Feiten
Indiase politie jaagt op 'Eenoog'
Zomervoordeel bij Sola
'Laat me mijn zoon zien,
ik maak me zo ongerust'
Plan Van Kemenade niet genoeg voor PvdA
Adzic getekend door verleden
Vrijdag 5 juli 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD
Vertalingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving:
WIE ZAT ER ACHTER de
moord op Rajiv Gandhi?
'Eenoog' moet het ant
woord geven
EN MENINGEN
RICK VAN DEN HURK'
MARGOT KLOMPMAKER JAN PREENEN SJJLAK SMAKMAN
ANGOLA KAN NA vijftien jaar be
vrijdingsoorlog en zestien jaar burger
oorlog eindelijk met de opbouw van
het verwoeste land beginnen. Mor
gen op deze pagina een beschouwing
Verdachte moord Gandhi verkiest dood boven gevangenschap
NEW DELHI TIM MCGIRK
Hij is de meest opgejaagde man in India. Hij draagt de
bijnaam 'Eenoog'. Hij wordt er van verdacht de moord
aanslag op ex-premier Rajiv Gandhi te hebben georgani
seerd. Er zijn wegversperringen opgericht rond alle ste
den en dorpen in het zuiden van India en de marine pa
trouilleert langs de kustlijn voor het geval Eenoog naar
Sri Lanka wil vluchten. Iedere politieagent heeft zich het
uiterlijk van de voortvluchtige moeten inprenten: zijn
maniërismen, zijn loens en de manier waarop hij zijn
donkere, intelligente gezicht scheef houdt om het verlies
van een oog te compenseren.
guerrillas hoe ze bommen
moesten maken, zoals de bom
waarmee Rajiv werd vermoord.
In zekere zin kan Gandhi's dood
worden beschouwd als lotsbe
schikking van het karma.
Het onderzoekteam, onder lei
ding van inspecteur-generaal
Karthikeyan, beschikte over
slechts twee aanwijzingen: het
hoofd van de vrouwelijke terro-
riste, dat in een vat sterk water
wordt bewaard, en een zwaar
beschadigde camera met daarin
een niet-ontwikkeld filmrolletje.
De verdenking viel niet onmid
dellijk op de Srilankaanse Ta
mils. Ondanks de botsingen
tussen de Tamils en het Indiase
leger, stond de Indiase staat de
guerrilla's nog steeds toe vanaf
het Indiase vasteland wapens
en voorraden naar Sri Lanka te
smokkelen. Bovendien had
Gandhi twee maanden voor zijn
dood 'hartelijke' gesprekken ge
voerd met vertegenwoordigers
van de LTTE.
De Tamil Tijgers hadden alles te
verliezen bij de moord op Gan
dhi. Als hun schuld zou kunnen
worden bewezen, zou de rege
ring in Delhi niet aarzelen velen
van de 200.000 Srilankaanse Ta
mil vluchtelingen terug te stu
ren en de uitvalsbases van de
LTTE in Tamil Nadu op te doe
ken. Ook zouden de kantoren in
Londen, Parijs en de Verenigde
Staten, van waaruit de Tamils
geld inzamelen en propaganda
THE INDEPENDENT
Zijn echte naam is waarschijn
lijk Sivasarah, maar hij gebruikt
negen aliassen. Hij is gewa
pend, gevaarlijk en zou de dood
verkiezen boven gevangen
schap. Vastgeplakt aan de bin
nenkant van zijn kraag draagt
hij een cyanidepil.
Als hij niet levend wordt gevan
gen, zal de wereld wellicht nooit
weten wie er achter de moord
aanslag zat. Want zonder zijn
bekentenis kan de Indiase rege
ring haar vermoeden niet bewij
zen dat de moord op Gandhi op
21 mei het werk was van de Li
beration Tigers of Tamil Eelam
(LTTE)), een Srilankaanse guer
rilla organisatie.
En de Tamils hebben een goede
reden. In 1987 stuurde Gandhi
een contingent van het Indiase
leger naar Sri Lanka om als vre
desmacht te dienen in het con
flict tussen de Srilankaanse re
gering en de Tamil-minderheid
in het Noorden van het eiland.
Maar de operatie eindigde in
een debacle. Toen de Indiase
troepen in 1989 werden terug
getrokken, hadden ze meer dan
2000 Tamils vermoord en veel
vrouwen verkracht.
