Extra
'Notre Dame des Sponsors' in Evry
Nog 500 kilometer en
de vakantie zit er op
Donderdag 8 augustus 1991 Redactie: 023-150239 «PIET BERGHUIS» Vormgeving JANK
18
TERUGTOCHT Massaal stappen duizenden Nederlanders in hun auto's om vanuit
Frankrijk en Spanje huiswaarts te keren. Uren sturen over de Spaanse, Franse en Belgi
sche autowegen. Van parkeerplaats tot parkeerplaats. Op Aire de Toul-Chaudeney aan
de autoroute A 31 vlakbij Nancy komen ze met tientallen tegelijk binnen voor een rust
pauze. Even de benen strekken, een kopje koffie drinken aan een plakkerig tafeltje, of
een lauwe, vette en smakeloze maaltijd nuttigen in restaurant Le Mirabellier. En dan op
huis aan.
Bouw van hypermoderne kathedraal in Franse satellietstad kost 20 miljoen gulden
De eerste steen is al gelegd, het echte werk
begint dit najaar en rond Pasen 1995 moet
het karwei zijn geklaard. Een heel bijzonder
karwei. Voor het eerst sinds ruim honderd
jaar wordt er weer een kathedraal gebouwd
in Frankrijk. In Evry om precies te zijn, een
totaal nieuwe stad van 100.000 inwoners
onder de rook van Parijs.
Wie aan Franse kathedralen denkt, denkt
waarschijnlijk aan die van Chartres, Reims
of aan de Parijse Notre Dame. Wereldbe
roemde monumenten die de macht, de rijk
dom en de grootsheid van de kerk in de
Middeleeuwen weerspiegelen. Bouwsels
waaraan vaak-meerdere generaties kunste
naars hun beste krachten gaven. Groten
deels gefinancierd met 'aflaten'; geld dat
gelovigen betaalden in ruil voor vergeving
van zonden of de belofte dat ze een plaatsje
in de hemel zouden krijgen.
De nieuwe kanthedraal van Evry zal hoog
uit in naam enige gelijkenis vertonen met
haar beroemde gotische of neo-gotische
zusters. Evry krijgt een eind-twintigste
eeuwse kathedraal, een 36 meter hoge,
schuin aflopende cylinder van baksteen die
bekroond wordt met een cirkel van bomen
op het dak. Een gedurfd ontwerp van de
Zwitserse architect Mario Botta, een leer
ling van de wereldberoemde Le Courbusier.
Evry is een soort Lelystad, maar dan nog
net een maatje groter, in amper 25 jaar is
Evry geëxplodeerd van een dorp van enkele
duizenden inwoners tot een stad die bin
nenkort 100.000 zielen telt, het nieuwe cen
trum van het departement l'Essonne. In het
nog akelig nieuwe hart van Evry rond het
station getuigen tientallen bouwkranen van
een koortsachtige activiteit. Flats en kanto
ren worden in hoog tempo opgetrokken.
Tussen het gemeentehuis, de kamer van
koophandel, het station en de in aanbouw
zijnde universiteit ligt nog maar één groot
stuk grond braak. Hier, in het hart van de
nieuwe stad, verrijst binnenkort Botta's op
merkelijke kathedraal.
„Mensen hebben behofte aan eenn kerk,
een gebedsoord, een plek waar ze kunnm
mediteren in het midden van de stad. Een
stad die alleen maar uit woningen, winkel
centra en kantoren bestaat, is niet 'af. Ook
in compleet nieuwe steden hoort de kerk
duidelijk zichtbaar in het centrum aanwe
zig te zijn", legt vicaris-generaal Alain Bo-
bière uit. Bobière is door zijn bisschop aan
gesteld als "bouwpastoor"; hij is verant
woordelijk voor#de bouw van de kathedraal
en de financiering.
De kathedraal gaat zo n zestig miljoen frank
(twintig miljoen gulden) kosten. Een flink
bedrag voor een kerk die ook in Frankrijk
heel erg op de kleintjes moet letten. Maar
niet alleen de architectuur van de nieuwe
kathedraal is uiterst modern, ook de fond
senwerving is op hedendaagse leest ge
schoeid. Bobière heeft bijvoorbeeld een ge
renommeerd Parijs reclamebureau inge
schakeld voor het ontwikkelen van diverse
campagnes. Zoals de opvallende publieks
campagne die vorig jaar startte. Op tal van
plaatsen in Frankrijk verschenen metersho
ge affiches met de tekst: „Wie kan er nog
kathedralen bouwen? ...U!" Een campagne
die vele miljoenen franken heeft opgele
verd.
