Buitenland
Irak kan nucleaire
wapens fabriceren
VS: Israël moet troepen
uit zuid-Libanon halen
Cresson wil illegalen
in charters wegsturen
ANC komt versterkt uit congres
"t
VN overwegen hulp
aan shi'ieten in Irak
Bush wil sancties tegen
Zuid-Afrika opheffen
Dinsdag 9 juli 1991
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef)
HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving:
IN ZUID-KOREA is de 24-jarige lei
der van de grootste radicale studen
tenbeweging gearresteerd op ver
denking van illegale contacten met
het communistische noorden
IN CHANAL, in de zuidoostelijke
Mexicaanse deelstaat Chiapas, heeft
een woedende menigte de burge
meester van die stad doodgeslagen
omdat hij een verbod op de verkoop
van alcohol had afgekondigd
s International (UPI).
NIEUWSLIJN
Nieuw gesprek over Start-akkoord
Sovjet-minister Bessmertnych (Buitenlandse Zaken) zal morgen
in de Amerikaanse hoofdstad Washington arriveren om te pra
ten over de laatste meningsverschillen die een akkoord over de
vermindering van lange afstands kernwapens, het Start-akkoord,
nog in de weg staan. De komst van Bessmertnych is een directe
reactie op de brief die president Bush het afgelopen weekeinde
naar Sovjet-leider Gorbatsjov stuurde, waarin hij hem aanspoor
de haast te maken met het akkoord.
Peking verbiedt kritische t-shirts
De regering van China heeft de oppositie opnieuw een vorm van
kritiek ontzegd. Het bewind is inmiddels tot het inzicht geko
men dat t-shirts een gevaar kunnen inhouden voor de ideologi
sche rechtlijnigheid. Daarom is besloten deze kleding die is be
drukt met voor meerdere uitleg vatbare teksten, te verbieden en
uit de handel laten nemen.
Malayasia bouwt anti-smokkelmuur
Malaysia heeft besloten een honderd kilometer lange muur te
bouwen langs de grens met Thailand om het smokkelen te be
letten en de nationale veiligheid te verbeteren. De muur zal in
fasen worden gebouwd in het dichte tropische woud waar de
Malaysische noodoostelijke provincie Kelantan overgaat in
Thailand. Het plan voor de bouw van een muur volgt op de ar
restatie van acht boswachters uit Kelantan door Thaise autoritei
ten op verdenking van illegale houtkap op Thais grondgebied.
Paus aanvaardt ontslag bisschop
Paus Johannes Paulus heeft het ontslag aanvaard van een Cana
dese bisschop die terecht moet staan op beschuldiging van
seksuele misdrijven. Bijzonderheden over de aard van de aan
klachten waarvoor de bisschop, Hubert Patrick O'Connor, voor
de rechtbank moet verschijnen werden niet verstrekt. Wel werd
gezegd dat de misdrijven waarvan de bisschop wordt beschul
digd geen kinderen betrof. De nu 62-jarige O'Connor zou de fei
ten hebben gepleegd tussen juli 1964 en juli 1967, toen hij hoofd
was van een school in Williams Lake, 330 kilometer ten noord
oosten van Vancouver.
Veel meer 'Ossies' werken in westen
Het aantal Oostduitsers dat werkt in westen van Duitsland is in
vijf maanden, van november 1990 tot maart 1991, met vijftig
procent gestegen. Meer dan 300.000 Oostduitsers reizen nu da
gelijks naar hun werk in het economisch bloeiende westelijke
deel. Nog maar 40.000 Oostduitsers vestigden zich in het eerste
kwartaal van dit jaar permanent in het westen, in de laatste drie
maanden van 1990 waren dat er nog 90.000.
Massale staking op Madagaskar
Op Madagaskar hebben gisteren naar schatting 400.000 demon
stranten het aftreden geëist van president DidierRatsiraka. Een
algemene staking voor onbepaalde tijd legde de hoofdstad lam.
Al vier weken zijn er bijna dagelijks demonstraties op het Afri
kaanse eiland. Net als eerder traden de veiligheidstroepen niet
op. Er werden geen ongeregeldheden gemeld.
