Economie
'In de kern zijn we gezond'
'Oom Liem' klaar voor Europa
Donderdag 8 augustus 1991 Redactie: 023-150224 JANNINE BOSMA Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
HONDERDEN arbeiders van de Ak-
zo-fabriek La Seda bij Barcelona heb
ben gistermiddag demonstreerd voor
het Nederlandse consulaat-generaal
in de Catalaanse hoofdstad uit woede
over het gedrag van Akzo
HET NEDERLANDSE chemieconcern
probeerde onlangs zijn aandeel van
57,5 procent in het noodlijdende La
Seda te verkopen aan de schuldeisers
(de banken) voor het symbolische be
drag van 1 peseta
Morgenochtend reageert de top van Intematio-Mül-
ler (techniek, handel en transport) op de inhoud van
het rapport van ABN-Amro over de wenselijkheid van
een fusie met Hagemeyer. De bank, die zijn onderzoek
vorige week afrondde, werd in mei ingeschakeld nadat
het Naardense handelshuis Hagemeyer in mei bekend
had gemaakt een fusie te ambiëren met de noodlijden
de Rotterdamse collega Internatio. Dat fusieplan sloeg
bij Internatio in als een bom, zeker omdat tegelijkertijd
duidelijk werd dat Hagemeyers moederconcern, First
Pacific in Hongkong, in het geheim een belang van
ruim 43 procent in het Rotterdamse conglomeraat had
opgebouwd.
De kans dat de Internatio-top na lezing van het rap
port zich positief zal uitlaten over een fusie, is zeer
klein. Tot nu toe hebben bestuursvoorzitter Maarten
Thomassen, zijn mede-bestuursleden en commissaris
sen zich met hand en tand verzet tegen een samen
gaan. Een fusie met Hagemeyer betekent volgens Tho
massen een stap terug en de vorming van een nieuw en
groter conglomeraat met te veel verschillende activitei
ten die weinig of geen onderlinge samenhang vertonen.
Hoe dan ook, de Nederlandse bedrijfsgeschiedenis
krijgt een verrassende wending als het First Pacific lukt
Internatio-Müller in te lijven. Achter First Pacific gaan
de Chinees-Indonesische zakenman Liem Sioe Liong
en pleegbroer Sudwikatmono van de Indonesische pre
sident Suharto schuil. Liem is met zijn miljardenbelan-
gen in talloze handels- en industriemaatschappijen een
van de machtigste zakenlieden van het Verre Oosten.
Op deze pagina een interview met Thomassen en een
portret van de Indonesische zakenman Liem, wellicht
de 'redder' van het Rotterdamse Intematio-concem.
Internatio-topman Thomassen wil nog steeds geen fusie met Hagemeyer
De service aan de top van Internatio-Müller is perfect. Als
het snoer van onze taperecorder te kort blijkt om de af
stand tussen het stopcontact in de sobere directiekamer
en de zetel van bestuursvoorzitter Thomassen te over
bruggen, laat voorlichtingschef Van Brouwershaven
hulpstukken aanrukken. Concern-topman drs. Maarten
Thomassen ('Mas' voor hockeyvrienden) slaat het gedoe
onverstoorbaar gade. „Doet-ie het nou?", vraagt hij na
enige tijd doodkalm. De 52 jaar oude eerste man van In
ternatio-Müller maakt zijn faam waar: geduldig, niet ge
makkelijk van zijn stuk te brengen, introvert en uiterlijk
onbewogen, hoewel de spanning van de laatste tijd hem
toch niet onberoerd moet hebben gelaten.
felijk ingevuld. Toen ik kwam,
heb ik met de andere leden van
de Raad van Bestuur afgespro
ken: we moeten het als team
doen. Maar nu we weer onder
vuur liggen, onderken ik de
noodzaak dat ik wat duidelijker
naar buiten moet komen als het
gezicht, voor mijn part het
boegbeeld, van het bedrijf."
Er is de laatste tijd scherpe
kritiek op uw beleid. Gesproken
wordt van klunzig manage
ment, van een baas die niet
durft te kiezen, die geen daad
kracht heeft, geen doorzetter is
en leiding geeft aan een lamme
duizendpoot.
