Buitenland
'Nu daden van Gorbatsjov'
Fidel Castro vraagt om
extra steun voor Cuba
Major in opspraak
door bankschandaal
Joegoslavische leger vertrekt uit Slovenië
Syrië heeft Israël schaak gezet
Rellen in Athene rond
bezoek president Bush
EG en Japan gaan
meer samenwerken
Vrijdag 19 juli 1991
023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS
dingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vomigeving: HENK GEIST
lands Persbureau (ANP), Ger
TURKSE VEILIGHEIDSTROEPEN
hebben bij verschillende incidenten in
het zuidoosten van het land vijf Kur-
dische verzetsstrijders gedood. Acht
Kurdische rebellen werden gevangen
genomen, terwijl een negende zich
overgaf
HET LAGERHUIS van het Pakistaan
se parlement heeft gisteren een
grondwetswijziging geaccepteerd die
de regering van premier Nawaz Sharif
meer volmachten geeft in de strijd te
gen de misdaad
GUNTER MITTAG, voormalig eco
nomisch leider van de inmiddels ter
ziele gegane DDR, is gisteren door de
justitiële autoriteiten in Berlijn aange
klaagd wegens verduistering
NIEUWSLIJN
Sahara sinds 1984 kleiner geworden
De Sahara, 's werelds grootste woestijn, is sinds 1984 kleiner ge
worden. Amerikaanse deskundigen komen tot deze conclusie na
bestudering van satellietfoto's die in de afgelopen tien jaar van
de woestijn zijn genomen. Uit de foto's blijkt dat de Sahara tus
sen 1983 en 1984 ongeveer 564.620 vierkante kilometer aan ter
rein heeft gewonnen, maar tussen 1984 en 1985 weer 730.380
vierkante kilometer heeft moeten prijsgeven. Bovendien is de
Sahara sinds 1984 127 kilometer naar het zuiden opgeschoven.
Meteorologen gaan uitzoeken wat de oorzaken daarvan zijn.
Verzet tegen supermarkt Ravensbrück
De Belgische Europarlementariër Marijke van Hemeldonck wil
dat het Europees Parlement zich verzet tegen het vestigen van
een supermarkt op het terrein van het voormalige vrouwencon
centratiekamp Ravensbrück. Ze heeft over die zaak een brief ge
schreven naar de voorzitter van het parlement, Enrique Baron
Crespo. Van Hemeldonck, lid van de socialistische fractie van
het parlement, heeft ook een protestbrief geschreven naar de lei
der van de Duitse delegatie in de socialistische fractie, Gerhard
Schmidt.
Foto Terry Anderson vrijgegeven
De Islamitische Jihad heeft
gisteren in Libanon een nieu
we foto van de Amerikaanse
gijzelaar Terry Anderson vrij
gegeven. De organisatie waar
schuwde voor „ernstige conse
quenties" als Duitsland wei
gert twee shi'itische terroristen
vrij te laten. De in het Arabisch
gestelde verklaring van de ex
treme moslimgroepering en
de authentieke foto van An
derson werden afgegeven bij
een westers persbureau in
Bayrut. Het is de eerste foto
van Anderson sinds 1988 die
wordt vrijgegeven. Terry Anderson. »fotoap
Referendum in Tsjechoslowakije
Het Tsjechoslo waakse parlement heeft gisteren in een tweede
stemronde het wetsvoorstel van president Havel aangenomen
dat een referendum over de toekomst van het land mogelijk
maakt. In het Huis van de Natie, een van de twee parlementska-
mers, kreeg het voorstel in deceerste ronde te weinig steun. In
het Huis van het Volk kreeg het voorstel eerder al een ruime
meerderheid. Het Tsjechoslowaakse volk moet nu beslissen over
de staatshervorming, waarbij het grote en rijke Tsjechië tegen
over het kleinere en armere Slowaldje staat. Slowakije wil meer
autonomie.
