
vloer minder gehoord. Meier „House
is alleen gemaakt om op te dansen, bij
onze muziek gebeurt er meer." Om de
dansvloer terug te winnen wordt de
nieuwe single 'Who's Gone' opnieuw
gemixt door Danny Rampling. „Yello-
kenmerken plaatsen in een aanscon-
text. Dat lijkt me interessant."
Ironie
Net als de vorige Yello-platen zit ook
'Baby' weer boordevol ironie. Meier
bedenkt voor ieder door Blank gescha
pen nummer een nieuwe rol, die hij
dan met verve en een Fikse dosis dub
bele bodems interpreteert. Ironie lijkt
een manier van leven voor de Zwitsers.
Meier knikt. „Het is een heel belangrijk
aspect van onze muziek, van ons hele
leven. Je moet kunnen lachen om je
zelf. om je artistieke waarden. Aan de
andere kant ben ik een enorme mora
list, ik wil elke seconde het allerbeste
uit het leven halen. Dat is een obsessie
van me. Maar aan de andere kant
neem ik mezelf niet zo serieus. Het zijn
maar voetstappen."
„Lachen is ontzettend belangrijk. Ie
dere grote schrijver heeft humor. Wie
dat niet heeft, stinkt." Blank: „Of
zinkt." Meier: „Ik hou van lachen. Van
daag in het vliegtuig zagen we een foto
in een of ander KLM-blad van een
moeder-chimpansee met haar zoontje,
de een keek nog onnozeler dan de an
der. En wat was het onderschrift?
Grande dame Flo en Fifi. Hahaha! Fan
tastisch gewoon, daar kan ik twee
maanden op teren. Grande dame Flo
und Fifi! Het zou een goede naam zijn
voor een plaat. Fifi!"
NIEUWSLIJN
Leids popfestival massaal bezocht
Liefhebbers van popfestivals worden deze zomer in Lei
den behoorlijk verwend. Vorige maand nog voor de tien
de maal Werfpop, een dikke maand later het eerste Plein-
pop-festival met louter Leidse bands. Een gratis toegan
kelijk festival met een minimaal budget, een simpele
doch perfecte organisatie, een speelschema zonder over
bodige wachttijden en niet onbelangrijkdroog weer.
Over publieke belangstelling
hadden de vier Leidse groepen
zeker niet te klagen. Massaal
stroomde het winkelend pu
bliek uit de Haarlemmerstraat
om een kijkje te nemen op het
Vrouwenkerkplein. Ze kregen
optredens voorgeschoteld van
nogal wisselvallige aard maar
met een fantastische uitsmijter.
De jonge Badge Blues-band,
openingsact van Pleinpop,
bracht een afwisselende blues-
en rock 'n roll set met een enkel
funky uitstapje zonder een echt
eigen identiteit. Standaard
stampcovers als het te snel en
mager vertolkte 'Cocaine' en
'Blue suede shoes' werden afge
wisseld met het opmerkelijke
'Mr. Cabdriver' van .nieuwe goe
roe Lenny Kra\ itz en de Muddy
Waters klassieker 'Hootchie Co-
otchie man'. Instrumentaal was
het allemaal dik in orde maar
de bijbehorende leadzang was
iel en voor de blues veel te wei
nig doorleefd.
Dat er een duidelijk verschil
zit tussen optreden in een wille
keurige kroeg of tijdens een
openluchtfestival met een be
hoorlijke publieke belangstel
ling was duidelijk te merken
aan Flinstone Limousine. Plan
kenkoorts dus. Veel kleine on
nauwkeurigheden, slecht afge
sproken eindes en zelfs een af
gebroken song. Een aantal ei
gen nummers, met name 'Des
perate man', 'Another day' en
het getokkelde depressienum
mer maakten veel meer indruk
dan de slappe Stones cover
'Brown sugar' en de overbodige
herhalingsoefening van Chuck
Berry's 'Roll over Beethoven'.
Voor Barefoot Rabbit, een
groep die al sind '88 bestaat,
was Pleinpop het laatste optre
den in de huidige bezetting. De
groep draait al een tijdje mee in
het circuit en dat is qua podi
umervaring duidelijk te merken.
