Kunst
Groot deel van
collectie kan het
publiek niet zien
Joost Baljeu overleden
'In de spiegel van je
dromen durven kijken'
Bee Gees: overdaad aan hits
Actrice Lee Remick overleden
Woensdag 3 juli 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: PIET KOOREMAN
9
IN HET STEDELIJK MUSEUM wordt
door de selectie voor de expositie 'Naar
een nieuw museum' duidelijk dat de de
pots veel hoogtepunten uit de schilder
kunst van de afgelopen eeuw bevatten.
WAAR THE BEE GEES in de Ameri
kaanse studio's niet vies zijn van lef,
daar blijken ze in een directe confronta
tie met hun achterban nogal moeite te
hebben om voorbij te gaan aan het ei
gen roemrijke verleden.
NIEUWSLIJN
Premières schouwburg Amsterdam
In de Amsterdamse Stadsschouwburg gaan deze maand drie
produkties in première. Angels Margaret Mudanses brengt van
4 t/m 7 juli Atzavara. De Spaanse choreografe liet zich voor
haar voorstelling inspireren door de agava-cactus. Van 10 t/m
13 juli is Compagnie Claude Brumachon te zien met met Eclats
d'absinthe. Brumachon leidt het publiek langs verrassende
grenzen van de danskunst. Wim Vandekeybus Ultima Vez ten
slotte komt van 24 t/m 27 juli met een nieuwe voorstelling geti
teld: 'Immer das selbe gelogen'. Voor de choreografie werd
muziek gecomponeerd door Peter Vermeersch, Charo CaJvo en
Carlo Wegener.
Vlietpopfestival
LEIDSCHENDAM - In Leidschendam wordt op zondag 7 juli
voor de zevende keer het Vlietpopfestival georganiseerd. Het
festival dat vorig jaar zo'n 20.000 bezoekers trok, heeft dit jaar
weer veel gevarieerde muziek te bieden, swingende gitaarrock
van de Zoetermeerse fortmatie Fast Lane, hiphop/gogo van
Gotcha, een mengeling van snelle funk, soul en rock roll van
The Bob Color, aanstekelijke hardrock van de Engelse vrouwen
metalband Original Sin, blues van de Ierse gitarist Samual Ed
dy en reggae van de Engelse formatie Bass Dance. Het festival
biedt naast muziek ook een gezellige markt waar men terecht
kan voor onder meer cd's, bootlegs, enz. Het gratis toegankelij
ke festival begint om 12.00 uur en duurt tot 21.00 uur.
In Amsterdam is maandag op 65-jarige leeftijd de kunstenaar Joost
Baljeu overleden. Hij werd in 1925 in Middelburg geboren en gold
als een van de spraakmakende vertegenwoordigers van het con
structivisme. Baljeu kampte al jaren met een problematische ge
zondheid. Enkele weken geleden werd hij getroffen door een hart
aanval.
Op zijn achttiende jaar begon Joost Baljeu zijn studies aan het
Instituut voor Kunstnijverheid in Amsterdam. Hij ontwikkelde zich
snel in de vrije schilderkunst en vond aansluiting bij de groep inter
nationale constructivistische kunstenaars. Baljeu maakte reliefs,
wandconstructies, vrijstaande sculpturen en werkte veel in de ar
chitectuur. Baljeu tekende een aantal woningen, speelplastieken,
het opvangcentrum Mariahoeve in Den Haag en een aantal voor
beelden van omgevingskunst. Het werk van Baljeu is vertegen
woordigd in veel musea en grote collecties. Plastieken werden ge
plaatst in onder meer Den Haag, Otterlo, Amsterdam en Luxem
burg. Joost Baljeu maakte ook ramen voor de raadzaal van Den
Haag. Hij schreef een aantal onuitgegeven, in kleine kring versprei
de, romans en gedichten en publiceerde op het gebied van de beel
dende kunsten onder meer de monografie van Theo van Doesburg
(1974) en het essay Morgen kan het architectuur zijn (1975). Baljeu
was hoofdredacteur van het tijdschrift Structure, medewerker aan
Espace en gaf colleges in de VS, Canada, Engeland en aan de Ko
ninklijke Academie in Den Haag.
