Religie
'Kermis vieren is écht leven'
Nederlandse predikante
naar het land van Havel
Zaterdag 13 juli 1991
Redactie: 071-161400 WIM SCHRUVER Eindredactie: HENK HOUTMAN Vormgeving: SIMON DE GRAAF
7
„ALS EEN KERMISKLANT flink
vloekt omdat het seizoen mislukt, dan
zal ik de laatste zijn die aankomt met
vrome woorden."
IN TSJECHOSLOWAKUE is er op al
le fronten een groot gebrek aan
geestelijken," weetdrs. Hildegonda
M. Rijksen.
Jan Gamier wordt aalmoezenier in de wereld van het vertier
Broeder Jan Garnier uit het Gelderse Deest is door de Ne
derlandse bisschoppenconferentie met ingang van vol
gende maand benoemd tot aalmoezenier voor kermis-
en circusmedewerkers. Een boekenwurm in de draaimo
len. Een lieve, zachtaardige man te midden van de ker
misklanten. Schrille contrasten. Het is geen toeval dat de
parochieraad, die de nieuwe kermisaalmoezenier aan de
bisschoppen moest voordragen, enkele vraagtekens zette
achter de kandidatuur van broeder Jan (56) uit Deest:
„Bent u niet te geleerd voor ons?" en „Bent u niet te aar-
dig?".
TONNY MEUERMAN
maar bij iemand in de wagen
stappen. Da's privé. Daarvoor
Logische vragen. Want de theo- moet je genodigd worden. Ik zal
loog is geleerd. Was onderwijzer mijn werk dan ook op het ker-
Helmond en Amsterdam,
studeerde theologie in Maas
tricht en pedagogiek in Nijme
gen. Was jarenlang verbonden
aan het Hoger Katechetisch In
stituut in Nijmegen en doceert
nu in Arnhem en Utrecht. En
misterrein zelf moeten begin
nen. Een praatje hier, een bab
beltje daar."
De kermis. Flikkerende lichtjes.
Duizelingwekkend zweven tus
sen hemel en aarde. Hobbel
paarden. Suikerspinnen. Dolle
Jan Gamier is aardig. Een ietwat pret, angstig gegil. De wereld
gebogen man. Rustig vooral. Hij
filosofeert de zinnen en glim
lacht. Vaak en vriendelijk.
Niet het type dat bij uitstek ge
schikt lijkt voor het geven van
geestelijke verzorging aan ker
misondernemers en circusar
tiesten. Overigens stelt die
laatste groep weinig meer voor.
Nederland heeft geen eigen cir
cus meer. Hier en daar leeft nog
een circusfamilie.
Maar kermisklanten zijn er
volop. Wel vijfduizend zielen.
En daarvoor is die bescheiden
man uit dat onopvallende rij
tjeshuis in het katholieke Deest
met z'n al te pompeuze kerk
verantwoordelijk.
We zien wel wat het wordt."
Gamier haalt de schouders op.
„Misschien wel heel moeilijk.
de dwaas. De lach, het ver
tier. Jan Gamier weet dat hij
juist daar gewenst is. Want de
buitenkant heeft ook een bin
nenzijde. „Alleen er zijn is al be
langrijk. Ik zal een voorbeeld
geven. Een meisje van zeven
tien jaar krijgt een conflict met
haar ouders. Ruzie, gehuil.
Maar eenmaal buiten de cara
van moet zij weer de glimlach
spelen. Dan is het goed dat er
iemand is die luistert."
De kermis. De santenkraam.
Werelds? Goddeloos? Jan Gar
nier glimlacht andermaal ont
wapenend vriendelijk. „Ooh,
juist niet! De meeste mensen
zijn rooms-katholiek en diep
gelovig. Kermisklant is van
oudsher een katholiek beroep.