GUADALAJARA
De Cubaanse leider Fidel Castro
t heeft gisteren om extra econo-
Cmische hulp gevraagd van 'de
fcLatijnsamerikaanse broeders'.
►Tevens veroordeelde hij de eco-
•nomische politiek van de Vere-
rnigde Staten tegenover de La-
ftijnsamerikaanse landen. Castro
deed zijn uitlatingen tijdens de
historische Ibero-Amerikaanse
top in het Mexicaanse Guadala-
jara. Daaraan nemen naast
I Spanje en Portugal 21 landen
uit het Caribisch gebied en La-
I tijns-Amerika deel.
Castro benadrukte dat La-
tijns-Amerika, ondanks zijn rij
ke natuurlijke bronnen, al tien
jaar zucht onder een economi
sche crisis en miljardenbedra
gen moet aflossen aan schuld
regelingen. In goede bedoelin
gen van de VS richting Latijns-
Amerika gelooft hij niet. Castro:
„Economische grootmachten
hebben geen vrienden, alleen
maar belangen".
Castro noemde het van het
grootste belang dat de landen
van Latijns-Amerika econo
misch en politiek nauw gaan sa-
'Premier wist van fraude bij BCCI'
van financiën, maar het staat
niet vast dat hij de brief ook on
der ogen heeft gekregen. De
brief werd door financiën door
gespeeld aan het ministerie van
werkgelegenheid, dat hem ver
volgens doorgaf aan het minis
terie van handel en industrie.
Daar liep het spoor dood. Een
woordvoerder van het laatste
ministerie verklaarde gisteren
de brief niet te kunnen vinden.
Oppositieleider Kinnock ver
klaarde naar aanleiding van de
affaire dat het regeringsbeleid
„een zootje" is. Op zijn verzoek
stelt de vaste commissie voor
handel en industrie uit het La
gerhuis een onderzoek in. Dat
doet ook minister van financiën
Norman Lamont. Maandag de
batteert het Lagerhuis over de
affaire.
CORRESPONDENT
De Britse premier Major is gis
teren in opspraak gekomen
door het schandaal rond de
Bank of Commerce and Credit
International (BCCI), die enkele
weken geleden op last van de
Britse autoriteiten werd geslo-
ten. Major zou al een jaar gele-
'den op de frauduleuze praktij-
ken van de bank zijn gewezen.
Vast staat inmiddels dat het
ministerie van financiën vorig
jaar juni een brief kreeg via La-
bour-parlementariër Tony
Benn. In de brief, die was ge
it schreven door een inspecteur
van de BCCI, werd een boekje
2 opengedaan over de „corruptie,
vriendjespolitiek en onkunde"
J bij de bank.
Major was destijds minister
Gemengde reacties in Sovjetunie op uitkomst G-7
DE WERELDBANK zal
geen geld meer ter be
schikking stellen voor
projecten voor het kap
pen van primair tropisch
regenwoud
ANC neemt
afstand van
communisten
JOHANNESBURG DPA
Gorbatsjov moet nu met daden komen. Dat is de teneur
van de reacties van radicale Sovjet-politici en pers op de
resultaten die Gorbatsjov woensdag behaalde tijdens de
'historische ontmoeting' in Londen met de leiders van de
Groep van Zeven. De gereserveerde tonen uit het hervor
mingsgezinde kamp steken schril af tegen de lofzangen
die de officiële pers, van partijdagblad Pravda tot vak
bondskrant Troed, gisteren over de Londese top publi
ceerde.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
De Pravda schrijft dat het
woensdag in Londen 'Sovjet
dag' was. „Moskou aan de Tha
mes", luidt de kop boven een
zeer positief artikel over de toe
zeggingen die Gorbatsjov kreeg
van de leiders van de zeven
westerse industrielanden.
Het belangrijkste is, volgens
Pravda en Troed, dat nu een be
gin wordt gemaakt met de inte
gratie van de Sovjetunie in de
wereldeconomie. De Pravda
trekt vergelijkingen met de eer
ste top, Genève 1985, tussen
Gorbatsjov en de Amerikaanse
president Reagan. „Toen werd
een politieke doorbraak bereikt,
nu mogelijk een economische",
aldus de krant.
