Rtv show
Warren Beatty: de gesloten
Casanova van Hollywood
Taalvirtuoos op de vierkante centimeter
np
Donderdag 8 augustus 1991
Redactie: 023-150191 /023-1
hi PUTTEN REINA VAN
De laatste Grote Versierder wordt vader
Beatty samen met Faye Dunaway in Bonnie and Clyde. foto archief
THE INDEPENDENT
I erwijl geboortecijfers
I in Europa een treu-
JL rig dieptepunt heb
ben bereikt en deskundigen de
toekomst van het Westen som
ber inzien, komt er verheu
gend nieuws uit Amerika. De
54-jarige Hollywood-ster War
ren Beatty, de laatste 'Grote
Versierder^ die nog vrij rond
loopt, heeft bekendgemaakt
dat hij binnenkort voor het
eerst vader wordt.
Zoals velen uit de reeks van
voormalige geliefden, is de
moeder in spé, de 33-jarige An
nette Bening, een actrice die
momenteel met Beatty samen
speelt in een film over de Ame
rikaanse gangster Bugsy Siegel.
Een nieuwe film, een nieuw
liefdesavontuur en een nieuwe
baby is de traditionele gang van
zaken in Hollywood. Beatty ver
stoort dit patroon alleen door
dat hij meer vriendinnen heeft
gehad dan hij films heeft ge
maakt. Bovendien is hij erin ge
slaagd iedere vaste verbintenis
uit de weg te gaan.
Beatty was al beroemd om
zijn privéleven voordat hij met
Splendor in the Grass (1961) be
roemd werd als filmster. Hij had
zijn eerste affaire met Joan Col
lins. Vervolgens roofde hij Nata
lie Wood weg bij Robert Wagner
en stal hij Leslie Caron van Pe
ter Hall. Eind jaren zestig begon
hij een lange, serieuze verhou
ding met Julie Christie en begin
jaren tachtig deed hij dat nog
eens dunnetjes over met Diane
Keaton. Hij heeft geen ongelijk
wanneer hij beweert dat een
aantal van zijn romances langer
heeft geduurd dan menig huwe
lijk in Hollywood. Maar hij gaat
voorbij aan de talloze, korte af
faires die hem bijnamen ople
verden als 'super dekhengst',
'Beatty het Beest' en 'De hengst
van Beverly Hills'.
Op een schaal van 1 tot 10
zou Elizabeth Taylor Beatty 15
punten geven als minnaar. Na
talie Wood heeft eens gezegd
dat één nacht met Beatty even
veel waard is als een heel leven
met iemand anders. Vreemd ge
noeg is Beatty's reputatie als
rokkenjager gelijktijdig gegroeid
met het feminisme, dat geen
goed woord over heeft voor der
gelijk gedrag. Voor feministen
heeft Beatty echter de aantrek
kingskracht van een bedreigde
diersoort.
Maar zijn macht over vrou
wen heeft niets mysterieus. Hij
is een rijke, aantrekkelijke film
ster met het mooie lijf van een
1.89 meter lange voormalige at
leet. Net als de oorspronkelijke
Casanova steekt hij aanzienlijk
meer tijd in de kunst van het
verleiden dan de doorsnee man.
Als zijn interesse eenmaal is ge
wekt, is zijn toewijding totaal.
Zoals zijn zus, Shirley MacLai-
ne, in het tijdschrift Vanity Fair
vertelt: „Hij bestookt je met zijn
verrukkelijke 'jij-bent-de-enige-
persoon-in-de-kamer' blik,
waardoor je verliefd wordt op
jezelf. Het gaat helemaal niet
om hem."
Hij werd geboren als Henry
Warren Beaty - met één 't' - in
Richmond, Virginia, waar hij
opgroeide als zoon van een on
derwijzer en een amateur actri
ce die zich door het leven tekort
gedaan voelde. Zowel vader als
moeder dronk.
Beatty verliet de universiteit
en volgde zijn oudere, succes
volle zus in de showbizz. Hij
herinnert zich: „Ik was absoluut
niet van plan zelf te acteren. Ik
was geïnteresseerd in het toneel
als een plaats waar je dingen
Warren als Dick Tracy.
kan manipuleren en controle
ren." Na een aantal kleine rolle
tjes op het toneel en voor televi
sie werd hij door filmregisseur
Josh Logan ontdekt. „Hij was al
les wat een regisseur zich maar
kan wensen - lang, humoris
tisch en uitgesproken manne
lijk." Hoewel Beatty zichzelf
niet als een acteur beschouwde,
werd hij op 23-jarige leeftijd een
beroemde filmster.