Een beroep met risico's. In de
Maar werken in het onderwijs is godsdienst zoeken ze hun v
ook zwaar. Ik ben met m'n 56
jaar de oudste op de Pabo in
Arnhem. Zegt toch genoeg. Wie
ligheid. De huwelijken en uit
vaarten worden op grandioze
wijze gevierd. Met pracht en
houdt het tegenwoordig nog tot praal, met fantastische bloem-
z'n pensioen voor de klas uit? stukken."
De vele fusies in het onderwijs,
de steeds wisselende modulen nmmo„
en de bureaucratie breken je.
Nee, het lesgeven is niet erg.
Sommige studenten hebben
nog nooit van
Abraham gehoord,
maar daar kom je
wel overheen."
Pracht en praal
Jan Gamier, die zelf
uit hoogtevrees
geen zweefjnolen
in durft, weet waar
aan hij begint. Wat
hij wel en niet kan. „Kermis-
mensen investeren heel veel i
hun attractie. Tijd en geld. Ik
mag dus niet vragen om in ee
actiegroep voor Nicaragua te
gaan zitten. Ook mag ik niet 2
Het is goed
dat er nog een
zweefmolen is"
Oppervlakkig vertoon? „Nee,
zeker niet. Achter al dat uiterlij
ke schuilt
veel geloof.
Deze mensen
geloven en
vieren anders
dan de ge
middelde
ambtenaar.
Ze zijn
rechtuit. Ko-
schien grof
over, maar het is meer eerlijk
heid dan grofheid. Hun taalge
bruik is misschien anders, maar
wat ze zeggen doen ze. Ze zijn
betrouwbaar. Ook al omdat ze
het gehele jaar dicht bij elkaar
moeten leven en op elkaar aan
gewezen zijn. Als iemand een
keer flink vloekt omdat het sei
zoen mislukt, door bijvoorbeeld
de regen, dan kan ik me dat
voorstellen en zal ik de laatste
zijn die aankomt met vrome
woorden."
„In het onderwijs moest ik
dikwijls opboksen tegen stu
denten die duidelijk uitkwamen
voor hun antipathie tegen de
kerk als stinkend rijk en onder
drukkend instituut. Ik kan me
daar overigens best wat bij
voorstellen. Die reacties ver
wacht ik niet in de kermiswe-
reld. Dat maakt de entree iets
gemakkelijker. Ik begin er an
derzijds ook niet aan met de ge-
De kermis houdt de fantasie en
utopie wakker. De droom dat er
in dit leven meer is dan de bui
tenkant. Gamier: „Als je geen
kermis kunt vieren, dan heb je
geen verleden, heden en geen
toekomst. Een jongen die in de
rups het meisje zoent, geeft
méér dan een kus. Hij verwijst
daarmee naar de toekomst. De
gene die hoog in het reuzenrad
zit, toont lef; laat zien wie hij is.
Kermis is spel, is iets extra's. Is
het leven vieren."
Het lijkt alsof Gamier van zijn
eigen woorden schrikt. Onge
merkt is hij aan het filosoferen
geslagen. „Geloven is toch als
een kermis. Wat hoog is, wordt
laag en andersom. Is dwaas
doen. Leven. Lol maken. Dro
men. Ja toch?"
„We mogen blij zijn dat er nog
kermis is. Per slot van rekening
is het een van de weinige plaat
sen waar nog gevierd wordt. We
vieren niet meer. We zeggen:
'we bouwen een feestje'. Dat
heeft iets geforceerds, is onecht
Verjaardagen worden niet
meer gevierd, terwijl dit feest je
eraan herinnert dat je geboren
bent en niet dat je weer een jaar
dichter bij de dood bent geko
men. Kerst en Pasen verworden
tot folklore. De levensbeschou
wing verkeert is een crisis. Nee.
niet alleen het christendom, ook
het humanisme. Het leven is
ontploft. Er is geen lol meer.
Daarom is het goed dat er nog
een zweefmolen is."
Kermis is ander vertier dan de
lol van de 'Veronica-cultuur',
zegt Gamier. „Dat laatste is op
pervlakkig. Een snoepje. Schijn.
Verdoving. Het toedekken van
de eigenlijke vragen."
