Zoals een
badplaats
behoort
te
zijn
ZATERDAGS
ZATERDAG 13 JUL11991
BIJVOEGSEL
DE ZOMER VAN 1991 Wat valt er dit zomerseizoen te
beleven in Nederland? Hoe vermaakt de vakantieganger
zich en hoe zien de toeristenplaatsen eruit?
Verslaggever Peter Heerkens toert de komende weken
langs de Noordzeekust en bericht tussen Callantsoog en
Katwijk.
Vandaag: Noordwijk aan zee.
denken aan de vakantiedagen die nog zullen
komen... Het zijn van die zalig zorgeloze mo-
Ineens, handgeschreven tegen het venster,
het plakkaat 'Zimmer Frei'; de wegwijzer
naar een badplaats. Ik rij dus goed. Aan de
einder wacht Noordwijk aan Zee.
In mij gaat het zingen. 'Onze duinen lokken
tot genieten uit, wie voor 't schoon der schep
ping oog en hart ontsluit 't Groen der zee, be
schenen door de morgenzon, vloeit in 't blauw
des hemels aan de horizon.
Mijn snelheidsmeter rukt op naar daar waar
bekeuringen beginnen. Wilde ik maar naar
Noordwijk Binnen, dan was ik er bijna.
Geduld is een schone zaak, maar niet voor
wie de brochure 'Noordwijk Magazine' onder
ogen heeft gehad. Eenmaal dat gelezen, is er
geen houden meer aan. VW-lyriek met
adrenalinekracht 12. Zoals:
'Met vooral de sprankelende zee als groot
ste blikvanger. Deze is iedere dag weer an
ders van temperament: de ene dag blauw en
spiegelglad, de andere dag donker en woest
golvend. Aan het 13 kilometer lange zand
strand, met de altijd aanwezige zuivere zee
lucht en af en toe een frisse bries, is moeilijk
weerstand te bieden. Zö nauw verbonden te
zijn met de genoemde elementen geeft een
gevoel van absolute vrijheid.'
'Het brede en vooral lange zandstrand van
Noordwijk, is een uitgelezen plaats om de
zonnige vakantiedag te beginnen. En een
maal een eigen plek gevonden, is het vervol
gens zorgeloos genieten van zon, zee en
strand. Lekker luieren in de zon, rondom
bruin worden en het kleurrijke spektakel
vanachter een zonnebril aanschouwen. Een
verkwikkende duik in zee, de golven trotse
ren, of vanaf de eerste zandbank de skyline
van Noordwijk in ogenschouw nemen.'
'Voor kinderen (en wellicht ook voor de gro
ten onder ons) is het strand een hele grote
speeltuin. Ze bouwen eindeloos kastelen van
zand, met grachten die de zee langzaam laat
vollopen. En als de zee helemaal oprukt, wor
den de zanderige bouwwerken beetje bij
beetje ontdaan van hun vormen om uitein
delijk te verdwijnen in het opkomende zee
water.'
'Na zo'n enerverende stranddag, is het ver
volgens heerlijk uitblazen op een van de vele
gezellige terrasjes die Noordwijk rijk is. Weg
dromen achter een verfrissend drankje, en
'Het Reddertje' (opschrift 150 reddingsjaren.
1824-1974) langs de Kon. Wilhelminaboule-
vard in Noordwijk aan Zewe.
'De zon in zee zien ondergaan is altijd
een fraai schouwspel. De kleuren aan de ho
rizon die hiermee gepaard gaan en zich
weerspiegelen in zee, zijn veelal van een fas
cinerende combinatie. En als de avond een
maal is gevallen, ontwaakt Noordwijk voor de
tweede maal op één dag.'
Kunt u zich voorstellen Edelachtbare, dat
mijn rechtervoet ten tijde van het contact
met het gaspedaal ontoerekeningsvatbaar
was ingevolge artikel 7 van de brochure
'Noordwijk Magazine'?
Waar de borden vriendelijk beginnen te ma
nen dat er gekozen moet worden tussen de
Kon. Astridboulevard en de Kon. Wilhelmina-
boulevard, verdwijnt mijn zonnige humeur
achter innig medeleven met wijlen burge
meester Pické.
Dan heb je in 1866 de revolutionaire moed
gehad om vissers om te bouwen tot patat-
boeren mit Bratwurst, oder er logiesverstrek-
kers van te maken, en dan krijg je een plein
tje erger dan het Willy Dobbeplantsoen.