Indirect treft ook Rajivs moeder
schuld. Zij was het die in 1983
de LTTE toestond de zuidelijke
Indiase staat Tamil Nadu als ba
sis te gebruiken in de strijd te
gen het Srilankaanse leger. Indi
ra's agenten leerden de Tamil
Een krans markeert de plaats in het Zuidindiase Sriperumbudur waar
Rajiv Gandhi werd opgeblazen. foto s a
rspreiden, worden gesloten.
Op de dag van Gandhi s dood
kwamen Thanu, de 25-jarige
Srilankaanse Tamil uit Jaffna
die later door de politie zou
worden geïdentificeerd als de
moordenaar, en haar handlan
gers samen in de kleine flat van
Nalini, een secretaresse die vol
gens de politie een belangrijke
rol speelde in het zelfmoord
commando. Daar zou Eenoog,
een bomexpert van de LTTE en
officier van de veiligheidsdienst,
de met explosieven volgestopte
gordel op haar rug hebben ge
bonden.
De moordenaars werden om
16.30 uur opgehaald door een
jonge fotograaf, Haribabu. die
zijn vrienden had verteld dat hij
was ingehuurd „om een foto te
maken van een vrouw die Rajiv
Gandhi een krans omhing". In
werkelijkheid werd hij gebruikt
door Eenoog, die zich als jour
nalist voordeed, om zo dicht
mogelijk bij Gandhi te komen.
Om 22.15 uur arriveerde Gand
hi, die onmiddellijk door aan
bidders werd omzwermd. Op de
voet gevolgd door fotograaf Ha
ribabu baande Thanu zich een
weg naar Gandhi. Een politie
agente „Ik probeerde te verhin
deren dat ze nog dichterbij zou
komen, maar Gandhi glimlach
te en zei: 'Maak je geen zorgen.
Rustig maar".
Dat waren Gandhi's laatste
woorden. Thanu hing de san
delhouten slinger om zijn nek.
Glimlachend bukte ze zich, als
of ze in een gebaar van respect
zijn voeten wilde aanraken. In
plaats daarvan bracht ze de ex
plosieven op haar rug tot ont
ploffing. Gandhi werd vol in het
gezicht getroffen door een re
gen van kogeltjes. Negentien
mensen kwamen om bij de ont
ploffing, waaronder Gandhi,
zijn moordenaar Thanu en de
fotograaf Haribabu.
Wonder boven wonder over
leefde Haribabu's camera de
klap. Het rolletje werd ontwik
keld. De laatste van de negen
foto's toonde een bleke vuurbal
de explosie zelf. Een andere
opname toonde de vrouw met
de slinger, rriét op de achter
grond de zogenaamde journa
list. Aan de hand van deze foto's
kon later het hoofd in het lijken
huis worden geïdentificeerd. De
politie deed een inval in de hut
van Haribabu, maar vond
slechts een rekening van 65 roe
pie voor de sandelhouten slin
ger. De moordenaars hadden
alle sporen grondig gewist.
De politie had nog een ama
teurvideo van Gandhi's dood in
beslag genomen, maar toen de
ze uiteindelijk werd overgedra
gen aan inspecteur-generaal
Karthikeyan waren de opnames
zwaar gecensureerd. Volgens de
plaatselijke pers was dit gedaan
om het lafhartige gedrag van de
politie te verdoezelen: veel poli
tieagenten hadden na de explo
sie een veilig heenkomen ge
zocht in dichtbij gelegen palm
bomen.
Ten einde raad liet Karthikeyan
duizenden posters met de foto
van de twee hoofdverdachten
uitstrooien boven Tamil-gebie-
den in Sri Lanka in de hoop dat
iemand ze zou herkennen. Te
vergeefs.
Ruim een week later arresteerde
de politie een Tamil, die na on
dervraging bekende lid te zijn
van de LITE. Hij bleek in het
bezit van een telefoonnummer
dat ook in Haribabu's hut was
gevonden: het nummer van de
secretaresse Nalini. Nalini en
haar familie werden gearres
teerd. Uit hun verklaringen
bleek dat de overlevende terro
risten, waaronder Eenoog, na
de aanslag niet het land uit wa
ren gevlucht naar Sri Lanka,
maar zich in Nalini's flat had
den schuilgehouden.