Nog eigentijdser is het aantrekken van
sponsors. Bobière en zijn staf hopen dat het
Franse bedrijfleven een derde van de totale
kosten op zich zal nemen door delen van
het gebouw te adopteren'. Het lijkt erop dat
die aanpak werkt; verschillende bedrijven
hebben al ruimhartige toezeggingen ge
daan. Dat bracht een Frans weekblad er toe
de nieuwe kanthedraal van Evry alvast
"Notre Dame des Sponsors" te dopen. Al
met al is er medio 1991twee jaar na de
start van de fondsenwerving, al ruim 30
miljoen frank binnen. De rest volgt, daar is
Bobière heilig van overtuigd.
Religieuze kunst
voor hedendaagse religieuze kunst worden.
Zo krijgt een deel van de ruimte in de cylin
der van Botta een museum functie, maar
daar moet het niet bij blijven. Het is de be
doeling dat de kanthedraal een brandpunt
wordt voor allerlei kunstenaars die zich la
ten inspireren door het spirituele.
In dat opzicht wil de kathedraal duidelijk
aanknopen bij een eeuwenoude traditie.
Tot diep in de vorige eeuw waren kerk en
kunst nauw met elkaar verbonden. De ka
thedraal zou de twee, die steeds verder uit
een zijn gedreven, weer met elkaar moeten
verbinden. Dat idee wordt met name van
harte toegejuichd door Jack Lang, de Franse
minister van cultuur. 'Monsieur Culture'
heeft daarom een staatsbijdrage van 5 mil
joen frank toegezegd. Hetgeen voor nogal
wat opschudding zorgde in Frankrijk, waar
de verhoudingen tussen kerk en staat vanaf
het begin van deze eeuw uiterst koel zijn
geweest.
De nieuwe kathedraal gaat „Kathedraal van
de Wederopstanding" heten. Een naam die
misschien ook enigszins symbolisch is voor
de katholieke kerk in Frankrijk. „De kerk is
in Frankrijk jarenlang getraumatiseerd ge
weest door de revolte van '68. Die stelde al
lerlei instituties en mach tsbol werken aan
de kaak, waaronder de kerk. De kerk moest
'plat' zijn, democratisch en vooral niet te
nadrukkelijk aanwezig. Maar als de kerk Iet-
Een maquette van de kathedraal van Evry, een ontwerp v
terlijk plat is, kijken de r
heen. We willen nu in Evry e
bouwen, een kerk die nadrukkelijk aanwe
zig is en die gezien kan worden", zo legt
bouwpastoor Alain Bobière uit.
Dat laatste zal wel lukken, want zelfs tussen
de andere hoogbouw in het hart van Evry
moet een 36 meter hoge cylinder wel danig
opvallen.
Even de de benen strekken en een hapje eten op parkeerplaats Aire de Toul-Chaudeney
foto anette vlug
den blijft het stil bij de werkplaats.
Als je de druk maar op vier atmosfeer
houdt, dan is er niets aan de hand", verze
kert P. Verhappen uit Veldhoven terwijl hij
de bandjes van zijn aanhanger streelt. „Die
tip kreeg ik bij de garage en het blijkt te hel
pen. Vorig jaar had ik ook een klapband,
maar nu gaat het voortreffelijk".
In de berm krijgt Verhappens hond Paco
een beker yoghurt en een bak met water.
Het dier komt uit Spanje, was er twee jaar
geleden broodmager achtergelaten door
andere vakantiegangers. „Dus hebben wij
hem meegenomen, een schat van een
dier".
De familie Verhappen heeft gezelschap van
de families Van Huijkelom uit het Limburg
se Milsbeek en Kersten uit Groesbeek bij
Eindhoven. Al jaren ontmoeten ze elkaar op
dezelfde camping in Spanje. In twee auto's
hebben ze gezamenlijk de terugreis aan
vaard. Communicatie is er onderweg volop
via de bakkies aan boord van de voertuigen.
„Een uitkomst, want we zijn elkaar al eens
kwijtgeraakt. Dan spreek je gewoon af dat je
elkaar op een bepaald punt weer ontmoet".
