'ns
op
uit!
LE^TOUR
Tour-prijsvragen zijn
niet langer spelletjes
Het was een grote verschrikking'
De beste
vakantiebestemming is
de Gazelle fietswinkel!
MOCHT ERIK BREU-
KINK de Tour winnen en
later op doping worden
betrapt, dan keert Wasto-
ra niet uit.
De Tour de France is een aardig evenement, maar het échte spel wordt deze maand
in eigen land gespeeld. De ware wielrenners ontbreken, maar voor de rest is het zo
echt als maar zijn kan: compleet met kopmannen, combines, knechten en met pitti
ge prijzen. In grote bedrijven gaan tienduizenden guldens over de werkvloer. De
Stichting Nationale Sporttotalisator (SNS) ziet het met lede ogen aan. Officieel mag
de SNS vermoedelijk pas met ingang van volgend jaar doen wat nu al op grote
schaal gebeurt: gokken op de Tour.
Steeds meer geld in de 'pot
DEN HAAG FRED 5EGAAR
GPD-VERSLAGGEVER
In het gebouw van de Optiebeurs, toch al het centrum
van speculatie, stijgt de spanning de komende weken zo
mogelijk nog hoger dan normaal. Het personeel speelt
dan volgens traditie het Tourspel: omzet ongeveer een
ton, gemiddelde winst/verlies vijfhonderd gulden met
uitschieters tot zeven- a achtduizend gulden. Dat heeft in
het verleden tot problemen geleid.
Het Noordhollandse winkelbedrijf Wastora voert een uitgebreide reclame-campagne tijdens de Tour. De
politie in Haarlem heeft proces-verbaal opgemaakt tegen de winkelketen, maar mag dit jaar desondanks
doorgaan met de actie. foto anefo
Een werknemer: „Veel perso
neelsleden zijn actief in de aan-
delenspeculatie. Dat levert ze
soms een aardig duit op. Maar
het pakt ook wel eens verkeerd
uit. Dat verlies proberen ze dan
goed te maken in de julimaand
tijdens de Tour. Soms met de
sastreuze gevolgen, want ze zet
ten dan fors in. De laatste tien
jaar heeft dat zelfs tot ontslagen
geleid. Ik schat dat drie a vier
mensen op straat zijn gezet om
dat hun verliezen te hoog oplie
pen. Het ging dan om een klei
ne tienduizend gulden. Die
mensen kwamen zo in de moei
lijkheden, dat ze hun werk niet
meer goed konden doen."
Dat bedrag is zó bereikt, want
het spel zoals het op de beurs-
vloer wordt gespeeld, vertoont
verdacht veel vergelijkingen
met de werkelijke handel in
aandelen. Populair zijn de 'uit-
rijdersaandelen', waarbij het
gaat om het aantal renners dat
Parijs haalt. Wie heeft gegokt
dat 140 coureurs de eindstreep
halen, ziet de waarde van zijn
aandeel zakken als er na enkele
etappes al veel uitvallers zijn.
Het parcours en de weersom
standigheden hebben een ster
ke invloed op het aantal afstap-
pers en dus op de 'beursnote
ringen'. Maar er kan ook wor
den gehandeld in kopmannen,
ploegen en de duur van een
etappe.
De Stichting Nationale Sport
totalisator moet zich nog steeds
beperken tot de toto en de lotto.
De Raad van State doet binnen
kort uitspraak over verruiming
van de gokmogelijkheden, die
behalve de krasloten ook Wim
bledon- en Tour-loterijen mo
gelijk moeten maken. De SNS is
volledig voorbereid op een posi
tieve beslissing. Binnenkort
worden in supermarkten, siga
renzaken en warenhuizen in to
taal tweeduizend terminals ge
plaatst. Daarmee staat de deel
nemer rechtstreeks in contact
met de SNS. „Op de dag van
een belangrijke bergetappe kan
dan tot elf uur worden gespeeld.
Door die automatisering werkt
alles veel sneller. Behalve op de
Tour kan worden gewed op
Wimbledon en het WK voet
bal", zegt voorlichter Van der
Velde. „We gaan dan werken
met een quoteringsysteem, pre
cies zoals dat in Engeland ge
beurt. Dat betekent dat de over
winning van een onbekende
renner je meer geld oplevert
dan wanneer een topper als Le-
Mond wint. We verwachten er
erg veel van."
illegale circuit
Justitie hoopt dat daarmee
het illegale circuit verdwijnt.