De Nezavisimaja Gazeta (on
afhankelijke krant) denkt er an
ders over. „De Sovjetunie kreeg
in Londen toegang tot de we
reldeconomie. Maar Gor-
batsjovs beloften in de Britse
hoofdstad moeten ip eigen huis
nog worden gerealiseerd", aldus
het blad.
Vóór de top al schreef deze
krant, de spreekbuis van de de
mocratische oppositie, dat Gor
batsjov zijn westerse collega's
het beste kon overtuigen door
de macht van de Communisti
sche Partij te breken en die van
het Kremlin zo snel mogelijk te
delen met de afzonderlijke Sov
jet-republieken.
Vice-premier Chasboelatov
van de Russische Federatie on
derschreef gisteren die opinie.
„De uitslag van de Londense
top stond al van tevoren vast",
zei hij. „Waar het nu om gaat, is
met radicale hervormingen de
garanties en voorwaarden te
scheppen voor directe westerse
investering in onze economie.
Als dat lukt, hoeven we niet om
miljardenkredieten te vragen".
In de Communistische Partij,
waar een felle campagne tegen
Gorbatsjovs leiderschap woedt,
bevestigde het Londense gebeu-
BELGRADO AP
Het Joegoslavische staatspresidium heeft
gisteren besloten alle federale troepen uit
de republiek Slovenië binnen drie maanden
terug te trekken. De Servische afgevaardig
de in het acht leden tellende presidium, Bo-
rislav Jovic, zei voor Belgrado Televisie dat
de terugtrekking onmiddellijk begint.
„Het Joegoslavische leger moet niet ge
stationeerd zijn in die delen van het land
waar het wordt beschouwd als een bezet
tingsmacht", zo zei Jovic na afloop van een
bijeenkomst van de presidentiële raad. Het
presidium voert in theorie het gezag over
het leger. „We denken dat we door deze
maatregel een belangrijke stap hebben ge
daan naar een vreedzame oplossing van de
Joegoslavische crisis", aldus Jovic.
De Sloveense plaatsvervangend minister
van buitenlandse zaken Zoran Thaler zei in
Ljubljana dat „dit het meest belangrijke te
ken van erkennning is van de Sloveense on
afhankelijkheid van Belgrado". Toen Thaler
werd gevraagd of het leger zich aan het be
sluit zou houden, antwoordde hij dat het
belangrijk is dat de tekst van het besluit is
opgesteld door de generale staf, op het bu
reau van de federale minister van defensie
Veljko Kadijevic.
Uit een officiële verklaring van het presi
dium bleek dat de Kroatische afgevaardigde
in het collectieve presidentschap, Stipe Me-
sic, tegen het besluit had gestemd. De afge
vaardigde van Bosnië-Hercegovina onthield
zijn stem.
Terwijl de onverwachte beslissing de
spanningen in Slovenië waarschijnlijk ver
mindert, kan het besluit de woede opwek
ken van de Kroaten, die ook willen dat het
leger hun grondgebied verlaat. Kroatische
functionarissen zeiden voorafgaand aan de
bijeenkomst dat ze ook terugtrekking van
het leger van hun grondgebied zouden ei
sen als het leger besluit zich uit Slovenië te
rug te trekken.
In de verklaring van het presidium werd
gezegd dat uit Slovenië teruggetrokken
troepen worden gestationeerd in Bosnië en
Servië. De Kroaten zijn echter bang dat de
vrijkomende troepen worden ingezet in
hun republiek, waar in de afgelopen drie
maanden meer dan honderd mensen zijn
omgekomen bij gevechten tussen Kroati
sche eenheden en Serviërs die in deze repu
bliek wonen.
