Economie
Wao kan kabinet de kop kosten
Het gaat helemaal niet slecht met Beursplein 5
Nieuwe hoop op geld voor
crediteuren failliete BCCI
Redactie: 023-150224 JANINE BOSMA Vertaling: MARGREET HESLINGA
E NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: J-
DE KONINKLIJKE Begemann Groep
heeft een principe-akkoord bereikt
over de aankoop van het Sovjet-be
drijf Tsemmash (cementwagens) uit
Krasnogorsk. Met de aankoop is een
bedrag tussen de „10 miljoen gulden
en 25 miljoen gulden" gemoeid
DE INTERNATIONALE beleggings
fondsen van de Robeco Groep heb
ben dit jaar al „aantrekkelijke" beleg
gingsresultaten laten zien, zo is giste
ren bekendgemaakt. De fondsen pro
fiteerden onder meer van de koers
stijgingen op de aandelenbeurzen
NIEUWSLIJN
Bankpresident Europa later gekozen
De presidenten van de centrale banken van de Europese Ge
meenschap kiezen pas in september een nieuwe voorzitter uit
hun midden. Op hun vergadering van dinsdag waren twee presi
denten niet aanwezig. President Duisenberg van De Nederland-
sche Bank wordt genoemd als een belangrijke kandidaat voor de
functie. Verder gooien zijn Franse collega lacques de Larosière.
ex-directeur van het Internationale Monetaire Fonds, en de Brit
Robin Leigh-Pemberton hoge ogen.
senberg.
EG-Commissie onderzoekt steun Buil
De Europese Commissie is een onderzoek begonnen naar de
ruim twee miljard gulden die de Franse regering in het met ver
lies draaiende computerconcern Buil wil steken. Zij vermoedt
dat deze kapitaalinjectie niet strookt met de concurrentiebepa-
lingen in de Europese Gemeenschap, zo staat in een gisteren
verspreide verklaring van de Commissie. Buil, waarin de Franse
staat een belang van 73 procent heeft, staat achtste op de lijst
van 's werelds belangrijkste fabrikanten van computersystemen,
draait echter met verlies.
Akzo wil belang in Spanje kwijt
Het chemieconcern Akzo wil het belang van 57,5 procent in het
noodlijdende Spaanse textielvezelbedrijf La Seda de Barcelona
kwijt. La Seda zit diep in de rode cijfers in 1990 een verlies
van omgerekend 50 miljoen gulden en het management van
het Spaanse bedrijf neemt onvoldoende maatregelen om te sa
neren. Dit heeft woordvoerder M. Overdiep van Akzo gisteren
bevestigd. Volgens de zegsman heeft Akzo al jaren bij de directie
aangedrongen te saneren. Tot nu toe slaagt AJczo er niet in een
koper te vinden.
Greenspan weer periode Fed-president
De Amerikaanse president Bush heeft Alan Greenspan gisteren
voorgedragen voor een tweede termijn als president van de Fe
deral Reserve Board, de centrale bank in de Verenigde Staten.
Volgens Bush is het gezag dat Greenspan geniet in de VS en
daarbuiten, in het bijzonder in de financiële wereld, ongeëve
naard. In financiële kringen wordt echter aangenomen dat Bush
de herbenoeming bewust heeft vertraagd om Greenspan onder
druk te zetten om de rentetarieven laag te houden ter stimule
ring van de economie. De Senaat moet de herbenoeming nog
goedkeuren.
Handelaar Ottervanger geschorst
De Amsterdamse effectenbeurs heeft commissionair en optie
handelaar Ottervanger voor twee weken geschorst. Volgens een
summiere mededeling voldeed het hij niet meer aan de eisen
van het beursreglement. Door de maatregel kan Ottervanger
geen activiteiten op de beurs uitvoeren. De beurs weigert verder
elk commentaar. „Dat zou het commissionairshuis beschadi
gen", aldus een woordvoerster. Volgens onbevestigde berichten
uit het beurscircuit zou Ottervanger onjuiste informatie hebben
Nederland is ziek. Deze diagnose stelde premier Lubbers
vorig jaar in de uitzichtloze discussie over de beteugeling
van het groeiende aantal zieken en arbeidsongeschikten.
Een afdoend medicijn is nog altijd niet gevonden. Van de
Sociaal-Economische Raad (SER), die morgen een ad-
vies-in-drie-delen aan de regering presenteert, hoeft
niets te worden verwacht. Het is aan het kabinet om kno
pen door te hakken. Wellicht luidt dat het einde in van
Lubbers-III.
sloten dat het kabinet daaraan
zelf te gronde gaat.