Dat zijn kansspelen die een 'pu
bliek' karakter hebben zoals bij
voorbeeld de actie van het
Noordhollandse bedrijf Wasto
ra. De winkelketen in witgoed
en audiovisuele apparatuur
geeft het aankoopbedrag van
een artikel boven de honderd
gulden terug als Erik Breukink
de Tour wint. Wastora heeft om
die reden een verzekering van
enkele miljoenen moeten af
sluiten. Het gaat overigens om
de officiële uitslag. Mocht de
Nederlander winnen en later op
doping worden betrapt, dan
wordt er niet uitgekeerd.
Er is inmiddels proces-ver
baal opgemaakt tegen het be
drijf, maar Wastora mag de re
clamecampagne dit jaar nog
wel voortzetten. Het optreden
van de politie in Haarlem mag
een uitzondering worden ge
noemd. Veelal onderneemt zij
geen stappen. „De politie is
daar vrij in. Meestal heeft de af
deling bijzondere wetten van de
lokale politie wel wat anders
aan zijn hoofd", zegt een
woordvoerder van het ministe
rie van justitie.
Doeltreffend systeem
Met name krantenuitgevers
profiteren hiervan. De bladen
organiseren prijsvragen waarin
een eenvoudig doch doeltref
fend systeem wordt gehanteerd.
Het raden van de tijdsduur van
een etappe of de winnaar van
de etappe. In Heerlen nemen
jaarlijks achtduizend lezers deel
aan de quiz van het Limburgs
Dagblad, maar ook de prijsvra
gen van de Nieuwe Noordhol
landse Courant en het Utrechts
Nieuwsblad zijn niet weg te
denken. Het vergroot de band
met de lezers, is de achterlig
gende gedachte. Omdat de
plaatselijke fietsenwinkel bo
vendien een advertentie plaatst,
snijdt het mes aan meerdere
kanten.
De 'huis-, tuin-, en keuken-
spellen' in cafés, buurtvereni
gingen en bedrijven zijn wèl
toegestaan, óók als er meer
deelnemers zijn en de omzet
groter is dan bij acties waaraan
iedereen kan meedoen. De
thuisblijvers' van het zestien
duizend man tellende personeel
van Hoogovens krijgen in juli
een scala aan prijsvragen voor
gelegd. „Elke afdeling heeft zijn
eigen systeem", zegt een werk
nemer. „En ik kan u verzekeren
dat er hier heel wat afdelingen
zijn. Deelnemen aan meerdere
spellen kan ook en dat gebeurt
regelmatig. Iedereen is hier in
de ban van de Tour. Er wordt
bijna nergens anders over ge
praat. Enkele jaren geleden is er
door mensen van de computer
afdeling een speciaal program
ma ontwikkeld waardoor ieder
een de uitslag van de Tour-quiz
's morgens op het beeldscherm
kon lezen. Dat veroorzaakte
nogal wat problemen. Het com
putersysteem raakte overbelast
waardoor het normale werk in
de war werd gestuurd. Het hele
systeem sloeg op tilt. De directie
vond dat niet leuk. En dan druk
ik me nog zacht uit. Sindsdien
doen we het weer gewoon met
pen en papier."
Baan ingeruild
Gerard Verdaasdonk is eco
nomieredacteur bij Het Parool
maar ruilde zijn baan tot dit jaar
's zomers steevast in voor die
van 'Toui directeur'. Bij de
Perscombinatie, waarvan ook
Trouw en de Volkskrant deel
uitmaken, was hij organisator
van wat hij 'de beste Tour-quiz
van Nederland' noemt. Dit jaar
wilde hij die klus overlaten aan
een ander, maar er was geen
collega te vinden die er net zo
veel tijd in wilde steken. Daar
door is er een einde gekomen
aan het spel. dat in zijn hoogtij
jaren meer dan tweehonderd
deelnemers trok en een prijzen-
pot had van twintigduizend gul
den. „Jammer dat het ophoudt,
maar ik kon niet langer zo'n
druk op m'n collega's leggen.
Die moesten twee keer zo hard
werken omdat ik die Tourtoto
deed", aldus Verdaasdonk, die
's avonds van acht tot half één 's
nachts in de weer was met het
verwerken van de gegevens.