Terwijl anno 1991 het dorp feest viert omdat
je 125 jaar geleden de aanzet gaf tot een mil
joen overnachtingen per jaar, en meer dan
twee miljoen bezoekers door alle seizoenen
heen, blazen bij de haltes NZH-bussen hun
uitlaatgassen over jouw naambordje. En ik
vraag me af: wat heeft de Belgische Kon. Ast-
rid zoveel meer betekend voor Noordwijk
aan Zee dat ze er haar naam op een boule
vard aan over hield?
Daar valt mijn oog op een vlag voor de deur
van het Evangelisch Ontmoetings Centrum,
aan de rand van het Picképlein: 'Er is nog
hoop'. Op dus naar een verbindingsstuk tus
sen Noordwijk aan Zee en Noordwijk Binnen,
waar ze de grondlegger van de badplaats an
dermaal eren: de Pickéstraat. Helaas. Ik kan
niet anders dan vaststellen dat ik daar in
1866 die beslissing omtrent de toekomst van
Noordwijk aan Zee, niet voor had willen ne
men. Leuke straat, daar niet van, maar om
nou te zeggen: is dit ontroerende dank voor
800.000 gulden toeristenbelasting per jaar...
Nee.
De Astridboulevard ligt met grote waardig
heid te zonnen. Voor wie nog nooit in Noord
wijk aan Zee was: hier ontvouwt zich de bad
plaats zoals een badplaats behoort te zijn.
Een deftig lint van gebouwen met uitsteek
sels en een gigantische achtertuin vol duin,
begroeid met struiken en riante panden.
Bungalows en villa's rusten er rijk aan gran
deur, uitgedragen door namen waar met wis
selend succes over is nagedacht: Belvédère,
Voor Anker, Felis Salsus, De Zeevonk, Sandy
Hills, Op en Top, Thalatta, Kruimeltje, Quinta
dos Sonhos, De Hoogte, De Vinkenslag en, ja
hoor, Zonnewende.
Boven alles uit, het voorname 'Huis ter
Duin'. Een monument van badplaatsbouw.
In 1887 weggezet als verblijf voor een Duitse
familie, groeide de villa tot een Grand Hotel
(vijf sterren) met zelfs Ruud Gullit en Marco
van Basten onder de cliënten. Dat zegt toch
wel iets.
Op de stoep van Huis ter Duin heerst een be
drijvigheid waar vrachtwagens, graafmachi
nes en hijskranen met grote drift aan deelne
men. Vana^stellages plakken zwetende man
nen platen van marmer tegen de gevel. Vorig
jaar januari werd het gebouw voor het groot
ste deel verwoest door een afschuwelijke
brand waarbij drie brandweermannen om
het leven kwamen. De windkracht lag die
nacht boven 10 en joeg vuurballen over
Ncordwijk aan Zee.
Nu is het bijna zover dat het hotel (262 luxu
euze kamers en suites, vergaderaccommoda
tie, twee restaurants, drie bars, biljart- en
bridgekamer, beauty- en fitness center, drie
tennisbanen, een eigen helicopterhaven)
De Kon. Wilhelminaboulevard in Noordwijk
i Zee vroeger (opname uit 1910) en nu. foto-s archief foto
kruyt', noordwijk aan zee (boven) en jan hol vast (onder)
weer open kan. Aanstaande maandag om
precies te zijn.
Het lijkt mij een hopeloze opgave, die ter
mijn. Binnen timmert het van alle kanten. Ik
passeer tussen nijvere bouwvakkers een keu
ken waar op dit moment nog geen ei is te
bakken, ik zie een statige trap die in de af
werking hunkert naar spijkers, en ik moet
slalommen langs dikke pakken tapijt; zoveel
rollen dat je er een hotel van 262 kamers mee
zou kunnen stofferen.
In de hal waar de allure ligt en staat te wach
ten tot er weer iemand langs komt met een
kruiwagen, loop ik een vrouw tegen het in
prachtig kanariegeel gestoken lijf, gevat in
rok met bloes en jasje. Als een boterbloem i
Na de Kon. Astridboulevard, is de Wilhel
minaboulevard van een andere orde. Com
pleter aangeduid: de Kon. Wilhelminaboule
vard.
Opvallend toch, op die naambordjes van de
flaneerstraten de afkorting tot Kon. Ze heb
ben het toch ook niet over N. aan Zee, deqk
ik dan. Minnetjes, dat er niet meer af kon.
Hier, op de Kon. Wilhelminaboulevard, daar
onder op het strand, en - de weg overgesto
ken - in de aangrenzende straat 'De Grent'.
hangt een sfeer die uitstijgt boven wat
'Noordwijk Magazine' mij in het vooruitzicht
stelde. Om het in VW-taal duidelijk te ma
ken: Noordwijk heeft mijn hart gestolen.