Lourdes
Broeder lan zwijgt. Een serene
stilte, lijkt het wel. Dan opnieuw
die glimlach. „We maken als ka
tholieken kermis van wat ons
foto luuk van der lee Heilig is. Een santenkraam als
Lourdes. Rond kerst mopperen
de bisschoppen dat de mensen
er een eetfeest van maken. Maar
dachte dat het allemaal trouwe
kerkgangers zijn. Da's natuurlijk
niet waar."
Kermis en geloof.
Ze hebben alles
met elkaar te ma
ken, vindt broeder
Jan. Beide verwij
zen naar een
droom, naar een
werkelijkheid die
er (nog) niet is.
Naar dat andere,
dat onbereikbare.
„Op de kermis worden dromen
verkocht. De raket suggereert
dat je echt
„Op de kerneis
worden dromen
verkocht"
ALKMAAR ARIE BERGWERFF
het volk laat
zich dit niet
afpakken. Met
het rijkelijke
eten drukt het
volk zijn blijd
schap uit. Ook
dat is heilig.
In die zin kan
de kermis ook
heilig zijn."
Op 14 juli
wordt Gamier tijdens de Malie-
baankermis in Utrecht aan de
kermisexploitanten voorgesteld
De skeletten zijn echt als je door door monseigneur Nienhaus.
het griezelhuis rijdt."
Dan begint zijn droom in een
harde werkelijkheid.
„Toen ik een jaar of vijftien was. las ik het boekje
'Het evangelie in een atheïstische wereld" van de
Tsjechische theoloog Josef Lukl Hromadka. Wat
me daarin aansprak, was de opmerking dat 'het
nodig is dat we eikaars geschiedenis bestuderen'.
Dat was nog in de tijd van de Koude Oorlog en
Oost-Europa was een onbekende wereld. Dat
boekje is voor mij een sterke inspiratie geweest."
De Alkmaarse drs. Hildegonda M. Rijksen (40)
aanvaardde onlangs het beroep, dat de gemeente
van de Hussitische Kerk in het Tsjechoslowaakse
Olomouc op haar heeft uitgebracht. Dezer dagen
verlaat ze Alkmaar om in september aan het werk
te gaan in de in Moravië gelegen universiteits
stad.
Rijksen specialiseerde zich in de kerkgeschiedenis
van Oost-Europa, met een toespitsing op Tsje-
choslowakije. Haar doctoraalscriptie ging destijds
over de verschillende interpretaties van de Bo
heemse reformator Johannes Hus.
De Alkmaarse leerde de Tsjechen kennen in de
voormalige DDR. Van hun kerk had ze voor die
tijd nog nooit gehoord. Mevrouw Rijksen: „De
Hussitische Kerk is een onbekend fenomeen, om
dat ze geen broeder- of zusterkerk heeft in de we-
reldoecumene. Theologisch leunen ze nogal te
gen het protestantisme aan. Liturgisch herken je
toch wel veel dingen vanuit de katholieke hoek.
Het is een kerk die in 1920 is ontstaan vanuit de
katholieke kerk, in het kielzog van het ontstaan
van de Tsjechische republiek na bijna drie eeu
wen van straffe overheersing door de Habsbur-
gers."
Spanningen
Een belangrijke figuur daarin is geweest de histo
ricus Frantisek Palacky. Hij was eigenlijk de gees
telijke vader van de eerste president van de nieu
we Tsjechoslowaakse republiek, Tomas G.
Masaryk. Palacky heeft de geschiedenis van Bo-
hemen geschreven en daarmee de Tsjechen hun
identiteit teruggegeven. Hij en in zijn
voetspoor ook Masaryk stelt dat de identiteit
van de Tsjechen ligt in het gedachtengoed van re
formator Hus.
