Buitenland
Geweld overschaduwt top
Zwitserland viert
700-jarig bestaan
bestand Kroatië
Kroatische dorpen in Servische handen Voorstel voor
•«c=rtv
'Wapenembargo tegen
Irak niet geschonden'
Donderdag 1 augustus 1991
Redactie: 023-150225*
3 FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE
Vormgeving: RALPH KLEINHOUT
JAPAN is gisteren akkoord gegaan met
een verzoek van de EG de Japanse auto
importen in Europa te beperken tot het
jaar 2000. Na 1999 is de toegang tot de
Europese markt helemaal vrij.
United Press International (UPI).
DE HOOFDLIJNEN van het akkoord zijn
al sinds vorige week bekend, maar werden
gisteravond pas officieel gepubliceerd. Ja
pan zal in 1999 bijna evenveel auto's uit
voeren als nu: 1,23 miljoen stuks. In ruil
daarvoor mogen de Japanse autofabrie-
ken in de EG bedrijven opzetten.
NIEUWSLIJN
Brazilianen krijgen spaargeld terug
De regering van Brazilië heeft laten weten dat op 15 augustus de
in februari vorig jaar bij de banken inbeslaggenomen spaargel
den worden teruggegeven. Het besluit is gisteren ondertekend
door minister Marques Moreira van financiën. In februari nam
de regering het drastische besluit de spaargelden te vorderen om
een einde te maken aan de hyperinflatie. De inflatie is intussen
van tachtig procent gezakt naar dertien procent per maand.
Deskundigen zijn bang dat de inflatie weer sterk zal oplopen als
de consumenten hun spaargeld gaan uitgeven.
Pilotes VS mogen meevechten
De Amerikaanse Senaat heeft gisteren besloten dat voortaan ook
vrouwelijke piloten van de luchtmacht en de marine mogen
deelnemen aan gevechtshandelingen. Volgens een wet uit 1948
werden zij hiervan uitgesloten. Het voorstel was ingediend door
senator Edward Kennedy die het verbod „antiek en archaïsch"
noemde. Ook laat de Senaat een commissie de rol van de vrouw
op het slagveld onderzoeken.
Proces tegen neef Kennedy verdaagd
Een rechter in West Palm Beach (Florida) heeft gisteren inge
stemd met verdaging van het proces tegen William Kennedy
Smith, de van verkrachting verdachte neef van Edward Kennedy.
De rechter besloot tot uitstel op verzoek van de verdediging. De
30-jarige Smith ontkent dat hij op 30 maart eën 29-jarige vrouw
heeft verkracht op een buitenverblijf van de Kennedy's in Flori
da. Zijn advocaat vroeg om uitstel, nadat de openbare aanklager
is gekomen met verklaringen van drie vrouwen die zeggen dat
Smith hen heeft aangerand. Het proces tegen Smith zou oor
spronkelijk maandag beginnen.
Afrika wil opvolger Perez de Cuellar
De Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE) stuurt een lijst
met zes kandidaten naar de Verenigde Naties voor de opvolging
van secretaris-generaal Perez de Cuellar. Het mandaat van Perez
de Cuellar loopt in december af. Hij heeft nog niet gezegd of hij
een derde ambtstermijn ambieert. De Afrikaanse landen lieten
al eerder weten dat de opvolger uit hun midden moet komen.
Zwager Ceausescu pleegt zelfmoord
Een zwager van wijlen de Roemeense dictator Ceausescu, Nicu-
lai Agache, heeft zelfmoord gepleegd door uit een raam op de
zesde verdieping van een ziekenhuis te springen. Dat meldde
het persbureau Rompres gisteren. Agache verbleef in een zie
kenhuis in Bukarest wegens hartklachten. Hij werd na de revolu
tie van december 1989 gevangen gezet, maar kort daarna weer
vrij gelaten zonder dat het tot een proces kwam.
Veel doden bij overstroming in India
Ongeveer 500 mensen zijn dinsdag omgekomen bij een over
stroming in Mohad en vijf omliggende dorpen in de Indiase
deelstaat Maharashtra. Ongeveer 1500 mensen worden vermist.