Jammer dat het optreden wat
ontsierd werd door de nodige
afstemmingsproblemen. Vooral
LEEUWARDEN JACOB HAAGSMA
Terwijl Boris Blank zich opsluit in de
studio reist Dieter Meier de wereld
rond. Hier exposeert hij zijn tekenin
gen, daar publiceert hij een essay, even
verder regisseert hij een film ('Snow
ball', jaren aan gewerkt, komt over een
paar maanden uit) en soms zet hij een
gokje. Samen vormen ze Yello, een fris
en vrolijk elektronicaduo dat met zijn
van ironie druipende geluidsschetsen
al zeven elpees lang de popwereld op
zijn kop zet.
Yello: het is een ongrijpbaar stel. Af
komstig uit één van de minst voor de
hand liggende poplanden van Europa,
Zwitserland, hielden Meier, Blank en
toenmalige derde man Carlos Peron
zich aanvankelijk bezig met perfor-
George Sluizer heeft in Tsjecho-
slowakije en Duitsland de opna
men voltooid voor Utz, een film
die hij naar een roman van Bru
ce Chatwin, vervaardigd heeft
als internationale co-productie
met deelname van onder meer
dé BBC, de Duitse omroep
NDR, de Italiaanse onderne
ming Academy en met als
hoofdproducent de Oostenrijk
se Brit John Goldschmidt van
Viva Productions.
Sluizer regisseerde een zeer
opmerkelijke cast met: Paul
Scofield (Oscarwinnaar voor A
Man Of Al Seasons), Brenda
Flicker (Oscarwinnares voor My
Left Foot), Armin Mueller Stahl
(voor Oscar genomineerd via
Music Box), de Brit Peter Rie-
gert (Local Hero, Crossing De-
lancey) en de uit Nederland af
komstige Marjol Flore, Adriane
Brine en Bonnie Williams. De
Nederlandse cameraman Ge
rard Vandenberg is verantwoor
delijk voor de fotografie.
Utz vertelt het relaas van de
door Praag dwalende, zonder
linge baron Kaspar Joachim von
Utz, een geobsedeerde verza
melaar van Meisen-porcelijn.
Het verhaal verloopt van 1968
(kort voor de Russische inval in
Tsjechoslowakije) tot kort voor
de revolutionaire omwenteling
van 1989. George Sluizer en zijn
ploeg filmden op het Praagse
Wenceslas Plein, in het kuur
oord Karlovy Vary en op kaste- Boris Blank en Dieter Meier muziek met scheutje Zen en fikse lading ii
len in Moravië.
Legendarisch Amsterdams jazzcafé Casablanca heropend
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT
Het legendarische jazzcafé Ca
sablanca op de Amsterdamse
Zeedijk wordt volgend jaar her
opend. Binnen enkele maanden
begint de verbouwing van de
club die vooral in de veertiger
en vijftiger jaren zeer populair
was onder jazzliefhebbers. De
initiatiefnemers, die voorlopig
anoniem willen blijven, zijn na
drukkelijk van plan een 'heden
daags' jazzcafé op te zetten en
willen de 'jaren vijftig-stijl' ver
mijden. Maar is het wel moge
lijk om de geschiedenis te ver
geten met een naam als Casab
lanca? Een naam met zo'n
roemruchte historie. Een korte
terugblik.
„Men kan evengoed proberen
een koffieboon in een koffiemo
len te volgen, als een bezoeker
van Casablanca in Casablanca",
schrijft een lichtelijk aangedane
verslaggever van de Groene
Amsterdammer in 1948, na een
bezoekje aan het Amsterdamse
jazzcafé aan de Zeedijk. „Want
het is een verwonderlijk gewrie
mel in die paar meters breedte
en op de dansvloer waar de lui
de muziek zijn slagen inslaat als
een dorsvlegel in graan. Graan
dat opspringt en in voortduren
de warreling is. Zo zijn de men
sen in Casablanca ook. De ne
gers geven er niet alleen kleur
maar ook. en vooral, de grote
beweging."