Mevrouw Rijksen bezoekt Tsjechoslowakije nu al
vanaf 1980. Ze bezocht zomers seminars van de
Hussitische kerk, waar ze veel jongeren leerde
kennen. „Daar gebeurde veel, met alle spannin
gen van dien. De leiding had met het toenmalige
regime vaste afspraken gemaakt en als daar vanaf
geweken werd... De liederen van Karei Kryl en
Marta Kubiseva leefden toen erg. Het was Kubise
va, die tijdens de revolutie haar onsterfelijke lied
'Het gebed' opnieuw zong. waarin ook de beken
de profetie van Comenius: 'Ik geloof heilig, o
Tsjechisch volk, dat het bestuur over uw aangelc
genheden weer tot U zal terugkeren.' Die profetie
staat ook, met nog andere teksten van Hus. op
het grote monument van Johannes Hus op het
oude stadsplein in Praag."
De Hussitische Kerk had mevrouw Rijksen in
1988 al uitgenodigd, in de hoop in Nederland
meer bekendheid te krijgen. Een voorgenomen
verblijf van twee jaar moest na een half jaar wor
den afgebroken: haar verblijf werd niet meer ver
lengd.
Jeugd
„De kerk valt, wat de financiële ondersteuning
betreft, bijna overal buiten. En dat is te merken
de kerk is in alles arm. De kerkgebouwen zijn
slecht van kwaliteit. Die zijn na het ontstaan van
de kerk in een nood vaart gebouwd: scheuren hier
en lekJcages daar. De verdiensten van een predi
kant worden dan ook wel uitgedrukt in het aantal
ramen of dakpannen dat hij vernieuwd heeft.
Predikant zijn daar is in veel opzichten heel an
ders dan hier."
De kerk van Olomouc had misschien al eerder
een beroep op mevrouw Rijksen willen doen. Pas
in mei vorig jaar werd er echter een wet aangeno
men die het mogelijk maakte dat ook buitenlan
ders predikant mogen worden. ..Er is op alle fron
ten een groot gebrek aan geestelijken Nu na de
revolutie zijn er meer studenten, maar het duurt
nog een jaar of zes voordat dit zijn vruchten af
gaat werpen."
„Ze hopen dat ik iets met de jeugd kan proberen
Want ja, jeugd is er ook daar niet zo veel in de
kerken. Er mag nu godsdienstonderwijs worden
gegeven, maar doe je dat in de scholen of probeer
je dat in de kerken te organiseren? Het is allemaal
nog aftasten."
De mensen die mij goed kennen zijn niet ver
baasd over deze stap. Ik heb er natuurlijk al een
half jaar gezeten en heb die periode af moeten
breken. Ik heb hen wel gevraagd: Vinden jullie
dat ik zinnig werk bij jullie kan doen?' Je bent ten
slotte een buitenstaander, je bent geen Tsjech. Ze
hebben er kennelijk toch vertrouwen in."
KERKDIENSTEN
LEIDEN
Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 mw vd Wel;
Marekerk 10 ds Smaling, 5 ds Meijers;
Maranathak 10 ds Nauta. (L. Morsweg)
geen opgave; Oecumenische geloofsge
meenschap De Regenboog (Merenwijk)
10 ds Mostert en hr v Well; Bethlehem-
kerk (Driftstr.) 9.30 ds vd Brom; Bevrij-
dingsk. (Montgomerystr.) 10 ds Riet
veld; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds Dek
ker-Keiler; Waalse kerk (Breestr.) 10.30
pas de culte; 'Stevenshof' (rk kerk
Haagse Schouw) 11 mevr Keunmg.
Acad. Ziekenhuis 10 hr v Haasteren.
Diakonessenhuis elke za 10.30 rk.
dienst, en 10.30 kand Vuijst. Endegeest
zie Oegstgeest. GerefKerk Vredeskerk
zie herv. gem.; Oude Vest 10 hr Scherp-
enisse; Maranathak. zie herv. gem.; Be-
vri|dingsk. zie herv. gem.; verzorgingste
huis Groenhoven geen opgave; Meren
wijk zie herv. gemeente. Geref. K. Vrijg.
(Herengr.) geen opgave. Chr. Geref. K.
