Binnenland
CNV400.000 mensen op
minimum door wao-plan
r$L
Schijnhuwelijken
harder aangepakt
'Afkomst speelt geen
rol bij berechting'
Het ministelsel sociale zekerheid nadert
Huursubsidie voor
jongeren beperkt
IRA-verdachten aan
Duitsland uitgeleverd
Personeel gevangenis
steeds vaker belaagd
Redactie: 023-150225 JANINE BOS AAA ALTAN
chef) PATRICK VAN DEN HURK AAARGOT KLOMPMAKER SJAAK SAAAKAAAN FRANS VISSER Voimgeving: MITZIE MEUERHOF
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Bonden beraden zich op massale acties
'Vastzetten op Schiphol nodig'
Vreemdelingen die de toegang tot ons land wordt ontzegd,
mogen op Schiphol worden vastgezet in passantenverblijven.
Dat is nodig om ervan verzekerd te zijn dat zij ons land verla
ten. Staatssecretaris Kosto van justitie heeft dit het kamerlid
Lankhorst van Groen Links laten weten na vragen van zijn
kant. Er zijn op Schiphol drie passantenruimten: twee van der
tien en een van elf vierkante meter. Kósto wijst erop dat gewei
gerde vreemdelingen ons land soms niet meteen kunnen verla
ten. Zo kan het enige dagen duren voordat een rechtstreekse
vlucht naar het land waar men vandaan komt, mogelijk is. De
vreemdelingen worden in de passantenruimten voor de mare
chaussee verzorgd.
Interim-directeur voor ANP
Voormalig directievoorzitter Voors van de Nederlandse dag
bladunie (NDU) gaat tijdelijk leiding geven aan het Algemeen
Nederlands Persbureau (ANP). De benoeming - tot het einde
van dit jaar - komt nadat de Raad van Beheer eind vorige
maand het besluit nam algemeen-directeur Van Ditshuizen uit
zijn functie te ontheffen. Voors was tot juli vorig jaar voorzitter
van de NDU-directie, uitgeefster van onder meer Algemeen
Dagblad en NRC Handelsblad. Voors was één van de sleutelfi
guren bij de plannen om te komen tot een fusie met de Pers
combinatie (De Volkskrant, Trouw en Het Parool). De plannen
werden in april 1989 wegens gebrek aan steun afgeblazen.
Swarttouw en GEM willen samen
De bulkoverslagbedrijven Frans Swarttouw en Graan Elevator
Maatschappij (GEM) in Rotterdam bestuderen de mogelijkheid
van samenwerking. De studie heeft als belangrijk onderwerp
het samenvoegen van de directies en de ondersteunende dien
sten. Volgens directeur Van der Vorm van het moederbedrijf
HES Beheer is het nog te vroeg om over werkgelegenheidsga-
ranties te spreken. HES Beheer is de volledige moeder van de
GEM en bezit verder 60 procent van de aandelen van Frans
Swarttouw. Bij de GEM is vorig jaar het aantal werknemers
door reorganisaties al teruggebracht van 1000 tot 600. Het jaar
verslag over 1990 vermeld dat het personeelsbestand in 1991
verder omlaag moet. Bij Frans Swarttouw waren eind vorig jaar
650 mensen in dienst.
Reiskostenforfait soepeler
De belastingaftrek voor reiskosten tussen woon- en werkplek
(het reiskostenforfait) wordt soepeler, zo heeft staatssecretaris
Van Amelsvoort van financiën gesloten. Het forfait geldt nu als
iemand minstens een maal per week moet reizen tussen
woon- en werkplek. Het begrip 'pleegt te reizen' werd tot nu
toe zo uitgelegd dat iemand minstens 20 opeenvolgende werk
dagen heen en weer reisde tussen woon- en dezelfde werkplek.
Het reiskostenforfait wordt ook van toepassing indien iemand
eenmaal per week reist tussen woon- en werkplek en dat meer
dart 20 dagen per jaar.