Zonder snel en daadkrachtig
ingrijpen zal het aantal wao'ers
in 1994 885.000 bedragen, aldus
cijfers van het Centraal Plan Bu
reau. Dat zijn er 125.000 meer
dan waar het kabinet bij zijn
aantreden vanuit ging. Het ziek
teverzuim zal zonder ingrijpen
in 1994 0,1 procent hoger uit
vallen dan nu het geval is. Vol
gens de tussenbalans is een da
ling met een half procent nood
zakelijk.
Het kabinet had aanvankelijk
één dag - komende zaterdag -
uitgetrokken om te grasduinen
in de voorstellen van de SER-
partners en om tot concrete
maatregelen te besluiten. Maar
een zo complexe problematiek,
waarover niet alleen de sociale
partners maar ook de regerings
partijen met elkaar overhoop
liggen, laat zich niet in 24 uur
oplossen. Het nemen van be
sluiten wordt dan ook uitgesteld
Een gezamenlijk SER-advies is
een illusie gebleken. Het broze
concept-advies dat vorige week
nog de steun genoot van een
meerderheid van vakbeweging
en onafhankelijke Kroonleden,
werd dinsdagavond afgeschoten
tijdens een vergadering van de
Federatieraad van de FNV en de
vakcentrales CNV en MHP.
Bonden, werkgevers en Kroon
leden zullen nu ieder afzonder
lijk een advies aan het kabinet
presenteren.
De regering had er toch al
niet veel vertrouwen in. Afgelo
pen maandag maakte ze be
kend dat, met wat voor advie
zen de SER ook komt, er toch
aanvullende maatregelen nodig
zijn om de nagestreefde bezui
niging van 5,3 miljard gulden te
halen. Toen het kabinet zijn ad
viesaanvraag deed (eerder dit
jaar, na de tussenbalans) ging
het nog om een bezuiniging van
3,8 miljard gulden.
De FNV heeft al gedreigd met
acties in het najaar als de rege
ring al te rigoureus ingrijpt in
het wao-stelsel. Nederland gaat
dus bijna onvermijdelijk een
hete nazomer tegemoet, want
wie serieus het wao-monster te
lijf gaat, zal slachtoffers moeten
maken. Het is zelfs niet uitge-
tot na de z
De maatregelen waar
voorkeur van het kabinet naar
uit gaat, zijn geen verrassing
meer. Premier Lubbers ver
klaarde in april al in de Kamer
dat er wetgeving wordt voorbe
reid voor de verruiming v;
begrip passende arbeid
koppeling van de duur v
Het kabinet Lubbers-III poseert samen met koningin Beatrix op de trappen van paleis Huis ten Bosch bij zijn aantreden
de
Het kabinet Van Agt-Den Uyl struikelde in mei 1982 over een pakket
bezuinigingsmaatregelen, waarvan een forse ingreep in de ziektegelden
deel uitmaakte. foto anp dick coersen
uitkering aan het aantal ge
werkte jaren. Verder wordt er op
het ministerie van sociale zaken
hard gewerkt aan een wetsvoor
stel om de wao-uitkering te
schrappen voor diegenen die
slechts voor 25 procent arbeids
ongeschikt worden verklaard.
Daarnaast zou er binnen het ka
binet steun bestaan voor het
voorstel van Kroonleden en
werkgevers om in te grijpen in
de hoogte van de uitkeringen.
Wao'ers tot 35 jaar worden vol
gens dat plan met 10 procent
gekort op hun uitkering.
De vakbeweging heeft al bin
nen de SER keihard 'nee' ge
zegd tegen ingrepen in hoogte
en duur van uitkeringen. Ook
verruiming van het begrip pas
sende arbeid is na het overleg
van dinsdag definitief verwor
pen. De krasse taal van de vak
beweging, en met name de
FNV, is dan ook duidelijk: Kabi
net, dit pikken we niet. Aan ver
worven rechten mag niet wor
den gemorreld.
advies aan het ka-
het begrip
langs
binet.
Het schrappen i
'passende arbeid'
hardere maatregelen die het tij
moet keren. Dit voorstel dat de
SER-Kroonleden eerder dit jaar
lanceerden, maakt het mogelijk
gedeeltelijk arbeidsongeschik
ten onder de vijftig jaar te dwin
gen werk onder hun niveau te
aanvaarden. Een accountant die
Ondanks somber jaarverslag
AMSTERDAM LUUK SENGERS
Baron van Ittersum moet een
voorgevoel hebben gehad dat
het een natte zomer zou wor
den, toen hij als voorzitter van
de Amsterdamse Effectenbeurs
zijn notities maakte bij het in
mei verschenen jaarverslag. „De
hemel is bepaald niet onbe
wolkt voor de effectenbeurzen
en dat geldt ook voor de Am
sterdamse beurs", schreef hij.