(Steenschuur) 9.30 en 5 hr Velema. Ge
ref. Gem. (zie onder Leiderdorp). Geref.
Gem. in Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.)
11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds Haan. Doops-
gez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pieter-
skerkstr.) 10 ds Brüsewitz. Baptistenge
meente (aula 'Nieuweroord', Rijnsbur-
gerweg 124) 10 hr Grandia. Evang. Ge
meenschap (Middelster. 3) 9 en 10.30
v Groningen. Evangeliecentrum-Pink-
sterbew. (Bethlehemskerk Lammer
markt) 10 hr Zijlstra. Pinkstergem. (0.
Vest 13) 10 hr Eikerbout. Volle Evange
lie Gemeente (Haarlemmerweg 36) 11
ev Daniël. Christengemeenschap (Ves-
testr. 49) geen dienst. Leger des Heils
(hoek Vestestr./Groenesteeg) 10 en
4.30. Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24):
9.30 en 4, wo 8. Zevendedag-adventis
ten ('De Ontmoeting'. Noordhofland
V.schoten)elke za 10 tot 11 bijbelstu
die. 11 tot 12 predikatie. Christelijke
Wetenschap (Steensch. 6) 10.30. Kerk
van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen
(Brahmsl.) 10. 11 en 12. Oud-Kath. K.
(Zoeterw.singel) 10. behalve 2e week
einde van de maand: za 7 Rooms-Kath.
K. Haagweg za 7. zo 10.30; Herensingel
za 7. zo 9.30 en 11Rijndijk (Stevens
hof) za 7, zo 9.30; Steenschuur za 7, zo
8.30, 10, 11.30, 6 en 7 (lof); Boshui-
zerkade za 7, zo 10; Lammenschansweg
za 7, 10; Haarl.straat za 7, zo 10.30 en
12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H.'
Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN
Herv. Gem. zie Geref Kerk. Geref. Kerk
9.30 mevr ds Zoutman-Blanksma. 6.30
hr Santing Chr. Geref. Kerk 9.30 hr Ma-
ALPHEN AAN DEN RIJN
Herv. Gem Adventskerk 9.30 kand
Klein, 6.30 ds Jonkman; Kruiskerk 9.30
ds. ds Ommering; Opstandingskerk
9.30 ds Jonkman; 6.30 ds Wilschut; G.
Herderkerk 9 ds Huizebosch ha, 6.30 hr
Moll ha; De Bron 9.30 en 6.30 ds Hui
zebosch; Oudshoornse kerk 10 ds Li-
taert Peerbolte; Sionskerk (Meteoor
laan) 9.30 ds Ouwendijk 6.30 ds Wie-
geraad; Kerk en Zanen
Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 ds de
Zeeuw; Salv.kerk 9.30 hr Santing. 6 30
ds Ommering. Geref. K. Vrijg. (school
Bospark. Beatrixl. 4) 9.30. 4.30 ds Bijl.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 hr Woensdregt. 6.30 ds Boshui
zen. Chr. Geref. Kerk (Grijpensteinstr.)
9.30 en 4.30. ds Slagboom. Oud-Geref.
Gem. (Hooftstr. 240) 9 30 en 4. Bapt-
.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 hr Ramaker,
6.30 ds vd Zeeuw Bapt.gem. Noord
(school Kaïkovenw. 62) 10 ds v 't Wout.
Bapt.gem Ichthus (aula mavo H. Dun-
antweg 1) 10 hr Lourens. 6.30 hr Voch-
teloo. Vofle-evang.gem. ('De Ark', Pr.
Hendrikstr. 54) 10 hr vd Hoorn. Pink
stergem 'Het Licht' (A. v. Burenlaan
15) 10. Christengemeente 'De Hoek
steen' (geb. 'Bethel', hoek Emrrialaan)
10 hr Veldhuis. Leger des H. (Zonneweg
3) 10 en 7 (laatste zondag van de
maand 5 u Remonstr. Gem. (Van
Mandersloostr. 36) geen dienst. Rk
Kerk: Bonifaciusk. za 7, zo 9.45 en
11.30; Piusk. za 7. zo 9 en 10.30; De
Bron za 7. zo 9.30 en 11.
