Kunst
Charles et Les Lulus
een 'gretig monstertje'
Theodorakis: componist in ongenade
Bloem en Slauerhoff
achterna tijdens
literaire vakanties
Vrijdag 2 augustus 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: CONNY SMITS Vormgeving: HENK BUIS
5
THEODORAKIS WORDT steeds meereen wereld
burger. Hij gaat de Olympische hymne voor Barcelo
na schrijven, hij heeft een eigen koor in Zweden, hij
wordt in Turkije populair in sneller tempo dan hij het
indertijd in Griekenland werd.
NIEUWSLIJN
ROTTERDAM - Het openluchtconcert in het Londense Hyde-
park heeft de belangstelling voor het liefdadigheidsconcert dat
Luciano Pavarotti op 1 september in Ahoy' Rotterdam hoopt te
geven extra gestimuleerd. De laatste dagen loopt du kaartver
koop 'als een trein', heeft de organisator van de 'Gala-avond van
de Eeuw', Harry Mens, makelaar te Lisse, gisteren via de radio
laten weten. Van de 9000 beschikbare plaatsen zijn er nu nog
400 in de voornamelijk peperdure prijsklasse over. Voor zo'n
toegangsbiljet, waaraan een uitgebreide vip-behandeling vastzit,
moet een bedrag van 2.000 gulden, exclusief btw, worden neer
geteld. Mens is er zeker van dat hij deze laatste plaatsen ook ver
koopt. De opbrengst van het concert komt ten goede aan de
Stichting Zwerfjongeren.
Harry van Kruiningen in Pulchri
DEN HAAG - De Pulchri Studio in Den Haag heeft in de grote
zaal een tentoonstelling ingericht van het werk van de kunste
naar Harry van Kruiningen. Harry van Kruiningen die onlangs 85
jaar is geworden, wijdt zijn dagen nog steeds aan de schilder
kunst. Naast het schilderen, etsen, het maken van litho's en het
educatieve werk, schreef hij ook kinderboeken en werkte hij mee
aan een aantal bibliofiele uitgaven. Van Kruinigen heeft als do
cent ook veel mensen ingewijd in de grafische technieken. Hij
exposeerde vele malen in het binnen- en buitenland en ontving
prijzen en onderscheidingen. De tentoonstelling gaat open op
10 augustus en duurt tot 2 september.
Nieuwe groep rond Arno Hintjes
BEERSE LOUIS DU MOULIN
Arno Hintjens noemt zijn nieu
we groep Charles et Les Lulus
bij voorkeur 'een gretig mon
stertje'. Met die vertederende
koosnaam wil de Vlaamse rock
zanger maar aangeven dat het
bonte gelegenheidskwartet al
meteen heeft gekozen voor een
eigen (wijs) leventje, waarvan
zelfs een doorgewinterde rot als
hij versteld staat. „Ik weet echt
niet wat ik er allemaal van moet
zeggen, we zijn nog maar zo
kort bijeen en er gebeurt plotse
ling zoveel. Het enige dat we
kunnen doen is het wezentje
eten geven," meldt de vanuit
Parijs opererende veteraan
breed grijnzend.
De inmiddels 43-jarige
Hintjens, voormalig voorman
van T.C.Matic, dacht dat het wel
eens plezant zou kunnen zijn
om zich te kunnen storten in
een pittig bluesavontuur. Het
liefst wilde hij samenwerken
met gitarist Roland van Cam-
penhout, maar deze land- en
generatiegenoot was voor onbe
paalde tijd uitgeweken naar
Singapore.