Een schonere badplaats ken ik niet. Zelfs Hi-
i veld van grauwe werkkleding. Mevrouw kaduwa te Sri Lanka legt het af tegen Noord
Noorlander, die over de inrichting gaat.
Nee, ze maakt zich geen zorgen over maan
dag. „Dat komt heus wel goed." Onvoorstel
baar dat vanuit deze puinzooi over een paar
dagen de sjiek is herrezen. ,,Zo gaat", zegt
mevrouw Noorlander, „het toch met elke
bouw...?!"
Ze verontschuldigd zich voor geen tijd om
verdere vragen te beantwoorden. Daar heb ik
begrip voor. Mij moeten ze ook niet storen
als ik naar mijn winterschilder sta te kijken.
wijk aan Zee. Alsof ze hier dagelijks het asfalt
•soppen en de lantaarnpalen poetsen. Geen
vuiltje aan de lucht.
Voor het reinigen van het strand is er door de
'Stichting Noordwijk Promotie' een machine
aangeschaft die het zand veegt en klopt tot
alle troep door een stalen muil van twee
kuub is opgevreten. Nergens in Nederland
loopt er zo'n Beach Cleaner. Er zijn hier-en-
-daar wel strandstofzuigers, maar niet van
het kaliber als in Noordwijk aan Zee.
Op de boulevard rijgen logiesgelegenheden
en eethuizen zich aaneen tot een bekoorlijke
ketting. Die opent en sluit met
twee markante punten: de vuur
toren en 'Het Gat van Palace',
een plaveisel op de plaats van
een in 1978 door brand verwoest
gerenommeerd hotel.
Onder de vuurtoren een frivool
plein met een fontein, waar de
zestiger jaren werden gevierd
met het strooien van zeeppoeder
onder de waterstraal. De grootste
charme van het Vuurtorenplein
is het openbaar toilet. En wel,
omdat zich hier het enige open
baar toilet buiten de strandzone
bevindt Ie kunt in Noordwijk
aan Zee alles krijgen - van een
chocolade vuurtoren tot mo
lentjes en klompen - maar geen
spontane sanitaire opwelling;
dan wordt de nood hoog.
Natuurlijk, in het winkelgebied
zit de horeca. Maar niet te wach
ten op wc-vluchtelingen. Inder
daad, de strandpaviljoens be
schikken allemaal over een toilet.
Echten de afstand tussen Hoofd
straat en de dichtst bijzijnde
strandafslag 10, laat geen ruimte
r diarree. Dit is het enige ge
brek van dit badoord. Daar stelt
Noordwijk aan Zee echter twee
belangrijke voorzieningen tegen
over men kan hier in een snack
bar een broodje hagelslag kopen
en in geen enkele badplaats heb
ik zoveel gratis parkeermogelijk-
heden aangetroffen.
Wat dat betreft Iaat Noordwijk
aan Zee buurman Zandvoort een
aardig poepie ruiken.
Het strand glimt van olie op blo
te lichamen.
Het temperament van de zee is
vandaag blauw en spiegelglad.
Voor kinderen is het strand een
grote speeltuin. Ze bouwen ein
deloos kastelen van zand met
grachten die de zee langzaam
laat vollopen. En als de zee hele
maal oprukt, worden de zanderi
ge bouwwerken beetje bij beetje
ontdaan van hun vormen om
uiteindelijk te verdwijnen in het
opkomende zeewater.
Verderop ligt de gruwel van CDA
Noordwijk: zes kilometer naakt
strand. Hoe jammer dat ik daar
niet op gekleed ben.
Ter consumptie naar het aller
aardigste 'De Zeereep', een
strandpaviljoen waar ze in Noordwijk aan
Zee geen paviljoen tegen zeggen, ook niet
strandtent, maar unit.
Daar zit Dirk de Bruin. Hij behoort tot een
uitstervend ras, dat van de badman. Rond
half zes uit bed om aan het strand de verhuur
op te zetten; schermen, cabines, bedden,
stoelen. Aan alle stranden een ritueel, dat al
leen in Noordwijk aan Zee werd verheven tot
beroep. Niks studentenvakantiewerk dus -
zoals op veel plaatsen - of in combinatie met
terrasbediening, een karweitje erbij. In
Noordwijk aan Zee is, sinds het begin van de
ze eeuw, badman een vak apart. Per scherm
- waar hij er 86 van onder z'n beheer heeft -
28 deskundige 'klappies' met de hamer, en
Dirk heeft 't ding staan.
De badman nu. is een bedreigd soort dat
jammer genoeg niet onder Pr. Bemhard valt.
