Buitenland
Overeenstemming
bestand Libanon
Algerijnse premier
belooft verkiezingen
Bezit van eigen huis
toegestaan in Rusland
Boesak niet in bestuur ANC
Staatsbedrijven Roemenië te koop
EG weet zich geen raad met Joegoslavië
Irak beperkt invloed
van nieuwe partijen
Vrijdag 5 juli 1991
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef)
0 HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vonngeving: RALPH KLEINHOUT
AYATOLLAH KHAMENEI
van Iran tolereert geen kritiek
op president Rafsanjani Hij be
stempelt de oppositie, die te
genstander is van de gematig
de politiek van de president als
verraders.
DE FILIPUNSE president
Aquino is haar minister Orbos
kwijt geraakt. De topmede-
werker kon zich niet verenigen
met het economisch beleid van
de regering
NIEUWSLIJN
Winst voor Labour in Liverpool
De Britse Labour Partij heeft tussentijdse verkiezingen in het
kiesdistrict Walton in Liverpool gewonnen. De Labour-kandi-
daat versloeg met grote meerderheid de kandidaat van een ex
treem-linkse partij die zich van Labour had afgesplitst. De zege
was voor Labour van groot belang, omdat de partij nu kan stel
len dat haar radicaal-linkse vleugel niet meer bestaat. De verkie
zingen waren noodzakelijk geworden na de dood van Lagerhuis
lid Eric Heffer, een exponent van Labours linkervleugel.
Colombia heft staat van beleg op
De regering van Colombia heeft gisteren de staat van beleg op
geheven die vanaf mei 1984 voor het gehele land gold. De ophef
fing kwam enkele uren vóór de proclamatie van de nieuwe
grondwet. De staat van beleg werd 1 mei 1984 ingesteld, 24 uur
nadat leden van de drugsmaffia minister van justitie Rodrigo La-
ra Bonilla hadden vermoord.
'Westduitser' premier Saksen-Anhalt
'Westduitser' Wemer Münch is gisteren gekozen tot de
premier van de Duitse deelstaat Saksen-Anhalt. Münch is de op
volger van Gerd Gies die begin deze week aftrad na persberich
ten dat hij politieke tegenstanders uitschakelde door hen ervan
te beschuldigen vroeger lid te zijn geweest van de communisti
sche geheime dienst. De 50-jarige Münch, evenals zijn voorgan
ger lid van de CDU, was minister van financiën in het kabinet-
Gies. Münch is, na CDU'er Kurt Biedenkopf in Saksen, de twee
de Westduitse politicus die aan de top staat in een voormalige
Oostduitse deelstaat.
Akkoord over vliegveld Hongkong
China en Groot-Brittannië hebben overeenstemming bereikt
over een omstreden plan voor de bouw van een vliegveld in
Hongkong, dat dertig miljard gulden kost. Vooral de kosten en
de vraag wie het voor het zeggen krijgt in het project wanneer
Hongkong in 1997 van Britse in Chinese handen overgaat, lever
den problemen op. Groot-Brittannië zal bij de overdracht ten
minste 25 miljard Hongkong-dollars (ruim 6 miljard gulden) aan
reserves achterlaten. Verder zal de regering van Hongkong tot
1997 verantwoordelijk zijn voor tien projecten. Daarna kunnen
contracten die betrekking hebben op de bouw van het vliegveld
alleen worden gegund na overleg met Peking.
Homoseksualiteit niet uit strafwet
Met enkele harde uitspraken heeft het parlement van Tasmanië
een voorstel om homoseksualiteit niet meer strafbaar te stellen
verworpen. Tasmanië blijft daarmee de enige Australische staat
waar homoseksualiteit illegaal is. De stemming in het uit negen
tien leden bestaande Hogerhuis volgde na een verhit debat. Een
parlementslid zei dat voor homoseksuelen de doodstraf moest
worden ingevoerd. Een ander riep op tot „uitroeiing" van seksu
eel anders geaarden.