Van de mensen met een wao-uitkering zullen er tussen
de 300.000 en 400.000 binnen een tijdsbestek van vier
jaar terugzakken naar het absolute minimum als de plan
nen van het kabinet doorgaan. Een groot aantal mensen
zal dat honderden guldens in de maand kosten.
DEN HAAG»GPD
Die berekening legde de vak
centrale CNV gisteren op tafel
bij een vergadering van de voor
zitters varf de CNV-bonden. Tij
dens de extra vergadering is een
inventarisatie gemaakt van de
mogelijkheden om heb kabi
netsplan op zijn minst grondig
veranderd te krijgen.
Bij de grootste vakcentrale, de
FNV, komen de voorzitters van
de aangesloten bonden van
daag bijeen in een extra verga
dering van de Federatieraad.
Net als bij het CNV zal de FNV
een werkgroep in het leven roe
pen die in het najaar te houden
acties moet voorbereiden. Het
protest zal geruime tijd aanhou
den en eind september, begin
oktober zijn hoogtepunt heb
ben.
De vakbonden gaan er samen
met organisaties van gehandi
capten en arbeidsongeschikten
voluit tegen aan. CNV-voorzit-
ter Hofstede meldde na de ver
gadering van zijn Verbonds
raad, dat de CNV-bonden zijn
'oorlogsverklaring' van het
weekeinde voor de volle 100
procent hadden onderschreven.
„Het gaat immers om een regel
rechte moord op de WAO".
Welke vorm de protestacties
zullen krijgen, wordt in de ko
mende weken besproken in
overleg tussen de vakbeweging
en een breed scala van organi
saties die de belangen van ar
beidsongeschikten en in het al
gemeen van gehandicapten be
hartigen. De spanning is overal
te snijden; de sfeer doet grim
mig aan.
Bij vakbonden en bij organi
saties als de Gehandicaptenraad
(overkoepelende organisatie
van bonden en verenigingen
van gehandicapten) hebben de
telefoons gisteren nauwelijks
Justitie wil 'huwelijk' kunnen ontbinden
Huwelijken die gesloten worden
om een van de partners een le
gaal verblijf ki Nederland te ver
schaffen, de zogeheten schijn
huwelijken, moeten nietig ver
klaard kunnen worden. Het
Openbaar Ministerie en de
ambtenaren van de burgerlijke
stand krijgen voortaan grotere
bevoegdheden om tegen deze
nep-huwelijken op te treden, zo
heeft staatssecretaris Kosto van
justitie gisteren de Tweede Ka
mer laten weten.
Schijnhuwelijken worden ge
sloten tussen een Nederlander
een buitenlanders, waardoor
deze een verblijfsrecht krijgt. De
afgelopen jaren kwam het
schijnhuwelijk vooral in het
nieuws in verband met interna
tionale vrouwenhandel vanuit
Zuidoost-Azië. De vrouwen
'trouwden' met een Nederlan
der maar werden vervolgens
vaak te werk gesteld in een bor
deel. Ook maakten ze vaak na
hun huwelijk aanspraak op
sociale uitkering.
Het wordt voortaan mogelijk
om het door een schijnhuwelijk
verkregen verblijfsrecht binnen
een periode van drie jaar (na
drie jaar krijgen de buitenlan
ders die met een Nederlander
zijn getrouwd de Nederlandse
nationaliteit) nietig te verklaren,
wanneer wordt vastgesteld dat
er geen sprake is vari een reële
huwelijkse samenleving. Het
Openbaar Ministerie en de
ambtenaren van de burgerlijke
stand worden bevoegd bij be
denkingen over een al dan niet
„reeël huwelijk" op te treden.
Het OM kan bijvoorbeeld het
huwelijk nietig verklaren en de
ambtenaar van de burgerlijke
stand kan zijn medewerking
aan het voorgenomen huwelijk
weigeren.