Inspecteur-generaal Karthi
keyan is er dan ook van over
tuigd dat Eenoog zich nog in In
dia bevindt. De politie heeft een
telefoongesprek afgeluisterd
waarin een bekende LTTE-strij-
der hulp vroeg voor Eenoog's
ontsnapping. Maar zelfs als
Eenoog wordt gepakt, zou zijn
cyanidecapsule er wel eens voor
kunnen_zorgen dat-we de volle
waarheid nooit te weten ko-
DEN HAAG HENRI KRUITHOF
De PvdA staat al jaren bekend
als een gesloten bolwerk, waar
partijbonzen en vergadertijgers
het voor het zeggen hebben.
Wie wel eens partijcongressen
van de sociaal-democraten
heeft bijgewoond, weet hoe erg
het is om die vergaderingen aan
te horen, laat staan eraan deel-
De grote lijnen van de politiek
staan er allang niet meer ter dis
cussie. Als het partijbestuur al
eens probeert een discussie
over hoofdlijnen te organiseren,
verzandt deze onmiddellijk in
een stroom van duizenden
amendementen en moties en
een schier eindeloze reeks spre
kers. die allemaal dertig secon
den krijgen om hun zegje te
doen.
Die cultuur is veel partijgangers
al jaren een doom in het oog.
Maar hoe die toestand moet
worden doobroken, wist tot nu
toe niemand. Daarom kreeg een
partijcommissie onder leiding
van Jos van Kemenade op
dracht voorstellen te doen om
de partij-organisatie zo te ver
anderen, dat de PvdA aantrek
kelijker wordt voor gewone
mensen. Het is de bedoeling dat
zij de kans krijgen echt invloed
uit te oefenen op het beleid.
Dat zal niet
meevallen. De
partij is verge-
Van Kemenade is nogal dras
tisch in zijn oplossing van het
probleem. Om te beginnen doet
hij enkele goede voorstellen om
de inhoudelijke discussie in de
partij te bevorderen, zonder dat
deze onmiddellijk leidt tot het
gedetailleerd uitpluizen van
voorstellen van de partijleiding.
Maar het verst gaat hij in de wij
ziging van de partij-organisatie.
De partijraad (een machtige
verzameling van regionale par
tijbonzen) moet verdwijnen.
Het partijcongres (nu nog een
log orgaan) moet worden om
gevormd tot een echt democra
tisch orgaan. Regionale kandi
daatstelling voor het parlement
moet verdwijnen.
Vooral met deze laatste voor
stellen krijgt de PvdA het heel
moeilijk. De afdelingen en ge
westen, die nu nog veel invloed
hebben, moeten een fors deel
daarvan afstaan. Maar het ver
velende is, dat juist die afdelin
gen en gewesten moeten beslis
sen over het afstaan van macht.
Toch zullen ze een flink stuk
van hun macht moeten opge
ven, want Van Kemenade heeft
gelijk als hij zegt, dat juist de
partijstructuur een goede en
heldere discussie in de weg
staat. Het is vaak heel moeilijk
om goede kandidaten te krijgen
voor de Tweede Kamer, omdat
de echte kanjers er
niets voor voelen
te worden beoor
deeld door regio
nale amateur-poli
tici, die van goede
wil zijn maar niet
erg deskundig.
Daarom stelt Van
Kemenade voor
a 300 vertegen
woordigers in het
partijcongres te
kiezen voor een
ur van de PvdA is hopeloos verouderd en moet periode van twee
ielling. Dat concludeert een partijcommissie onder leiding jaar. Tot nu toe
van Jos van Kemenade (op foto links) in een rapport, dat gisteren weinig nieuws,
werd aangeboden aan partijvoorzitter Marianne Sint. fotoanp»myra Wel nieuw is, dat
steens Van Kemenade ze
daar 'zonder last
of ruggespraak' hun werk wil la
ten doen. En bij de gedachte
daaraan lopen de rillingen over
de rug van de afdelingen.
Het betekent namelijk dat de
verkozenen, net als in het parle
ment, niet vooraf verantwoor
ding schuldig zijn aan de partij-
afdelingen, zoals nu nog wel het
geval is. De delegaties die nu
naar de partijcongressen ko
men, hebben een gedetailleerde
opdracht bij zich van de achter
ban. Dat moet afgelopen zijn,
meent Van Kemenade. Achteraf
kunnen de organen die de con
gresleden hebben verkozen (af
delingen en gewesten) hun ver
tegenwoordigers ter verant
woording roepen. Het congres
krijgt ook de bevoegdheid kan
didaten voor het parlement aan
te wijzen.