Veel overlevenden wachtten gisteren in boomtoppen op red
ding. Door aanhoudende regen bezweken dijken van de
Wardha-rivier, waardoor Mohad, een dorp van 12.000 inwoners,
voor driekwart werd verzwolgen.
Amerikaanse
Golfveteranen
onderscheiden
Het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden heeft gisteren be
sloten om alle 600.000 Ameri
kaanse militairen die in de Golf
oorlog hebben gevochten te be
lonen met een zilveren medail
le.
Met 381 stemmen voor en 37
tegen werd het voorstel voor de
massale onderscheiding aange
nomen. Tegenstanders zeiden
dat het niet gebruikelijk was alle
veteranen te onderscheiden.
Ook na de Wereldoorlogen,
Vietnam en Korea was dat niet
gebeurd.
Om de massale onderscheiding
te financieren zal een bronzen
medaille worden uitgegeven die
met* winst aan liefhebbers moet
worden verkocht.
Gorbatsjov belooft onderzoek tiaar aanslag op grenspost Litouwen
De top tussen de presidenten Bush en Gorbatsjov is gisteren geëindigd
met de ondertekening van een kernwapenverdrag en het lanceren van
een gezamenlijk vredesinitiatief voor het Midden-Oosten. Deze resulta
ten werden echter overschaduwd door dramatische gebeurtenissen el
ders in de Sovjetunie.
teiten in Machatsjkala (Dagestan) werd
een bom in een van de rijtuigen ge
plaatst. Bij gevechten in de Armeense
Bij een overval gistermorgen op een Li- enclave Nagomy-Karabach in Azerbajd-
touwse douanepost aan de grens met zjan werden negen Azerbajdzjaanse po-
Wit-Rusland werden zeven grenswach- litiemensen gedood,
ten gedood en een gewond. De daders Sovjet-president Gorbatsjov zei op de
zijn nog onbekend. Een bomaanslag op afsluitende persconferentie in Moskou
een legerkazerne in de Litouwse hoofd- dat hij persoonlijk het onderzoek naar de
stad Vilnius eiste alleen materiële scha- aanslagen in Litouwen zal leiden. Vol
de.
MOSKOU» HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Een ontploffing in de passagierstrein
van Moskou naar de Azerbajdzjaanse
hoofdstad Bakoe kostte zeker veertien
i het leven. Volgens lokale autori-
gens de Litouwse president Landsbergis
is het Kremlin in elk geval verantwoorde
lijk voor de reeks incidenten tegen de
douanekantoren die de naar onafhanke
lijkheid strevende republiek heeft geïn
stalleerd. Landsbergis brandmerkte het
Sovjet-leger of georganiseerde crimine
len als de daders.
Litouwen heeft de Amerikaanse presi
dent Bush gevraagd te zorgen dat een in
ternationaal onderzoek wordt ingesteld.
Het parlement van de Baltische repu
bliek is vanmorgen in spoedzitting bij
een gekomen. De commandant van de
beruchte OMON-eenheden (de zoge
naamde zawrte baretten, speciale troe
pen van het ministerie van binnenlandse
zaken) ontkende dat zijn eenheid de ac
tie had uitgevoerd.
Officiële onderzoeken naar eerdere
bloedige incidenten in de Baltische re
publieken hadden steeds als resultaat
dat leger en OMON van elke verant
woordelijkheid werden vrijgepleit. De
acties tegen de douanekantoren (die het
Kremlin een doom in het oog zijn) von
den voor de derde achtereenvolgende
keer plaats op het moment dat Gor
batsjov met buitenlandse leiders over
politieke en economische samenwerking
praat.
De Amerikaanse president Bush
meende gisteren dat het onsportief zou
zijn een verband te leggen tussen de ge
beurtenissen in Litouwen en zijn dins
dag uitgesproken steun voor Baltische
onafhankelijkheid. Bush zei toen, doe
lend op de annexatie van de Baltische
landen in 1940, dat 'de zwarte erfenis
van het Stalin-tijdperk' teniet moet wor
den gedaan. Hij hamerde gisteren nog
maals op de noodzaak van vreedzame
onderhandelingen over onafhankelijk
heid voor Estland, Letland en Litouwen.