Na een korte pauze vervolgen ze hun weg.-—
Pa Verhappen stapt weer achter het stuur.
Ma kan wel rijden, maar hij doet het liever
zelf.
Vrouw vaak bijrijder
Zo denken de meeste Nederlandse mannen
die een caravan of kar met zich meeslepen
er over. „Mijn vrouw rijdt wel, maar alleen
boven Zwolle", verklaart Gerard Hof uit Ru
inen (Drenthe) het feit dat hij niet is weg te
slaan achter het stuur. En zo zijn er meer
smoezen te horen voor het feit dat vrouwen
dikwijls genoegen nemen met de rol van
bijrijder om ruzie te voorkomen. Mevrouw
J.S. Hoekstra uit Almere geeft het woens
dagmorgen eerlijk toe. „Mijn man is een er
varen chauffeur. Ik heb er een hekel aan om
met hem naast me achter het stuur te zit
ten. Of hij maakt volop opmerkingen, of hij
zwijgt veel te nadrukkelijk. Dat betekent al
tijd ruzie".
Met slaperige ogen nuttigt zij samen met
haar man en twee kinderen een taai crois-
santje. Uit de automaat hebben ze een bak
sterke koffie gehaald. Het is er woensdag
vroeg in de ochtend dringen geblazen. Bij
na alle overnachters zijn wakker geworden
en spoeden zich naar de wasgelegenheid,
die vlakbij de koffieruimte is gelegen. Velen
zien eruit alsof ze een kater hebben, alsof
ineens is doorgedrongen dat over vier-, vijf
honderd kilometer de vakantie er op zit.
Met het verstand op nul en de blik op on
eindig stappen ze nog een keer in de auto.
Op naar huis en snel.
Donkerbruin, soms roodverbrand 'rollen' ze uit hun auto's. De Nederlanders
op weg naar huis. Zichtbaar vermoeid van het uren lang sturen en turen op
de Franse autoroute. Blij dat eindelijk weer eens de benen kunnen worden
gestrekt op Aire de Toul-Chaudeney, een grote parkeerplaats langs de auto
route A 31 van Dijon naar Luxemburg. Dikwijls ook gehaast en na een kwar
tiertje al weer vertrokken.
Temmink uit Hengelo van een middag
maaltijd. Ze kennen elkaar van de camping
in de Alpen en hebben besloten samen te
rug te reizen. Langzaam aan, want het is
nog steeds vakantie. De sfeer van de cam
ping willen ze koesteren tot ze thuis zijn.
Drukkend warm is het dinsdagmiddag op
de parkeerplaats. De meeste reizigers zitten
aan hun stoelen. Toch is de familie Bosveld
blij met de hitte. De verwarming van hun
auto kan niet uit. Met behulp van de knop-
Het gedrag is voorspelbaar. Even uitrekken
en vervolgens eerst de gang naar de toilet
ten. Dan duiken de meeste vrouwen in de
koelboxen en voorraadbakken om iets te
eten en te drinken te voorschijn te halen.
De mannen maken een rondje om de auto.
Het oliepeil wordt kritisch bekeken, banden
bevoeld, koppelingen van aanhangwagens
en caravans voor de dertiende keer gecon
troleerd. En dan is er koffie of een andere
versnapering voor de vermoeide bestuur
der.
Grote terugtocht
Hoewel nog lang niet iedereen met vakantie
is geweest, is de grote terugtocht van Ne
derlanders uit Frankrijk en Spanje begon
nen. Met tientallen tegelijk strijken ze dins
dag en woensdag neer op de bij Toul (20 ki
lometer ten zuidwesten van Nancy) gelegen
parkeerplaats. Ze gaan lekker doordeweeks
naar huis om nog wat aan het weekeinde te
hebben en om niet direct weer aan de slag
te hoeven.
Bovendien zijn ze de grote drukte voor.
Want voor het weekeinde zijn grote proble
men voorspeld op de Franse autoroutes. Elf
miljoen vertrekkende en terugkerende va
kantiegangers begeven zich op de weg. Op
alle knelpunten en dus zeker op de routes
'van en naar het zuiden komt het verkeer
muurvast te staan.
Wat topdrukte op de autoroute betekent
heeft Raymond Rademaker uit Sittard on
dervonden toen hij ruim twee weken gele
den met vrienden en neven op weg ging
naar Tossa de Mar in Spanie. „Van Nancy
fot de Spaanse grens stond één lange file.