Samenwerking Siemens en IBM
Het Duitse elektronicaconcern Siemens en de Amerikaanse
computergigant IBM gaan samenwerken bij de verdere ontwik
keling en produktie van de 16-megabit dynamische geheugen
chips. Dat hebben beide ondernemingen gisteren bekendge
maakt in Parijs. De samenwerking zal in de Franse IBM-vesti-
ging in Corbeil-Essonnes nabij Parijs haar beslag krijgen. De to
tale investering, die de twee concerns zullen delen, beloopt „eni
ge honderden miljoen Duitse marken". De produktie start eind
dit jaar en de bedoeling is medio 1992 dagelijks 600 chipschijven
te produceren.
ALGIERS Rtr-DPA-AP
De Algerijnse premier Ghozali
heeft gisteren beloofd binnen
afzienbare tijd algemene en
presidentsverkiezingen te hou
den. Ghozali onderstreepte dat
hij niet zal toestaan dat aan
houdend geweld de democrati
seringsplannen dwarsboomt.
De Algerijnse premier deed de
uitlatingen in zijn regeringsver
klaring.
De verkiezingen hadden aan
vankelijk eind vorige maand
moeten worden gehouden. De
regering gelastte ze af na ge
welddadige botsingen met het
oppositionele Islamitische Red
dingsfront (FIS).
Ghozali zegde het parlement
toe dat de mensenrechten beter
zullen worden nageleefd. De
premier zei te streven naar een
MOSKOU Rtr
Het parlement van Rusland, de
grootste republiek van de Sov
jetunie, heeft besloten dat parti
culier woningbezit voortaan is
toegestaan, zo is gisteren be
kendgemaakt. Het is voor het
eerst sinds de revolutie van
1917 dat particulieren een eigen
huis mogen bezitten.
Verder nam het Russische
parlement een wet aan om bui
tenlandse investeringen aan te
trekken. De juridische voor
waarden voor buitenlandse be
leggers mogen niet minder gun
stig zijn dan de voorwaarden
voor eigendom en investerin
gen voor bedrijven en personen
in Rusland, zo luidt een deel
van de wetstekst.
Particulier beleggen staat nog
in de kinderschoenen in de
grootste Sovjet-republiek. De
nieuwe wet belooft buitenlan
ders die belangstelling hebben
om deel te nemen in de oprich
ting van een particulier bedrijfs
leven een eerlijke behandeling.
Het is niet duidelijk of de aan
vaarding van de wet van invloed
is op de behandeling van een
soortgelijk voorstel in het Sov
jet-parlement. Dit parlement
behandelt nog deze week een
voorstel betreffende kapitaal uit
het buitenland. De onzekerheid
over de wettelijke status van
buitenlandse investeringen ea
de politieke instabiliteit hebben
veel beleggers uit het buiten
land er tot nu toe van weerhou
den hun geld in de Sovjetunie te
steken.
DURBAN P.VAN
CORRESPONDENT
De bekende anti-apartheidsactivist Alan Boesak
heeft zich teruggetrokken als kandidaat voor een
plaats in het bestuur van het ANC. Boesak, die
gisteren bekendmaakte lid te worden van het
ANC, was op het moment van de kandidaatstel
ling geen lid van de grootste zwarte oppositiebe-
beweging.
Boesak was woensdag op de tweede dag van
het vijfdaagse ANC-congres in de havenstad Dur
ban genomineerd door een aantal ANC-afdelin-
gen, maar niet door de Westelijke Kaapprovincie,
waar hij woont. Hij zei zich te hebben terugge
trokken, omdat hij niet de indruk wilde wekken
dat hij lid wordt om in het partijbestuur te wor
den gekozen. Hij zal zich na het congres, dat
duurt tot en met morgen, officieel aanmelden.
Boesak heeft maanden geaarzeld om zich bij
het ANC aan te sluiten. Hij was niet gelukkig met
de rol van de Zuidafrikaanse Communistische
Partij binnen de beweging en de ANC-leiding in
de Westelijke Kaapprovincie. De problemen met
de plaatselijke ANC-leiders waren opgelost, zei hij
gisteren. Na gesprekken met de ANC-leiders
Nelson Mandela en Walter Sisulu, waarop hij niet
nader wilde ingaan, besloot hij gisteren tot de be
weging toe te treden.
De rede van Mandela op de eerste dag van het
congres, waarin de ANC-leider onder meer aan
gaf dat hij de onderhandelingen met de regering
over een nieuw politiek bestel wil hervatten, had
den hem tot deze stap bewogen, aldus Boesak. In
zijn toespraak had Mandela echter ook het bond
genootschap van het ANC met de Communisti
sche Partij bevestigd. Boesak maakte duidelijk als
lid van het ANC aan de oplossing van dit pro
bleem te willen werken.