Archeologen hebben onder de vloer van de St Olofskapel op de Amsterdamse Zeedijk dertig graven met
stoffelijke resten uit de achttiende eeuw blootgelegd. Nog dieper zijn ook resten aangetroffen van de middel
eeuwse Olofspoort, die deel uitmaakte van de eerste stadswal rond Amsterdam. De kapel wordt verbouwd
tot congrftruimte. foto nieuw anefo rob booaerts
stil gestaan. „Veel mensen bel
den die het niet meer zagen zit
ten", aldus woordvoerder Van
Uden. „Velen zeiden er niet
meer van te kunnen slapen en
de dokter te hebben moeten
vragen om een kalmeringspille
tje".
De Algemene Centrale van
Overheidspersoneel ACOP heeft
inmiddels de samenwerking
met de overheid opgeschort bij
projecten ter terugdringing van
ziekteverzuim en arbeidsonge
schiktheid. De vakcentrale MHP
voor middelbaar en hoger per
soneel heeft aangekondigd dat
ze juridische stappen wil ne
men tegen het laten vervallen
van de wao-rechten van men
sen die al in de Ziektewet of de
wao zitten.
Uitgever weigert
boek over Claus
DEN HAAG»GPD
De uitgeverij de Europese Bi
bliotheek in Zaltbommel wei
gert het boek van schrijfster drs.
M.G. Schenk over prins Claus te
publiceren. Het contract met de
auteur is opgezegd. Het is onbe
kend waarom de uitgeverij het
boek niet wil uitbrengen. Het
zou niets te maken hebben met
de plotselinge ziekte van de
prins.
Het boek moest half augustus
ter gelegenheid van de 65e ver
jaardag van prins Claus op 6
september verschijnen. Het is
voor Schenk een raadsel waar
om de uitgeverij haar boek niet
publiceert. Schenk: „Ik heb de
prins afgeschilderd als een man
met linkse denkbeelden. Waar
schijnlijk is de uitgeverij daar
niet blij mee".
Fokker partner
in Euro-heli
SCHIPHOL. BILL MEYER
Fokker is één van de partners
bij de ontwikkeling en bouw
van een nieuwe Europese heli
kopter, de NH 90. Bedrijven uit
Frankrijk, Italië, Duitsland en
ÜPy Nederland doen mee aan het
WÊte Proiect- Voor Fokker betekent
de opdracht tenminste twintig
jaar werk. Voor de ontwikkeling
van de NH 90 is een bedrag van
tdrie miljard gulden uitgetrok-
ken. Het toestel is bestemd voor
defensieve doeleinden en wordt
in twee versies ontwikkeld: een
transport- en een gevechtsheli
kopter. Het samenwerkingsver
band verwacht in totaal 726 toe
stellen te produceren. Fokker
bouwt de staart, de deuren en
het landingssysteem van de he
likopter.
Fokker werkt voor het eerst
mee aan de ontwikkeling van
een helikopter.
Eerder onderzoek zou onjuist zijn
Sociale-zekerheidsdeskundige Schell ziet weinig in wao-plannen
PIETER COUWENBERGH
AMSTERDAM ANP
Er bestaat geen verband tussen
de etnische afkomst vari een
verdachte en de manier waarop
de officier van justitie een straf
zaak behandelt. Dat stellen twee
Amsterdamse onderzoekers na
een studie naar 710 winkeldief
stallen die door officieren van
justitie in vijf arrondissementen
De uitkomsten staan in het
jongste nummer van het Tijd
schrift voor Criminologie, dat
geheel is gewijd aan allochtone
jongeren en criminaliteit. Het
onderzoek vormt een onderdeel
van een bredere studie naar het
verband tussen etnische af
komst en de afdoening door de
officier van justitie. Daarin
wordt ook gekeken naar een
voudige mishandeling, rijden
onder invloed en doorrijden na
een aanrijding. Ook daar luidt
de voorlopige conclusie dat et
nische afkomst geen rol speelt
in de afhandeling.