INTERVIEW CEES VAN HOORE
Nederland heeft er weer een artistieke beweging bij. Nou
ja, Nederland, Voorhout dan. 'Als een sterke meiboom'
groeit en bloeit daar nu al weer sinds een jaar het Ridder
spoor Collectief. In dit collectief hebben zich kunstzinni
ge vogels van diverse pluimage verzameld, zoals schrij
vers, dramaturgen, componisten en dichters. Deze kun
stenaars, van wie de meesten nog de amateurstatus heb
ben, willen elkaar binnen deze organisatievorm 'stimule
ren en tot perfectionering en professionalisering bren
gen'. 'Prijs jezelf gelukkig want wij bieden jou de moge
lijkheid verloren idealen te vernieuwen in een sfeer van
openheid en wederzijds respect'.
Voorhoutse Ridderspoorcollectief wil eerherstel idealen
Verarming
Jan de Groot, die ontwikkelings
psychologie heeft gestudeerd,
bemoeit zich vooral met de or
ganisatie en de doelstellingen
van het Ridderspoorcollectief.
„Het gaat ons erom het con
sumptieve gedrag om te zetten
in creatief gedrag. Je ziet binnen
het bedrijfsleven heel vaak dat
de blik is gefixeerd op de onmo
gelijkheden van werknemers,
op wat ze niét kunnen. Wij wil
len het accent leggen op de mo
gelijkheden die elk mens heeft,
op zijn creativiteit. Je hebt na
melijk niet alleen maar je ratio,
je intellect, er zijn ook nog heel
veel andere dingen. Maar
meestal worden we maar op
één ding aangesproken.
Als we alleen maar afgaan op
wat meetbaar is bij de mens, als
we alleen maar de nadruk leg
gen op de maatschappelijke
prestatie, zal dat leiden tot een
grote verarming."
„Ja", zegt Van der Kraan, ter
wijl hij zijn pochet verschikt,
„de mens moet in de spiegel
van zijn dromen durven te ldj-
ken. Of je nu dichter bent, zoals
ik, of musicus, of noem maar
op: af en toe moet je het onbe
wuste aanboren. En ergens naar
streven. In mijn geval naar
schoonheid. Als je geen idealen
meer hebt, is er niets meer om
voor te leven. Ik ben ervan over
tuigd dat elk mens meer is dan
hij op het eerste gezicht schijnt
te zijn."
Zweverig
De illustraties in het Ridder
spoorblad, de gedichten - het
heeft allemaal iets dromerigs. In
het redactionele voorwoord en
in het foldertje waarmee het
collectief leden probeert "te wer-
Op de voorkant van 'Het Rid
derspoorblad', het literaire blad
van het Voorhoutse Ridder
spoorcollectief, prijkt een ro
mantisch plaatje. Het is een foto
van een kasteeltrap die leidt
naar een venster waardoor dro
merig zonlicht naar binnen
stroomt. Wijzen afbeelding en
naam van het blad op ridderlij
ke idealen?
Jan de Groot, bestuurslid van
het collectief, beaamt dat be
paalde elementen uit de ridder
tijd hem en de andere leden wel
aanspreken. „De ontplooiing
van de gehele mens stond bij de
ridder centraal. Rechtvaardig
heid was erg belangrijk voor
hem, maar daarnaast had hij
ook oog voor schoonheid en be
paalde vormen van wellevend
heid. Die dingen trekken ons
wel. Maar dat 'Ridderspoor' ver
wijst in de eerste plaats natuur
lijk naar die prachtige bloem
met zoveel kleuren. Net zo veel
kleurig als die bloem wil ons
collectief zijn. Ik weet niet goed
of we een 'beweging' zijn. Vast
wel. Maar dat is niet zo belang
rijk. We zijn in ieder geval in be
weging."