„Ik ben het met die kritiek niet
eens, maar als je bedrijf wat
minder goed draait, krijg je des
te meer kritiek over je heen. Dat
begrijp ik best. Maar het is vol
strekte onzin dat we met Ogem
en met weet ik wat nog meer
worden vergeleken. We zijn een
in de kern gezond bedrijf. We
hebben zelfs een betere balans
dan Hagemeyer, dus die verha
len slaan nergens op."
EN HANS ROODENBURG
„Als ik het ergens pertinent mee
oneens ben, dan heb ik er geen
moeite mee dat duidelijk te ma
ken, maar ik ga niet schreeu
wen," licht hij zijn ingetogen
optreden toe. „Dat Iger je wel af
in het soort functie dat ik heb.
Bovendien denk ik niet, dat het
effect daarvan zo groot is. En
het heeft natuurlijk ook met je
op de
U zou lang niet zt
voorgrond treden als u
ganger ir. J.A.P. Montijn, nu pre
sident-commissaris van het con-
Montijn aantrad, verkeerde het
concern in grote moeilijkheden.
Er was duidelijk een gezicht no
dig en dat heeft hij ook voortref-
ben afgestoten. Jaren geleden
hadden we 150 dochteronder
nemingen en 250 mensen op
het hoofdkantoor. Nu hebben
we hier nog maar 80 man en
nog 80 werkmaatschappijen.
We hebben onze sterke punten
uitgebouwd. Je kunt misschien
vraagtekens plaatsen bij het
tempo waarin dat is gebeurd,
maar we hebben gekozen voor
een aantal duidelijke kernactivi
teiten: de installatietechniek en
distributieve groothandel."
„Dat betekent wel dat je an
dere activiteiten moet afstoten
om geld vrij te maken. Daarom
willen we ook van de haven- en
Maar op
aandeelhouders en in de pers
beluisteren we dat de verande
ringen die u beoogt te lang op
zich laten wachten.
Thomassen gaat er eens voor
„Dat klopt. Maar toen de heer zitten: „De laatste jaren hebben
de spreiding van ons bedrijf
al een stuk kleiner gemaakt. Als
je kijkt naar de feiten, zie je dat
we een groot aantal zaken heb-
Nu toch echt geraakt: „Nou, dat
zou natuurlijk een heel slechte
zaak zijn, want daar ben ik dus
absoluut niet bang voor."
Wat was uw eerste reactie
toen u er plotseling achter kwam
dat First Pacific ruim 43 procent
van de aandelen Internatio had
verworven?
transportsector af, omdat we
daarin een te kleine uitgangspo
sitie hebben om in Europa een
behoorlijk rol te kunnen spe
len."
Bij fusies spelen eigen belan
gen van bestuurders niet zelden
een rol. In de samenvoeging met
11 u dwars liggen,
„Dan schrik je. In Engeland
kom je in de bak als je in het ge
heim zo'n groot belang ver
werft. Daar moet je bij 5 pro
cent al melden wat je van plan
bent. Maar in Nederland mag
het (nu nog) wel. Daar staat te-
geilover dat je in ons land diver
se beschermingsconstructies
(tegen overname, red.) mag
hebben."
Is First Pacific nog bezig dat
belang uit te bouwen? Of is er
tijdens het onderzoek van ABN-
Amro een wapenstilstand afge
sproken?
„Ik ga er van uit dat het nog
steeds 43 procent is, maar ik
heb er geen zicht op. De meeste
aandelen zijn aan toonder. Er is
geen wapenstilstand afgespro
ken. Er is ook eigenlijk geen
oorlog. First Pacific heeft ge
zegd: Wij hebben geen onvrien
delijke bedoelingen: wat wij
graag willen is dat Internatio-
Müller en Hagemeyer samen
gaan, maar wij zullen dat niet
tegen de wens van Internatio
doordrukken."
Wie heeft naar uw mening
het initiatief genomen voor de
eventuele overname van Inter
natio? Hagemeyer of moeder
maatschappij First Pacific?
„First Pacific heeft ons gezegd
dat Hagemeyer ook pas in een
zeer laat stadium op de hoogte
is gesteld. Het is duidelijk een
initiatief vanuit First Pacific om
in Nederland en het verenigde
Europa van 1992 grotere belan
gen te krijgen."