Bush vertrok vanmorgen naar de Oek-
i de zogenaamde vochten, klommen gisteren in Carcassonne
Harkis' Algerijnen die tijdens de Algerijn- op het dak van het arbiedsbureau. De zwaar
e onafhankelijkheidsoorlog aan Franse zijde bewapende jongeren demonstreren al weken
tegen hun slechte leef- en werkomstandighe
den. Bij rellen zijn al verschillende doden en
gewonden gevallen, foto afp gabriel bouts
Onenigheid overschaduwt feestelijkheden
sloten.
„Wij willen een ongedeeld
volk van broeders zijn, in vrij
heid leven, elkaar tegen vijan
den beschermen en de vreemde
voogden uit Habsburg verdrij
ven", stond er in hun verkla
ring. De 'oprechte' mannen'
stonden onder leiding van een
zekere Wilhelm Teil. waarvan
het verhaal gaat dat hij zijn
zoon een appel van het hoofd
schoot.
Daar klopt niets van, zeggen
historici nu. Zevenhonderd jaar
geleden graasden er alleen maar
koeien op de Rütli-weide, ter
wijl het bondgenootschap
slechts een vredesverdrag was
tussen elkaar bestrijdende par
tijen. Van een opstand tegen de
Habsburgers was al helemaal
geen sprake. Nationale held Teil
zou volgens hen een uit Dene
marken geïmporteerde legen
darische figuur zijn, die aanvan
kelijk kruisboogschutter was en
pas later met de handboog werd
uitgerust. Ook de datum zou
niet kloppen.
Het anders zo bezadigde Zwit
serland viert vandaag met vuur
werk, het geluid van de alpen
hoorn, gejodel, luidende klok
ken en feestredes op de Rütli
het 700-jarig bestaan van de
Conföderatio Helvetica. Volgens
traditie wordt er ook ditmaal in
Zwitserland echter hevig over
het nationale feest gediscussi
eerd.
Kunstenaars en intellectuelen
hebben tot een boycot van de
feestelijkheden opgeroepen.
Het witwassen van geld, de rigi
de politiek ten opzichte van
asielzoekers en de vreemdelin
genhaat zijn volgens de kerken,
vredesbeweging en andere
groeperingen allerminst reden
tot zelfverheerlijking.
Volgens de legende hebben in
de nacht van 1 augustus 1291
'oprechte mannen' uit Uri,
Schwyz en Unterwalden in een
weiland op de hellingen van de
Rütli bij het Vierwoudsteden-
meer het bondgenootschap ge-
'Dit is een oorlog tussen Kroatië en Servië'
Zagreb wil praten over autonomie Serviërs
THE INDEPENDENT
Commandant Bogdan Vagajic
liep als een pauw de 'oorlogska
mer' binnen, geflankeerd door
zes speciale manschappen van
de zelfuitgeroepen Servische re
publiek Krajina wat op de
kaart nog steeds staat aangege
ven als Kroatië. Opgewonden
van de overwinningen van de
laatste tijd, stonden ze erbij als
in een Amerikaanse politieserie
wijdbeens en met de geweer
kolf op de heup. „De volgende
plaats die de Kroaten nu nog
hebben, is Kostajnica", zei de
plaatsvervangend comman
dant. En toen, gemeen grijn
zend: „Voor nog een of twee da
gen."
Gisteren zag Kostajnica er uit
als een spookstad. Op een
handjevol na zijn alle inwoners
gevlucht. De hersenen van een
Kroatische politieman liggen
nog verspreid over de trap van
een school, het gevolg van een
aanval door de zogenaamd
neutrale federale luchtmacht,
afgelopen dinsdag.
Een forse, jonge Kroaat loopt
te snikken in het commando
centrum. Hij heeft net gehoord
dat de politie zich zou terug
trekken en Kostajnica zou over
laten aan de Servische militie en
het federale leger. Sluipschut
ters wachten hen op aan de
overkant van de rivier die
Kostajnica in tweeën deelt.