Gisteren werd tevens bekendgemaakt dat Oli
ver Tambo, die wegens zijn zwakke gezondheid
aftreedt als president van het ANC, voorgedragen
is om landelijk voorzitter te worden. Hoewel hij in
deze hoedanigheid een volwaardig lid zal zijn van
het partijbestuur, wordt het voorzitterschap be
schouwd als een erebaan. Tambo zal als presi
dent worden opgevolgd door Mandela.
JwfalEl
Een Libanese soldaat toont enkele wapens die zijn buitgemaakt op Palestijn
Overleg over 'burgerrechtenPalestijnen
FOTO AFP NABIL ISM A
rechtsstaat waarin „geen sprake
meer zal zijn van willekeurige
arrestaties". Ghozali verklaarde
tevens dat de komende verkie
zingen „vrij en zuiver" zullen
zijn.
De premier schilderde vervol
gens een somber beeld van de
economie, die er door de recen
te politieke beroeringen nog
slechter is komen voor te staan.
„Wij moeten de geloofwaardig
heid van Algerije in het buiten
land versterken", zei hij. Ghoza
li wil op zoek gaan naar buiten
landse bedrijven die willen in
vesteren in Algerije. Ghozali
verklaarde dat de financiële re
serves van Algerije hem grote
zorgen baren.
De staat van beleg blijft ge
handhaafd, zo zei Ghozali, „tot
dat de oorzaken ervan uit de
weg zijn geruimd".
De Libanese regering en de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie PLO zijn het gisteren eens geworden over een be
stand in het zuiden. Op korte termijn beginnen bespre
kingen over 'burgerrechten' voor de Palestijnen. Alle Pa
lestijnen die de afgelopen paar dagen strijd leverden met
het Libanese leger, hebben zich teruggetrokken in de
vluchtelingenkampen ten zuidoosten van Sidon. De re
gering in Bayrut heeft laten weten dat ze hun zware wa
pens moeten inleveren, waarna het leger de kampen ver
der met rust zal laten.
TEL AVIV AD BLOEMENPAAL
CORRESPONDENT
Volgens de jongste gegevens
zijn tijdens de vier dagen du
rende strijd tussen Libanezen
en Palestijnen 65 mensen om
het leven gekomen. Er zouden
104 gewonden zijn. Waarschijn
lijk zijn die aantallen aanzienlijk
hoger omdat niet duidelijk is
hoeveel doden en gewonden er
zijn gevallen in de twee vluchte
lingenkampen Ein el-Hilwe en
Miyeh Miyeh. Tientallen onder
komens in de kampen zijn to
taal verwoest door artillerie- en
raketvuur.
De Palestijnen willen van de
Libanese regering erkenning
van hun 'politieke, sociale, hu
manitaire en burgerrechten'.
Maar de regering in Bayrut
heeft verklaard dat ze alleen in
aanmerking komen voor de
rechten die ze volgens de Liba
nese wet genieten als 'gasten' in
het land. Ze is bereid daarover
te spreken, maar alleen nadat
de Palestijnen hun zware wa
pens hebben ingeleverd. Pas
daarna zal ook het afgekondig
de bestand officieel van kracht
worden.
Premier Omar Karami, een
sunnitische moslim, zei gisteren
dat geen sprake kan zijn van
overleg met de Palestijnen over
politieke rechten. „Met welke
Palestijnse organisaties en met
welk leiderschap zouden we een
politieke dialoog moeten ope
nen? Als het gaat om politieke
zaken zijn niet alleen wij ver
antwoordelijk. maar ook Syrië".
Libanon heeft onlangs een
'broederschapsverdrag' geslo
ten met Syrië dat voorziet in
vergaande 'politieke samenwer
king', een eufemisme voor Syri
sche invloed. Damascus leeft op
voet van vijandschap met Yas
ser Arafats PLO en steunt een
alternatief Palestijns leider
schap.