In de veertiger en vijftiger ja
ren was Casablanca niet de eni
ge 'negro club' in Nederland,
maar ongetwijfeld de meest ver
maarde. In Rotterdam had je de
Kit Kat Cottonclub en Negro-
palace Mephisto. In Den Haag
waren The Shim Sham Negro
Club en the Negro Melody Club
helemaal 'in'. En op de Amster
damse Nieuwmarkt kon je ook
naar de Kit Kat Cottonclub.
Maar Casablanca was het
Mekka der liefhebbers, daar
hoorde je toch de 'hottest' jazz,
met artiesten als Kid Dynamite
en Teddie Cotton and his Cot-
tonpickers. Daar zag je dansen
zoals nergens in Nederland
werd gedanst. En de sfeer was
er als op „de katoenplantages
van good old Georgia", aldus
een Vrije Volk-journalist in die
tijd.
Feest
Onder het alziend oog van uit
bater Jan Suykerbuyk was het
dan ook altijd feest in Casablan
ca, dat middenin het haven
kwartier lag. Er kwamen vooral
veel Surinamers, in die tijd nog
een bezienswaardigheid in de
hoofdstad. Blijkens de vele arti
kelen uit die tijd werden ze ge
zien als de enige echte dragers
van 'ritme', de muzikaliteit in
levende lijve.
In de rokerige ruimte speelde
het orkest avond na "avond zijn
vreemde, hypnotiserende klan
ken. Op de kleine dansvloer
leefde het publiek zich uit in
een onafgebroken, wilde swing
totdat „de mensen hun gezicht
kwijt raken en alleen ritme,
waarbij de blikken vaag en ver
worden, overblijft."
De schrijver Simon Vestdijk
was een regelmatige bezoeker
van het jazz-pajeis en schreef
erover in zijn boek 'De dokter
en het lichte meisje' uit 1951.
De roman is gesitueerd in de
'donkere buurt' van Amsterdam
en het jazzcafé Ebenova (lees:
Casablanca) speelt er een voor
name rol in.
„Ebenova beleefde gouden
tijden. Eigenlijk was het er iede
re avond vol, niet alleen van de
negers, de meisjes, andere
meisjes, fuifnummers, studen
ten, fijnproevers van de dans.
revolverjournalisten, matrozen,
muzikalen, schilders op zoek
naar modellen: maar er kwam
ook wel eens iets provinciaals
binnenschuifelen. en de kleine
burgerij van de stad, kantoor
jongens, ambtenaartjes sche
nen langzamerhand geheel
doordrongen te zijn van het on
gevaarlijke van de zaak."
Vestdijk doet in zijn boek op
magistrale wijze verslag van de
gebeurtenissen in het roem
ruchte café, de muzikale uitbar
stingen van de artiesten, de roes
die ze bij het publiek veroor
zaakten.
„Negers werden razende
schaduwen van meiden, mei
den lichtaureolen rondom ne
gers. Zoiets had ik nog nooit
meegemaakt. En ik schrijf hier
maar van meiden meiden, maar
dat dacht ik helemaal niet bij
mezelf: meiden, terwijl ik daar
aan de bar zat met een glas on
belangrijk vocht tussen mijn
vingers. Met een zekere bedees
de achterdocht hield ik de
volkskinderen in het oog; mét
weer een ander gedeelte van
mezelf zat ik zo'n beetje voor
me uit te grienen."
Euforie
Tegen het einde van de jaren
zestig gleed de euforie over de
'negro cultuur'en haar muzikale
uitingen voorbij. Een voor een
moesten de clubs sluiten we
gens gebrek aan klandizie.
Terwijl de eerste discotheken
openden, moest ook Casablan
ca haar deuren voor de laatste
keer sluiten. De jeugd wilde im
mers geen bebop meer horen,
maar beat. De popmuziek ver
joeg de jazz-koningen van hun
tronen. Maar niet voor eeuwig,
want de jazz is nog steeds
FOTO CPO
springlevend. Jazz houdt nooit
op. zoals Vestdijk al schreef in
'De dokter en het lichte meisje':
„l.aat die muziek nooit ophou
den, smeekte ik: laat die Idnde-
ren zich dooddansen, en laat
mij leven."