Sinds vrijdagavond hebben
Servische troepen de Kroatische
politie verdreven uit ieder dorp
aan de weg van Dvor na Uni
naar Kostajnica. De luchtmacht
is actief bij de oorlog betrokken,
met regelmatige tussenpozen
laagovervliegend en ronkend.
Dinsdag viel ze Kostajnica aan.
Hoewel volgens de televisie in
Belgrado Kroatische eenheden
op de vliegtuigen zouden heb
ben geschoten, heeft nog nie
mand luchtafweergeschut in
Een lange rij voertuigen verlaat Kostajnica nadat Serviërs met mortier- en raketvuur een aanval op het Kroati
sche grensdorp hebben uitgevoerd. 'foto epa peter northau
Kroatische handen gezien.
„Er zijn nog delen van Krajina
die nog onder controle staan
van Kroatië en het doel van de
ze oorlog is ze onder onze con
trole te krijgen", zegt Marjan Ja-
nosevic (30), woordvoerder van
het militaire hoofdkwartier van
Krajina voor het gebied in Dvor
na Uni. Het grootste deel van de
bevolking van Krajina is Ser
visch, en Serviërs als Janosevic,
commandant Vagajic en
zoals nu duidelijk lijkt delen
van het leger en de luchtmacht
willen het gebied afgescheiden
zien van Kroatië.
Vinko Mijocevic, de burge
meester van Kostajnica, trilt
zichtbaar terwijl hij aangeeft
welke Kroatische dorpen verlo
ren zijn gegaan en door de be
woners verlaten. Volgens hem is
Struga dinsdagavond platge
bombardeerd door de lucht
macht. Het was gisteren onmo
gelijk Struga te bereiken, omdat
de militie van Krajina de weg
voor buitenlandse journalisten
had afgesloten.
Er waren geen dorpelingen
meer op het moment dat de
aanval zou hebben plaatsge
vonden, omdat ze allemaal wa
ren gevlucht na de barbaarse
gevechten van afgelopen zater
dag. Mujocevic en talrijke oog
getuigen vertellen hoe de Servi
sche militie in twee vrachtwa
gens de stad binnenkwam,
waarbij veertig Kroaten als een
menselijk schild werden ge
bruikt. Toen drie Kroatische po
litiemannen zich overgaven,
werden ze doodgeschoten. Vol
gens een patroon dat gebruik is
geworden, trokken de Serviërs
zich terug en trok het leger
zwaarbewapend binnen.
„Dit is een oorlog tussen
Kroatië en Servië, hoewel de re
gering in Zagreb dat niet met
mij eens zal zijn", zegt com
mandant Marcos Remic, een
Kroaat. „Ik denk dat we het le
ger moeten aanvallen, zoals de
Slovenen hebben gedaan."
Het Joegoslavisch presidium
heeft Kroatië vannacht een
voorstel gedaan voor een
staakt-het-vuren. Dit heeft het
Joegoslavische persbureau Tan-
jug vanmorgen gemeld op
grond van een officieel commu
niqué. Daarin vraagt het presi
dium de Kroatische autoriteiten
binnen 48 uur een beslissing te
Het presidium kwam gisteren
in Belgrado opnieuw bijeen, na
dat dinsdag overleg met de lei
ders van de zes Joegoslavische
republieken was mislukt. Het
presidium, waarin alle republie
ken en de autonome provincies
Kosovo en Vojvodina een gelijke
stem hebben, wil vóór de komst
van de EG-trojka vrijdagmiddag
een besluit hebben genomen
over het bestand.
Oostenrijk stap
dichter bij
EG-Iidmaatschap
BRUSSEL .GPD-ANP
Als het aan de Europese Com
missie in Brussel ligt, mag Oos
tenrijk lid worden van de'Eu
ropese Gemeenschap. „Oosten
rijk is een land dat wegens zijn
democratische instelling, eco
nomie en sociale klimaat hoort
bij de Europese familie", aldtis
EG-commissaris Frans An-
driessen gisteren bij de bekend
making van het positieve ad-
Het is nu aan de EG-lidstaten
om te bepalen of en wanneer de
onderhandelingen kunnen star
ten. Volgens Andriessen zullen
die waarschijnlijk in de loop van
1993 beginneh en minstens een
jaar in beslag nemen.