Het acht leden tellende presidentschap
kwam bijeen om de demobilisatie te be
spreken van de ongeveer 200.000 man tel
lende regionale strijdkrachten en illegale
milities. Het ultimatum voor de demobilisa
tie was gesteld op 12 uur vannacht, maar op
dat moment was er nog geen aanwijzing
dat de Slovenen en Kroaten van plan zijn
hun eenheden te ontwapenen.
Gisteren kwamen er weer meldingen bin
nen van gewelddadigheden in Kroatië. Vol
gens een radiobericht werd een boer in Gli-
na doodgeschoten. Glina is de afgelopen
weken herhaaldelijk het toneel geweest van
schietpartijen tussen Serviërs en Kroaten.
menwerken, maar voegde er
wel aan toe dat de zelfstandig
heid van elk land onaangetast
moet blijven. Castro vroeg om
extra steun voor Cuba „om te
voorkomen dat het eiland
zinkt". De laatste twee jaar ife
Cuba bijna alle steun uit Oost-
Europa, waar het ene na het an
dere communistische regime
verdween, kwijt geraakt. In ei
gen land wil Castro geen veran
deringen doorvoeren.
In de wandelgangen wordt
echter druk uitgeoefend op Cas
tro om de economie en politiek
van zijn land te hervormen en
om vrije verkiezingen te hou
den. „Hij moet de realiteit on
der ogen zien", aldus een lid
van de Spaanse delegatie. Cas
tro heeft zich tot nu toe verzet
tegen veranderingen. „Het
wordt tijd dat de Cubanen zelf
hun regering kunnen kiezen",
zei de Argentijnse president
Menem.
Alle aandacht voor Cuba is
gastheer Mexico een doorn in
het oog. „Niet één land, maar
heel Latijns-Amerika moet hier
centraal staan", aldus minister
Solana (buitenlandse zaken).
Een Israëlische soldaat kon zijn emoties gisteren niet meer bedwingen bij de begrafenis van de 21-jarige luitenant Oren Meltzer. Hij kwam woens
dag met twee andere militairen om het leven toen ze in zuid-Libanon in een hinderlaag liepen. foto afp sven nackstrand
ACHTERGROND
CORRESPONDENT CAIRO TACO SLAGTER
Na de vierde mislukte poging van de Vere
nigde Staten de belangrijkste partijen in het
Arabisch-Israëlisch conflict aan de onder
handelingstafel te krijgen, was zelfs maar de
geringste hoop op beweging in het vrede
proces binnen de Arabische wereld verdwe
nen. Twee landen trof blaam: Syrië en Is
raël. Damascus bleef vasthouden aan een
volwaardige rol van de VS bij de vredesbe
sprekingen en Jeruzalem verwierp dat com
promisloos. Bang als Israël is onder druk
van de VN de bezette gebieden te moeten
opgeven en huiverig als Syrië was zonder de
steun van de internationale gemeenschap
de verloren Golan Hoogvlakte te moeten af
schrijven.
Maar tot ieders verrassing maakte de Syri
sche president Hafez al Assad het afgelopen
weekeinde een ommezwaai. In een brief
aan de Amerikaanse president Bush stemde
Assad in met het VS-compromis van een re
gionale, in plaats van een internationale
vredesconferentie onder toezicht van Ame
rika en de Sovjetunie. Verder nam &yrië ge
noegen met een waamemersrol van de VN
en de EG-landen, conform een van de sug
gesties van Bush. Gisteren bereikten Baker
en Assad in Damascus volledige c
Politieke doorbraken rond het vredes
proces in het Midden-Oosten zijn de af
gelopen jaren vaak gesuggereerd, maar
zelden bewaarheid. Vanuit dat sombere
perspectief kan ook de vijfde diplomatie
ke missie dit jaar van de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken Baker
naar deze regio worden gezien. Niette
min is er nu enige reden tot optimisme
voor wat betreft de Arabische opstelling
inzake een vredesconferentie. Syrië is
overstag gegaan, maar Israël blijft de
boel dwarsbomen, zo schijnt het. En dat
maakt Bakers kans op een succesje de
komende dagen al meteen een stuk
moeilijker.
stemming over een waarnemer van de VS
die „aantekeningen maakt, communiceert
met de deelnemers en verslag uitbrengt aan
de secretaris-generaal van de VN".