„Zoals het een klein wonder
is geweest dat we elkaar twintig
jaar lang zijn misgelopen, zo
was het stom toeval dat we el
kaar toch hebben getroffen. Ik
kwam vanuit Parijs de eerste
kroeg in Brussel binnenwande
len en daar zat Roland. Hij was
even overgevlogen, omdat hij
zijn dochter weer eens wilde
zien. Ik vroeg hem wat hij van
mijn plannen vond, voordat we
het wisten waren we aan het re
peteren. Na een week zijn we
gaan opnemen in de allerklein
ste studio en tien dagen later
hadden we meer dan een al
bum vol", recapituleert Arno,
die eerder al zijn vaste accor
deonist en toetsenist Adriano
Cominotto en Piet Jorens had
overgehaald. „We hebben puur
gespeeld om het spelen, elkaar
nauwelijks iets hoeven uit te
leggen. Zat er ergens eens een
cymbaal fout, 'so what'. Vooral
voor mij was het een reis terug
naar het gevoel, weg van de ra
tionaliteit en die is zeer goed
bevallen."
Melting pot
Voor de zo spontaan ontstane
'melting pot' van blues, jazz,
rhythm blues, rock 'n roll,
punk, funk, cajun, nog wat an
dere 'exotica' èn humor heeft
Arno het intrigerende etiket 'fin
de siècle-muziek' bedacht. „De
twintigste eeuw zal de geschie
denis ingaan als de eeuw van de
rock. Wij nemen daarop alvast
een voorschotje door terug te
grijpen naar het beste uit de ja
ren vijftig, zestig, zeventig en
tachtig voor een soort eigentijd
se samenvatting."
Dit 'recept' van Charles et Les
Lulus verschilt in feite niet zo
erg veel van de aanpak van veel
jeugdiger collega's als Lenny
Kravitz of de Happy Mondays,
erkent Hintjens. „Maar, bij die
jonge gasten worden de jaren
zestig toch nog veel meer geïde
aliseerd, denk ik. Voorlaatst
kwam ik op een feestje en daar
lagen al die 'kids' op een matras
een joint te roken en naar groe
pen als The Doors en The Gra
teful Dead te luisteren. Het was
allemaal zo psychedelic, zo'n
fantastische 'flashback' dat ik
even vreesde dat iemand iets in
mijn Coca Cola had g
Keurslijf
De 'business' maakt tegenwoor
dig naar zijn mening maar al te
vaak kapot wat ze zou moeten
koesteren. Gecontracteerd ta
lent wordt doorgaans meteen in
een strak keurslijf gehesen en
tot een maximale produktie
aangezet, constateert Arno.
Voor hem is het grote succes
dan ook een verraderlijke val.
„Heb je een hit, waarvan er een
miljoen stuks zijn verkocht, dan
verlangt men de volgende keer
twee miljoen. Het lijkt me ver
schrikkelijk om zo te moeten le
FOTO CPD
Charles et Les Lulus is tot na
der order ('Ik ben nu ook plots
gevraagd als acteur in een film
van Jacques Doillon') alles voor
hem, siult Amo. „We zien wel
hoe lang het duurt. In principe
zolang we er zelf van kunnen
blijven genieten. We staan alle
maal nog zo dicht op dit mon
stertje dat het moeilijk is om het
op zijn waarde te kunnen be
oordelen."
Charles et Les Lulus: „We zien wel hoe lang het duurt."
ven. Wat het is met sterren? Zij
zijn mooi aan de hemel, maar
op aarde zijn ze 'fake'. Laat mij
daarom maar de underdog blij
ven, die ik altijd ben geweest.
Op die manier hou ik mijn vrij
heid en die is me toch het liefst
van alles."
Hintjens, naar wiens tweede
voornaam Charles het lopende
project is vernoemd, behoort zo
langzamerhand wel tot het gilde
der ware 'survivors'. „Dat heeft
alles te maken met de sterkte
van de geest. Je moet respect
hebben voor je eigen ik, dan
kun je ook iets voor anderen be
tekenen. Het lichaam is daarbij
niet meer dan bijzaak, al moet
je er wel een beetje op passen.
Van dope moet ik dus zeker
niets hebben en met drankge
bruik ben ik ook voorzichtiger
geworden".
EXPOSITIES
HOFMAN VAN DER ZEE
Hoofdstraat 235, Bloemen - tuinen -
landschappen in aquarel en pastel.
GALERIE EN POTTERIE DE KEVER
Irenelaan 1 7. Etsen e
16/9.