BENTHUIZEN
Herv. Gem. 9.30 en 6 ds Boer. Geref-
./Herv. Gem. (geb. 'De Hoeksteen', Sch-
BODEGRAVEN
Herv. Gem Dorpskerk 9.30 ds Zethof,
6.30 Kastelein.; Salv.kerk geen opgave;
Bethl.kerk (Nieuwerbrug) 9.30 ds
Moenh. 6.30 Terlouw. Geref Kerk 9 30
ds Zoutman, 6.30 ds v Midden. Geref
K. Vrijg (Ichthusk.) geen opgave Geref.
Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30.
BOSKOOP
Herv Gem Dorpskerk 9.30 ds Jansen,
18.30 ds Dijkstra; De Stek 9.30 ds Ba-
de. Geref. Kerk 9.30 ds Dijkstra. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 7 ds Oosting. Geref.
Gem. 9.30 en 6.
HAZERSWOUDE
Herv. Gem. 9.30 kand Verhage, 6.30 ds
Noorlander. Geref. Kerk 10.30 ds de
Zwart. 5 hr Biewmga. Rk Kerk: dorp
HILLEG0M
Herv Gem. 10ds Rothfusz. Geref Kerk
('Hoeksteen') zie Herv Gem Chr. Geref.
Kerk 10 en 7 hr Schouten Christen Ge
meente (P. Breughellaan 36) geen op
gave Rk Kerk Mart. za 7, zo 9 en 11;
J10.
Herv. Gem. Dorpsk. 10 hr. Bakker;
Ontm.kerk 10 ds Sloof. Herv. Gem. 'De
Rank' (P. Groen-college) zie Katwijk aan
KATWIJK AAN ZEE
Herv Gem. N. Kerk 10 Volk 6 ds Ge
braad; 0. Kerk 10 ds v Dis 6 ds Vroeguv
dsSlo
ser; Maranathakerk (Riji
Schuurman 6 drs Hovius. Overdum
2.15 v Gulik Herv. Gem.'De Rank'
(Helmbergweg 10) geen opgave. Geref.
Kerk Vr.kerk 9.30 ds Halsema, 5 Mink;
Triumfatork. 9.30 Mink. Geref. K. Vrijg.
11.45 vd Geest. 7 ds Mulders Ned. Ge
ref. K. (aula Bestevaer-mavo) 9.30 L.
Mast, 7 ds Zwarts. Chr.,Geref. K. 10 en
5 ds Veenendaal. Vrije Chr. Geref. Gem.
(Umzaal) 10 en 5dsvd Beid. Geref.
Gem. (Remisestr.)Geref Gem. in Ned.
(Louwestr.) 10 en 5. Onafh. baptisten-
gem (Ambachtsweg 2) 10 I
Soefi (Zuidduir
:g) elke le en 3e z
9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem. 10 ds Pannekoek, 7 ds So
gers. Geref. Kerk zie Herv. Gem.
LEIDERDORP
Herv Gem. en Geref. Kerk Dorpsk 10
Stegeman. 6.30 ds LuttikhuiS; Schep-
pingsk. 9.30 mw Rip dienst voor doven.
Leythenrode 10.30 ds de Leeuw Ehs.-
ziekenhuis9.30dsBrommet. 10.45
hoogmis. Geref. Gemeente Leiden eo
(kerkgeb. Hoofdstr. 73) 10 en 4.30 ds
I. Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.)
LISSE
Herv Gem. Dorpskerk 10 Verdi|k;
Pauluskerk 10 en 7 ds de Gelder. Gerei.
Kerk 10 hr Oegema Geref. K. Vrijg
(Prinsessestr. 19 ds Zandbergen, 3
Glas. Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10, 7
ds Quist. Chr. Geref. Kerk 10 leesdienst
7 ds Quist. Geref. Gem 10 en 4 ds Ta
nis. Evangeliegemeente (Heereweg 52a)
geen opgave. Rk Kerk: Agathakerk za 7,
zo 10; Poelpolder za 7. zo 10.30: Man
akerk za 7, zo 9 en 10.15. Engelbew. za
7. zo 10.