Al met al heeft de commissie-
Van Kemenade met haar rap
port 'Een partij om te kiezen'
een moedige poging gedaan de
PvdA aantrekkelijker te maken
voor kiezers en vooral voor par
tijleden. Of het allemaal ook zal
lukken, is echter zeer de vraag.
;r nodig om
een politieke partij aantrekkelijk
te maken. Daarvoor moet het
beleid minder star worden,
moeten taboes doorbroken
kunnen worden. In een inter
view in het partijblad 'Rood'
zegt Van Kemenade het ook:
„Met taboes en vooringeno
menheid kun je geen beleid en
politiek maken in een maat
schappelijke werkelijkheid die
zeer snel aan het veranderen is.
Het 'tien-geboden-denken', dat
kan niet meer".
Verandering van partij-organi
satie is noodzakelijk om de ver
starde verhoudingen in de PvdA
te doorbreken. Maar dat is niet
genoeg om de partij aantrekke
lijker te maken. Daarvoor een
andere mentaliteit en een ander
imago nodig. En dat verander je
niet door partijbesluiten. Daar
komt veel meer bij kijken.
De mooiste bestekken, pannensets. huishoudelijke
kwaliteit kristal en porselein koopt u
bij de Sola Fabriek voor ongekend lage
prijzen. Kortingen tot meer dan 50% op de
vergelijkbare winkelwaarde zijn geen
uitzondering. Bezoek onze showroom/koopjeshal ir
van deze unieke direkte
Deze Servische vrouw kan haar geluk niet op. Zij heeft haar zoon levend en wel teruggevonden in Slovenië,
waar het Joegoslavische leger de afgelopen week felle strijd hebben geleverd met de plaatselijke defensie
macht- foto ipa pitta northali
UUBUANA MARCUS TANNER
THE INDEPENDENT
Een vredesmissie van moeders
die hun
wilden
gisteren in tumult geëindigd.
Servische, Kroatische en Slo
veense ouders stonden elkaar
uit te schelden op een parkeer
plaats in Ljubljana.
Dank zij bemiddeling van het
Rode Kruis, kwamen 500, meest
Servische ouders, na een slo
pende reis langs tientallen bar
ricades in Ljubljana aan. „Ik
heb tweeëneenhalve dag in de
ze bus gezeten", kreunt een
blonde vrouw die zachtjes in de
bus zat te snikken. „Laat me
mijn zoon zien. Ik maak me zo
ongerust over hem. Hij dient bij
de tankdivisie. Ik heb in geen
weken iets van hem gehoord.
Hij is nog zo jong."
Hoewel de meeste ouders alleen
maar hun zoons gezond en wel
wilden zien, en ze mee naar
huis wilden nemen, zou het
emotionele weerzien waarnaar
he.yig werd verlangd, er niet ko
men. Een administratieve ruzitj,
tüsséh ^êrviscHé 'en Sloveense
functionarissen van het Rode
Kruis over wie de ouders naar
de plaatselijke militaire kazerne
zou begeleiden hielp de reis om
zeep.
Terwijl de ouders zaten te snik
ken en functionarissen van het
Rode Kruis de zaak bediscussi-
ëerden, vormde zich om de ge
strande busladingen ouders een
menigte nieuwsgierige en niet
al te vriendelijke Slovenen. De
ruzies liepen hoog op tussen
Kroatische en Servische moe
ders, of ze al of niet uit de bus
zouden komen. De Kroatische
moeders waren blij met de ver
frissing die door het geïmprovi
seerde welkomstcomité van
moeders van Sloveense solda
ten werd aangeboden. Maar de
boze Serviërs weigerden de bus
uit te l&men en voet te zetten
op Sloveense grond.
„Ga weg en laat ons met rust",
schreeeuwde een Servische
moeder door het open raam
van de bus. „Wij zijn hier om
onze zoons te zien en niet om
met jullie te praten."
„Kom die bus uit als je niet
bang bent", jouwde een menig
te Slovenen buiten. „Bang? Wie
is er bang?", schreeuwde een
Servische terug.
„jullie zijn een stëllëtjëmóórdè-
1 naars", schreeuwde een Servj-
sché vrpiïw. „jullie hébben onze
zonen vermoord."