De onderzoekers hebben str
afdossiers van vijf arrondisse
mentsparketten onderzocht van
meerderjarige mannen uit Ne
derland, Turkije, Marokko, Suri
name en de Antillen. Ze stellen
dat eerdere onderzoeken naar
selectiviteit iri de rechtsgang ge
bruik hebben gemaakt van „op
pervlakkige gegevens", waarin
„relevante kenmerken" van ver
dachten buiten beschouwing
zijn gebleven. De conclusies
van die onderzoeken luidden
dat allochtonen er in het straf
rechtelijk circuit minder goed
van afkomen.
Volgens de onderzoekers
speelt afkomst mogelijk wel een
rol bij winkelpersoneel en be
veiligingsbeambten. Zij zouden
meer op klanten uit minder
heidsgroeperingen kunnen let
ten. Ook de „filterwerking" bij
de politie zou ongunstig kun
nen uitvallen voor allochtonen.
Het uitkleden van de WAO is een logische
volgende stap op weg naar een mini-stelsel
voor de sociale zekerheid. De politiek wil af
van het veel geroemde maar kostbare Ne
derlandse vangnet, waarin de uitkeringen
zijn gekoppeld aan het laatst verdiende
loon. De overheid wil toe naar een situatie
waarin niet meer dan een minimuminko
men wordt gegarandeerd, net genoeg om
van rond te komen. Voor een aanvulling
moeten mensen zich maar bijverzekeren bij
particuliere verzekeraars.
Aldus universitair docent sociale zekerheid
Schell van de Katholieke Universiteit Bra
bant. Schell kent de overheid. Hij doet re
gelmatig onderzoek in opdracht van het
ministerie van sociale zaken en werkgele
genheid en onderkent in die hoedanigheid
een nieuwe tendens in het sociale zeker
heidsstelsel. „De overheid gaat steeds min
der taken voor zijn rekening nemen, ook in
de sociale zekerheid. We gaan toe naar een
stelsel dat zich het beste laat vergelijken
met het Engelse Beveridge-systeem. De
overheid zorgt ervoor dat je niet verhongert
en verder moet je het zelf maar regelen".
Het verbaast hem dat deze ontwikkeling
zich doorzet na de wisseling van de wacht
in politiek Den Haag, nu twee jaar geleden.
„Met de PvdA in het kabinet had je mogen
verwachten dat die lijn zou worden stopge
zet". Maar ook de socialisten lijken niet
meer te geloven in de maakbaarheid van de
samenleving, mogelijk met uitzondering
van Ter Veld. Zij lijkt bij uitstek te lijden on
der het uitkleden van het sociale zeker
heidsstelsel, bovendien nog haar portefeuil
le. „Over mijn lijk", riep ze drie weken gele
den nog, toen de geruchten over een koude
sanering van de wao steeds sterker werden.
De inkrimping van de sociale zekerheid
zal ertoe leiden dat de kloof tussen werken
den en niet-werkenden in ons land groter
wordt. Schell herinnert aan de Zweedse
hoogleraar Therbom die drie jaar geleden
waarschuwde dat ghetto's riiet alleen in de
Verenigde Staten voorkomen, maar ook in
ons eigen land.
Shell heeft dan ook geen goed woord over
voor het uiteindelijk oogmerk van de poli
tiek, al wordt die nooit door iemand hardop
uitgesproken. „Je ziet het nu weer voor de
Ziektewet en de wao. De uitkering moet te
rug naar bijstandsniveau. En de kans om je
zelf bij te verzekeren tegen het risico wordt
voor de Ziektewet zelfs nog beperkt. Het ka
binet wil met werkgevers en bonden afspre
ken deze uitkering gedurende het eerste
jaar dat een werknemer ziek is, niet hoger
Vandaag vertrok een recordaantal van 39.000 wandelaars uit Nijmegen
voor de eerste etappe van de vierdaagse. Op de eerste dag van de 75ste
editie liepen de wandelaars door de Betuwe. •foto anp
Heerma wil huurgewenning afschajfen
DEN HAAG GPD
De huursubsidie voor jongeren
van 18 tot 23 jaar wordt niet af
geschaft, maar beperkt. Alleen
jongeren met een maandhuur
van maximaal 450 gulden kun
nen straks nog in aanmerking
komen voor huursubsidie. Nu
geldt voor deze groep een bo
vengrens van 820 gulden per
maand.
