Zaken
Succes nog
erg onzeker
Aandeelhouders
Infotheek kunnen
toch nog lachen
Milieuhandboek voor personeel Ten Berge Coatings
'In bedrijf moet mens
het uitgangspunt zijn'
Bewakingsbedrijf Ter
Aar groeit explosief
Woensdag 3 juli 1991
Redactie: 071-161400 WILLEM SPIERDUK CAROLINE VAN OVERBEEKE Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: RON VAN HAASTREGT
19
STAND VAN
„DE MENS IS geen ver
lengstuk meer van de ma
chine, zoals vroeger."
NIEUWSLIJN
Werkgever dicht bij huis
DE BILT De verkeersproblemen spelen bij hoger opgeleiden
een steeds grotere rol bij het aanvaarden van een nieuwe baan.
Bijna de helft van de ondervraagden zegt in een onderzoek van
IPW de personeelsstrategen - 'Werven met een grote W - dich
ter bij huis een werkgever te kiezen.
Uit dit onderzoek onder afgestudeerden in technische en econo
mische studierichtingen blijkt dat de auto nog wel een domi
nante plaats inneemt in het woon-werkverkeer: 78 procent van
de ervaren werknemers gaat met de auto naar het werk en 54
procent van de pas afgestudeerden.Uit het onderzoek bleek ook
het meest carrièregericht zijn.
Overname restaurants KLM
SCHIPHOL De KLM wil per 1 januari 1992 alle 24 vestigingen
van haar personeelsrestaurants overdragen aan Van Hecke Cate
ring b.v., een dochteronderneming van Trusthouse Forte. Bij de
personeelsrestaurants op Schiphol en in Amstelveen werken in
totaal 170 mensen. Het is de bedoeling dat zij meegaan naar Van
Hecke. Het personeel is fel tegen de overname, omdat het soci
aal beleid bij Van Hecke „verre van optimaal" zou zijn. De cao
van de KLM biedt aanzienlijk betere arbeidsvoorwaarden.
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
De aandeelhouders van het
Leidse computerbedrijf Info
theek konden ondanks alle mi
sère toch nog lachen op de jaar
lijkse vergadering. „Dit jaar zou
het eerste jaar zijn dat we divi
dend zouden krijgen uitge
keerd", merkte een van de aan
deelhouders met een zuur ge
zicht op. Toch kreeg hij de la
chers op zijn hand. Het bedrijf
heeft dan wel een flink verlies
geleden, maar het eind van het
snelgoeiende bedrijf is daarmee
nog niet in zicht, schenen de
meesten te denken.
Directeur Wim van Leenen
legde nog eens geduldig uit hoe
het nu allemaal was gekomen.
Infotheek was in het buitenland
te hard van stapel gelopen met
de aankopen van bedrijven die
nu verliesgevend blijken te zijn.
Het is u dus boven het hoofd
gegroeid, allemaal?", vroeg een
hardnekkige aandeelhouder die
het naadje van de kous wou we
ten over het debacle. „Ik zie een
parallel met een Eindhovens
bedrijf dat zich ook heeft ver-
„HEINEKEN HEEFT HET niet
slim aangepakt: het nieuwe
Buckler vier weken geleden
aankondigen, terwijl het nü
pas verkrijgbaar is."
TEN BERGE heeft er alle
belang bij de critici de
mond te snoeren.
Meningen over Buckler verdeeld
De berichten spreken elkaar tegen. Om met Heineken te
beginnen: de nieuwe alcoholvrije Buckler loopt als een
trein. De handel vraagt, de bierbrouwer draait. Het gaat
zó goed, dat de biermaker in Zoeterwoude zelfs nog geen
kans heeft gezien het eigen personeel met een kratje
nieuw gerstenat naar huis te sturen. Want dat is gebrui
kelijk bij Heineken als er wat nieuws op de markt komt.
ZOETERWOUDE/REGIO
slikt..." Van Leenen deed het
voorkomen alsof de snelle groei
van Infotheek het bedrijf de das
om heeft gedaan. Groei is blijk
baar niet altijd gunstig voor een
bedrijf. „Die groei had tijdig
moeten worden afgeremd", zei
Van Leenen. De directeur
schoof tijdens de vergadering
wat ongemakkelijk heen en
weer op zijn stoel toen een aan
deelhouder vroeg of de verant
woordelijke personen voor de
verliezen inmiddels de laan uit
gestuurd waren. Hij zelf was in
elk geval niet van plan het haze-
pad te kiezen. „Je kunt van je
fouten leren", sprak hij optimis
tisch.
