Kunst
'Wat meer humor in
het fonds brengen'
Mime-speler Polivka als
nar in Felix Mentis
Kanbier
beschildert
Leids plein
Historica Schenk overleden
Voorstellingen Filmhuis LVC afgelast
LEIDEN - Door een kleine binnenbrand in het LVC filmhuis zijn
alle geplande voorstellingen in de maand augustus afgelast. Ver
moedelijk is de schade eind deze maand weer hersteld en zullen
er in september weer filmvoorstellingen kunnen plaatsvinden.
Griekse ikoon met een voorstelling van Christus (16e eeuw).
foto pr
Ikonententoonstelling Huis ter Duin
NOORDWIJK - In Grand Hotel Huis ter Duin in Noordwijk aan
Zee wordt van 17 augustus tot en met 1 september een ikonen
tentoonstelling gehouden. Ikonen behoren tot de liturgie van
het oosterse Christendom en maken het evangelie zichtbaar
voor iedereen die cultureel geïnteresseerd is. Ikonenschilders
zetten in een bepaalde techniek en gebonden aan strenge regels
de Byzantijnse traditie voort. Zij kwamen daarbij tot symboli
sche uitbeeldingen, die uitblinken door hun treffende eenvoud
en hun schitterende kleuren en composities. De tentoonstelling
omvat ruim honderd oude Russische en Griekse ikonen met
voorstellingen van Christus, Maria, feestadgen en heiligen. Da
gelijks van 11.00 tot 18.00.
Concerten Lenny Kravitz
ROTTERDAM - Lenny Kravitz, hoogtepunt op het Pinkpop Festi
val van dit jaar, komt in het najaar met zijn band naar Neder
land voor concèrten in Ahoy' Rotterdam (15 nov.), de Martinihal
in Groningen (16 nov.), de Rodahal in Kerkrade (18 nov.) en de
Rijnhal in Arnhem (10 dec.). D? voorverkoop voor deze concer
ten begint op zaterdag 24 augustus bij alle bekende voorver
koopadressen.
Docenten Werkschuit exposeren
WOERDEN - In het Stadsmuseum van Woerden is van 17 augus
tus tot 22 september een tentoonstelling van werk van de do
centen van het creativiteitscentrum de Werkschuit. Aan deze
tentoonstelling werken mee: Joke van den Berg, Marijke Dek
kers, Erica Hagoort, Jeanette Huizinga-Luteijn, Els Meyer, Hans
van der Ende en Puck Sluys. De openingstijden van het museum
zijn dagelijks van 14.00 tot 17.00 uur.
Rembrandttentoonstelling
AMSTERDAM - Op 1 augustus is de kaartverkoop begonnen
voor individuele bezoekers van de Rembrandttentoonstelling
'Rembrandt, de meester en zijn werkplaats' in het Rijksmuseum.
Toegangskaarten voor deze tentoonstelling zijn schriftelijk te be
stellen bij het Rembrandt Reserveringscentrum, Postbus 404,
2260 AK Leidschendam, of telefonisch. Abusievelijk is eerder in
deze krant een onjuist kengetal vermeld. Het juiste reserverings
nummer is: 070-3175454.
Vrijdag 9 augustus 1991 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: CONNY SMITS Vormgeving:
AMSTERDAM FRANCOISE LEDEBOER
De 42-jarige Tsjechoslowaakse
mime-speler, acteur en regis
seur Bolek Polivka maakte acht
jaar geleden als creatief sym
bool tegen het rigide commu
nistische regime in zijn land de
voorstelling 'De nar en de ko
ningin'. Polivka trekt daar in
zijn vaderland nog steeds volle
zalen mee, maar boekt inmid
dels ook succes buiten de gren
zen: hij krijgt glanzende kritie
ken en wereldwijd stroomt het
publiek toe. Het Nederlandse
publiek kan vanavond en mor
genavond gaan kijken in het
Amsterdamse theater Felix Me-
ritis. De 'Nar en de koningin'
vertelt het verhaal van een
machtsstrijd: de nar is als
machteloze veroordeeld tot
amuseren, de koningin moet te
genover hem haar rol als heer
seres waarmaken. Polivka ver
telt: „De boodschap daarachter
is natuurlijk duidelijk. In Tsje-
choslowakije was er voor ac
teurs, dichters en beeldend
kunstenaars lange tijd alleen
maar een ondergeschikte en
dociele rol weggelegd. Ik wilde
onderzoeken wat je daar als cre
atief middel tegenover kon stel
len. Je kunt de inhoud echter
heel goed loskoppelen van dit
politieke thema: in relaties tus
sen de mensen is er immers ook
vaak sprake van een machts
strijd met winnaars en verlie-
De 'Nar en de koningin' is
echter niet alleen een loodzwa
re voorstelling vol ernstige sym
boliek geworden: Polivka be
looft dat er ook heel wat te la
chen valt. „De nar staat tenslot
te van oudsher ook voor de
vreugde in het leven, het belang
van humor om te overleven."