Als de problemen tussen de
Libanese regering en de Pales
tijnen zijn opgelost, zal de aan
dacht waarschijnlijk verschui
ven naar de christelijke enclave
in en rondom de bergstad Jezzi-
ne, ten oosten van Sidon en on
geveer twintig kilometer ten
noorden van de door Israël in
gestelde 'veiligheidszone'. Jezzi-
ne is de noordelijkste verdedi
gingslijn van het Zuidlibanese
Leger, de overwegend uit chris
tenen bestaande en door Israël
gesteunde militie van generaal
Antoine Lahad.
Volgens de Libanese pers
heeft de Amerikaanse president
Bush de regering in Bayrut be
loofd dat hij er bij Israël op zal
aandringen lezzine te ontrui
men zodra het Libanese rege
ringsleger het gebied rondom
Sidon vast in handen heeft.
eenmalige financiële injectie van zo'n 1,6 miljard
bukares gulden een deel van de schuld van de staatsin
dustrie aflossen. De directeur van de nationale
bank, Mugur Isarescu, zei dat onrendabele bedrij
ven worden gesloten. Winstgevende bedrijven
moeten volgens hem worden verkocht aan het
buitenland. Hij drong er daarom bij het parle
ment op aan snel een nieuwe privatiseringswet in
te voeren die dit toestaat.
Isarescu zei dat de regering vastbesloten is de
inflatie in de prijzen en de salarissen terug te
dringen door de interne consumptie te beperken
en de produktie te verhogen. Voor het einde van
het jaar wil de Roemeense regering de inflatie te
rugbrengen van 200 naar 15 procent.
Roemenië heeft gisteren een ambitieus econo
misch hervormingsplan ontvouwd dat de laatste
resten van het communisme moet opruimen en
de Roemeense munteenheid tegen het einde van
het jaar inwisselbaar moet maken op de interna
tionale financiële markt.
Volgens het plan worden de inkomstenbelas
ting en de invoerrechten verlaagd om de econo
mische activiteiten te stimuleren, zal alle prijs
controle door de overheid voor het einde van het
jaar zijn verdwenen en zal het zijn afgelopen met
de kunstmatig hoge wisselkoers van de Roemeen
se lei.
Daarnaast zal de overheid door middel van een
ACHTERGROND
CORRESPONDENT BRUSSEL HANS DE BRUUN
NICOSIA-BAGHDAD
Minder dan een week verder, is het duidelijk
dat de EG eigenlijk niets heeft bereikt. En dat
al die trojka-reisjes vooral hebben verhuld dat
de EG zich geen raad weet met de situatie in
Joegoslavië.
Vorige week nog verklaarden de twaalf bij
hoog en bij laag dat de eenheid van Joegosla
vië gehandhaafd moest blijven. Nu zijn er
meer en meer EG-landen die neigen tot erken
ning van Slovenië en Kroatië. Is de situatie dan
zo veranderd, of begint men in Europa einde
lijk de Joegoslavische realiteit door te krijgen?
De Oostenrijkse premier Vranitzky zei enkele
dagen geleden al dat de Europese Gemeen
schap „niets snapt van Joegoslavië". Als buur
van het verscheurde land mocht hij dat zeg
gen. Maar de twaalf hebben de afgelopen we
ken vooral geprobeerd de status quo te hand
haven, daarbij overigens van harte gesteund
door de Amerikanen.
Op die lijn zaten aanvankelijk ook de Duitse
minister van buitenlandse zaken Hans-Dietrich
Genscher en de Italiaan Gianni De Michelis,
die nu om het hardst roepen dat de EG het
zelfbeschikkingsrecht van Slovenië en Kroatië
moet erkennen. Ook zij dachten toen nog dat
de situatie nog wel ten goede kon worden ge
keerd.
Minister van buitenlandse zaken Hans van den
Broek gaf het vorige week ook onomwonden
toe: de EG wil geen opdeling van Joegoslavië,
De euforie van Luxemburg was van kor
te duur. Na de topconferentie vorige
week van de Europese Gemeenschap in
het groothertogdom sloegen de rege
ringsleiders zich zonder uitzondering op
de borst over de daadkracht die zij ten
aanzien van de Joegoslavische crisis
hadden getoond. Was de 'trojka' niet op
stel en sprong afgereisd om te bemidde
len? En had het dreigement de economi
sche steun te stoppen de partijen niet tot
matiging gebracht?
omdat dat zou kunnen overslaan naar andere
landen. Dat zou tot een ernstige instabiliteit op
de Balkan kunnen leiden en dat zou zelfs de
Europese veiligheid kunnen bedreigen.