De toegeeflijkheid van het Syrische politiek
gestaalde kader bijna te mooi om waar te
zijn. Nog nooit is Damascus zo ver gegaan
in de schaarse pogingen met Israël tot een
vreedzaam vergelijk te komen. In de ogen
van Jeruzalem maakt dat Damascus dan
ook verdacht. Maar is het wantrouwen te
recht, zoals de Israëlische premier Shamir
dat onmiddellijk na de bekendmaking van
Assads inschikkelijkheid onbeschaamd ten
toon spreidde?
In de eerste plaats kan het Assad niet kwa
lijk worden genomen dat hij het bizarre po
litieke spel omtrent de onderhandelings
voorwaarden weer eens op een sublieme
wijze heeft gespeeld. Uitgerekend op het
moment dat de zeven rijkste geïndustrali-
seerde landen (G-7) in Londen bijeen wa
ren, kwam de sluwe politicus de Amerika
nen tegemoet. De club van rijke landen rea
geerde tevreden en bevestigde in een reso
lutie de Amerikaanse vredesformule 'land
voor vrede'. Bovendien hekelde de G-7 in
een officiële uitspraak de Israëlische neder
zettingenpolitiek in de bezette gebieden. Je
ruzalem knarstte de tanden: Damascus
greinsde.
Door een juiste timing is Israël schaak ge
zet. Temeer omdat de Israëlische politici
niet op die onverwachte manoeuvre heb
ben gerekend en niet anders weten te doen
dan het Amerikaanse voorstel te blijven af
wijzen.
ren slechts de al bestaande kri
tiek. „We moeten nu de prijs
betalen voor Gorbatsjovs fou
ten", zei de Moskouse partijlei
der Joeri Prokofjev gisteren te
gen de hoofdstedelijke partij
top.
De vergadering bezegelde
vervolgens per resolutie de af
keer en weerstand tegen het op
leggen van 'westerse modellen'
op de socialistische Sovjet-sa
menleving. De opstelling van de
zeer invloedrijke Moskouse par
tijafdeling bevestigt nog eens
dat Gorbatsjov het volgende
week tijdens een bijeenkomst
van het Centraal Comité van de
partij zwaar te verduren krijgt.
i het Afrikaans
Nationaal Congres (ANC).
Nelson Mandela, heeft voor het
eerst duidelijk afstand genomen
van de Communistische Partij
van Zuid-Afrika (SACP). Het ja
renlange bondgenootschap met
de communisten wordt beëin
digd zodra de apartheid is afge
schaft.
Dat heeft Mandela gezegd in
een gisteren gepubliceerd inter
view met The Star, een invloed
rijke liberale krant in Zuid-Afri
ka. Na de apartheid zal de SACP A
„haar eigen weg gaan. Wij han^
gen niet het socialisme aan. wjfag
hebben ons eigen programma'*»
zei Mandela.
Agenten van de oproerpolitie in Athene verschuilen zich achter hun
schilden, tijdens hevige gevechten met anti-Amerikaanse demonstran
ten. foto ap scott applewhitl
De Amerikaanse president Ge
orge Bush heeft Griekenland en
Turkije gisteren gevraagd „de
diepe wond" die hen verdeeld
houdt te helen. De VS zullen
helpen orh nog dit jaar een op
lossing te vinden voor het con
flict om Cyprus, zo zegde Bush
toe.
Bush zei in een toespraak tot
het Griekse parlement dat „nie
mand de status-quo van Cyprus
mag accepteren". Griekenland
en Turkije voeren een bittere
strijd om het eiland, dat in
tweeën is gedeeld sinds Turkije
in 1974 het noordelijke deel be
zette om de Turks-Cypriotische
minderheid te beschermen.