Hij hééft gelukkig geen proble
men met de voorrrialige com
munistische machthebbers ge
had bij de opvoering van zijn
voorstellingen: daarvoor was
EXPOSITIES
LEIDEN
BLEIJENBERG LIJSTEN
Breestraat 113. olieverven en mate
rieschilderijen van Wil Uitgeest, tot
29/8: di t/m za 9-18 uur, do 9-21
uur. eerste zondag van de maand 12
17 uur.
ANTIQUARIAAT VAN PADDENBURGH
Diefsteeg 14. steendrukken van Chris
Buursen, tot 1/9; di t/m vr 13-18 uur,
do 19-21 uur. za 12-17 uur.
STEDELIJK MUSEUM DE LAKENHAL
Oude Singel 28-32, Het Klimaat. 7
buitenlandse kunstenaars, tot 19/8;
di t/m za 10-17 uur. zo 13-17 uur
GALERIE TIME IS ART
Nieuwstraat 10. zomer-expositie van
verschillende kunstenaars, tot 1/9;
do t/m za 14-18uur.zo 14-17 uur.
FOTOGALERIE OE KLEINE KLUP
Nieuwe Rijn 1. foto-expositie van Do-
rien van der Meer. tot 6/9; ma t/m za
10-22 uur. zo 12-22 uur.
LAK GALERIE
Cleveringaplaats 1, bewerkte-foto s
van Karin Wortelboer en tekeningen
van Harry Miedema, van 10/8 tot
15/9; ma t/m vr 10-22 uur. zo 14-17
ALPHEN
STAA-GALERIE
Prinses Ireneiaan 88. Joop Plasmei|-
er en Gorki Bollar exposeren olieverf
schilderijen (naïeve kunst), tot 16/8;
wo t/m za 12-17 uur. vr 19-21 uur
GEBOUW RIJNSTAETE
Prins Bernhardlaan 10. figuratieve en
abstrakte kunst van Janny Endstra-
Docters van Leeuwen en Ivet Thun-
nissen, van 9/9 tot 21/9.
KAAGDORP
GALERIE EN POTTERIE DE KEVER
Irenelaan 17. Etsen van Laetitiade
Haas en keramiek van Erik du Cha-
tenier. Henk Maurer, Jonathan Ellen
der en Marlies Diesen. tot 16/9.
KATWIJK
GALERIE DE WITTE DUIF
Koninginneweg 12/a, 'Moderne Ne
derlandse kunstenaars'; meto.a
zeefdrukken van Karei Appel en di
verse technieken van Herman Brood
en Corneille, tot 15/9; za 11-13 uur
en 14-17 uur.
LISSE
T HUYS DEVER
Heereweg 349/a. 26e Benelux Foto-
salon.tot 19/8: d. t/m zo 14-1 7 uur
NOORDWIJK
GALERIE DRIELUIK
Voorstraat 57. tumaquarelien van Jo
ke Koning, tot 16/8; dag. 10-17.30
NOORDWIJKERHOUT
BIBLIOTHEEK
Groepsexpositie Martin Kanters (olie
verf) Dolly Versloot van Eyken (aqua
rellen) en Rita Berendsen-van der
Hoorn (keramiek), tot 27/8; ma. woe.
vr 14-17 en 19-21 uur. doen za 10-
12.30 uur.
VOORSCHOTEN
GALERIE MERCEDES
Voorstraat 35/b (steeg), aquarel en
olieverf van Ria Houwen en beelden
van Jac Houwen, tot 8/9; wo en do
13 1 7 uur. vr en za 11 17 uur
WASSENAAR
RAADHUIS 'DE PAAUW
Raadhuislaan 22. werken van divers
kunstenaars, tot 19/8; di t/m vr 10-
16 uur. za en zo 13-17 uur.