NOORDWIJKERHOUT
BIBLIOTHEEK
Groepsexpositie Martin Kanters (olie
verf) Dolly Versloot-van Eyken (aqua
rellen) en Rita Berendsen-van der
Hoorn (keramiek), tot 27/8. ma. woe.
vr 14-17 en 19-21 uur. do en za 10
12.30 uur.
SOCIAUSTICSE PARTIJ
Si
Handen af
van de
WAO!
DEN HAAG MONIQUE BRANDT
Literatuurminnaars die ook tij
dens de vakantie hun geliefde
hobby niet willen inruilen voor
een middag gedachtenloos zon
nebaden, kunnen natuurlijk
simpelweg een boek uit de kast
trekken. Of een middag door
brengen in de plaatselijke bi
bliotheek. Maar er zijn sinds
kort ook andere mogelijkheden.
Wat te denken van een week
eind lang zeilen met gelijkge
stemde zie'en op Merwede,
Maas en Waal; de rivieren die
de dichteres Ida Gerhardt zo in
tens hebben geïnspireerd? Op
zoektocht naar de wortels van
klassiekers als Homerus en Sap
pho op het Griekse eiland Kreta,
en hün invloeden op Neder
landse schrijvers? Of genieten
van de omgeving van het Friese
Langweer die zo bepalend was
voor delen uit het werk van au
teurs als Slauerhoff, M. Vasalis
of Reve?
„Literaire doe-vakanties", zo
noemt directeur Anneke Reits-
ma van de Stichting Taal en
Letteren deze door haar georga
niseerde uitstapjes naar oorden
die voor de literatuur van bete
kenis zijn geweest. De Stichting,
die de verbreiding van de Ne
derlandse taal en literatuur als
doelstelling heeft, hoopt door
de verschillende 'literaire arran
gementen' mensen op een in
formele manier kennis te laten
maken met literatuur. Telkens
staan minimaal twee schrijvers
centraal, bijvoorbeeld Martinus
Nijhoff en Gerrit Achterberg in
het Overijsselse Ommen of
Slauerhoff, Vasalis en Reve in
het Friese Langweer. Bepaalde
plaatsen die in het werk van de
schrijvers voorkomen worden
bezocht. „Maar naast het vrij
intensieve programma is er na
tuurlijk altijd ruimte voor ont
spanning: het maken van mooie
wandelingen of fietstochten,
een duik in het zwembad", al
dus Reitsma.
Van de deelnemers aan de li
teraire vakanties wordt geen
speciale vooropleiding ver
wacht, wél belangstelling. Want
het is de bedoeling dat zij tij
dens speciale workshops ook
zelf aan de slag gaan met het
schrijven van verhalen en ge
dichten. „Door lezingen en dis
cussies over het werk van de
schrijvers die centraal staan,
probeer ik mensen te kriebelen,
uit te dagen om zelf te gaan
schrijven. En als dat proces een
maal van start gaat, resulteert
dat vaak in de meest wonder
baarlijke produkten. Er ontstaat
Anneke Reitsma, directeur van de
Stichting Taal en Letteren: „Het is
immers de bedoeling om domweg
gelukkig te zijn in het land der let
teren." FOTO CPD
een mooie creatieve wisselwer
king. Het is immers de bedoe
ling, om maar met Bloem te
spreken, domweg gelukkig te
zijn in het land der letteren"
Onvrede
De Stichting Taal en Letteren
werd in 1988 door Reitsma op
gericht uit onvrede met het re
guliere taalonderwijs, dat naar
de mening van de docente Ne
derlands aan de Haagse Hoge
school te weinig stimulerend
werkt. „Mensen hebben recht
op goed onderwijs, zeker als het
de eigen taal betreft. Maar in
Nederland floreert de middel
maat, en die is per definitie
grijs. Alles wat afwijkt is verbo
den. Ik had bijvoorbeeld eens
een eindexamen-student die
een prachtige, hoogst originele
literatuurlijst had samengesteld
met 'water' als centraal thema.
Maar omdat een bepaalde
schrijver niet op de lijst stond,
werd die niet geaccepteerd."