Shell op één na grootste
Koninklijke/Shell Groep is vorig jaar geklommen naar de tweede
plaats op de ranglijst van de vijfhonderd grootste ondernemin
gen ter wereld die het Amerikaanse blad Fortune jaarlijks op
stelt. Shell passeerde met een omzet van 107,2 miljard het Ame
rikaanse autoconcern Ford en de Amerikaanse oliemaatschappij
Exxon. Autofabrikant General Motors voert nog steeds de rang
lijst aan met een omzet van 125,1 miljard dollar.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft Israël
gisteren gevraagd de veilig
heidszone in Libanon op te ge
ven. Dat heeft de woordvoerster
van het ministerie, Tutwiler, ge
zegd Israël houdt een strook in
zuid-Libanon bezet om zichzelf
te beschermen tegen van Pales
tijnse guerrillastrijders.
Het ministerie zei dat Israël
en Libanon beter af zijn als het
Libanese leger de enclave over
neemt. In het gebied patrouille
ren Israëlische troepen en het
Zuidlibanese leger, een militie
van 3000 leden die worden be
wapend en betaald door Israël.
HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Frankrijk overweegt charter-
vliegtuigen te huren om illegale
vreemdelingen en afgewezen
asielzoekers naar hun land van
herkomst terug te brengen. Dat
heeft premier Cresson gisteren
in twee vraaggesprekken ge
zegd.
Het idee om illegalen met he
le groepen tegelijk het land uit
te zetten, is niet nieuw. Tussen
1986 en 1988 maakte de toen
malige minister van binnen
landse zaken, Pasqua, voor dat
doel ook al gebruik van char
ters. Dat werd destijds door de
socialistische oppositie fel gehe
keld.
Tijdens een interview met de
televisiezender TF1 zei Cresson
dat haar voorstellen „geen ruk
naar rechts" betekenen, maar
dat de wet slechts moet worden
nageleefd. Het woord „charter"
gebruikte ze liever niet omdat
dat doet denken „aan mensen
die met vakantie gaan."
Tegenover de Anglo-Ameri-
kaanse persvereniging liet de
premier weten dat het huidige
systeem de illegale immi
granten op de gewone lijnvlieg-
tuigen zetten niet werkt. ,'Als
zo iemand problemen maakt op
het moment dat hij in een lijn-
vliegtuig gezet wordt, mag de
gezagvoerder hem weigeren. De
piloot is verantwoordelijk voor
de veiligheid aan boord", aldus
Cresson.
President Mitterrand heeft
zich over de plannen van Cres
son nog niet uitgelaten. De
groepering SOS Racisme, die
nauw samenwerkt met immi
granten in Frankrijk, verklaarde
dat Cresson een „gevaarlijk
taalgebruik" bezigt dat geen op
lossing biedt voor de onderlig
gende sociale problemen.
Geen besluit
over beperking
visvangst EG
De visserij ministers van de EG
zijn het gisteren niet eens ge
worden over beperkingen op de
visvangst. Die is nodig om een
einde te maken aan de milieu
schade en de uitdunning van de
visstand. De EG buigt zich pas
in oktober weer over de proble-
De Europese Commissie heeft
voorgesteld het gebruik van
drijfnetten die groter zijn dan
2,5 kilometer te verbieden. Deze
netten doden veel bedreigde
vissoorten die, samen met de
vis waarop de vissers eigenlijk
jagen, verstrikt taken in de net
ten. Milieugroeperingen, waar
onder Greenpeace, zijn voor
zo'n verbod.
De groeperingen zeggen dat
jaarlijks honderdduizenden
kleine walvissen, dolfijnen en
bruinvissen op deze manier aan
hun einde komen. Ook de Vere
nigde Naties roepen op tot een
verbod op het gebruik van de
drijfnetten tegen het midden
van volgend jaar.
Saddam Hussein heeft mogelijkheid altijd ontkend
Irak heeft de mogelijkheden in huis om nucleaire wapens
te maken. Het land is in staat verrijkt uranium te produ
ceren. Dat blijkt uit een document dat Irak zondagavond
heeft gegeven aan de Verenigde Naties en aan het Inter
nationale Atoombureau (IAEA) in Wenen. De precieze
inhoud van het document is nog niet bekend, omdat de
stukken nog uit het Arabisch moeten worden vertaald, al
dus de woordvoerster van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken, Tutwiler.
NFwvnnK.AP nigde Staten de Iraakse leider
zal beoordelen op zijn woorden
en niet op zijn daden wat be
treft diens beloften om zijn wa
penarsenaal te vernietigen.