Verdaasdonk bootste de Tour
tot in details na. Deelname
kostte honderd gulden. Een
flink bedrag dat dan ook
meestal werd gedeeld door
meerdere werknemers. Voor dat
geld 'kocht' de deelnemer een
27
UIT BOOSHEID TEKENDE
Frans Vos een profcontract bij
Garin, de Franse fietsenfabnek,
waarvoor ook Schulte, Wagt-
mans en Van Est in die jaren
reden.
complete ploeg met renners uit
negen verschillende teams, dit
om te voorkomen dat iedereen
alle toppers in zijn ploeg zou
opnemen. Er mocht slechts één
kopman worden gekozen. De
vier hoogst geëindigde renners
in een etappe uit een ploeg tel
den mee voor het eindklasse
ment. „Wij deden het puur op
tijd", zegt Verdaasdonk. „Pre
cies zoals in de Tour. De totale
achterstand van die vier ten op
zichte van de winnaar werd ge
noteerd. Behalve het algemeen
klassement hadden we een dag-
ploegenklassement en een
bergklassement."
Spelletje
„Belangrijk was aitijd dat we
's avonds de beschikking had
den over de complete etappe
uitslag. Die is onontbeerlijk. Het
Parool had die als enige in Ne
derland, via een exclusieve
overeenkomst met het Franse
persbureau AFP. Was mooi voor
de lezers, maar volgens mij is
die gigantische lijst er destijds
speciaal gekomen voor de Tour
toto van net personeel."
Toen de collega met wie hij
de Tourtoto samen organiseer
de naar het Noordhollands
Dagblad vertrok, werd Alkmaar
een 'dependance', die goed was
voor veertig deelnemers. Ver
daasdonk: „Er zat daardoor veel
geld in de pot. maar het werd
keurig verdeeld over allerlei
klassementen waardoor de win
naar nooit meer dan pakweg
achthonderd gulden kon ver
dienen. Want het moet natuur
lijk wel een spelletje blijven..."
De dertien bittere Tour-dagen van Frans Vos in de jaren vijftig
Ach ja, de Tourjaren vijftig. Met Wim van Est, Wout Wagtmans, Gerrit Voorting, Henk Faanhof en
De Pel. Wie heeft er niet over horen verhalen? Maar vóór Nederland het ploegenklassement won
in 1953, en vóór IJzeren Willem als een boterbloem in het gras van de Aubisque was getuimeld,
waren er ook al Nederlanders, die als slaaf van de weg probeerden hun brood te verdienen.
Frans Vos (70) was een van die pioniers. Frans Vos uit Den Bosch, zoon van een sigarensor-
teerder, gevierd criterium-renner, gebroken carrière door de tweede wereldoorlog, maar in 1950
toch twee weken in de Tour de France. „Ik kon geweldig fietsen, maar het interesseerde me niet.
Als ik wat had verdiend, moest ik met m'n kameraden naar de kroeg. En ik had véél vrienden na
tuurlijk, want ik had geld. Wout Wagtmans heeft wel eens gezegd: als ik jouw benen had, werd ik
ieder jaar wereldkampioen. Achteraf had ik serieuzer moeten zijn. Maar ja..."
DEN BOSCH PETER OUWERKERK
GPD-VERSLAGGEVER
Het viel niet mee, die oorlogsja
ren. Voor niemand. Aan een
carrière in de sport mocht je al
helemaal niet denken. In 1939
was Frans Vos amateur gewor
den. Twee jaar later vroeg hij
snel een proflicentie aan - hoef
de hij niet naar Duitsland. Kon
hij op zijn manier 'de moffen
een beetje vermaken'. Hoewel
hij een bloedhekel aan ze had,
en - heel anders dan bij voor
beeld Cor Wals - er niet aan
moest denken 'in de NSB-ploeg'
te gaan rijden. 'Die reed zelfs
baanwedstrijden met een ha
kenkruis op'.
Maar hel was rap gedaan met
de weg; in 1942 het laatste kam
pioenschap, in Zandvoort. En
daarna maar wachten op het
einde. In 1947 werd hij weer
amateur, maar toen hij in '49
werd geselecteerd voor het WK
in Kopenhagen, schreef een
anonymus dat dat nooit kon.
omdat Frans Vos in de oorlog al
als professional had gereden.