Sindsdien is er veel regen geval
len op het Beursplein, maar met
de beurs gaat het niet slecht.
Van Ittersum bedoelde ook
niet dat de koersen te laag zijn.
Hij maakt zich zorgen over de
positie van de effectenbeurzen,
en in het bijzonder die van Am
sterdam. Volgens hem worden
de beurzen van verschillende
kanten bedreigd. Van buitenaf,
omdat steeds meer aandelen en
obligaties buiten de beurzen
om worden verhandeld. En van
binnenuit, omdat de effecten
beurzen elkaar steeds feller be-
Hongkong. Dat in Azië meer
aandelen worden verhandeld
dan in Europa of Amerika, is
uitsluitend te danken aan de
beurs van Tokio, die qua omzet
een fractie groter is dan Wall
Street en bijna net zo groot als
alle Europse beurzen samen.
Zulke absolute getallen spre-
het land waar die beurs is ge
vestigd. In grote lijnen zegt die
verhouding iets over het belang
van een beurs binnen de natio
nale economie.
In Nederland is die verhou
ding 1 staat tot 0,4. Voor de
beurs van Parijs is dat getal 0,7
Frankfurt 0,8. Volgens
ken echter niet voor zichzelf. Zo deze vergelijking is de beurs v
Als het op concurrentie
komt, is de Amsterdamse beurs,
mondiale en Europese alle aandelen
lezen we uit de statistieken
de FIBV, een organisatie waarbij
vrijwel alle beurzen in de wereld
zijn aangesloten,
dat in Londen
vorig jaar maar
liefst dertien
keer zo veel aan
delen werden
verhandeld als
in Amsterdam.
Natuurlijk is de
Londense effec
tenbeurs groter
dan die van Am
sterdam. Voor
namelijk omdat
de hele wereld
zaken doet via
Londen.
Maar de Brit
ten zijn gewend
Frankfurt dus twee keer
groot als die van Amsterdam.
Dat is heel wat minder dan als
het totale aantal bedrijven in de
voormalige Bondsrepubliek.
West-Duitsland telt ongeveer
twee miljoen particuliere on
dernemingen, vier keer zo veel
als Nederland. Twee op de hon
derd bedrijven in Duitsland zijn
aan de beurs genoteerd. In Ne
derland zijn dat er vier op de
honderd. Dus twee keer zo veel.
Tot zover de omvang van de
Amsterdamse beurs. Handela-
die
Totale omzet Amsterdamse effectenbeurs
(aandelen en obligaties; Inclusief parallelmarkt)
miljarden guldens
maatstaven, natuurlijk
klein. Maar waarom zou een
klein land altijd met zulke grote
maten meten? De Amsterdamse
beurs is groter dan uit alleen de
omzetcijfers blijkt.
Eerst de absolute getallen: De
Amsterdamse beurs behoort tot
de eerste acht beurzen van Eu
ropa en is in omvang vergelijk
baar met de beurzen van Ma
drid, Wenen, Rome en Basel.
Europa telt achttien effecten
beurzen. De grootste zijn die
van Londen, Frankfurt en Zü-
rich.
In Amsterdam worden meer
effecten verhandeld dan in
obligaties die in
Londen over de
toonbank gaan,
mee te tellen in
de omzet van de
beurs, óók de handel die buiten
de beurs om heeft plaatgevon
den. In Amsterdam wordt alleen
de omzet op de beurs geteld.
Het verschil in omvang tussen
de Londense beurs en die van
Amsterdam is dus kleiner dan
op het eerste gezicht lijkt.
Een vergelijking die de Am
sterdamse beurs zelf nog nooit
heeft gemaakt, is die tussen de
omzet van een beurs en het
bruto binnenlands produkt van
gen
we alleen naar de omzet kijken.
Die was in Frankfurt in 1989 bij
na tien keer zo groot als in Am
sterdam. Volgens dezelfde ver
gelijking is grootste beurs ter
wereld, die van Tokio, nauwe
lijks tweeënhalf keer zo groot als
die van Amsterdam.
In aantal beursgenoteerde
ondernemingen doet Amster
dam zelfs helemaal niet onder
voor Frankfurt. Tenminste, niet
als we dat aantal afzetten tegen
jaar te laag is.