DE LEIDSE KUNSTSCHILDER Jacob Kanbier is 'back in
town'. En dat zal Leiden weten ook. Samen met zijn as
sistente in de kunst, Laura Wegman, verrijkte hij een
van de blinde, met lelijke graffiti bezoedelde, muren op
het Vrouwenkerkplein met een schildering van een ar
cadisch landschap.
NIEUWSLIJN
Dat de Wolters-Noordhoff uitgever Ronald Dietz (Doe-
tinchem, 1946) de roemruchte Theo Sontrop zal opvol
gen als directeur van De Arbeiderspers in Amsterdam,
daar hadden zelfs de doorgaans welingelichte bewoners
van de grachtengordel geen rekening mee gehouden.
"Het was een uitstekend bewaard geheim," gniffelt Dietz,
die voorafgaande aan zijn Groninger uitgeverscarrière ja
renlang leraar Nederlands is geweest.
vreesde dat Sontrop door een
kille manager opgevolgd zou
worden. Met de van jongsaf lite
ratuurbezeten Dietz, die als
adolescent al persoonlijke con
tacten onderhield met fenome
nen als J.C. Bloem, Ferdinand
Bordewijk, Adriaan Roland
Holst en Jan Hanlo en die bij
Wolters-Noordhoff onder meer
furore maakte met het literaire
scholierenblad Diepzee, lijkt
een zowel inhoudelijk als zake
lijk geschoolde directeur gevon
den te zijn.
Dietz: "Een tweebenige voet
baller noemen ze dat. Maar
welk been is het beste? Ik heb
daar de laatste tijd geweldig
over gepiekerd. Je merkt dat dat
managementsdenken aan je
Het lijkt nogal een omschake
ling: van de min of meer ano
nieme uitgeeffabriek Wolters-
Noordhoff naar een gezichtsbe
palende literaire uitgeverij. "Dat
kwantitatieve denken bij Wol
ters-Noordhoff gaat op een ge
geven moment natuurlijk aan je
kleven," zegt Dietz. "Maar ik
heb daar altijd de kans gezocht
en ook gekregen om de band
met het literatuuronderwijs heel
sterk vast te houden. Daar heb
ik ook een beetje mijn identiteit
in gevonden."
Een groep toonaangevende
Arbeiderspers-auteurs heeft ac
tie gevoerd ten faveure van een
'inhoudelijke' directeur. Men
Ronald Dietz nieuwe directeur Arbeiderspers
kleeft, iets dat oorspronkelijk ei
genlijk helemaal niet bij mij
hoorde. Voor de literatuur heb
ik vanaf scholier al een grote ge
voeligheid ontwikkeld. Maar op
een gegeven moment vond ik
het prachtig om de paradox tus
sen de literatuur en de kassa bij
Wolters-Noordhoff toch te com
bineren. Dat is me tot op zekere
hoogte gelukt. Zoals vorig jaar
met hèt marketingsucces van
Nederland met die seriële pu
blicatie De Grote Lijsters, vijf li
teraire titels voor 25 gulden. Dat
is een turbulente toestand ge-
Affiniteit
Heeft Dietz enige affiniteit met
het fonds van De Arbeiderspers?
"Ik ben altijd al een enorme
liefhebber van de reeks Privé-
domein geweest. Met name
daaruit weer Flaubert en De
Goncourt. Maar de reeks is wer
kelijk een deltawerk van West-
Europa: 175 titels van een ge
weldige klasse. Het is een ge
durfd fonds. Ook op gebied van
vertalingen hebben ze veel ge-
Ronald Dietz: Je zou bij De Arbeiderspers ook hier en daar a
minder literair-religieus".
waag-1. Dat is ook de verdienste
van Sontrop. Die had een ge
weldige neus."
Voor welke inkleuring zal Dietz
straks - waarschijnlijk met in
gang van 1 oktober a.s. - gaan
zorgen?
"Mijn sterke kant ligt vooral bij
de angelsaksische literatuur. Ik
heb jaren bij Wolters-Noordhoff
dat blad Diver geleid, dus ik zit
daar heel goed in. De laatste tijd
ben ik meer gericht geweest op
duitstalige literatuur en natuur
lijk de Nederlandse als vanouds,
poëzie èn proza. En - dat heeft
bij mij de doorslag gegeven en
doen zeggen: ja, ik ga het tóch
doen - ik vind dat uiteindelijk
de literatuur van de ego-docu
menten mij nog meer interes
seert dan de roman".