Dichter en redactielid Aad
van der Kraan en schrijver en
oprichter Eric Went vallen hem
bij. Went: „We zijn als kunste
naars allemaal individualisten,
maar de krachten worden ge
bundeld. In de toekomst willen
we op een van onze avonden
een programma gaan brengen
waarin alle takken van kunst
zijn verenigd. Het is de bedoe
ling dat we tot een soort Ge-
samtkunstwerk komen."
Het collectief mikt bij de le
denwerving op de regio, al
"strekt deze regio zich erg ver
uit." Eric Went: „We hebben
bijvoorbeeld mensen uit Den
Haag en Zoetermeer. In juni
1990 is het collectief opgericht.
We zijn begonnen met vier
kleine dertig geworden. Het was
een uitdaging om een en ander
uit de klei omhoogte trekken.
En het is zeer bevredigend als je
nu ziet hoe dit initiatief aan
slaat. Er zijn kennelijk veel
mensen die uit die geïsoleerde
positie willen komen die het
kunstenaarsschap nu eenmaal
vaak met zich meebrengt."
ven valt de bijna religieus-opti
mistische toon op. Jan de Groot:
„De teneur is inderdaad vaak
optimistisch, maar dat heeft
met religie niets te maken. We
hebben er alleen geen behoefte
aan ons in woord en geschrift af
te zetten tegen de misstanden
in deze maatschappij. We zijn
geen angry young men. We
schoppen niet tegen de maat
schappij, nee, wij bouwen iets
anders op. Zo kun je het na
tuurlijk ook benaderen. Je kunt
wel overal tegenaan blijven
schoppen, alles ontkennen,
maar op een zeker moment ben
je uit-ontkend. Maar ook in on
ze benadering zit iets kritisch. Je
hebt mensen die kritiek leveren
door afbrekende activiteiten, wij
leveren kritiek door op te bou
wen. Het is de keerzijde van de
zelfde medaille. In c
we niets. Als stijln
zijn nut hebben, r
laatste tijd steeds vaker dat cy
nisme een doel op zich wordt."
Aad van der Kraan benadrukt
dat het esthetische veel aan
dacht krijgt in het blad. Hij
heeft het zelfs over 'neo-symbo-
lisme'. Als het woord 'zweverig'
valt, reageren de drie leden van
het collectief enigszins aange
brand. Aad van der Kraan: „U
noemt nu het woord zweverig
en daar krijg ik altijd de pest
over in. Zweverig hoeft toch niet
altijd negatief te zijn. Is dat niet
lekker dan, zweven? Zet er een r
tussen en je hebt 'zwerverig'.
dat lijkt me toch niet zo gek. Ik
hou bijvoorbeeld $an sprookjes
en dan zie je de mensen den-
kern daar heb je weer zo'n
doetje. Maar sprookjes zijn
soms erg gruwelijk. We behan
delen heus niet alleen softe za
ken in ons blad. Bij redactiever
gaderingen gaat het er boven
dien soms behoorlijk hard aan
toe. Maar de kritiek moet wel
iets opbouwens hebben."
Het Ridderspoorcollectief
mag voor bijeenkomsten gratis
gebruik maken van het jonge
rencentrum Ex Voto in Voor
hout. Daar worden regelmatig
avondmatinee's gehouden
waarop de leden laten zien wat
zij kunnen. Het zijn geen woes
te bijeenkomsten a la I >ada,
maar. zo zegt Eric Went. „er is
wel erg veel kwaliteit. Je ziet dat
mensen vooruitgaan. We funge
ren als een kweekvijver Dp het
ogenblik hebben we zo n dertig
leden en daarvoor hebben we
niet veel hoeven te doen. Ms we
klein blijven, is dat niet erg. Het
gaat er niet om dat de organisa
tie er beter van wordt. nee. de
mensen moeten er beter van
worden."