Vergeleken
met de omzet
in het eerste
half jaar van
1990 hebben
ze gelijk.
Steeds meer
professionele
handel gaat
buiten de
beurs om.
Eerst waren het alleen grote ef
fectenkantoren die onderling
zaken deden. Maar nu gaan ook
steeds meer institutionele be
leggers (pensioenfondsen, ver
zekeraars, grote ondernemin
gen) aandelen en obligaties ver
handelen zonder tussenkomst
van de beurs. Dat is immers
goedkoper.
Analisten die de beurshandel
op enige afstand volgen, moe
ten een beetje lachen om het
geweeklaag op de beursvloer.
Op de beurs staart men zich te
veel blind op het topjaar 1989,
toen de omzet met 362 miljard
gulden een voorlopig record
vestigde, zo heet het.
Vergeleken met 1989 was
1990 een financieel rampjaar.
De euforie na de val van de
muur was snel vervlogen toen
bleek in wat voor abominabele
toestand de Oosteuropese eco-
hun dagelijks nomieën verkeerden. Tegelijk
brood op de kwamen berichten uit de VS en
Groot-Brittannië over een nade
rende recessie en even later viel
Saddam Hussein Kuwayt bin
nen. De koersen kelderden en
de omzet liep terug.
Maar zowel de omzet van
aandelen als die van obligaties
lag in dat jaar boven het gemid
delde van de voorafgaande ze
ven jaar. En als het topjaar 1989
niet wordt meegerekend zelfs
ruim boven het gemiddelde. De
gemiddelde omzet in Amster
dam bedroeg tussen 1987 en
vorig jaar 287 miljard gulden.
Hoewel de omzet in 1990 met 7
miljard daalde, lag ze toch nog
53 miljard gulden hoger dan het
gemiddelde.
De koersen geven .evenmin
reden tot klagen. Tussen 1984
en 1989 is de CBS-koersindex
(het gemiddelde van 44 fond
sen) maar liefst verdubbeld. Al
leen 1990 vormt een uitzonde
ring op deze opgaande lijn. In
dat jaar daalden de koersen met
gemiddeld 17 procent. Dat ver
lies is in de eerste zes maanden
van dit jaar echter weer volledig
goedgemaakt door een koers
stijging van 17,3 procent.
Dat financiële pijn noodzake
lijk is om het aantal arbeidson
geschikten te verminderen en
de instroom naar Ziektewet en
wao in te dammen, daarover
zijn alle partijen het eens. Het
probleem zit 'm daarin, dat nie
mand echt bereid is forse finan
ciële offers te brengen.
Het inleveren van vakantie
dagen bij ziekte is een mogelijk
heid waarin de sociale partners
- de vakbeweging weliswaar
schoorvoetend - zich kunnen
vinden. Ook maatregelen zoals
premiedifferentiatie (bedrijven
met weinig zieken betalen min
der premie dan bedrijven met
veel zieken) en het bonus-ma
lussysteem (bedrijven worden
beboet voor iedere werknemer
die ze de wao insturen en be
loond voor iedere wao'er die ze
passend werk aanbieden), zul
len geen crisis veroorzaken.
Beide maatregelen dekken
echter bij lange na niet de be
oogde bezuiniging van 5,3 mil
jard gulden. Het is bovendien
maar de vraag of ze zo ontmoe
digend werken dat ze de groei
van het aantal wao'ers zullen
doen verminderen.
Als het kabinet zich niet Iaat
afschrikken door de vakbewe
ging. zal het de door premier „Onaanvaardbaar.
Lubbers genoemde maatrege
len moeten doorvoeren om wao
en Ziektewet zo onaantrekkelijk
mogelijk te maken. De kosten
van beide regelingen rijzen im
mers de pan uit en bedreigen
daardoor direct de economi
sche groei, zo schreef de Cen
traal Economische Commissie
(een groep topambtenaren) on-
november 1989. »foto
anp marcel antontsse
countants-salaris tot een maxi
mum van 71.240 gulden bruto
per jaar. Als plantsoenendienst
werker zal hij het met minder
moeten doen.
