Feiten
'Melding dood Mengele bedrog'
'Peking zorgt er wel voor dat het goed komt, ja toch?'
/M s
Noodweer én een politiek besluit duperen inwoners Qingpu
Nazi-arts volgens Israëliërs mogelijk nog in leven
1S-1I ibf fkMtULfï* iltSSi^P.
Zaterdag 20 juli 1991
NALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS P
E NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: HENK GEIST
JOSEF MENGELE is mogelijk nog in
leven. Dat zeggen twee Israëliërs, die
tot de conclusie komen dat bij het
onderzoek naar de dood van de nazi
arts sprake was van bedrog
VAN DEN HURK HANS JACOBS MARGOT
MAAR HET WATER is nu toch weg?
„Kom vanavond nog maar eens te
rug, dan kun je het water omhoog
zien komen". Vandaag op deze pagi
na een reportage over de watersnood
in China.
EN MENINGEN
Josef Mengele, de beruchte arts in het concentratiekamp
van Auschwitz, is mogelijk nog in leven. Twee vertrouwe
lijke onderzoeken, die op last van de Israëlische regering
zijn uitgevoerd, wijzen er op dat bedrog in het spel is ge
weest toen zijn dood in 1985 werd gemeld. Volgens Duit
se autoriteiten weigert de zoon van Mengele mee te wer
ken aan een gerechtelijk laboratoriumonderzoek door
een Britse wetenschapper die een DNA-test heeft ontwik
keld om het mysterie op te lossen.
miste dokter is. Mengele was
een van de meest gezochte
Duitse oorlogsmisdadigers. Hij
selecteerde gevangenen voor de
gaskamers en voerde medische
experimenten uit in Auschwitz.
Geen van de rapporten is oöit
door de Israëlische regering ge
publiceerd. Er bestaat geen be
vredigende uitleg waarom de Is
raëliërs de rapporten stil heb
ben gehouden. Maar de Israëli
sche regering heeft het dossier
over de zaak niet gesloten, noch
heeft ze formeel geaccepteerd
dat Mengele dood is. In inter
Rapporten van het hoofd van de
Israëlische politie-eenheid die
nazi's opspoort en van de be
langrijkste patholoog van het Is
raëlische leger beiden zijn
onlangs met pensioen gegaan
zaaien twijfel over de bevin
dingen van een team van inter
nationale wetenschappers. Die
waren tot de conclusie geko
men dat een lijk dat in 1985 op
een Braziliaanse begraafplaats
is opgegraven, dat van de ver
views hebben de politiechef,
Menachem Russek, en de pa
tholoog, Maurice Rogev, ver
klaard dat zij geen bewijs heb
ben gevonden dat het lichaam
dat van Mengele was.
'Bedrog'
Russek zei te geloven dat de he
le affaire bedrog was, gediri
geerd door Mengele met de
hulp van nazi-sympathisanten
in Latijns Amerika. „Dit is een
man die heeft geëxperimen
teerd op mensen, met name op
tweelingen. Wie kan beter der
gelijk bedrog organiseren?", al
dus Russek.
Onderzoekers werden in juni
1985 naar het lichaam geleid
(door een Duits echtpaar dat
toegaf een schuilplaats te heb
ben verleend aan een man van
wie zij zeiden dat het Mengele
was. Zij beweerden dat hij op 7
februari 1979 was verdronken
en haastig was begraven.
Hans Eberhard Klein, de Duitse
officier van justitie die is belast
met de opsporing van Mengele,
heeft deze week bevestigd dat
hij een Britse deskundige bij de
zaak heeft betrokken in een po
ging de kwestie op te lossen.
Alec Jeffreys van de Universiteit
van Leicester zegt erin te zijn
geslaagd uit stukken bot een
'genetisch kenmerk' te lichten,
waarmee het DNA kan worden
vastgesteld. „Met een klein
bloedmonster van Mengeles
zoon zouden we in staat moe
ten zijn met een hoge mate van
waarschijnlijkheid vast te stel
len of dit inderdaad het goede
lichaam is."
Maar Mengeles zoon Rolf, een
in Duitsland wonende jurist,
heeft tot nu toe geweigerd een
bloedmonster te geven. Volgens
de Frankfurtse officier van justi
tie kan hij daartoe niet worden
gedwongen. „Er is nog een klei
ne kans dat hij door iemand van
de familie ertoe kan worden
overgehaald van gedachten te
veranderen."