Uitbreiding Stedelijk Museum noodzakelijk
AMSTERDAM FRANCOISE LEDEBOER
Het Stedelijk Museum in Am
sterdam is hoognodig aan uit
breiding toe. Door het schrij
nende ruimtegebrek laten niet
alleen de arbeidsomstandighe
den in de restauratie-afdeling,
de timmerwerkplaats, de tech
nische werkplaats, de lasserij en
de bibliotheek te wensen over,
maar blijft ook het grootste deel
van de rijke collectie noodge
dwongen voor het oog van het
publiek verborgen. Directeur
Wim Beeren realiseerde op drie
lokaties in de hoofdstad ten
toonstellingen waarmee hij de
noodzaak tot uitbreiding van
enige ferme uitroeptekens heeft
voorzien.
In het Stedelijk Museum zelf
wordt door de selectie voor de
expositie 'Naar een nieuw mu
seum' duidelijk dat de depots
veel hoogtepunten uit de schil
derkunst van de afgelopen eeuw
bevatten. De gevarieerde pre
sentatie blijft zaal na zaal ver
rassen door haar hoge niveau.
Beeren laat de kunst zo een
zwijgend maar niet te negeren
pleidooi voor nieuwe expositie
mogelijkheden houden. Dat
mag gerust een grote verdienste
worden genoemd.
Een aantal zalen is aan één
kunstenaar gewijd: zo is in de
erezaal op de eerste verdieping
een mooi overzicht te zien van
de ontwikkeling die de Russi
sche kunstenaar Malevitsj door
maakte van realist naar supre-
matist. Het Stedelijk Museum
heeft de voorraad werken van
Malevitsj te danken aan één
alerte aankoop van oud-direc
teur Sandberg in de jaren vijftig.
Ook de Nederlander Breitner
heeft een eigen zaal gekregen:
daar hangen onder meer een
sfeervol gezicht op de Dam en
de vrouw met de rode kimono.
Beeren blijkt een meester in
het groeperen: het werk van De
Kooning, Ouborg en Pollock
blijkt elkaar qua kleurgebruik,
vormentaal en sfeer voortreffe
lijk aan te vullen en te verster
ken. Datzelfde geldt voor de ge
zamenlijke presentatie van Ba
con, Guston, Gucchi en Vacari.
Vacari was een opvallende aan
winst op de laatste KunstRai. De
recente aankoop van diens
'Tondo' uit 1987 is beslist een
voltreffer van Beeren: de in een
cirkel rondkruipende Chinezen
met hun onderworpen gelaats
uitdrukking maken een indruk
die je niet gauw vergeet.
Uitgekleed
In de monumentale zalen van
de nieuwe vleugel verrast Karei
Appel op de begane grond met
het gigantische tweeluik 'La fo
lie des rues' uit 1989, waarop in
spiegelbeeld een revolutionair
tafereel met vanen en een fi
guur te paard is afgebeeld. Op
de "eerste verdieping van deze
vleugel komt de 'uitgeklede'
beeldtaal van de zogenoemde
'minimal art' met André, Long
en Judd goed tot zijn recht én
sluit bovendien visueel voortref
felijk aan bij de drie reusachtige
stalen platen van Serra in de
tuin.
Voor de Beurs van Berlage
maakte Beeren een keus uit de
COBRA-collectie, voor Museum
Fodor werd geput uit de circa
10.000 voorwerpen en 30.000
typografische werken van de af
deling toegepaste kunst en
design. In samenwerking met
het Van Reekummuseum en de
verzamelaars Frits en Agnes
Becht werd voor het Stedelijk
zelf bovendien een tentoonstel
ling gemaakt van de vorig jaar
overleden Japanner Tetsumi
Kudo.
Daar bestuurlijke molens
langzaam malen, zal het echter
nog geruime tijd duren eer Bee
ren zijn ideaal van een breed
opgezette semi-permanente
presentatie van zijn vaste col
lectie kan realiseren. Zijn uit
breidingsplannen met 12.000
vierkante meter maken deel uit
van een omvangrijk herinrich
tingsplan van het Museum
plein. Het werk ligt echter al
Barricade van Constant maakt deel
maanden stil sinds de deelraad-
Zuid weigert de rekening van
55.000 gulden te voldoen die de
dienst ruimtelijke ordening
heeft gepresenteerd voor het
maken van een voorstudie. De
dienst heeft daarop alle voorbe
reidingen gestaakt.