Reitsma startte met een klein
pakket cursussen die mensen
de gelegenheid bood zich te oe
fenen in allerlei schrijftechnie
ken. Inmiddels bestaan er Iees-
groepen, en wordt er les gege
ven in creatief schrijven als poë
zie in korte verhalen en journa
listieke vaardigheden. „Er zijn
zoveel mensen die heel graag
schrijven, maar die stuklopen
omdat zij een bepaalde tech
niek missen. Ik zeg altijd: 'wij
vullen de gereedschapskist van
de schrijver'. Zoals een timmer
man niet kan volstaan met één
pakketje hout, heeft ook een
schrijver meer instrumenten
nodig om iets te vervaardigen.
Wij reiken de juiste instrumen
ten aan om met taal om te
gaan."
Drie concerten van Mikis
Theodorakis in het kader
van het Athene-festival
hebben vorige week opval
lend weinig publiek getrok
ken. Schril was het contrast
met de jaren vóór en na de
kolonelsdictatuur, toen
men elke keer weer in
drommen optrok naar de
theaters en stadions waar
zijn muziek weerklonk,
gretig belust op herken
ning van het oude of vol
nieuwsgierigheid naar het
nieuwe dat hij had ge
schreven.
ATHENE FRANS VAN HASSELT
Bij de première voor Grieken
land van de Zevende Sympho-
nie (vraag niet naar zijn Vierde
tot en met Zesde, die moeten
nog worden geschreven) zei ie
mand: „Er zijn meer uitvoeren
den dan luisteraars". Dat was
wat overdreven, maar het ont
liep elkaar niet veel. Nog geen
duizend getrouwen waren naar
het Herodes Atticus-openlucht-
theater gekomen om te luiste
ren naar de anderhalf uur du
rende Lentesymfonie, groten
deels op tekst van de dichter
Jannis Ritsos en uitgevoerd
door solisten, koor en orkest
van de Griekse Radio Omroep.
Hoewel de finale wordt be
heerst door een lyrische en ty
pisch Theodorakiaanse melo
die, was er na afloop niet meer
dan een bedaard succes. Dat
moet de componist, onder het
publiek aanwezig, nog niet vaak
hebben meegemaakt.
Gordelroos
Volgens het programma van het
Athene Festival zou hij later die
week twee uitvoeringen van zijn
oratorium Canto General diri
geren in hetzelfde theater, maar
na deze Zevende liet hij weten
dat dit onmogelijk was vanwege
een aanval van gordelroos. Dit
verhinderde hem niet als minis
ter mee te gaan met premier
Mitsotakis op diens reis naar de
Sovjetunie, zodat de twee con
certen in zijn afwezigheid
plaatsvonden, hetgeen een wat
spookachtig effect teweeg
bracht.
Canto General trok wat meer
publiek dan de Zevende, mis
schien ook omdat de toegangs
prijzen lager waren. Maar, de
opkomst was toch nog altijd bit
ter laag in vergelijking met de
eerste uitvoering, in 1976, in het
propvolle stadion van Olympia-
kos. Dat was de tijd dat men
niets van Theodorakis wilde
missen.
Vijanden
Maar de meeste vijanden heeft
hij gemaakt door, op een offi
cieel bezoek aan Ankara, een
pleidooi te houden voor een
Turks-Griekse federatie en het
gezamenlijk exploiteren van de
olie onder de Aegeïsche Zee.
Hoewel hij al eens eerder derge
lijke geluiden had laten horen,
stak er nu een ware storm van
verontwaardiging op. De socia
listische oud-minister voor bui
tenlandse zaken, Pangalos,
vond dat hij wegens hoogver
raad in de gevangenis moest
worden gegooid (een instituut
dat hij uit het verleden al te
goed kent). Ook premier
Mitsotakis kwam in een moei
lijk parket en om hem te ontlas
ten zei Theodorakis dat het
vooralsnog om 'visioenen' ging
en dat eerst de Cyprus-kwestie
moest worden opgelost, wilde
er enige toenadering tussen de
twee landen komen.