„Je zou bij De Arbeiderspers
ook hier en daar aan een wat
andere richting kunnen denken.
Wat minder literair-religieus. Ik
druk me nu even voorzichtig
uit. Je kunt denken aan de top
van de literaire humor, denk
maar aan Rabelais. Daar valt
aan te denken. Of je ook niet
iets in die zin zou kunnen
scheppen. Een humoristicon of
een satiricon, of weet ik wat. De
humor is wellicht, maar dan zeg
ik het juist weer heel religieus,
een van de weinige nog moge
lijke pogingen van verlossing."
Griezelig
Levert de Nederlandse literatuur
voor zoiets momenteel aanzet
ten?
"In feite was Reve daar wel
een representant van. Maar ja.
iedereen weet hoe het met Reve
gegaan is. Maar hij heeft het wel
in zich. En Hermans, als hij
weer eens echt kwaad was. had
ook wel zo'n vorm van vitaliteit.
Grote auteurs hebben het altijd
in zich. Neem Flaubert, een
combinatie van groteskheid.
diepe ernst, ongelooflijk lijden
en een ontzettende energie en
dat uit zich dan vaak in een ge
weldig goede keetschopperij en
humor. Hij was toch wel een
beetje kapitein Haddock (de
temperamentvolle zeeman bij
Hergé's 'Kuifje' - red.). Dat vita
le. Nu leven we in een wereld
van woordvoerders, pr-mensen.
Je kunt alles op maat knippen
en je zorgt er maar voor dat je
de werkelijkheid van je af
houdt. Dat is heel griezelig
hoor."
LEIPEN CEES VAN HOORE
Praag, Parijs, Berlijn - het afge
lopen jaar heeft hij veel gereisd,
maar sinds enige tijd is hij weer
in town: de Leidse kunstschilder
Jacob Kanbier. En dat zal Lei
den weten ook. Samen met zijn
assistente in de kunst, Laura
Wegman, verrijkte hij een van
de blinde, met lelijke graffiti be
zoedelde, muren op het Vrou
wenkerkplein met een ongeveer
vijftig meter lange en drie meter
hoge schildering van een arca
disch landschap vol bomen,
struiken, bruggetjes en ge
zichtsloze mensen die elkaar
ontmoeten.
Kunst is voor Kanbier altijd
weer een gebeurtenis, een 'hap
pening' bijna, om maar eens
het stof af te blazen van een
woord uit de jaren zestig.
„Kunst is voor mij: een idee krij
gen. en dan pats, boem, doen!
Gelijk uitvoeren, niet ouwehoe
ren. Al die Leidse kunstenaars
die nooit hun bedompte atelier
uit komen en maar zitten te
krabbelen, dat is niks voor mij.
Ik zit laatst ergens wat te drin
ken en ik zie daar ineens twee
van die gasten met grote haken
kruizen op hun jacks. Ze had
den van die Duitse Wehrmacht-
laarzen aan. Niemand durfde te
kijken. Ze liepen bijna te mar
cheren door de stad. Schok
kend. Mijn vader is in de oorlog
ernstig gewond geraakt en ik
moet daar niks van hebben. Als
contrast tegenover die narig
heid die die gasten met zich
meedroegen, wilde ik een daad
stellen en daarom heb ik hier
dat mooie landschap gemaakt.
Kunstenaar Jacob Kanbier (midden), geflankeerd door zijn 'assistente' Laura Wegman en zijn steun en toeverlaat Ruud Lorrier „De wereld is zo
groot, ik kan overal terecht." foto henk bouwman
Want de mensen zijn toch
stekeblind geworden voor het
mooie, of niet soms? En ook is
nu meteen die slechte graffiti
weg. Dat zijn toch uitingen
I lang geleden
een heel mooi land...' - mis
schien zet ik die tekst wel onder
mijn muurschildering."
Een jongen, die bij navraag
uit 'heavy' Manchester komt,
roept vanuit een raam aan het
Vrouwenkerkplein dat hij het
werk van Kanbier 'beautiful'
vindt. Maar ook de rasechte Lei-
denaars stellen Kanbiers initia
tief op prijs. Ruud Lorrier bij
voorbeeld, de baas van café 'Het
Praathuys', die als een twintig-
ste-eeuwse maecenas de grote
emmers verf en de Turbo-kwas
ten financiert. Die in de bloed-
hitte de kunstenaars regelmatig
voorziet van enkele goudgele,
kouwe kletsen.