U hebt de aandeelhouders
voorgehouden dat Hagemeyer
en Internatio qua activiteiten
niet goed bij elkaar passen. Zijn
er nog andere bezwaren of cul
tuurverschillen?
„Ja, wij zijn primair een Neder
lands bedrijf. We hebben 12.000
medewerkers, van wie 10.000 in
Nederland. Hagemeyer is een
internationaal gespreid bedrijf,
dat voor de meerderheid in
handen is van First Pacific en
van degenen die achter deze
maatschappij zitten. Van die
mensen is niet helemaal duide
lijk wat hun strategie en doel
stellingen zijn. Dat brengt ook
onzekerheid bij de medewer
kers van Internatio-Müller. Óns
belangrijkste argument om te
gen een fusie te zijn is: we heb
ben een beleid uitgezet dat de
mogelijkheid biedt weer naar
'goede resultaten te gaan. Vol
gend jaar moet die opgaande
fijn er weer zijn."
U stelt het nu wel positief,
maar binnen de groep hebben
zich nog onlangs pijnlijke inci
denten voorgedaan. Wegens ver
schil van inzicht over het beleid
bij uw automatiseringsbedrijven
ICH-Electronics heeft u directeur
Vlekt
„Dat is een bijzonder onaange
name zaak geweest. Wij hebben
met de heer Vlek afgesproken
dat we hierover niet in het
openbaar discussiëren, want
dat is slecht voor hem en voor
ons. Het heeft heel duidelijk
met menselijke dingen te ma
ken. Op het menselijke vlak is
mijn klomp gewoon gebroken,
en dat geldt ook voor al mijn
collega's. Maar ik wil daar liever
geen verhalen meer over heb
ben. Dat verhaal is over."
Maarten 'Mas' Thomassen: „Op het menselijke vlak is mijn klomp gewoon gebroken." foto'SDEJONG v
Van ondergoed- en fietsbandenverkoper tot multi-miljardair
residentie wordt genoemd, heeft i
250 ondernemingen aandelen.
i bijna al zijn
CORRESPONDENT
'Oom Liem'. Zo staat de Indonesische miljardair In 1982 nam Liem samen met compaan Sudwi-
Liem Sioe Liong bekend onder de Indonesiërs, katmono Hongkongs First Pacific over, dat belan-
Hij is na de sultan van Brunei de rijkste man in gen heeft in banken, marketingbedrijven en tele-
Zuidoost-Azië. Zijn vermogen wordt geschat op communicatie. Liem verhoogde het aandeel van
zeven miljard dollar. Liem bezit banken, meelfa- zijn familie tot 43 procent, door honderd miljoen
brieken, grond, plantages, huizen, hotels, sche- Amerikaanse dollar in First Pacific te pompen,
■in de Verenigde Staten heeft Liem drie banken,
waarvan de Hibernia Banchares in San Francisco
de grootste is. Hij nam in 1982 80 procent van de
aandelen van deze bank over. Via de overname
Als het rapport van ABN-Amro over de voor- en van Berli Jucker heeft de Liem Groep in Thailand
nadelen van een samenwerking tussen Interna- de distributie in handen van onder meer cosmeti-
tio-Müller met Hagemeijer positief uitpakt, krijgt ca, confectiekleding en blikvoedsel. Verder heeft
Liem via het Rotterdamse concern ook vaste voet zij met de overname van UIC ook belangen in ho
op het Europese continent. Zijn First Pacific tels op het Thaise vakantie-eiland Phuket,
bank, een van de
In Singapore tenslotte
heeft de groep onlangs
de United Industrial
Corporation overgeno
men (hotels, huizen,
grond, drukwerkfabrie-
ken en verpakkingsin
dustrie). Liem verkreeg
voorts een internatio
nale vergunning voor
fastfood-restaurants als
Shakey's Pizza en Ken
tucky Fried Chicken.
De laatste jaren is Liem
vooral actief in China.