Versiertoeren
Er is veelvuldig gezocht naar
een psychologische verklaring
voor Beatty's versiertoeren en
zijn bezeten geslotenheid, maar
vele van zijn kleine eigenaardig
heden moeten worden gezien
als een verdediging tegen de
waanzinnige druk van het be
roemd zijn. Sinds het verval van
het studio-systeem in Holly
wood wordt een groot deel van
zijn leven gedicteerd door de
noodzaak om zijn ster-status op
eigen kracht te managen.
Hoewel hij meerdere vrou
wen een huwelijksaanzoek
heeft gedaan en ouderschap in
het vooruitzicht heeft gesteld
(niet noodzakelijkerwijs in deze
volgorde), is hij in werkelijkheid
getrouwd met de telefoon. Joan
Collins grapte dat haar enige
klacht over Beatty zijn onheb
belijke gewoonte was om tij
dens het vrijen telefoongesprek
ken te voeren.
Beatty gebruikt zijn status van
superster om de machtigste
manipulator van Hollywood te
worden, met de telefoon als zijn
wapen. Als producent is hij een
natuurtalent. Hij geniet met
volle teugen van de baan die
door anderen 'de dood door
een miljoen details' wordt ge
noemd. Beatty houdt niet van
delegeren of snelle beslissingen
nemen: „Het kost me veel tijd
om dingen te ontwikkelen. Ik
moet er altijd lang over naden
ken." Als regisseur is hij berucht
voor het veertig tot vijftig keer
opnemen van één enkele scène,
en als acteur heeft hij hetzelfde
aantal opnames nodig. Zoals ie
mand eens opmerkte: „Zijn me
de-acteurs zijn uitgeput wan
neer Warren net op gang begint
te komen."
Liberaal
Aan het begin van zijn carrière
speelde Beatty de hoofdrol in de
film Bonnie and Clyde (1967),
die hij tevens produceerde. De
film maakte hem tot multi-mil-
jonair. Hierop volgden Sham
poo (1975) en Heaven Can Wait
(1978). Reds (1981), het verhaal
over de Amerikaanse commu
nistische journalist John Reed,
leverde Beatty vier Oscar-nomi
naties op als producent, schrij
ver, regisseur en acteur.
Beatty is sterk politiek geën
gageerd en hij is de onbetwiste
leider van liberaal Hollywood.
In 1968 nam hij actief deel aan
foto peter sorel
de verkiezingscampagne van
Robert F. Kennedy. In 1972 zet
te hij zich in voor George McG-
ovem en in 1984 voor Gary
Hart. Politieke commentatoren
die aanvankelijk hun twijfels
hadden, gaven hoog op van zijn
bescheidenheid, inzet, scherp
heid van geest en inzicht in het
politieke proces.
Maar Beatty's politiek enga
gement heeft ook een schaduw
zijde. Als zoveel Hollywood-ba-
zen heeft Beatty de neiging de
maatschappij te bezien vanuit
het vertekenende wereldje van
Hollywood zelf, waar de macht
in handen is van een kleine
kliek die via de telefoon of op
party's de zaken onderling be
klinkt. In deze kringen wordt de
buitenwereld maar al te gemak
kelijk afgedaan en betutteld als
'het publiek'.
In 1987 had Beatty samen
met colega-acteur Dustin Hoff
man een flop met Ishtar. Hij
krabbelde weer overeind met
Warren Beatty de
'hengst van Beverly Hills'.
Voor feministen heeft hij
echter de aantrekkings-'
kracht van een bedreigde
diersoort.
Dick Tracy, had een in de pers
opgeblazen affaire met Madon
na en wierp zich vervolgens op
zijn nieuwe film Bugsy. Na bijna
vijftien jaar begon hij ook weer
interviews te geven, hoewel hij
zich die moeite had kunnen be
sparen. Hij is net zo ongrijpbaar
als vroeger en maakt ieder ge
sprek tot een verbaal schaak
spel, door vragen te stellen over
de vragen. Een gefrusteerde
journalist beschreef hoe Beatty
„iedere lettergreep redigeerde,
waarbij persoonlijke kleur en
spontane scherpzinnigheden
werden weggesneden. Hij ont
hield zich van iedere mening,
zelfbeschouwing, menselijk
heid."
Oppervlakkig
Hoewel Beatty in de vrije om
gang uitstekend en onderhou
dend gezelschap is, lijkt zijn te
ruggetrokkenheid ook zijn pri
véleven te beroeren. Een ex-
vriendin, Michelle Phillips, zei
dat hij het liefst „oppervlakkige,
vluchtige verhoudingen" heeft
en een andere vlam vond dat
„vrijen met deze man veel weg
had van vrijen met een techni
cus". Veertig jaar lang woonde
hij in een suite op de bovenste
verdieping van een hotel in Be
verly Hills. Sinds kort heeft hij
een huis, maar de inrichting is
kaal en onpersoonlijk. Hij heeft
een hechte band met zijn moe
der, die hij regelmatig bezoekt,
en met zijn zus.