Lorrier: "Het is toch een af
gang hoe ze hier met die spuit
bussen tekeer zijn gegaan. Als
het nou nog mooie graffiti was,
maar dit is rotzooi. Dit is een
prachtig plein en dat verdient
zo'n schildering. Leuk ook
straks met Pleinpop en de Bel
gische Bierdag op 7 september,
die door het Praathuys en nog
vier andere cafés in Leiden
wordt georganiseerd. Misschien
dat er nier ook nog zoiets kan
komen als een Pleinbioscoop in
de open lucht. Nee hoor, prima
initiatief zo'n schildering. Jij
nog wat drinken, Jacob?"
Kanbier werkt gestaag verder
aan zijn hedendaagse fresco.
Het is zwaar schilderen op zo'n
ruwe muur. Maar Kanbiers arm,
een arm waarop een gedistin
geerde tatouage van een palet
met penseel, wordt niet moe.
„Joh, ik heb een goed leven. In
de hele internationale kunstwe
reld heb ik waardering onder
vonden voor mijn werk. Met mij
hoeven ze in Leiden geen meelij
te hebben. Bij mij gebeurt er
van alles achter de fluwelen
schermen. Ik ga altijd mijn ei
gen gang. Ik heb geen zin om de
reet van mensen van de Laken
hal of De Waag te likken voor
een expositietje. De wereld is zo
groot, ik kan overal terecht."
De Tsjechische nar Bolek Polivka sy
omstandigheden te overleven.
zijn kritische boodschap te goed
verpakt. Dat is overigens een
gebruikelijke manier van pro
testeren in autoritair geregeerde
landen: de kritiek wordt door
theatermakers als metafoor op
gesloten in een verhaal dat zo
op het eerste gezicht heel er
gens anders over gaat.
De omstandigheden voor
Tsjechoslowaakse theaterma
kers zijn onder president en to-
iboliseert de wil om ook in moeilijke
FOTO GPD
neelschrijver Havel natuurlijk
zeer verbeterd. Polivka bevestigt
de berichten in de westerse me
dia dat het theaterbezoek is te
ruggelopen, maar zegt dat dit
alleen geldt voor het meer tradi
tionele theater waar mensen
met busladingen tegelijk wer
den afgeleverd. „Die acteurs
hebben vergeten zich te ver
nieuwen. Het publiek komt nu
alleen nog maar af op voorstel
lingen van kwaliteit".
De Amsterdamse schrijfster en
historica dra. M. G. Schenk is in
de nacht van woensdag op don
derdag op 84-jarige leeftijd in
een Amsterdams ziekenhuis
overleden.
De historica, in 1936 één van
de oprichters van het weekblad
Hervormd Nederland, hield
zich al vanaf de jaren dertig met
het koningshuis bezig. In 1933
organiseerde ze in Delft een
herdenking over Willem de
Zwijger. Na de Tweede Wereld
oorlog volgden diverse andere
publikaties over het konings
huis. Vorig jaar verscheen bij de
Boekerij in Amsterdam het boek
'Een Eeuw Vorstinnen', over de
vier Koninginnen Emma, Wil-
helmina, Juliana en Beatrix.
Onlangs kwam de historica
nog in het nieuws omdat de Eu
ropese Bibliotheek te Zaltbom-
mel een medio augustus voor
ziene publilcatie over prins
Claus afblies. Het boek zou wor
den uitgegeven ter gelegenheid
De schrijf
ster en his
torica M. G.
Schenk, al
vanaf de ja
ren dertig
met het ko
ningshuis
bezig.
foto anp
van de 65ste verjaardag van de
prins op 6 september. De druk
proeven van het boek waren
volgens mevrouw Schenk reeds
gecorrigeerd en aan de uitgeve
rij teruggestuurd. De schrijfster
stelde vorige maand dat het
boek niet uitgegeven zou wor
den, omdat de uitgever het
„niet geschikt achtte voor het
Oranje-publiekDe uitgever,
directeur M. Uijthoven. wilde
niet op de kwestie ingaan en
noemde het een zaak tussen
„uitgever en auteur".
Mevrouw Schenk wa:
lange tijd correspondent i
Engelse krant Daily Express.