,,U komt er wel overheen
hoor," zei een aandeelhouder
geruststellend. „Maar waarom
heeft u een financieel directeur
benoemd, H. Spaan, die tevens
adviseur is van het commissari
aat van de media? Die NOS is
toch ook waardeloos op het ge
bied van de kostenbeheer
sing..." Dat vonden de aanwezi
gen erg komisch en Van Leenen
kon weer opgelucht ademhalen.
VAN OVERBEEKE WESTERLAKEN
Maar hoe zit het bij die handel:
de kroegbaas, slijterij en de su
permarkt? Vier weken
met veel tam tam
gaande aankondiging
alcoholvrije pils zijn de menin
gen over zilte vocht nog sterk
verdeeld. Er is nauwelijks vraag
naar, zegt de één. Een succes,
zegt een ander. Duidelijk is in
elk geval dat Heineken zijn ach
terstand op de Brabantse con
current Bavaria op de alcohol
vrije biermarkt nog lang niet
heeft ingelopen.
Probleem voor de bierbrou
wer uit Zoeterwoude is dat de
verkoop in cafés van het
Buckler uit de tap nog niet op
gang komt. Het bier is in de
Leidse regio nog niet op fust
verkrijgbaar. „Dat komt door de
technische aanpassingen die er
in een café nodig zijn voor dit
nieuwe bier dat op een speciale
manier moet worden gekoeld:
nieuwe leidingen en dergelijke.
Niet elk café heeft daarvoor de
ruimte. Maar in de loop van dit
jaar moeten we het bier aan
honderden cafe's kunnen leve
ren", aldus een Heineken-
woordvoerder.
Geduld
Heineken zegt dat de vraag naar
het nieuwe Buckler 'uitstekend'
is. Normaal gesproken krijgen
de eigen werknemers een kratje
als een nieuw produkt op de
markt wordt gebracht. Ze moe
ten nu echter geduld opbren
gen, omdat de vraag ernaar zo
groot blijkt te zijn. De bierbrou
wer baseert dit op de twee mil
joen actieblikjes die al in de
winkels liggen. Prijs: een kwart
je, dus dat wil de consument
wel proberen. Maar de flesjes en
de kratten vliegen nog niet écht
de deur uit.
Slijterij Klerks met vestigingen
in de regio: „Het loopt gewoon,
helemaal niet bijzonder. Ik heb
hier nog niemand horen zeggen
dat de smaak een stuk verbe
terd is." Slijter Gall&Gall kan
niet veel zeggen over de ver
koop: „De blikjes gaan wel maar
de flesjes hebben we net in
huis."
Bij supermarkt Albert Heijn in
Leiderdorp zijn te weinig blikjes
afgeleverd: „We voeren daarom
geen promotieactie," zegt
G.A.F. Lammers. „Het bier loopt
niet beter dan het vorige acoho-
larme Buckler. Van concurrent
Bavaria verkopen we evenveel
alcoholvrij bier als van het tota
le Heineken-assortiment. Maar
omdat Bavaria de grote vraag waNdelgangen dat
niet aankan - ze hebben een te- smaak niet goed vinden. Ook
kort aan flesjes - zou Heineken
daarvan kunnen profiteren. Het
weer moet dan ook meezitten."
Toch is de AH-medewerker
sceptisch over het nieuwe
Buckler. „Ik denk niet dat Hei
neken een deel van de markt zal
heroveren. Dan hadden ze de
naam van het bier moeten ver
anderen: want het vorige
Buckler had al een bepaalde
naam. Ik hoor bovendien in de
Een deel van de produktielijn
r op het n
heeft Heineken het niet slim
aangepakt: het nieuwe bier vier
weken geleden aankondigen,
terwijl het nü pas verkrijgbaar
is. We hadden het meteen in de
winkel moeten hebben."
'Onwijs goed'
Een heel ander geluid is afkom
stig van supermarkt Hoogvliet
in Alphen aan den Rijn: „Het
gaat onwijs goed". Maar bij café
Markx aan de Julianastraat mer
ken ze nauwelijks dat er nieuwe
Buckler is. De eigenaar ver
moedt dat het ontbreken van
promotiemateriaal als oorzaak
moet worden gezien, 't Vattegat
in Leiden heeft weer een heel
ander verhaal: het loopt storm.
Eerst was het Bavaria, nu
Buckler. De omzet stijgt verder,
voorspelt de kastelein, als de
tap er over enkele weken staat.