Beatty heeft onmiskenbaar
narcistische neigingen, maar hij
weet heel goed dat narcisme
uiteindelijk tot de dood voert.
Hij is gefascineerd door het idee
van de teruggetrokken, maar
achter de schermen opper
machtige miljardair. Dat hij op
54-jarige leeftijd vader wordt, of
- nauwkeuriger gezegd - zich
zelf toestaat vader te worden,
bewijst dat hij slim genoeg is
zijn fantasieën niet met hem op
de loop te laten gaan. Het is de
zoveelste gewiekste zet van de
meest gewiekste speler in het
spel dat Hollywood heet.
Vertaling Margreet Heslinga
Vertalers doen het met 35 karakters per regel
STARDOM
THEO DERSJANT
Nederlanders willen
niet anders meer.
Ruim acht op de
tien landgenoten zei in 1987
volgens de afdeling kijk- en
luisteronderzoek van de NOS
nog de voorkeur te geven aan
ondertiteling van buitenlandse
tv-programma's boven nasyn-
chronisatie. Onze oosterburen
denken daar totaal anders
over. Daar geeft maar vier pro
cent de voorkeur aan een tekst
in beeld boven de daar zeer ge
liefde nasynchronisatie.
Een paar honderd mensen
houdt zich in Nederland bezig
met het vertalen van teksten
van tv-programma's, video's,
speelfilms en met het verzorgen
van ondertitels. „De ondertite
ling moet als de maat van mu
ziek lopen. Pas als er een foutje
in sluipt, merken mensen dat ze
naar titels zitten te kijken", zegt
één van hen.
In Amsterdam is het kantoor
gevestigd van het bedrijf Subtit
ling International, een dochter
van het Zweedse Subtitling In
ternational. Vanuit dit Amster-
David Cassidy, begin jaren zeven
tig de lieveling van duizenden
bakvissen en voor evenzoveel
moeders de ideale schoonzoon,
heeft zich voorgenomen tijdens
zijn tournee ook liedjes uit de tv-
serié Partridge Family ten gehore
te brengen. Deze serie was begin
jaren zeventig een hit in ons land
en betekende voor David het be
gin van een succesvolle, zij het
kortstondige carrière. Maar David
is weer helemaal terug. Vorig jaar
al maakte hij zijn come back-al
bum.
Het gaat goed met de naïeve
.Cheers-barkeeper Woody. Acteur
Woody Harrelson, zoals hij in het
echt heet, wordt bedolven onder
filmscrips, is genomineerd voor
een Emmy Award en is meer dan
goede maatjes met actrice Glenn
Close. Cheers-col lega George
Wendt heeft voor dat laatste een
eenvoudige verklaring.Woody is
gewoon een lieverd."
The Moody Blues, van wie 24 jaar
geleden het debuut-album van
de persen rolde, hebben onlangs
hun zeventiende langspeler, Keys
of Kingdom, uitgebracht. Begin
deze maand zijn de 'oudjes' be
gon neh aan een Amerikaanse
tour.
Actrice Hedy Lamarr rs onlangs
door de politie gearresteerd we
gens winkeldiefstal. De 76-jarige
filmster propte zonder te betalen
schoonheidsmiddeltjes ter waar
de van 21 dollar in haar tasje. La
marr werd ook in 1965 al eens
gearresteerd wegens proletarisch
winkelen. Toen kwam ze met de
sehrjk vrij.
De chauffeur van Axl Rose, de
blikvanger van de Amerikaanse
formatie Guns 'n' Roses, werd onj-
langs op de bon geslingerd v
een domme verkeersovertreding.
Hij sloeg namelijk ergens linksaf
waar dat met mocht. Axl werd
woest en dreigde een optreden
van zijn groep af te zeggen. De
alerte politieman verscheurde
daarop de bon. ,,We willen met
dat 19.000 mensen een rel trap
pen wegens zo'n akkefietje."
uur televisie en videoprogram
ma's per jaar gecoördineerd.
Het eigenlijke werk vindt echter
meestal plaats bij free-lance
vertalers thuis, die met behulp
van een computer zich door
programmabanden heen wer
ken.
„Ondertiteling mag niet sto
ren, het mag niet te veel aan
dacht opeisen", zegt Peter
Spoor, managing director van
Subtitling International. Zijn
bedrijf verzorgt de vertaling en
ondertiteling van programma's
van RTL 4, Kindernet, een deel
van de videomarkt en sommige
bioscoopfilms. Daarmee is Sub
titling International met het
NOB - dat een belangrijk deel
van de ondertiteling voor de pu
blieke omroep verzorgt - het
grootste vertaal- en ondertitel-
bedrijf in Nederland. Subtitling
International heeft een depen
dance bij de redactie van RTL 4
in Hilversum en vertalers bij de
Luxemburgse redactie van
RTL 4. Mocht daar een nieuws
onderwerp binnenkomen dat
Peter Spoor: „Onder
titeling mag niet sto
ren, het mag niet te
veel aandacht opei-
snel moet worden vertaald, dan
staan zij klaar om razendsnel
voor de teksten te zorgen.