Rolf Mengele werd zes maan
den geleden voor het eerst be
naderd door de openbare aan
klager en de onderhandelingen
zijn nog gaande.
Achterdocht
De weigering van Rolf Mengele
heeft in Israël achterdocht op
gewekt. De voorzitter van het
Israëlische parlement, Shilans-
ky, heeft in een interview ge
zegd dat hij „goede redenen
heeft te geloven" dat Mengele
vier jaar geleden nog in leven
was. Hij zei dat verschillende
getuigen in Brazilië die de be
vindingen van 1985 hadden
kunnen weerleggen, met de
dood zijn bedreigd en dat een
van hen onder nooit verklaarde
omstandigheden is doodge
schoten.
Dr. Rogev, de Israëlische patho
loog, zëi dat „er niet genóeg in
formatie was om conclusies in
de ene of de andere richting te
trekken over het lijk Hij was
scherp over de bereidwilligheid,
waarmee het internationale
team van wetenschappers heeft
geaccepteerd wat hij beschouwt
als onvoldoende bewijs.
„De dossiers van de SS waarop
de vergelijking was gebaseerd,
waren zo gezuiverd dat alle in
formatie die had kunnen hel
pen, eruit verwijderd was", al
dus Rogev. „De SS hield bloed
groepen bij, maar die zat niet in
het dossier. Er waren geen rönt
genfoto's. De SS registreerde ge
woonlijk bijzonderheden over
de lichaamsbouw. Dergelijke
bijzonderheden zaten niet in
het dossier."
Rogev en Russek verklaren bei
den dat de grootte van het li
chaam en de maat van de sche
del niet overeenkomen met be
kende medische dossiers. Ver
schillende getuigen hebben ver
klaard dat Mengele aan een
Een medewerker van de rechtbank in Sao Paulo legt beenderen bij elkaar van het graf waarin Mengele
liggen. Deze foto is in 1985 genomen. Dat jaar gaven de Braziliaanse autoriteiten een verklaring uit waarin
zijn dood bekend werd gemaakt.
beenderziekte leed, beenmerg
ontsteking. Maar onderzoek op
het skelet wijst niet op deze
ziekte. Op het skelet waren spo
ren te zien van een oude breuk
in het bekken. Er was gesugge
reerd dat dit te maken had met
een ongeluk met de motorfiets
op 21 juni 1943 waarbij Menge
le was betrokken. Maar de SS-
Mengele
dossiers wijzen uit dat Mengele
zich binnen een maand weer op
zijn post in Auschwitz meldde,
wat veel te snel is voor het her
stel van een dergelijke wond.
Russeks rapport geeft bijzon
derheden over ernstige tegen
strijdigheden in de conclusies
van 1985 en roept vragen op
over de getuigenverklaring van
het Duitse echtpaar, Wolfram
en Liselotte Bossert. Bossert
meldde zich op 17-jarige leeftijd
bij de nazi-partij aan en bracht
de oorlog door in dienst van het
138ste Panzerjager-regiment en
bij een V-2-raketeenheid. De
echtgenoten waren de enige ge
tuigen van de veronderstelde
dood van Mengele terwijl hij
zwom in de zee aan de kust van
Brazilië.
Na de aanvankelijke gerechtelij
ke conclusies onthulde de Ame
rikaanse consul in Sao Paulo,
Stephen Dachi, tandheelkundi
ge dossiers waarvan deskundi
gen zeiden dat ze onweerleg
baar bewezen dat het lichaam
dat van Mengele was. De des
kundigen hadden de tanden in
de schedel vergeleken met de
röntgenfoto's van een tandarts
die zei een patiënt te hebben
behandeld die luisterde naar de
schuilnaam die Mengele in
1976 gebruikte. Maar Russek
vergeleek de dossiers van de
tandarts met Mengeles agenda,
waarbij onverklaarbare tegen
strijdigheden opdoken in de tij
den van de veronderstelde af
spraken.
De Israëlische politiechef heeft
foto aa/»
ook de getuigenverklaring afge
nomen van een andere SS-dok-
ter uit Auschwitz, Hans Wilhelm
Munch, die is berecht en vrijge-|
sproken van oorlosmisdaden.