De deelraad wil eerst van het
centrale stadsbestuur weten
hoeveel geld er beschikbaar
komt: de uitvoering van de her
inrichting kost naar schatting
tien miljoen gulden. Voor het
voorbereidende werk is, door
onder meer een verkeersonder-
zoek, zeker een half miljoen
gulden nodig. De deelraad zelf
kan dat niet betalen. Wethouder
Jeroen Saris heeft tot nu toe
echter geen uitsluitsel gegeven
over de te verwachten financië
le inbreng van de centrale
stadsbestuur.
Terugtrekking
Beeren wacht intussen ook op
ut van de zomeropstelling van
een besluit van de gemeente
raad over de beschikbaarstelling
van 320.000 gulden om vier ar
chitecten een schetsontwerp te
laten maken. De keus van Carel
Weeber, Wim Quist en Rem
Koolhaas ligt inmiddels vast, na
de terugtrekking van Abel Ga-
hen wordt nog naar een buiten
landse architect gezocht.
Verder moet een oplossing
worden gevonden voor de kun
stenaarsverenigingen die oude
rechten hebben op de exposi
tieruimte in de nieuwe vleugel.
Als het aan Beeren ligt, moeten
deze verenigingen een ander
onderkomen krijgen. De ge
meenteraad heeft het besluit
over deze gevoelige kwestie, de
kunstenaars willen niet weg, vo
rig jaar verbonden „aan een be
sluit over het programma van
eisen in verband met de uitbrei
ding".,
De totale kosten van de
nieuwbouw worden voorlopig
geschat op 25 miljoen gulden.
lelijk Museum. foto collectie ste
delijk museum
Het is volgens woordvoerder
Martijn van Nieuwenhuyzen
nog niet duidelijk waar dat geld
vandaan moet komen: „Eerst
moeten trouwens de andere
problemen worden opgelost."
Het publiek moet het intussen
doen met een voorproef die er
naar doet verlangen dat er nu
eindelijk eens vaart wordt gezet
achter de besluitvorming.
De expositie 'Naar een nieuw
museum' in het Stedelijk Mu
seum in de Paulus Potterstraat
duurt tot en met 25 augustus.
Het museum is dagelijks open
van 11.00 tot 17.00 uur. De ex
positie „Het Stedelijk in de
Beurs" in de Beurs van Berlage
aan het Damrak, duurt tot en
met 13 augustus, eveneens da
gelijks van 11.00 tot 17.00 uur.
De expositie „Collectie IV" in
Museum Fodor aan de Keizers
gracht 609, duurt tot en met 18
augustus en is ook dagelijks
van 11.00 tot 17.00 uur ge
opend.
RECENSIE LOUIS DE MOUUN
Concert The Bee Gees
Gehoord: 1 juli, Ahoy'.
Rotterdam
The Bee Gees zelf plus hun
acht begeleiders kwamen
maandagavond in heL uitver
kochte Ahoy' pas goed los bij de
eerste toegift 'Party With No
Name', een tropisch getinU
feestnummer afkomstig van
hun jongste album 'High Civili
zation'. De 9000 fans waren op
dat moment evenwel al zo'n
beetje uitgeraasd, overvoerd als
ze waren met zeker twintig klas
siekers van de gebroeders Gibb
in de voorafgaande twee uur.
Het onverwoestbare trio Barry,
Robin en Maurice had dan ook
beter de hoeveelheid hits kun
nen beperken, ten behoeve van
een ruimer aanbod van het
Waar The Bee Gees in de
Amerikaanse studio's niet vies
zijn van lef, daar blijken ze in
een direpte confrontatie met
hun achterban nogal moeite te
hebben om voorbij te gaan aan
het eigen roemrijke verleden.
Geen probleem, ware het niet
dat de Britse veteranen, samen
intussen tekenend voor zo'n
100 jaar podiumervaring, af en
toe de indruk wekken geen raad
te weten met de overbekende
kost, die ze zelf als verplicht zijn
gaan beschouwen. Of is het
normaal dat Maurice nog meer
dan bij het concertbezoek van
twee jaar geleden als onge
wenste derde (falset)stem de
clown probeert uit te hangen bij
het vertolken van diverse ro
mantische evergreens en wel
meteen uit zijn dak gaat bij de
pittiger nummers van 'High Ci
vilization"?