Voor een deel is dat natuurlijk waar, voor een
deel is het ook een drogreden. Van den Broek
venwees naar 1914 (de Eerste Wereldoorlog
begon in Joegoslavië), maar vergat even dat
de Europese situatie van nu (na 1989) een heel
andere is dan die van driekwart eeuw geleden,
toen Europa zelf een verscheurd continent
was.
De Europese Gemeenschap stond vanaf het
begin van de Joegoslavische kwestie voor een
dilemma: een ondemocratisch, communistisch
bewind steunen dat de eenheid van het land
nastreeft of steun geven aan democratische,
niet-communistische republieken die zich wil
len afscheiden.
De twaalf zijn daar niet uitgekomen. Van den
Broek, sinds maandag EG-voorzitter, probeer
de het nog wel door te zeggen dat afscheiding
alleen mag als dat op een vreedzame manier
gebeurt, met instemming van alle betrokken
partijen en in een democratisch proces. Daar
van was in Joegoslavië geen sprake. Dus...
Maar de werkelijkheid bleek weerbarstiger. De
politieke leiding in Belgrado bleek wel bereid
zich aan de gemaakte afspraken te houden,
maar de militairen niet En aan de andere kant
weigerden de Slovenen op hun beurt de solda
ten een vrije aftocht te bieden en gedurende
drie maanden hun onafhankelijkheid op te
schorten.
Het zijn vooral de Duitsers en Italianen ge
weest die de EG op het juiste spoor hebben
proberen te zetten. Van den Broek mag dan
boos zijn geweest op de initiatieven van Gen
scher, hij zal nu moeten toegeven dat die, en
De Michelis, wel tijdig hebben ingezien dat
het EG-roer moest worden omgegooid.
Van den Broek moet nu proberen de twaalf op
één lijn te houden en te voorkomen dat hij aan
het begin van zijn voorzitterschap al door
Bonn en Rome gedicteerd krijgt wat hij moet
doen en zeggen. Dat zou met de moeilijke dis
cussies over de politieke unie voor de boeg het
Nederlandse EG-gezag nu al aantasten.
Het Iraakse parlement is giste
ren akkoord gegaan met een
wet, die meer politieke partijen
mogelijk maakt. De partijen
mogen over eigen persorganen
en onroerend goed beschikken.
Maar de wet bepaalt ook dat de
regerende Ba'ath-partij het al
leenrecht heeft om te opereren
binnen het leger en de veilig
heidsdiensten. Bovendien ver
biedt de wet de oprichting van
religieuze partijen omdat deze
het land zouden verdelen en
kwetsbaar zouden maken voor
inmenging van buitenaf. In Irak
bestaat bijvoorbeeld een min
derheid van shi'itische moslims,
die banden hebben met Iran.
Volgens de 34 artikelen moe
ten nieuwe partijen ook „Iraks
soevereiniteit verdedigen" en
„trots propageren" op de ver
worvenheden van de revolutie
van juli 1968. die de Ba'ath-par-
tij aan de macht bracht. De wet
moet nu nog worden aanvaard
door de regerende Revolutio
naire Commandoraad. Op een
na zijn alle raadsleden ook lid
van de leiding van de Ba'ath
partij.
Een lid van deze leiding zei
dat bepalingen zoals die over de
„verworvenheden" van de revo
lutie van 1968 niet in strijd zijn
met het meerpartijenstelsol.
„De beginselen van de revolutie
zijn patriottisch van aard. Zij
zijn niet uitsluitend een voor
recht van de Ba'ath-partij. Deze
partij dient in het leger te ope
reren om de revolutie te verde
digen en een militaire staats
greep te voorkomen".
Volgens hem komt er „binnen
een paar maanden en niet zo
zeer een paar jaar" een referen
dum over een herziene grond
wet en worden binnen drie
maanden na goedkeuring van
de grondwet presidentsverkie
zingen verwacht. De voornaam
ste grondwetswijziging is het
schrappen van de regerende
Revolutionaire Commando-
raad. Er komt een gekn/en na
tionale vergadering met een
hoogste huis. waarvan de leden
voor de helft worden gekozen
door het volk en voor de andere
helft benoemd door de presi
dent.