Hij heeft 800 miljoen
Amerikaanse dollars
geïnvesteerd in projec
ten in zijn geboorte
provincie Fujian. Zijn
conglomeraat heeft be
langen in de Fujian Pe
troleum Company,
China Petrochemical
International Corpora-
i-1— - t'on- PuJian Invest-
Tijdens de Indonesi- j/'/WÈ< ment' China Pacific
sche onafhankelijk- i'; Petroleum en in Sjang-
heidsoorlog voorzag hij hai Land investment.
de republikeinse vrij- ««■p-
heidsstrijders van le- Uem woont meer
vensmiddelen. Zo was .9^^ TTm veertig jaar in Ja-
hij in 1950 de belang- Anthony Salim, zoon en rechterhand van de Aziatische karta. Zijn huis ligt in
rijkste leverancier voor magnaat Liem. far eastern economic review een zijstraat van de
de garnizoenstroepen stoffige Gunung Saha-
in Semarang, die onder bevel stonden van kolo- ri, waar vele Chinezen hun bedrijfjes hebben. Hij
nel Suharto: de man die later president van indo- heeft inmiddels alle huizen in dit steegje
pen, motorfietsenfabrieken en s
fabrieken in Indonesië, Singapore, Thailand,
Hongkong, China en de Verenigde Staten.
banken in
Hongkong, is de moe
dermaatschappij van
het handelsconcern
Hagemeijer.
Wie is Liem? Op zijn
paspoort staat dat hij
op 7 september 1917 in
Xiamen, in de Chinese
provincie Fujian, is ge
boren. Zijn Indonesi
sche naam is Sudono
Salim. In 1938 besloot
hij zijn broer Liem Sioe
Hie te volgen, die ne
gen jaar eerder naar
het toenmalige Neder-
landsch-Indië was geë
migreerd. Hij vestigde
zich in Kudus, op Mid-
den-Java. Daar begon
hij met een winkeltje
met onder meer on-
braadolie.
tfcW
nesië zou worden. In 1951 verhuisde Liem i
Jakarta, waar hij een fabriekje voor spijkers en
fietsbanden opzette.
Zijn doorbraak kwam in 1965. Suharto werd
toen president van de republiek. Liem kreeg zijn
diensten ruimschoots terugbetaald in de vorm
van vergunningen voor het openen van banken,
het kappen van hout, de import van kruidnagel
en de distributie van meel en cement
In tien jaar tijd wist Liem een imperium op te
bouwen, met daarin onder meer de meelfabriek
Bogasari. Deze fabriek kreeg het monopolie voor
de distributie van meel in heel West-Java. In de
directie van Bogasari zit een pleegbroer van
Suharto, Sudwikatmono. Liem is tevens eigenaar
van de grootste particuliere bank in Indonesië,
Bank Centraal Azië (BCA). Bogasari en BCA vor
men het hart van het Liem-conglomeraat, dat to
taal 135.000 mensen in dienst heeft.
Volgens Indonesische zakenlieden zou Liem
het nooit zover hebben geschopt zonder deze
presidentiële kruiwagen. Hij wordt algemeen ge
zien als de 'boekhouder en geldschieter' van de
familie Suharto. 'Cendana', zoals de presidentiële
kocht, doorgebroken en tot een groot panj
mengetrokken. Het huis wordt streng bewaakt.
De magnaat leidt een sober leven. Hij rookt niet,
drinkt niet en jogt elke ochtend. Hij is stipt tien
uur op kantoor en werkt precies twaalf uur per
Zijn zoon Anthony Salim, de 'kroonprins' van
het Liem-imperium, neemt overigens een steeds
groter deel van het werk over. 'Tonie' concen
treert zijn activiteiten op het Indonesische eiland
Batam, voor de kust van Singapore. De Liem-
groep heeft hier miljoenen dollars gestoken in de
bouw van verschillende industrieparken.
Liem heeft de laatste tijd zijn zakelijke activitei
ten verlegd naar het buitenland. Insiders menen
dat hij dit doet om minder afhankelijk te worden
van de familie Suharto. Met de presidentiële ver
kiezingen van 1993 in het vooruitzicht en de grote
onzekerheid over wie Suharto zal opvolgen, is het
voor Liem zaak om in het buitenland een basis te
krijgen. 'Oom Liem' is klaar voor Europa. Intema-
tio-Muller is waarschijnlijk het eerste bedrijf dat
met deze expansiedrift te maken krijgt.
Het Rotterdamse Internatio-Müller dankt zijn bestaan voornamelijk aan de handel met en in het voormalig Nederlands-lndië. foto t/eleman v