Script
Maar het snelle nieuwswerk
maakt slechts een deel uit van
het werk van Subtitling Interna
tional. Van aangekochte buiten
landse programma's krijgt het
bedrijf al ruimschoots van tevo
ren de banden binnen. Het
liefst met script en al. „Zo'n
script is belangrijk", zegt Spoor.
„Als dat er niet bij zit, is het
meer werk. Als ie een script
hebt kun je aantekeningen ma
ken in de tekst. Je kunt daar
zien waar zinnen ophouden en
waar je een ondertitel wilt heb
ben. Zo'n tekst wordt dus in
mootjes gehakt en vervolgens
tot ondertitels gecomprimeerd.
„We hebben vijftien mensen
vast in dienst", zegt Spoor „en
zo'n honderd vertalers die op
free-lance basis voor ons wer
ken. Daarbij letten wij speciaal
op continuïteit in de vertalin
gen. Want een serie kun je niet
BOLLEBOOM
door één vertaler laten doen,
dat is te veel werk. Daar moet je
dus meerdere vertalers aan zet
ten. Tegelijk moet je zorgen dat
er consequent taalgebruik in
zo'n serie zit. Wij hebben dan
ook mensen die bijhouden wat
voor karakters in zo'n serie spe
len. Dus als een nieuwe vertaler
aan zo'n aflevering begint, krijgt
hij meteen die informatie waar
door taalgebruik consequent
blijft."
De vertalers die vanuit huis
werken, zetten de ondertitels op
een computerschijfje, met daar
op tevens aangegeven wanneer
een tekst in beeld moet komen
en wanneer een tekst weer uit
beeld moet. Het schijfje wordt
tijdens de uitzending tegelijker
tijd met de film afgespeeld. Dat
klinkt nog redelijk makkelijk,
maar behalve vertaal-capacitei-
ten moet een ondertitelaar vol
gens Spoor een taalvirtuoos op
de vierkante centiméter zijn. „Je
-vertaalt spreektaal naar schrijf
taal. Hoe lastig dat is merk je als
je uitschrijft wat iemand zegt...
veel halve zinnen, verkeerde
woorden. Ondertitels moeten
voor iedereen te begrijpen zijn.
Dat benadrukken wij steeds.
Een goede vertaling is vooral
duidelijk. Je hebt maar 35 ka
rakters, komma's en spaties
meegerekend, per regel. Als je
één letter te veel hebt, kun je
niet zomaar dat ene lettertje
weghalen, dan moet je soms die
hele zin herschrijven. Je moet
dus heel erg comprimeren.
Daar moet je handig in wor
den."
Party
Fré Meijster is hoofdredacteur
bij Subtitling International en
velt in die hoedanigheid het
laatste oordeel over de vertalin
gen. Hij vult Peter Spoor aan:
„Een vertaler moet een enorme
parate woordenschat hebben.
Vooral korte woorden. Een
woord als gezelligheidsfeestje
beslaat meteen een hele regel.
Dat doen we dus niet. Dat
wordt een party."
Hoe lang een tekst in beeld
moet blijven, is volgens beiden
essentieel voor de begrijpelijk
heid van een programma. „De
mensen moeten tijdens het le
zen van de ondertitels ook de
film bekijken. Uit onderzoek is
gebleken dat mensen eerst een
stuk titel lezen, dan gaan de
ogen omhoog naar de film, en
dan lezen ze verder. Ook is ge
bleken dat een titel van twee
volle regels vijf tot zes seconden
in beeld moet staan. Aan die re
gel moeten onze vertalers zich
houden. Bovendien moet een
titel op het juiste moment in
beeld komen. Als zoiets te vroeg
of te laat gebeurt, gaan mensen
zich ergeren", zo weet Meijster.
Subtitling International heeft
nog nooit 'nee' moeten verko
pen op een aanvraag voor een
vertaling, zo vertelt Spoor vol
trots. „Ik denk wel dat we er uit
eindelijk uit komen, hoe buiten-
nissig een aanvraag ook is. Als
we bijvoorbeeld een interview
met een Eskimo binnenkrijgen,
is zo'n persoon ook geïnter
viewd door iemand. Via die in
terviewer kun je dan nog wel
eens aan de vertaling komen."
BOES
HEINZ
/r at/w rbt me voor-
steuefj re/fjz.
je bekt tob
rust.