Wereldburger
Theodorakis wordt steeds meer
een wereldburger. Hij gaat de
Olympische hymne voor Bar
celona schrijven, hij heeft een
eigen koor in Zweden, hij wordt
in Turkije populair in sneller
tempo dan hij het indertijd in
Griekenland werd. Maar dat
laatste leidt weer tot beschuldi
gingen dat zijn hele optreden
commercieel is bepaald: voor
de grammofoonplaten.
De zaak is, dat het voor Theo
dorakis een nachtmerrie is bij
zijn mede-Grieken uit de gunst
te raken. „Niet ik ben veran
derd", zegt hij de laatste tijd,
„zij zijn het". Er is één licht
punt: hij is hier nog niet, als tij
dens de junta, voorwerp van
censuur. Voor zijn nieuwe mu
ziek mag dan erg weinig be
langstelling bestaan, zijn talloze
klassieke stukken blijven ge
hoord worden, zelfs in de kring
van zijn ergste vijanden.
Onlangs was er in Patras een
grote demonstratie van de Pa
sok, wier leider, Andreas Papan-
dreou, in zijn toespraak de
componist-minister andermaal
beschuldigde van uitverkoop
naar de Turken. Nadat hij klaar
was, kwam er muziek uit de
luidsprekers. Eerst Orff, waar de
Pasok een abonnement op lijkt
te hebben. Maar daama Theo
dorakis' meesterwerk 'Mars van
de Geest', gezongen door Maria
Farandouri (Pasok-afgevaardig
de) op tekst van de dichter Sike-
lianos: „We moeten de zon uit
het slijk tillen". Dit heeft Theo
dorakis bereikt: dat men zich
nauwelijks meer realiseert dat
deze muziek van hem is. Zij is
van de Grieken!
Theodorakis: „Niet Ik ben veranderd, zij zijn het".
Canto General is voor velen
Theodorakis' belangrijkste werk
en het zal niemand verbazen als
het later zou worden erkend als
het grootste vocale werk van
deze eeuw, desnoods samen
met Stravinsky's Symfonie des
Psaumes. In zijn eigen land
heeft het oratorium niet echt
aangeslagen, maar het kreeg vo
rige week wel een ovatie van de
getrouwen, ondanks het feit dat
de twee vaste zangers, Maria
Farandouri en Petros Pandis,
deze keer waren vervangen
door operazangers die een wat
sterker vocalistisch effect na
jaagden: Kiki Morphoniou en
Frankiskos Voutsinos.
De oude Atheners kenden het
ostracisme, het schervenge-
recht, waarmee ze bekende
openbare figuren, die hen niet
langer aanstonden, uit hun stad
konden verbannen. Het over
kwam onder anderen de voor
treffelijke Aristidis de Wijze. In
de ongenade die Theodorakis
deelachtig is geworden, zit ook
een element van ostracisme,
maar in zijn geval kan men zeg
gen dat hij in eigen optreden en
uitlatingen niets heeft nagelaten
om het uit te lokken.
Zijn ruk naar rechts en zijn
deelneming in het kabinet van
Mitsotakis (als minister zonder
portefeuille hetgeen hem ook
nog de spotnaam 'Meneer Zon
der' heeft opgeleverd) heeft
hem veel linkse vrienden en
aanhangers gekost. Bovendien
FOTO MICHAEL KOOREN/UNB
komen er beschuldigingen dat
hij deze positie gebruikt om zijn
werken uitgevoerd te krijgen op
officiële festivals, ook nu er wei
nig aandacht meer voor.is.
Ernstiger was dat hij afgelo
pen winter, toen de middelbare
schooljeugd massaal de school
gebouwen bezette, partij koos
voor zijn collega van onderwijs,
die kort daarop moest worden
vervangen. Dit heeft hem zowat
de hele jeugd gekost, van links
tot rechts. De man wiens liede
ren werden gezongen tijdens de
enigszins vergelijkbare bezet
ting van de Polytechnische Ho
geschool in 1973, besefte niet
dat het ook hier om een genera
tieconflict ging.
Nog 400 plaatsen voor Pavarotti