Munch verklaarde dat hij begin I
jaren tachtig was benaderd doon
een jongeman die zichzelf Men
gele noemde en Hans Sedlmei-
er, een directeur van het fami
liebedrijf van de Mengeles. Zij I
wilden zijn mening over de kan
sen die Mengele zou hebben
voor de rechtbank, als hij zich
ooit zou aangeven. Die waren
niet goed, antwoordde de dok
ter. „Als Rolf Mengele en Hans I
Sedlmeier wisten dat Josef
Mengele in 1979 was gestorven,
waarom zouden ze dan een
paar jaar later informeren naar
zijn kansen op vrijspraak?",
vraagt Russek zich af.
Verklaring
In 1985 verklaarde de toenmali
ge Amerikaanse minister van
justitie Edwin Meese dat de
jacht op Mengele was gesloten
en de Braziliaanse autoriteiten
gaven een verklaring uit waarin
zijn dood werd bekendgemaakt
Het dossier van de Frankfurtse
officier van justitie blijft echter
open en de Israëlische minister
van justitie, Dan Meridor, heeft
de zaak niet gesloten.
Zowel Russek als Rogev heeft
sinds ze hun conclusies hebben
gepresentèerd de overheids
dienst verlatenZou Mengele
vandaag nog leven, dan zou hij
80 zijn.
Twee bejaarden laten zich door het noodweer niet afbrengen v
bankje in een Chinees park.
Alle meubels staan op verhogingen. De po
ten van het kolossale tweepersoonsledikant
rusten ieder op vier rode bakstenen. Het va
le beddegoed voelt klam aan. Schimmel op
de muren en een groen uitgeslagen beton
nen vloer hebben de lucht bedorven. Op de
kast staat een elektrische ventilator te draai
en. Veel maakt het niet uit.
De bewoners van het huisje delen hun lot
met nog 38 gezinnen in het dorpje Zheng
Dian, dat ligt in het district Qingpu van
Shanghai. Het is twee weken geleden dat
een deel van Qingpu onder water kwamen
te staan. De beelden die nog dagelijks uit de
andere overstroomde gebieden in China
binnenkomen, zijn hier verleden tijd. De
straten zijn weer normaal begaanbaar. In
de rijstvelden hebben kromme gestalten
met breedgerande strooien hoeden hun
werk hervat. Groenten en fruit staan onge
havend te wachten tot ze oogstrijp zijn.
Qingpu 450.000 inwoners heeft ook te
lijden gehad van noodweer. Maar het kwam
uiteindelijk onder water te staan door een
politiek besluit, niet door onbeheerst ge
drag van de weergoden.
Rekenen
De regering in Peking besloot om op 5 juli
de Rode-Vlagdam op te blazen om te voor
komen dat het Taihumeer zou overlopen en
het industriële hart van China Shanghai,
Wuxi en Nanjing zou vernietigen. „Het is
een kwestie van rekenen. Wij verliezen nu
flinke percelen landbouwgrond, maar dat is
niets in vergelijking met wat anders de
schade geweest zou zijn", aldus directeur
Wang Zhihua van de districtsraad van
Qingpu.
Door de overstroming in het district werd
voor vijftig miljoen gulden schade aange
richt. „Dat is alleen nog maar de directe
schade. Op sommige delen kunnen we
nooit meer gewassen telen: de indirecte
schade is vele malen groter".
Wang, gekleed in zwarte korte broek en wit
polo-shirt, vertrouwt erop dat de mensen in
'zijn' district op eigen kracht het geleden
verlies zullen goedmaken dit jaar. „Er zijn al
zoveel gebieden die in Peking aankloppen
om financiële bijstand. Wij moeten alles op
alles zetten om er zelf overheen te komen".
Vooral de komende twee maanden worden
zwaar. Een nieuwe beproeving is niet uitge
sloten, want het orkaanseizoen is begon
nen. Als het te bar wordt, vertrouwt Wang
alsnog op de steun van de regering in Pe
king. „Zij zal ons dan schappelijk behande-
len, omdat wij ons nu opgeofferd hebben,
ja toch?", zegt hij.