Onder de bepalingen van het
staakt-het-vuren in de Golfoor
log is Irak verplicht VN-onder-
zoekers toestemming te verle
nen om de vernietiging te lei
den en te inspecteren.
Irak ontkent dat het land be
zig is met de ontwikkeling van
„We hebben begrepen dat Sad
dam Husseins regering zich be
zig heeft gehouden met een
programma voor de ontwikke
ling van nucleaire wapens, in
tegenstelling tot eerdere, her
haalde ontkenningen door de
Iraakse regering", aldus Tutwi
ler. Ze noemde het document
een „stap voorwaarts", maar
voegde eraan toe dat de Vere
atoomwapens, maar een Iraak
se overloper heeft Amerikaanse
functionarissen verteld dat Sad
dam Hussein zijn nucleaire fa
ciliteiten probeert te verbergen.
Toen Iraakse soldaten vorige
maand waarschuwingsschoten
losten om een VN-team tegen
te houden, opperde president
Bush de mogelijkheid van een
Amerikaanse militaire actie om
de faciliteiten te vernietigen.
Het IAEA gaf gisteren geen
details over de gegevens, maar
volgens het atoombureau heeft
Irak informatie gegeven over
een „grootscheeps nucleair pro
gramma" waaronder aspecten
die nog niet eerder bekend wa
ren. De IAEA zei in een verkla
ring dat een inspectieteam in
Irak al bezig was met een on
derzoek naar de nucleaire in
stallaties.
De Israëlische minister van
defensie Moshe Arens had zon
dag gezegd dat Israël het gebied
niet zou verlaten, omdat de vei
ligheidszone van vitaal belang
was voor de bescherming van
het noorden van het land.
Syrië heeft 40.000 militairen
in Libanon en is de politieke en
militaire macht achter de Liba
nese regering. De Amerikanen
willen dat alle buitenlandse
troepen Libanon verlaten. Toen
Tutwiler werd gevraagd of de
Syrische troepen zich ter gerust
stelling van de Israëliërs eerst
uit Libanon moeten terugtrek
ken, antwoordde ze: „Ik ga niet
zeggen wie als eerste en wie als
tweede moet vertrekken".
De restanten van de Berlijnse Muur lenen zich voor vele toepassingen, zoals blijkt uit deze foto uit Pankow. Stukken muu
om vermalen te worden tot gruis, dat gebruikt gaat worden bij de wegenbouw. Ondertussen zijn de betonplaten uiterst
diegenen die geen plekje willen zoeken op de overvolle stranden van de Berlijnse meren.
ACHTERGROND
CORRESPONDENT JOHANNESBURG PETER VAN NUUSENBURG
Nelson Mandela had de toon gezet in zijn
openingsrede, waarin de radicalen werden
bediend met krachtige retoriek en de gema
tigden met politiek vernuft. De hervatting
van de onderhandelingen die het ANC twee
maanden geleden heeft opgeschort omdat
de regering niet doeltreffend optreedt tegen
het geweld in de zwarte woonoorden, bete
kent geen capitulatie voor het bewind,
maar voortzetting van de strijd tegen de
apartheid, aldus Mandela. „Want ons doel
blijft de overdracht van de macht aan het
volk. Er zijn daarom zaken waarover niet
valt te onderhandelen, zoals algemeen kies
recht, een verenigd Zu»d-Afrika, de bevrij
ding van de vrouw en de bescherming van
de elementaire rechten van de mens".
Mandela waarschuwde het congres dat de
onderhandelingen eerder zouden kunnen
worden hervat dan men dacht. Het ANC
moet zich derhalve voorbereiden voor de
'veel-partijen-conferentie', waar de rege
ring, het ANC, de Zulu-beweging Inkatha
en de liberale Democratische Partij, de op
stelling van een nieuwe grondwet zullen be
spreken. Maar voordat het ANC aan de on
derhandelingstafel zal aanschuiven, zullen
eerst alle politieke gevangenen vrij moeten
zijn en het geweld in de townships beteu
geld, zo besloot het congres.
Dat klinkt stoerder dan het is: er zit schot in
het overleg over de vrijlating van de gevan
genen, terwijl een prominent bestuurslid
liet weten dat, als de onlangs ingestelde
werkgroep inzake geweld (bestaande uit
vertegenwoordigers van ANC, regering en
Inkatha) voldoende vorderingen maakt, dit
obstakel uit de weg kan worden geruimd.