NIEUWKOOP
Herv. Gem. 9.30 ds Bronsgeest 6 30 ds
v Mourik. Geref. Kerk 9.30 ds Spoelstra.
Chr. Geref. Kerk 9 30 dienst des
woords. 7 ds Beekhuis. Remonstr. Gem.
geen dienst Evang. gem. (ver gebouw
'De Rank', Regthuysplein) 12 nam. Rk
Kerk za 7. zo 9 en 10.45.
NIEUWVEEN
Herv. Gem. 9.30 ds de Graff. Geref
Kerk 9.30 ds Hortensius. Rk Kerk za 7,
NIEUW-VENNEP
Herv. Gem. 9.30 ds Boogaard, 7 ds
Cats. Geref. Kerk 9 30 ds de Lange. 7
NOORDEN
Herv Gem 9.30 ds Geuze. Geref. Kerk
(W. Verlaat) geen opgave Rk kerk za 7.
zo 9 en 10.30.
NOORDWIJK
Herv. Gem. Grote of St. Jeroensk (Bin
nen) 10 hr Schram. 5 kand Burger. 7 ds
de Jong; Hoofdstr (Zee) 10 ds v Wiel.
De Rank (Golfbaan) 10 ds vd Bergn Ge
ref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 El-
gers
I. (Bin
nen) 10 mevr de Peuter. Kapel W vd.
Bergh-stichting 11 ds vd Horst. 'Sole
Mto' 9 ds Elgersma Evang. centrum 'De
Ark' (pickepl 1lo hr Adeimund. 7.30
openluchtsamenkomst in 't Gat van
Paiace Ned Prol Bond (auiaO Zeew
10.30 ds Glastra. Rk Kerk Zee za 7, zo
10.30; Binnen za 7. zo 9.30 en 11
NOORDWIJKERHOUT
Dorpsk. 10 ds v Sluijs; De Zilk zie
Dorpskerk Rk Kerk Victork. za 7, zo
9 30 en 11. Jozefk. za 7. zo 9 en
10.30; DeZilkza 7. zo 10.30.
OEGSTGEEST
Herv. Gem. Groene of Will.kerk 10 ds
Visch; Pauluskerk geen opgave; Ge
meentecentrum ft.jtw 10 30 hr Mei|
ermg Geref Kerk 8 45 hr Bouma. 4 ds
Zwarts. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr
Schilderschool) 9 30 en 4 30 lees
dienst. Ned. Geref Kerk (Gem.centrum) 11.30.
8 45 Brink 4 ds Zwarts. Van Wijcker-
slooth 4 hr Hemmes. Endegeest 10 hr
Lansbergen. Volle-evangeiiegem. (Gem-
110.30
l. Rk K
kWill
zo 9.30 en (chr. ti
RIJPWETERING
k Kerk
SASSENHEIM
Herv. Gem. 9.30 hr Hoffenaar. 7 ds
Bakker. Geref. Kerk 9.30 ds Biewmga,
7 ds Bakker. Chr. Geref. K. 11 ds.v Roe-
kèl, 7 ds Slofsra. Ned. Prot Bond (Jul
laan 17) geen dienst. Rk Kerk za 7. zo
9.30 en 11.
TER AAR
Herv Gem. 9 30 ds Vlasblom. 6.30 ds
Fredenkse. Geref. Kerk 9.30 en 6 30 hr
de Reus. Rk Kerk Aardam za 7. zo 9 en
Langeraar za 7. zo 9.30 en
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv Gem. zie Geref Kerk. Geref. K 9
en 10.30 ds Zijl. Remonstr. Gem. 10 ds
Breukink. Rk Kerk za 7, zo 10 en
11.30.
ROELOFARENDSVEEN
Rk Kerk Mar. Pres. za 7, zo 10.30; Pe
trus-B za 7. zo 10 30.