Overstromingsgebieden
Changzho
Changzhou
Shanghai
CHINA
A
Het komt vandaag „zeer ongelegen" om
met boeren te praten die van de ene op de
andere dag hun land onder water hebben
zien verdwijnen. Vijf jonge mannen deden
afgelopen week hun relaas voor de camera
van Shanghai-lelevisie. Ze hadden net al
hun spaargeld gestoken in een viskwekerij
en waren met de lokale overheid een con
tract aangegaan. Hun bedrijfje is wegge
spoeld. „Hoe het nu verder moet? De rege
ring in Peking zal ons wel helpen", luidde
ook hun antwoord.
De rit van het gebouw van de districtsraad
naar de dorpsraad van Zheng Dian gaat
over een geasfalteerde weg door een vlak,
groen, waterrijk landschap. Qingpu is het
rijkste van de tien districten waarin Shang
hai is onderverdeeld. Op het land doen
mensenhanden het werk, soms geholpen
door waterbuffels die een werktuig trekken.
Aan het einde van de dag grazen de dieren
op de dammen rond de rijstvelden.
Ook bij het reddingswerk in de overstroom
de gebieden ontbreken de machines. Men
senhanden vullen manden met zand die via
tientallen handen uiteindelijk ergens een
dam doen ontstaan.
Tienduizend van de vijftienduizend inwo
ners van Zheng Dian zijn in de weer ge
weest om de dijken langs de afwateringska
nalen op te hogen voordat de dam, die op
drie kilometer van het dorp vandaan lag,
werd opgeblazen. Jong en oud heeft meege-
Dorpelingen waden door de hoofdstraat van een door overstromingen getroffen dorp. foto ajt
vincent m
rivier de Huangpu. Van de dam is slechts del
aanhechting aan één kant nog te zien.
Vlekken
De getroffen gezinnen in de laaggelegen
huisjes zijn net als de bestuurders blij
met de aandacht voor hun dorp en proble
men. Alhoewel alles in de huisjes vochtig is,
lijkt het einde van de rampspoed voorbij.
De straten zijn droog, de zon schijnt. Dat
blijkt een misvatting.
„Gisteren stond het water nog tot hier", de
vinger van de bejaarde bewoonster van een
van de woningen geeft dertig centimeter
boven de drempel aan op de deurpost. Ze
wijst op paarse vlekken tussen haar tenen.,
„Doordat ik te lang in het water heb ge
staan". Drie oudere buurvrouwen een
heeft een klein meisje op haar arm laten j
instemmende geluiden horen. De pakt een
paar glimmende zwarte plastic laarzen en
zegt: „Deze had ik aan, het hielp niets. Het
water liep zo pver de randen".
Maair nu is het water toch weg? „Kom van
avond om acht uur maar terug dan kun je
het water omhoog zien komen: na tien uuf
Op het pad naar de plaats waar de dam lag zakt het dan weer weg. Morgenvroeg het-
zijn links en rechts enige plassen te zien. zelfde verhaal Hoe lang zal dit nog door
Voor een deel zijn het visjcwekerijen, aldus gaan? Nog twee maanden tot na het or
de Chinese begeleider. De rest is kennelijk kaanseizoen? „Ja. Misschien zelfs langer,
nog ondergelopen land. Het is een beperkte Door het opblazen van de dam komt de
strook langs het afwateringskanaal naar de vloed 35 cm hoger dan voorheen.
holpen om dertigduizend strooien 'tassen'
met in totaal 50.000 m3 aarde te versjou
wen. De dijken zijn nu zestig centimeter
opgehoogd.
Angst
Door het opblazen van de dam is het dorp
veel slechter beschermd dan voorheen. De
kans op een overstroming is nu groter. Er is
angst: voor begin september wordt een
nieuwe springvloed verwacht en het or
kaanseizoen nog niet voorbij.
Het grootste probleem economisch ge
zien is op dit ogenblik voor Zheng Dian
een teveel aan vis en een tekort aan visvij
vers. „Om een financiële ramp te voorko
men, hebben kwekers hun bedreigde kwe
kerijen leeggehaald en de vissen bij ande
ren in hun vijvers gezet. Gevolg is dat de
vissen niet genoeg ruimte en zuurstof heb
ben en dreigen te sterven. Een deel van de
vis hebben we kunnen invriezen. We hopen
maar dat de mensen in het centrum van
Shanghai in de komen weken veel vis eten",
aldus
4'