Het congres van het ANC, dat vorige
week bijeen was in de havenstad Dur
ban, toonde de wereld twee gezichten.
Het congres, het eerste sinds de legali
sering van de beweging in februari vorig
jaar, steunde zoals venvacht de hervat
ting van de onderhandelingen met de re
gering over een nieuw politiek bestel en,
verrassender, de geleidelijke opheffing
van sancties tegen Pretoria. Maar het
congres koos ook een groot aantal com
munisten in het bestuur, dat opnieuw
wordt gedomineerd door aanhangers
van een doctrine die elders in de wereld
met het grof vuil is meegegeven.
In het debat over de sancties kreeg de lei
ding vrij onverwacht haar zin. Gevreesd
werd dat het voorstel de sancties in drie
etappes te schrappen (zodra de obstakels
voor 'echte' onderhandelingen zijn verwij
derd, een overgangsregering met het ANC is
geïnstalleerd en de democratische grond
wet is aangenomen), te ver zou gaan voor
de meeste afgevaardigden voor wie de
handhaving van sancties een geloofsartikel
is. Maar na een pittige discussie bleek Man-
dela's argument dat het „sanctiewapen
flexibel en creatief' moet worden gehan
teerd, uiteindelijk ook deze groep te hebben
overtuigd.
Of dit nieuwe standpunt effectiever zal zijn
dan het oude, is nog maar de vraag. De 'in
ternationale gemeenschap' heeft besloten
de sancties op te heffen, zodra het 'veran
deringsproces onomkeerbaar' is. Volgens
de criteria van de EG en de VS is dat ogen
blik dicht bij.
Liet het congres op deze punten zijn rede
lijke gezicht zien, de verkiezing van zoveel
communisten en, als toegift, van de eerder
door de rechter veroordeelde Winnie Man-
dela in het partijbestuur zal veel potentiële
sympathisanten en geldschieters afschrik
ken. De Zuidafrikaanse Communistische
Partij (SACP) is een organisatie, waaraan de
revolutie in Oost-Europa voorbij is gegaan.
Partijleider Joe Slovo weet te vertellen dat
het failliet van het communisme niet aan
de leer ligt, maar aan de mensen die het in
de praktijk probeerden te brengen.
Niet alle communisten binnen het ANC zit
ten op die lijn. De nieuwe secretaris-gene
raal, ex-vakbondsleider Cyrill Ramaphosa
(38), wordt door iedereen die hem kent, be
schreven als een indrukwekkende man en
een voortreffelijke onderhandelaar, en top
diplomaat Thabo Mbeki, de architect van
het nieuwe sanctiebeleid, zou zijn lidmaat
schapskaart hebben opgeborgen in een bu
reaula, waarvan de sleutel is zoek geraakt.
Maar het is onvermijdelijk dat de commu
nisten, die ruim tweederde van het bestuur
uitmaken, hun stempel op het beleid van
het ANC zullen drukken.
Hoewel het ANC-congres een Januskop
toonde, heeft de beweging Durban gesterkt
verlaten. De bijeenkomst was goed georga
niseerd, de democratische spelregels wer
den gerespecteerd en de leiding heeft een
duidelijk mandaat voor de hervatting van
de onderhandelingen gekregen. De tweede
ronde tussen regering en ANC kan binnen
kort beginnen.
jr*
Met een doek over haar hoofd om
zich te beschermen tegen as en
stof van de vulkaan Pinatubo,
heeft een van de overgebleven in
woners van het Filipijnse dorp Po-
rac positie gekozen achter een wal
van zandzakken. Die moet voor
komen dat haar huisje wordt
overspoeld dooreen stroom mod
der, die door de werkende vulkaan
op gang is gebracht. De meeste
inwoners van Porac zijn inmiddels
FOTO AFP ROMEO
OACAD
GENEVE FRANCS WILLIAMS
THE INDEPENDENT-AFP-DPA
De Verenigde Naties overwegen
de evacuatie van de ongeveer
70.000 shi'ieten die door het
Iraakse leger in de zuidelijke
moerasgebieden van Irak en
zijn ingesloten en die in de zin
derde hitte dreigen om te ko
men door honger en ziekte.