..Volgend jaar bestaan we niet meer", zegt
Dirk de Bruin. „Dan is het afgelopen met
ons." Een politiek ingewikkeld verhaal, dat
draait om dienstverband bij de 'Stichting
Zeebad' die wordt overgenomen door de ge
meente. De pacht komt vrij en de baan van
de badmannen daarmee op drijfzand. Dirk
de Bruin ziet het al gebeuren, van die gele
genheidswerkers met zo'n slecht zicht op het
weer dat bij hoog water alle spullen in zee
drijven.
foto jan holvas
„En als er muien komen, dat het in zee gaa
trekken dus, dan zet Dirikie rooie vlaggen uii
Zie jij dat straks zo'n studentje al voor me
kaar krijgen...?!''
Eenendertig jaar in het vak al. Dirk de Bruir
Geleerd van z'n vader en die weer van zijl
vader. Drie generaties badmannen. „En noi
worden we door de politiek als grof vuil lang
de weg gezet. We moeten maar afwachten c
we volgend jaar nog werk hebben. Ze hebbei
ons laten barsten. M'n grootvader stemd<
Partij van de Arbeid, m'n vader, ik ook.
nooit meer dus. Dirk stemt van z'n
geen PvdA meer. Dat ze barsten.'
Het leuke van Noordwijk aan Zee.
onbelangrijke mate 'De Grent', een horeca-s
liert met disco. Plezierige terrassen, goed
muziek, enfin: volqp olé. Een uitermate ge
zellig trefpunt.
Omwonenden denken er anders over. C
kan Peter Beuk van 'The Champ' zich in
zijn eerlijkheid ook wel voorsteilen. „Het
natuurlijk niet lollig om rond een uur of tw
's nachts, wanneer de zaken sluiten, door he
lawaai uit je slaap gehaald te worden
Was het alleen maar dat, zeggen
den. Een Grent-achterbuurman: „Ik heb
voor m'n deur zien vechten. Messen, kapc
geslagen bierglazen, bloed. Dan praat ik nc
even niet over afgebroken auto-antennes e
omgekieperde bloembakken."
Daar nu denkt Peter Beuk weer anders ove
„Uiteindelijk gebeurt hier echt niet veel." H
zet dat af tegen de bulk die tegen twee ui
's nachts uit de kroegen tuimelt. Dat is ee
explosie (zomer en winter, het maakt gee
verschil) van tegen de 10.000 jongeren, sch;
adjudant Smilde die al zo lang bij het plaat
seüjke politiecorps zit, dat hij de tijd
heeft meegemaakt dat toeristen met ontbloc
bovenlijf verzocht moest worden iets
trekken. Beuk stelt zich op het standpunt da
de disco's een buurthuisfunctie vervuiler
.Als wij er niet waren, dan zou de gemeen
te..." En: .Ze denken dat er door ons overla:
is. maar wij zorgen juist voor rust." Daa
merkt de politie weinig van.
Sinds de disco's op volle toeren draaien
moet er rond horeca-sluitingstijd extra
soneel worden ingezet. Adjudant Smilde
het relativerende van Beuk: „Ik wil niet
drijven, maar ook niet bagatelliseren. D
Grent geeft ons een hoop zorg. Altijd. Ma;
echt crimineel gedrag, maken we zelde
mee. We voorkomen veel, door in burger ti
surveilleren. Dat werkt."
Bij het vallen van deze avond, wenken d<
muuraffiches van disco Club 68. Ze hebbe
er René Froger al gehad en in het verschie
ligt onder andere 'De Zing Maar Lekker Met
Show.' Heden De Nasty Girls en die zijn pre
cies wat de naam al zegt. Een vleselijk stel. 'I
ben Irene en zij is Truus'. Wat ik vreesde gaa
gebeuren:Hallooooooo Noordwijk.
Van alle kanten knipogen er lichten na
en dwars door het eelt op mijn voetzolen bc
ren zich dreunen. Mijn in geel, groen, blauw
rood, paars, wit, rose en andere kleuren
hoofd, vraagt zich af waarom ik al
Noordwijk aan Zee wil meemaken. Kad
-boeng ndorag
'Joehoiiiii', gilt de zaal. Irene en Truus heb
ben hebben twee jongens uit het publie
naar het podium gesleurd, aldaar op
kruk geplant, voorzien van een bakkersmut
om vervolgens over te gaan tot het losknope
der knopen. 'Joehoiiiii'. Intussen waart er ee
deegrol rond jarretels en der jongens losge
knoopte spijkerbroeken, met een funct
waar deegrollen niet voor gemaakt zijn. 'Joe
hoiiiii'.
Wanneer de slip gaat zaiiken, acht ik mijn tij<
gekomen. Ze zullen me niet afnemen wat
in Noordwijk aan Zee aan goede indrukkc
heb opgedaan.