Zijn geforceerde grappigheid
deed in het broeierige sportpa
leis beslist afbreuk aan de lange
akoestische set. waarbij de ene
geheide meezinger na de ande
re al dan niet gekortwiekt werd
gepresenteerd. 'Words 'uil
1968) werd daarbij door een so
lerende Barn, opgedragen aan
Andy, de jongere broer vin hei
drietal die drie jaar geleden
plotseling overleed.
De oudste Gibb <nog altijd
pas 44) liet zich overigens min
der dan voorheen gelden als de
meer leadzangpartijen van zijn
ruim drie jaar jongere Robin ule
langharige tweelingbroer van
Maurice), wellicht de meest am
hitieuze van de drie. Want. alsof
er nog niet genoeg 'goud van
oud' werd opgepoetst, kwamen
zelfs nog diens solo-hits 'Juliet
te' en 'Saved Bv The Bell' 1969!
aan bod.
Op 55-jarige leeftijd is in Los
Angeles de actrice Lee Remick
aan leverkanker overleden. De
hoogtepunten van haar carrière
hebben eigenlijk in de beginja
ren '60 gelegen. In die tijd werd
ze veelvuldig gecast als 'femme
fatale'. De showbusiness kwam
ze binnen als fotomodel met
danstalent en haar eerste ac-
teerervaringen deed ze op bij
het toneel en de televisie.
Als filmactrice debuteerde
Lee Remick op 22-jarige leeftijd
onder regie van niemand min
der dan Elia Kazan in A Face In
The Crowd (1957) als majorette
op zoek naar een man. Even
eens onder Kazan's regie had ze
Montgomery Clift als tegenspe
ler in Wild River, een hommage
aan de staat Tennessee. Een
markante bijrol zette ze vervol
gens neer in The Long Hot
Summer (1958) waar ze in een
legendarische cast stond tussen
Orson Welles. Paul Newman,
Joanne Woodward, Anthony
Franciosa en Angela Lansbury.
Tegenover James Stewart speel
de ze in Anatomy Of A Murder
(van Otto Preminger, 1959) als
een meisje wier claim verkracht
te zijn ernstig in twijfel wordt
getrokken.
In The Days Of Wine Roses
(1962) vormde ze onder regie
van Blake Edwards een alcoho
listisch echtpaar met Jack Lem-
mon en gaf een dermate in
drukwekkende creatie te zien,
dat ze er een Oscar-nominatie
aan overhield. De periode van
haar samenwerking met de
coryfeeën van de Actors Studio
werd in 1971 afgesloten met het
niet bijster geslaagde Someti
mes A Great Nation, in 1971 ge
regisseerd door Paul Newman.
In de jaren zestig was Lee Re
mick al steeds vaker opgedoken
in middelmatige westerns en
thrillers. Die lijn werd in de ja
ren zeventig doorgetrokken met
o.m. Hennessy, Telefon, The
Omen en The Medusa Touch.
Haar laatste grote acteerpresta
tie gaf ze te zien in The Euro
peans, door James Ivory in 1979
geregisseerd naar een roman
van Henry James. Daarin speel
de ze de hoofdrol van de uitge
kookte barones Eugenia die
haar rijk geworden bloedver
wanten in New Engeland gaat
Filmactrice Lee Remick: 'femme
fatale'. AKUK&T"
opzoeken in de hoop daar beter
v an te worden. Haar laatste rol
is die van een emotioneel ge
stoorde moeder geweest in de
tv-film A Bridge To Silence, in
1989, het jaar dat ook haar on
geneeslijke ziekte zich open
Enkele leden van het Ridderspoorcollectief. V.l.n.r. Eric Went, Jan de Groot en Aad van der Kraan: 'Zweverig
hoeft toch niet altijd negatief te zijn?' foto jan hol v a