Gisteren vertok een VN-dele-
gatie uit Genève naar Baghdad.
Vandaag zullen de delegatiele
den doorreizen naar het zuiden
om te bekijken hoe de vluchte
lingen het best kunnen worden
geholpen. Ook zal het team pro
beren voedsel en medicijnen af
te leveren bij de vluchtelingen,
die de moerassen invluchtten
toen de shi'itische opstand na
de Golfoorlog was mislukt De
acht man tellende delegatie
wordt geleid door prins Sadrud-
din Aga Khan, die aan het hoofd
staat van VN hulp-operaties in
Irak.
Een VN-team dat de moeras
gebieden twee weken geleden
bezocht, maakte melding van
een zware militaire aanwezig
heid, waardoor hun bewegin
gen werden beperkt. VN-bron-
nen in New York hebben ge
zegd dat de vluchtelingen door
het Iraakse leger worden ge
bombardeerd, hoewel de VN dit
niet officieel willen bevestigen.
De moerasgebieden bieden
geen enkele bescherming tegen
temperaturen van rond de vijf
tig graden. Het water is besmet
en zelfs afgezien van de militai
re dreiging is de bereikbaarheid
van het gebied voor hulpverle
ners problematisch.
Het officiële Iraakse persbu
reau INA maakte gisteren be
kend dat het tekort aan medicij
nen en gebrekkige medische
voorzieningen zorgen voor de
verspreiding van epidemieën in
Irak. Het persagentschap haalde
uitlatingen aan van Abdel Amir
al-Sameri, die binnen het mi
nisterie van volksgezondheid is
belast met medische preventie.
Volgens Al-Sameri is het aantal
gevallen van typhus, dysenterie
en hepatitis de afgelopen weken
aanzienlijk toegenomen.
WASHINGTON» AP
eind deze week bekendmaken,
omdat het Congres daarna met
reces gaat. Volgens de zegslie
den van de regering wil Bush
niet de indruk wekken dat hij
het besluit neemt achter de rug
van het Congres om, aangezien
daar nogal wat voorstanders
voor handhaving van de sanc
ties zijn.
Volgens de Zuidafrikaanse re
gering zijn nu nagenoeg alle po
litieke gevangenen vrij. Maar
het ANC bestrijdt dat en zegt
dat er nog circa negenhonderd
personen op politieke gronden
vastzitten.
De AMerikaanse president Bush
zal deze week de opheffing van
de Amerikaanse sancties tegen
Zuid-Afrika bekendmaken. Re
geringsfunctionarissen in Was
hington hebben dit gisteren
meegedeeld. Volgens Bush
heeft de Zuidafrikaanse rege
ring met de vrijlating van de
laatste politieke gevangenen
voldaan aan alle voorwaarden
om de vijf jaar geleden door het
Amerikaanse Congres ingestel
de strafmaatregelen ongedaan
te maken.
Bush zal de opheffing uiterlijk
Zwakke EG-landen moeten
meerjarenplannen indienen
BRUSSEL» HANS DEBRUUN
CORRESPONDENT
EG-landen met zwakke econo
mieën moeten vóór eind okto
ber meeijarenprogramma's op
tafel leggen met maatregelen
voor verbetering daarvan. Voor
het eind van dit jaar zullen de
EG-landen dan gezamenlijk be
spreken of die plannen vol
doende zijn. Dat hebben de EG-
ministers van financiën gisteren
besloten.
Volgens de Nederlandse mi
nister Kok, voorzitter van het
EG-beraad, geldt dit in het bij
zonder voor Griekenland, Italië
en Portugal, de lidstaten met de
hoogste begrotings- en beta
lingsbalanstekorten en inflatie
in de Gemeenschap. Maar ook
andere landen worden uitgeno
digd financiële meerjarenplan
nen te ontwikkelen. Nederland
doet dat al.
Hoofddoel hiervan is de eco
nomieën in de EG meer op el
kaar af te stemmen en daarmee
de omvorming van de Gemeen
schap tot een monetaire en eco
nomische unie makkelijker te
maken. De grote verschillen in
inflatiecijfers en tekorten ma
ken het moeilijk tot een econo
misch EG-beleid voor alle lid
staten te komen.
Kok zei dat ook de Britse eco
nomie, „die in de laatste fase
van een recessie verkeert", zor
gen baart.