„Wie is er een moordenaar? Jul
lie zijn de moordenaars",
schreeuwde de Sloveense Mag-
da Kerin terug. „Jullie gooien
vanuit jullie vliegtuigen zelfs
bommen op onschuldige men
sen." Mevrouw Kerin vertelt dat
zij in een Sloveens dorp woont
dat is gebombardeerd door de
Joegoslavië luchtmacht. „De
Serviërs moorden zonder enige
waarschuwing en dan hebben
ze nog het lef om ons te be
schuldigen van het vermoorden
van hun zoons."
Terwijl de politie tussenbeide
kwam om de menigte uit elkaar
te drijven en boze moeders er
van te weerhouden elkaar aan
te vallen, gingen beide zijden
door met het over en weer roe
pen van nationalistische kreten.
„Ik had wat vrouwelijke solida
riteit verwacht", zegt een
Kroatische vrouw uit Zagreb.
„Maar dat was er helemaal
niet."
Een handjevol moeders hield
vast aan het oorspronkelijke
doel: het bezoeken van hun
zoons die in Slovenië dienen,
zonder betrokken te raken bij
de nationalistische conflicten.
„Ik wil alleen maar mijnjgop
zien. ïk héb meer dan een
maand niet&yan hem
hoord", zegt Bojana Hyseinovié
uit Nis in het zuiden van Servië.
„Laat de Slovenen zich maar af
scheiden. Wat is het probleem?
Ik wil alleen maar dat mijn zoon
thuiskomt."
De Joegoslavische generaal Blagoje Adzic is een rechtlijnige man, die niet ontvankelijk is voor een politieke
oplossing van de huidige crisis. 4 «foto apa
Blagoje Adzic, een Servische ge
neraal wiens familie in het ver
leden in Kroatië is uitgemoord,
heeft zich ontpopt als de drij
vende kracht achter de pogin
gen van het Joegoslavische leger
om het land bijeen te houden.
„Als we Joegoslavië bijeen wil
len houden moeten we er voor
vechten. Als we vrede willen
moeten we die helaas veroveren
door het voeren van een oor
log", zei Adzic eerder deze week
in een televisie-interview. De
58-jarige Adzic heeft geleidelijk
carrière gemaakt in het leger en
werd in september 1989 chef
staf van de Joegoslavische
strijdkrachten. Waar hij zijn op
leidingen heeft genoten is niet
bekend.
In tegenstelling tot de meeste
andere topofficieren was Adzic
nooit een vooraanstaand lid van
de communistische partij, die
in Joegoslavië na de Tweede
Wereldoorlog de lakens uitdeel
de. Wel is hij een op de voor
grond tredende vertegenwoor
diger van de nieuwe Liga van de
Communistische Beweging
voor Joegoslavië, een conserva
tieve groepering voornamelijk
bestaande uit oorlogsveteranen
die Joegoslavië als een eenheid
willen behouden.
Diplomaten zeggen dat Adzic
het leger en Servië, de grootste
republiek van Joegoslavië, sterk
is toegewijd: „Het is een recht
lijnige man die niet ontvankelijk
is voor een politieke oplossing
van de huidige crisis".
De houding van Adzic is terug
te voeren op ervaringen in zijn
kindertijd toen zijn hele familie
door Kroatische fascisten ten
tijde van de Tweede Wereldoor
log is uitgemoord. De destijds
zesjarige Adzic wist aan de
slachtpartij te ontkomen door
zich in een boom te verbergen.
„Er is geen enkele twijfel moge
lijk dat hij die gebeurtenis als
een litteken met zich mee
draagt. Het verklaart voor een
groot deel zijn keiharde instel
ling richting Kroatië", aldus een
diplomaat. De houding tegen
over Kroatië, dat zich net als
Slovenië wil afscheiden van Joe
goslavië, voorspelt weinig goeds
voor de relatie tussen Adzic en
het huidige Joegoslavische
staatshoofd, de Kroaat Stipe
Mesic.
Het leger heeft voorlopig pas op
de plaats gemaakt bij het offen
sief tegen Slovenië. Adzic heeft
zijn manschappen opgedragen
alleen te schieten uit zelfverde
diging, waaruit politieke waar
nemers opmaken dat hij mis
schien toch op andere gedach
ten is gebracht.