Terwijl Bush van een staatsdi-
ner genoot, vonden er in het
centrum van Athene felle bot
singen plaats tussen de oproer
politie en zo'n 2000 studenten
en anarchistische jongeren, die
tegen het bezoek van Bush de
monstreerden. Zeventien men
sen raakten gewond, een aantal
Amerikaanse bankgebouwen
werd beschadigd en vier bussen
gingen in vlammen op.
Bush voerde gisteren ook be
sprekingen met premier Mitsot
akis, onder wiens conservatieve
regering de gespannen Ameri
kaans-Griekse verhoudingen
aanzienlijk zijn verbeterd. Bush
heeft zowel Mitsotakis als presi
dent Karamanlis uitgenodigd
voor een staatsbezoek aan de
VS.
In Turkije, waar Bush morgen
wordt verwacht, is inmiddels
ook de nodige beroering ont
staan. De Amerikaanse presi
dent heeft inmiddels tot twee
keer toe lovende woorden ge
sproken over Mitsotakis, de
Turkse president Ozal en de
Grieks-Cypriotische president
Vasiliou, zonder de Turks-
Cypriotische leider Denktash te
noemen. Volgens nationalisti
sche Turkse'kringen duidt dat
op een weloverwogen poging de
als 'lastig' ervajyp Denktash op
een zijspoor te zejjen.
DEN HAAG PETER DE VRIES
De Europese Gemeenschap en
Japan hebben elkaar beloofd op
economisch en politiek terrein
nauwer te gaan samenwerken
en vooral meer evenwicht te
brengen in hun onderlinge han
del. Dat staat in een gisteren in
Den Haag gepubliceerde geza
menlijke verklaring van de twee
economische bloldcen. De ver
klaring kon worden uitgegeven
nadat Frankrijk, dat er op had
aangedrongen dat Japan zijn
markten verder zou openen
voor Europese produkten, niet
langer aandrong op concrete
handelsconcessies van Japan.
De Japanse premier Kaifu
reisde gisteren na afloop van de
G-7-wereldtop in Londen door
naar Den Haag voor besprekin
gen met premier Lubbers en
EG-commissievoorzitter Delors.
Het is de eerste 'mini-top' tus
sen Japan en de EG. De bijeen
komst, die door de verklaring
wat extra cachet krijgt, wordt in
Den Haag gehouden, omdat
Nederland momenteel een half
jaar lang EG-voorzitter is. In de
toekomst zullen meer van deze
topconferenties worden gehou
den.
De verklaring belooft „gelijk
waardige toegang tot eikaars
markten" op basis van „verge
lijkbare kansen". Beide partijen
zeggen met zoveel woorden toe
zich wat meer te zullen schik-
ken naar de regels van het vrije
handelsverkeer en wijzen pro
tectionisme af. De komende tijd
moet blijken wat de verklaring
waard is, bij voorbeeld wanneer
EG-commissaris Andriessen
met Japan praat over de onder
linge autohandel. „We hebben
op dat punt allebei nog een hele
lange weg te gaan", aldus pre
mier Lubbers.
Het overschot van Japan op
de betalingsbalans met de EG
loopt dit jaar op naar een slordi
ge 70 miljard gulden. De EG en
de VS ergeren zich al jaren aan
de manier waarop fapan zijn ei
gen bedrijven beschermt door
slechts mondjesmaat buiten
landse produkten toe te laten.
De Japanners zijn op hun beurt
bang dat de EG zich zal ontwik
kelen tot een „economisch fort"
en menen dat door de afzon
derlijke Europese landen nog te
veel handelsbelemmeringen
worden opgeworpen.
In de verklaring beloven EG
en Japan te streven naar ver
sterking van de rol van de Vere
nigde Naties. Ook zullen ze re
geïmatig politiek overleg voeren
over de stabiliteit in de wereld,
het tegengaan van de versprei
ding van kernwapens en ar
senalen chemische wapens,
over milieubeleid, terrorisme en
criminaliteit.