Overheid en werkgevers zwij
gen vooralsnog over een moge
lijke achteruitgang in salaris. De
vakbeweging ziet de bui echter
al hangen en heeft haar onaan
vaardbaar uitgesproken. Het
plan druist in tegen alles i
is geraakt maar nog de bonden voor staan en is bo-
deel 'inzetbaar'
FNV-voorzitter Stekelenburg:
fotopers-
buro dijkstra
kan dan worden gedwongen om
bijvoorbeeld bij de plantsoe
nendienst te gaan werken. De
accountant verlaat dus de wao,
maar of hij daar zo blij mee zal
zijn is de vraag. Als uitkerings
gerechtigde ontvangt hij (nu
nog) 70 procent van zijn ac-
vendien onverkoopbaar
achterban. Hetzelfde geldt voor
die andere maatregel die de be
zuiniging van 5,3 miljard gulden
dichterbij moet brengen: het
snijden in de duur en hoogte
van de uitkeringen. Dit voorstel
stuit ook op fel verzet van de
PvdA-fractie in de Tweede Ka
mer. De opruiende taal en drei
gende 'acties van de FNV zullen
dat standpunt ongetwijfeld
slechts doen verharden.
Het kabinet moet een door
braak forceren waar het zeer
waarschijnlijk zelf slachtoffer
van wordt. In mei 1982 struikel
de het tweede kabinet Van Agt-
Den Uyl al over een pakket be-
J zuinigingsmaatregelen, waar-
h van een forse ingreep in de
ziektegelden deel uitmaakte.
Toen was het nog nauwelijks
aanvaardbaar om zelfs over een
dergelijke ingreep te discussië
ren. Nu belijdt Nederland de
noodzaak tot indamming van
het wao-stuwmeer met de
mond, maar daar moet het
blijkbaar wel bij blijven. Gaat
het kabinet verder, dan moet
het waarschijnlijk voor zijn ei
gen voortbestaan vrezen.
beurs zijn
aangewezen,
zullen beto-
dat de
:t belang
rijker is dan
de omvang
van de beurs.
Zij klagen dat
de omzet al
vanaf het be-
Al vier jaar geleden had fraude
door de dochtermaatschappijen
van de gesloten Bank of Credit
and Commerce International
(BCCI) op de Cayman Eilanden
bewezen kunnen worden. De
accountants van BCCI, Price
Waterhouse, hebben dat tegen
de Bank of England gezegd.
Het langdurige uitstel voordat
de Bank of England eindelijk ac
tie ondernam en de BCCI afge
lopen vrijdag sloot, zal waar
schijnlijk nieuwe vragen oproe
pen over de reden waarom de
bank - met een balanstotaal van
12,5 miljard pond (42 miljard
gulden) - tot vorige week in le
ven werd gehouden.
Inmiddels zijn nieuwe ver
wachtingen gewekt dat groot
aandeelhouder sjeik Zayed bin
Sultan al-Nahyan van Abu Dha
bi de rekeninghouders van BC
CI zal helpen. Zijn functionaris
sen hebben ermee ingestemd
de onderhandelingen over een
fatsoenlijke sluiting van de bank
die hij beheerst, voort te zetten.
Onderzoekers hebben nu
naar boven gehaald hoeveel
men al in een vroeg stadium al
wist van de problemen van BC
CI. Volgens hen hebben de on
regelmatigheden bij de dochter
maatschappijen op de Cayman
Eilanden geleid tot het aftreden
van de voormalige accountants
van BÖCI, Ernst Whinney (nu
Ernst Young). Price Wa
terhouse werd toen door een
commissie, waarin ook de Bank
of England zitting had, overge
haald om wereldwijd toezicht te
houden op BCCI.
De firma voorzag de landen
die de activiteiten van BCCI
controleerden van financiële in
formatie. Tegelijkertijd verza
melde Price Waterhouse bewij
zen van fraude. Tot afgelopen
maart werd de firma niet offi
ciéél gevraagd die misstanden
te onderzoeken.
Onder de crediteuren van BC
CI bevinden zich dertig lokale
besturen, waarvoor een geza
menlijk verlies dreigt van 30
miljoen pond (ruim honderd
miljoen gulden). Zij leenden het
geld aan fondsen, vlak voor de
bank gesloten werd. Sommigen
investeerden vorige week voor
het eerst.
Daarnaast heeft de Bank of
England BCCI op een lijst gezet
van officieel erkende banken,
die de plaatselijke autoriteiten
afgelopen maand ontvingen, op
dezelfde dag dat de accountants
de Bank inlichtten over de
grootse fraude bij BCCI. Het
plan om door te gaan met wat
de Bank of England een 'dia
loog' met Abu Dhabi noemde,
volgde op volgens de Bank 'con
structieve discussies in een co
öperatieve sfeer'. Dit staat in
contrast met het spervuur van
boze protesten dat maandag uit
de Golfstaat kwam over de ma
nier waarop de bank van de
sjeik was gesloten.