Staatssecretaris Heerma van
volkshuisvesting wil met ingang
van juli 1992 ook de zogeheten
huurgewenning afschaffen.
Huurgewenning is een extra
subsidie voor mensen die door
de stadsvernieuwing plotseling
een hogere huur moeten beta
len.
In totaal moet Heerma deze
kabinetsperiode 191 miljoen
gulden bezuinigen op de indivi
duele huursubsidie (IHS). Vorig
jaar kondigde de bewindsman
al verschillende maatregelen
aan omdat meer mensen een
beroep doen op de huursubsi
die dan door VROM werd ver
wacht. Door de jaarlijkse huur
verhoging op te trekken van 3
naar 5,5 procent, nemen de uit
gaven voor huursubsidie nog
eens toe met 123 miljoen gul
den. Dat bedrag wil Heerma be
zuinigen door te korten op de
huursubsidie.
In de toelichting op zijn plan
nen schrijft de staatssecretaris
dat de maatregelen niet ten
koste gaan van de minima. Hij
spreekt van een evenwichtig en
alleszins acceptabel pakket.
„Vooral huishoudens met een
boven-modaal inkomen zullen
de maatregelen in hun porte-
voelen", aldus Heer-
Op verzoek van het parle
ment matigt Heerma zijn voor
nemens om te bezuinigen op de
huursubsidie van bejaarde al
leenstaanden. Alleenstaanden
krijgen relatief meer huursubsi
die dan gehuwden. De staatsse
cretaris wilde dit voorkomen
door oudere alleenstaanden
stapsgewijs binnen zes jaar in
totaal 35 gulden per maand te
korten. Deze bezuinigingsmaat
regel wordt echter beperkt tot
alleenstaanden onder de 65
jaar.
De in Nederland van moord en
IRA-lidmaatschap vrijgesproken
IRA-verdachten Sean Hick (30)
en Paul Hughes (27) zijn van
morgen aan Duitsland uitgele
verd. De daadwerkelijke uitleve
ring duurde Van half tien tot
tien uur en vond plaats bij de
grensovergang Heerlen Auto
weg bij Bocholtz.
Hughes en Hick werden voor
de allerlaatste- keer door een
speciaal daarvoor geformeerd
arrestatieteam in gepantserde
Mercedessen vanuit de gevan
genis in Maastricht naar het
Duitse gedeelte van de grens
overgang gebracht. Daar arri
veerde enkele minuten later
vanuit Duitsland een helikopter
van de politie waarin de twee
geboeide Noordieren instapten.
Volgens een woordvoerder
van de Nederlandse mare
chaussee zullen beiden in Karls
ruhe worden voorgeleid aan de
officier van justitie. De Duitse
justitie verdenkt Hick en Hug
hes van medeplichtigheid aan
de op 4 mei 1990 gepleegde
moord op een Engelse soldaat
uit de Langenhagenkazeme in
Hannover.
De strafzaken betreffen ver
der de moord op de Britse ma
joor Dillen-Lee die op 2 juni
1990 in Dortmund werd ge
pleegd. Ook verwijt de Duitse
staat hen vier maal poging tot
moord op vier Duitse politie
agenten tijdens de achtervol
ging die volgde op deze aanslag.