Kroatië is intussen bereid te
praten over een autonoom ge
bied voor de Servische minder
heid in de republiek, zo heeft
parlementsvooizitter Zarko
Domljan gisteren gezegd. De
ongeveer 600.000 Serviërs in
Kroatië mogen binnen dat ge
bied eigen rechters, plaatselijk
bestuur en politie hebben. Za
greb wil echter niet onderhan
delen met de radicale Serviërs,
die delen van Kroatië inmiddels
op de Kroatische Nationale Gar
de hebben veroverd.
Politieke autonomie van Kraj
ina en Slavonië is ook een van
de belangrijkste pijlers in de
voorstellen van gematigde Ser
vische intellectuelen, die in Za
greb een poging doen om ge
sprekken op gang te krijgen tus
sen de Kroatische regering en
Babic, de leider van de Krajina.
Babic heeft zich tot dusver niet
toeschietelijk opgesteld en al la
ten weten geen EG-waqmemers
in Krajina toe te laten zonder
uitdrukkelijke toestemming van
zijn zijde.
Westerse diplomaten be
schouwen het plan als een
laatste poging om een halt toe
te roepen aan het tot nu toe
succesvolle offensief van Servi
sche nationalisten in Kroatië.
Het is echter maar de vraag of
het plan goed valt bij de ex
treem-rechtse vleugel in de par
tij van president Tudjman. Deze
groep pleit juist voor inlijving
van de Kroatische gebieden in
Bosnië-Hercegovina.
Intussen wordt de kritiek op
het beleid van Tudjman steeds
luider. Een opinieweekblad ver
weet de president deze week
„een verkeerde politiek tegen
over de Serviërs". Onder druk
van de oppositie heeft Tudjman
wijzigingen in zijn kabinet aan
gekondigd, die vandaag bekend
worden gemaakt. Zeker is dat
premier Manolic zijn functie
verliest.
i Ut
Een Palestijnse jongen op een ezel maakt het vredesteken in de buurt
van de joodse nederzetting Givon op de door Israël bezette Westelijke
Jordaanoever foto afp
Britse premier in brief aan oppositie:
nine nodig was, maar dat zijn
LONDEN» af|anj desondanks een aantal ge
voelige goederen' controleerde.
Het inspectieteam van de
Verenigde Naties heeft gisteren
in Baghdad laten weten dat het
nu de volledige medewerking
van Irak krijgt bij het onderzoek
naar nucleaire faciliteiten. Het
hoofd van het VN-team, de
Amerikaan David Kay, zei dat
Iraakse functionarissen hun af
spraken nakomen. „Er waren
geen problemen de faciliteiten
te bezoeken en de gegevens
daar te controleren", aldus Kay.
Morgen komt een team van
28 wapenexperts van de VN aan
in Irak om te onderzoeken of
Baghdad biologische wapens
heeft ontwikkeld. De VN ver
moedt dat Irak heeft geëxperi
menteerd met wapens die ver
schillende plagen zoals mild-
t kunnen veroorza-
De Britse premier John Major
heeft gisteren ontkend dat
Groot-Brittannie het wapenem
bargo tegen Irak heeft geschon
den door de levering van nucle
aire materialen. In een brief aan
de Labour-oppositie schrijft
Major dat de export van goede
ren die geschikt zijn voor mili
tair gebruik altijd zorgvuldig is
gecontroleerd.
Vorige week werd bekend dat
Groot-Brittannie aan het einde
van de jaren tachtig Irak onder
meer plutonium, uranium en
andere nucleaire materialen
heeft geleverd. Daarnaast zou
den ook chemische grondstof
fen geëxporteerd zijn die ge
bruikt kunnen worden voor de
aanmaak van gifgassen.
Major zegt nu dat voor de
grote meerderheid van deze
materialen geen exportvergun-
ker