Uit boosheid tekende Vos
meteen een nieuw profcontract
bij Garin, de Franse fietsenfa-
briek, waarvoor ook Schulte,
Wagtmans en Van Est in die ja
ren reden.
„Ik dacht dat Gerrit Schulte
de enige Bossche wielrenner
van naam was", zegt de foto
graaf als hij Frans Vos opzoekt
in zijn flat aan de Zuidwillems
vaart, hartje stad. Vos schudt
heftig van nee. „Ze hebben hem
ooit zelfs gezegd: Gerrit, 't is is
afgelopen met je, er komt een
tweede Schulte aan."
Toch is zijn naam en zijn
diens prestaties niet in het ge
heugen blijven kleven. Daar
voor was zijn loopbaan te zeer
geknakt, zette hij ook te vroeg
een punt achter zijn wieier-
avonturen. Op z'n 31ste ging
zijn fiets op slot. Voorgoed. En
de dertien dagen Tour, die hij
op z'n 29ste beleefde, zijn spor
tief niet de meest memorabele,
de meest vrolijke, waaraan hij
terugdenkt. „Het was ene grote
verschrikking."
Ru de Grood, toenmalig cor
respondent van het AD in Pa
rijs, was die jaren de vertrou
wensman van het Nederlandse
wielrennen in Frankrijk. Hij had
een dikke vinger in de samen
stelling van de zesmansploeg.
Had behalve Gerrit Voorting,
Sjefke Jansen, Henk de Hoog en
Wim de Ruiter ook twee debu
tanten aanbevolen: Woutje
Wagtmans en Frans Vos. En
met die zes stuurde de KNWU
ploegleider Piet van Ierlant op
stap. Jan Pijnenburg was meca
nicien, Jan van Dinteren mas
seur/verzorger.
Wielrennen, dus ook de Tour
de France, verschilde in die ja
ren nogal van dat van nu. „We
wisten zelf amper hoe we het
hadden, en ook de begeleiding
wist geen pest. Van Ierlant had
nog nooit op een fiets gezeten,
en Pijnenburg kwam zo van de
baan. We gingen bij de Fransen
en de Belgen neuzen welke ver
snellingen ze hadden gestoken,
maar je moest oppassen dat je
niet voor spion werd uitge
maakt."
Taktiek? Frans Vos: „Het eni
ge wat was afgesproken was dat
we op elkaar zouden wachten
als er lek werd gereden. Een jaar
eerder had ook al geen van de
zes Hollanders Parijs gehaald.
In de eerste de beste etappe
raak ik als enige mee in een
kopgroep van twintig man. We
zuilen twee minuten hebben
gehad. De ploegleiders reden
toen in jeeps van de organisatie.
Komt in enen Pijnenburg met
veel kabaal die groep inrijden.
Stoppen, stoppen! Ik moest
stoppen! Waarom? Wagtmans
had lek gereden. Nou, ik dacht
meteen: Waarom ik? Zijn er dan
geen anderen meer? Maar ik liet
me terugzakken in het peloton.
En daar zie ik De Ruiter. De
Hoog en Jansen zitten. Nou,
toen had ik al naar huis gewild.
Ik ben zo gek. ik laat me nog
verder uitzaJcken. Kom ik Voor
ting tegen, zo dood als een pier.
Ik zeg: waar is Wagtmans? Die
zat nóg verder van achter. Ik
heb m'n fiets omgekeerd, en
ben hem tegen gaan rijden. En
ja hoor, Wagtmans. Net als
Voorting, net zo ne dooie."
„Ik heb ze allebei op sleep
touw genomen. Naar beneden
konden ze me nóg niet bijhou
den, zó rot waren ze. We kwa
men op tien minuten binnen.
De eerste dag! De moed zat me
in de schoenen. Ik wilde met al
le geweld naar huis. Ik dacht:
wat is dit hier?! Ze weten dat ik
momenteel goed rij, erf dan
proberen ze met op zó'n manier
te kloten. Maar er werd niks ge
zegd aan tafel, niemand durfde
iets te zeggen."