Vreselijk. Afzien was het. Tot overmaat van
ramp brak ook nog eens de v-snaar van een
van de auto's. Ik ben al vaak naar Spanje
geweest, maar dit heb ik nog nooit meege
maakt".
Raymond kijkt woensdag vroeg in de och
tend glazig uit zijn ogen. Aire de Toul-
"Chaudeney is zijn derde tussenstop sinds
Spanje. Vermoeid is hij van de'duizend kilo
meter lange rit door de avond en nacht. De
laatste vierhonderd kilometer begint hij
daarom maar niet achter het stuur. „Ik kan
niet meer", zegt hij terwijl hij de sleutels
doorgeeft aan een reisgenoot. „Doorrijden
zou echt onverantwoordelijk zijn".
Behalve de reizigers hebben ook de drie au
to's het zwaar te verduren gehad. De kap
pen staan open om de loeihete motoren te
laten afkoelen. In de ochtendkilte vormen
ze een aangename warmtebron. Maar lang
kunnen we er niet van profiteren, want al
snel hervat het gezelschap de reis naar Lim
burg.
Caravankampeerders
Heel wat minder gehaast komen de typi
sche caravankampeerders over tijdens hun
tussenstops. Ze nemen het er dinsdagmid
dag van. In korte tijd slagen ze er in van de
Franse parkeerplaats een soort Nederlandse
camping te maken. Auto's met caravans
worden het verdorde gras opgereden. Tafel
tjes en stoeltjes zijn in enkele minuten uit
gestald.
Zo genieten de families Lutz uit Zwolle en
pas echt slecht af. Dan kunnen we de ra
men niet meer open zetten", zegt pa Bos
veld. Hij heeft geluk dat hij de buien vooruit
is. Want wat later in de middag koelt het
snel af en pakken zich donkere wolken sa
men. Het slechte weer komt uit het zuiden,
melden de terugtrekkende reizigers. Som
migen rijden al vanaf de Franse zuidkust in
druilerig weer.
Motorrijder
Die omstandigheden bezorgen motorrijder
Bert Menkhorst uit Weert gemengde gevoe
lens. Zoals altijd heeft hij de integraalhelm
thuisgelaten. Motorrijden is pas echt genie
ten met een ouderwets potje op het hoofd.
Geen kap voor de ogen, maar gewoon de
elementen in het gezicht voelen. „Het kan
Aire de Toul-Chaudeney langs de autoroute A 31 tussen Dijon en Luxemburg.
De families Lutz en Temmink kosteren de sfeer van de camping tot zij thuis zijn.
■chocolade. Maar al snel is hun
aandacht meer gericht op de lucht,
die nu wel erg donker is geworden.
Het loopt tegen zessen en de eer
ste spatjes vallen uit de hemel. Bert
en Anita besluiten snel verder te
gaan. Ze willen de buien voorblij
ven. Ze hebben er al te veel last
van gehad deze vakantie.
De regen zet door tot diep in de
nacht. Veel minder auto's komen
aanrijden voor een tussenstop. De
reizigers die wel pauzeren blijven
of in hun voertuigen of spoeden
zich naar de ruimte met koffie-au-
tomaten. Leunend op plakkerige
tafeltjes genieten ze van het zwarte
vocht. Uit telefooncellen klinken
de harde stemmen van Franse
mannen die melden dat ze inmid
dels bij Toul zijn, maar niet zeker
weten of ze op tijd op hun plaats
van bestemming zullen zijn.
Aire de Toul-Chaudeney is voor
zien van alle mogelijke faciliteiten
die de reiziger zich wensen kan.
Benzinestation, winkel, toiletten,
wasruimten, speelgelegenheden
E vlugsn een restaurant. Alleen een mo
tel ontbreekt, maar is in aanbouw
op een parkeerterrein aan de over
kant van de snelweg.
Maaltijden
Via een loopbrug is daar ook res
taurant Le Mirabellier te bereiken.
Op kleurige borden staan er de
maaltijden aangeprezen. De keuze
is uit Androuillette de Troyes (38
FF), Hamburger Gami Frites (32
FF), Saucisses Grillees (32 FF) en
Entrecote Griller (49 FF). Patat zit
erbij, maar de salade moet apart
worden besteld. Aan de tafeltjes
doen de gasten hun best de etens
waar zo snel mogelijk naar binnen
te werken. Een enkeling kijkt naar
de televisie waarop de Franse
weervrouw nog veel meer buien
aankondigt.