Donna Maguire (24), de derde
van moord en IRA-lidmaat
schap vrijgesproken verdachte,
is nog niet uitgeleverd. De Duit
se justitie kan pas over haar be
schikken op het moment dat de
Hoge Raad het fiat geeft over
haar uitlevering. De vierde ver
dachte. Gerard Harte (27) werd
vorige week vrijdag enkele uren
na zijn vrijlating in Dublin gear
resteerd en verhoord.
Aantal ontsnappingen neemt sterk af
te laten worden dan 70 procent". „Je mag
vooral niet te goed voor jezelf zorgen", con
cludeert hij cynisch.
Het argument van de politiek dat het ge
bruik van de regeling vermindert door de
hoogte van de uitkeringen te verlagen,
noemt Schell 'onzin'. „In 1986 zijn de wao-
uitkeringen met tien procent verlaagd tot
zeventig procent. Dat had geen enkel effect.
Mensen vragen er immers niet om in de
wao terecht te komen".
Wat de politiek nu met de WAO doet, is
volgens Schell niet meer dan 'symptoom
bestrijding'. „Als je iets aan de groei van het
aantal wao'ers wilt doen, moet je niet alleen
naar de uitkeringen kijken. Hoofddoelen
moeten preventie en reïntegratie zijn, ten
minste als je jezelf tot doel stelt gehandi
capten het recht te geven op betaald werk".
Je mag best de nodige eisen stellen aan
de- arbeidsongeschikten, is de boodschap
van Schell, maar daar moet dan wel een
perspectief op een baan tegenover staan.
Net als de vakbeweging is hij van mening
dat ook de werkgevers moeten worden aan
gesproken-op hun verantwoordelijkheid om
banen te scheppen voor gehandicapten. En
daarover wordt in de regeringsplannen
nauwelijks gesproken.
Het aantal gevallen van licha
melijke agressie tegen gevange
nispersoneel is de afgelopen vijf
jaar meer dan verdubbeld. Ook
het aantal ordeverstoringen in
de gevangenissen is de afgelo
pen jaren enorm gestegen. Dat
blijkt uit cijfers van het ministe
rie van justitie.
In 1985 bedroeg het aantal
gevallen van lichamelijke agres
sie in gesloten inrichtingen 73.
Vorig jaar deden zich in de ge
vangenissen 151 van dergelijke
incidenten voor. In deze perio
de groeide de bevolking in de
gevangenissen sterk, maar de
groei is geen afdoende verkla
ring voor de toegenomen agres
sie. De agressie steeg met ruim
100 procent, het aantal gedeti
neerden met de helft.
Het aantal ordeverstoringen
in de gevangenissen is nog veel
sterker gestegen. In 1985 werd
drie maal' een ordeverstoring
gemeld, in 1990 gebeurde dat
38 keer. Het aantal gevallen van
agressie tussen gedetineerden
onderling kent een grillig ver
loop. Gemiddeld komt dat zo'n
veertig keer per jaar voor.
Niettemin tonen de cijfers
van het ministerie een afname
van het zogeheten beheersrisico
in het gevangeniswezen. Deze
afname kan geheel worden ver
klaard uit het feit dat er minder
drugsvondsten in de gevange
nissen worden gemeld. Kleine
drugsvondsten worden echter
de laatste jaren niet meer alle
maal centraal geregistreerd.
Naast het beheersrisico kent
het ministerie het vluchtrisico.
Zowel het aantal ontvluchtin
gen als het aantal pogingen er
toe is de afgelopen jaren ge
daald. Rekening houdend met
het de groei van de gevangenis
bevolking is het vluchtrisico de
afgelopen jaren zelfs gehal
veerd.
Daaraan is echter nauwelijks
bijgedragen door de vijf nieuwe
gevangenissen met een zoge
noemde extra beveiligde afde
ling (EBI), waarin vluchtgevaar
lijke gedetineerden worden op
gesloten. Uit het onderzoek
blijkt dat het vluchtrisico er
maar weinig lager is dan in een
gewone inrichting. Ook het be
heersrisico is in de EBl's niet
kleiner dan in andere gevange-