RIJNSATERWOUDE
Herv Gem. 9 30 hr Knoester. 7 kand
Kemperman. Chr Geref K. 9 30 dienst
des woords. 2 15 ds Westennk
RIJNSBURG
Herv Gem Laurentiuskerk 9 30 ds Wis
se. 5 ds de Brum, Betheikerk 9 30 ds
Bom.ng Geref Kerk Petrakerk 9 30 ds
Terpstra; Immanuelkerk 9 30 ds Snel. 7
ds Verschoor, Maranathakerk 9 30 ds
Verschoor. 5 ds Terpstra Geref Kerk
Vr.jg lOdsen 5 15 dsGlas. Chr Geref
K n ds Mans Evang. Chru
VALKENBURG
Herv Gem 10 ds Germans. 6 30 hr
Padmos nab. Geref Kerk 9 30 hr v
Breevoort. 6 30 zie Herv Gem Geref I
Vrijg 10 45 ds Zandbergen. 7 ds Bijl
Hoogendijk. Rk Kerk za 7, zo 9.30 e
11.
VOORSCHOTEN
Herv. Gem Dorpskerk 10 ds vd Schoot.
7 zie Geref Kerk; De Ontmoeting
(Noordholland) 10 hr De Mey Meeima,
'Rehoboth' (Van Leeuwenhoekkade)
9 30 kand Molenaar 4 30 ds Poort
Hulp en Heil kerk ('Schakenbos'. Leids-
chendam) geen opgave. Geref Kerk 10
ds Spaans. 7 ds vd Schoot. Ge-c-f k
Vrijg (Bachiaan) 10 15 en 4.30 ds Bo*
man Rk Kerk Laur kerk za 7. zo 1: M
Godskerk. za 7. zo 9.30 Kerk van Enge
land (British school in The Netherlands.
J v Hootiaan 3) 10.15 anglicaanse
dienst Auia-basisgemeenschap (in 'On
derdak') geen opgave
WADDINXVEEN
Herv Gem Brugk 9 30 ds Verhaar, 5
ds deRi|ke. Hoeksteen 9 30ds Visser
b 30 ds Schipaanboord Bethelk 9 30
ds Schipaanboord. 5 ds Kooien, Reho
both school 9 30 ds de Rijke: Imm kerk
'1 30 Tromp. Geref Kerk Kruisk. 5 dsde
Moor. Ontm kerk 9 30 ds de Moor Ge
rel K Vrijg (Kruiskerk) 8.30 en 2 45
ds Hoogendoorn. Chr Afgesch Gem
9 30 en 5 ds vd Want. Oud Geref Gem
(Mercuriusweg 29) 10 en 6 fü lees
dienst. Remonstr Gem ds lOKaker
WARMOND
Herv Gem. 10 hr Stam Rk Kerk
zo 9 en 10.30
lOd
g') 10
drs Visse
doorn, Dorpscentrum 9 30
ref Kerk Zijllaan 10 ds HeHen<joom, 1
mw Beeuwkes van Ede Ned Prot Bond
(Kerkdam) 10.30 ds Fockema Andreae
RK Kerk Jozef za 7. zo 9 30 en 11W i
za 7. zo 9 30 en 11, GH za 6. zo 10 30
WOUBRUGGE
Herv Gem. 9.30 ds Verweij, 6.30 ds
Koelewijn. Geret Kerk 9 30 en b 30 v
Oudenailen Ned. Prot Bond (De Wijk
Schoolstr. 20) geen opgave Rk Kerk zo
10.30.
ZEVENHOVEN
Herv Gem 9 30 kand den Often Geref
Kerk 9 30 9.30 ds van Mour.k, 7 z-c
ZWAMMERDAM
Drs. Hildegarde Rijksen: „De verdiensten van een predikant worden
in het aantal ramen of dakpannen dat hij vernieuwd heeft"
Tsjedioslowakije ook wel uitgedrukt
FOTOCPD