Het was het slechte begin van
een troosteloze Tour. Rap ver
dween Jansen naar huis en gaf
De Hoog op. En in de Pyrenee
ën was het ook voor Wagtmans
en Voorting over. Frans Vos
kwam de Pyreneeën niet eens
zó slecht door. Al had hij nog
nooit een Aubisque van dichtbij
gezien. Maar opeens was het
gedaan, die dag. „Ik zag een
vrouw staan met een pannetje
water, dat heb ik op m'n kop
gezet, en wég waren m'n krach
ten. Of dat water nou te koud
was, ik wet het niet. Ik zat
steendood."
Toen de Pyreneeën achter de
wielen lagen, telde de Hollandse
ploeg van Van Ierlant nog
slechts de manschappen De
Ruiter en Vos. Ze moesten zón
der begeleiding verder. Vos:
„Twee was te weinig om nog
een ploegleider in koers te mo
gen hebben. Joh, als we de
laatste veertig kilometer lekre-
den, moesten we zelf herstellen,
want de heren waren binnen
door via de kortste weg naar het
hotel gesneld. Douchen, haar
tjes kammen, en de stad in. En
wij maar hopen dat iemand ons
aan de finish een papiertje zou
geven waarop de naam van ons
hotel stond gekrabbeld
De Hollandse ploegleider, en
de schande van het naar huis
worden gestuurd. Vos: „De Rui
ter en ik werden daarna inge
deeld bij een Franse ploeg. Een
verschil van dag en nacht. Bij
die Fransen was het eten per-
fekt. Maar ja, het was ook een
echt armoedige boel. bij ons."
Van Dinteren, een legende in
het verzorgersgilde. Voor Coppi,
Van Steenbergen en nog veel
meer groten gewerkt. Al gerui
me tijd overleden, maar al zijn
geheimen gingen mee in het
graf. Frans Vos: „Dat was me
een man, hoor. Ze hadden me
verteld, dat hij graag met de
spuit omging. Als hij je op je
buik had gegooid, zette hij een
spuit in je kont. Zou je goed van
gaan rijden. Dat was zo'n kwak
zalver. hè. Maar ik moest geen
spuit. En ook zijn pilletjes kon
hij houden. Kijk, doping was
toen niet verboden. Eén keer
heb ik zo'n tabletje ingenomen,
om eens te kijken of het werkte.
Ik had nog nooit zo slecht gere
den als die dag."
Na twaalf dagen 'met zó'n ge
zicht' vond Frans Vos het ge
noeg. Hij veinsde een zonne
steek. „Het was de dertiende
etappe, na palcweg honderd ki
lometer. Ik zag een grasmatje
langs de kant. en ik heb me er
zo in laten vallen. Dokters er bij,
met een glas van dat rooie spul.
Die dachten dat ik aan het ko
ken was. In de ambulance, naar
het hotel, en daar weer bijgeko
men. Met een Afrikaan, die ook
had opgegeven, ben ik naar Pa
rijs gegaan en hebben een voor
schot op ons geld opgehaald. Ik
had een gulden of 2300 ver-
gerard damotseaux
diend. Je kreeg 80 gulden per
dag. en deelde in het beetje prij
zengeld. Zijn we drie dagen van
aan de boemel geweest."
Mooie dagen. Mooier dan de
Tour zelf. De enige die Frans
Vos heeft gereden, al was hij
eerder dan gepland terug in Pa
rijs. „Hadden ze me maar thuis-
gelaten, dat jaar. Was ik maar
een jaar later geselecteerd. On
der de Pel. Want dat klikte wél.
Al heb ik er nu natuurlijk spijt
van dat ik hem niet heb uitgere
den. Wim de Ruiter kwam nog
wel in Parijs. Maar het was zó'n
verschrikkelijke kloterij. De wie
lersport was zó'n kliek, zó'n
bende in die dagen."
lik de "low, dan
KlASBAK
I'lil1'11,",Mri-lW
FA. P.C. ZUIJDERDUIJN
Voorstraat 31
BH T/l 19 US 2225 EL KATWIJK
rr." Tel 01718-12954
^^Tom Walenkamp
ïetsen
Turfmarkt 8
2312 CE Leiden
OGIJtiMT
precisely right
Een fiets van Gazelle gaat op z'n minst tien
zomers lang mee, ongeacht het weer
Dus heb je aan een Gazelle uiteindelijk
meer dan aan een last minute reisje naar de
zon. Kom bij ons Gazelles kijken, een betere
bestemming voor je vakantie is er niet!
Gazelle maakt
vakanties leuker!
A
NEUTEBO^M