Hoewel het eten er niet echt sma
kelijk uitziet genieten Rob Free
man uit Valkenswaard en jetty van
Banning uit Maastricht er van. Te
vreden happen de reisgenoten op
leeftijd in hun worstjes. Ze zijn op
retraite geweest in Paray le Monial,
Motorrijder Bert Merkhorst en zijn vriendin Anita Caes vullen de magen met chocolade. fotoanette VLL/cniet ver van Macon. Terwijl ze ver
tellen over kloosters en de Charis
matische Beweging waarvan ze deel uitma
ken, besluiten wij ook de keuken van Le Mi
rabellier te testen. Onze keuze valt op de
Androuillette, stukken worst gerold in een
pen kan de luchttoevoer naar de bodem
van de auto worden gericht. Loeihete voe
ten zijn het gevolg. Door de ramen geheel
open te draaien houden ze onderweg het
hoofd koel. „Als het gaat regenen zijn we
ook vreselijk pijn doen als het gaat rege
nen", zegt hij.
Op een stoeprand bij de kassa annex super
markt van het benzinestation genieten Bert
en zijn vriendin Anita Vaes van een stuk
vel.
Dat hadden we niet moeten doen. De and
rouillette is vet, rampzalig gekruid en vooral
een vreselijk zoute hap. Om de klanten nog
sneller de deur uit te jagen wordt het eten
lauw opgediend. Maar er is niemand die
klaagt. De vakantiegangers eten rustig op
wat ze krijgen voorgeschoteld.
Veiligheidsmaatregel
Na de maaltijd blijkt Aire de Toul-Chaude
ney door Nederlanders en Belgen opnieuw
te zijn omgetoverd in een soort camping.
Caravans en campers zijn dicht bij elkaar in
het natte gras geparkeerd. Ze zijn van plan
de nacht door te brengen op de parkeer
plaats om de volgende ochtend uitgerust
verder te reizen.
„Dat we zo dicht bij elkaar gaan staan moet
je zien als een veiligheidsmaatregel. Er kan
natuurlijk van alles gebeuren. Zo is er wat
meer controle", vertellen Theo en Gré
Kraak uit Otterlo. Ondér het knipperende
licht van hun camper genieten ze van een
smakelijke biefstuk en een goed glas wijn.
Ze duiken er vroeg in en zien wel wanneer
ze wakker worden en verder reizen.
Terwijl de drijfnatte 'camping' voller en vol
ler wordt, zitten Henk Smetsers en Toon
van der Schoot in het niet ver van de par
keerplaats gelegen stadje Toul wat bedrem
meld achter een biertje. Op de autoroute A
31 even voor Aire de Toul-Chaudeney heb
ben ze eerder op de dag pech gekregen. Ka
potte kleppen noodzaakten hen de auto
aan de kant te zetten. Een snelle reparatie
bleek niet mogelijk en nu is het wachten op
een vervangend voertuig dat via de verzeke
ringsmaatschappij moet worden geregeld.
De vakantie was nog wel zo goed voorbe
reid. Twee boodschappenkarretjes vol
etenswaren hadden ze in Nederland inge
slagen alvorens ze samen met vier vrienden
in drie auto's richting Alpen koersten. Der
tig hamburgers, een mud aardappelen, rijst,
spaghetti, macaroni en vooral ook veel ap
pelmoes. „We vertrouwen het voedsel hier
in Frankrijk niet. Vandaar die inkopen. Ik
ben al eens ziek geworden", verklaart Henk
Smetsers.
Klapband
Veel pechgevallen dienen zich deze dag
overigens niet aan. De meeste vakantiegan
gers rijden in deugdelijke auto's en weten
dat ze de bandjes van hun aanhangers of
caravans moeten ontzien. Te hard rijden
heeft vaak tot gevolg dat de banden klap
pen, met alle risico's vandien. De garage op
Aire de Toul-Chaudeney zit met smart te
wachten op dit soort gevallen, want de
voorraad nieuwe banden is oneindig. Maar
afgezien van een Belg die zijn boottrailer
moet voorzien van nieuwe wielen en ban-.