Bij het Leidse café Bristol is er
geen extra vraag naar het ver
nieuwde produkt van Heineken.
Bavaria ligt 'dik' voor, meldt De
Botter in Noordwijk. Zo veel,
dat hij blij is met de twee tot
drie kratjes die hij wekelijks
krijgt. De producent van de fles
jes schijnt het niet te kunnen
bolwerken. Maar hij redt het net
met z'n rantsoen. „Zodra het
zonnetje doorkomt, kom ik li
ters Bavarvia tekort."
Reorganisatie eist cultuurverandering
LEIDEN CAROLINE V
Verandering moet bij mensen
tussen de oren zitten. Als een in
moeiljkheden verkerend bedrijf
zijn problemen denkt op te los
sen door alleen maar wat afde
lingen te sluiten en wat mensen
op een andere plek te zetten,
kan het wel eens verkeerd aflo
pen. Een bedrijf moet bij veran
deringen juist sterk rekening
houden met zijn werknemers:
wat vinden ze en wat willen ze.
Pas als de bedrijfscultuur - dat
wat er tussen de oren van de
werknemers zit - méé veran
dert, maakt een reorganisatie
kans van slagen.
Bij organisatieverandering
hoort bijna altijd ook een cul
tuurverandering: mensen moe
ten zich een nieuwe werkwijze
en nieuwe normen en waarden
eigen maken. Deze cultuur
verandering in bedrijven is een
belangrijk maar moeizaam pro
ces, waaraan veel zorg moet
worden besteed.
Hierbij is een belangrijke rol
weggelegd voor leidinggeven
den, vertelt de Leidenaar Frank
Brouwers (24). Hij schreef een
doctoraalscriptie over cultuur
verandering in bedrijven, een
onderwerp dat sterk in de be
langstelling staat. Brouwer stu
deert vandaag af bij de vak
groep sociale en organisatiepsy
chologie.
„Bedrijven veranderen steeds,
omdat de maatschappij veran
dert. Dat daardoor ook de cul
tuur van bedrijven moet veran
deren, daar staan weinig men
sen bij stil. Een organisatiecul
tuur is namelijk deels onzicht
baar: mensen zijn zich er niet
van bewust. Het gaat om nor
men, waarden, gedachten van
mensen. Wèl waarneembaar
zijn bepaalde gebruiken van
een bedrijf, bijvoorbeeld de Sin
terklaasviering, of bepaalde
werkwijze, ge- en verboden. Of
de wijze van inrichting - kunst
werken, meubelair - die iets ver
telt over hoe er over het perso
neel wordt gedacht. Dat is ook
bedrijfscultuur."
Brouwers onderzoek is van
toepassing op grote en kleine
bedrijven. „Alle bedrijven die te
maken hebben met verande
ring: reorganisatie, fusie, sterke
groei of andere veranderingen."
In de Leidse regio zijn dat bij
voorbeeld het snel groeiende
computerbedrijf Infotheek en
het reorganiserende Heineken.
„Juist deze bedrijven moeten
oog hebben voor hun organisa
tiecultuur. Hoe effectiever dus
op het personeel gericht - hoe
gemotiveerder de werknemers
zullen zijn. En dat komt de pro-
duktie en de kwaliteit ten goe
de", benadrukt Brouwer.
Volgens de jonge psycholoog
moet 'de mens' daarom het uit
gangspunt zijn in een bedrijf.
Soft en wazig, of juist een van
zelfsprekendheid? Volgens de
psycholoog kan een bedrijf
zichzelf in elk geval behoorlijk
in de vingers snijden als het
géén rekening houdt met zijn
personeel: organisatieverande
ringen zullen dan weinig uitha
len en problemen zullen terug
keren. „Maar ook als dat wèl ge
beurt, is cultuurverandering
niet zo eenvoudig: wat er in je
hoofd zit, verandert niet zo een-
twee-drie. Leidinggevenden die
dat proces in gang willen zetten,
krijgen te maken met weer
stand. Zo'n veranderingsproces
duurt dan ook jaren."
Een bedrijf moet dus stilstaan
bij het wel en wee zijn werkne
mers. Bij het aanschaffen van
nieuwe machines bijvoorbeeld,
moet rekening worden gehou
den met de mensen die ermee
moeten werken. „De mens is
namelijk geen verlengstuk meer
van de machine, zoals vroeger.
Werknemers moeten ook het
gevoel hebben dat ze belangrijk
zijn, dat ze worden gewaar
deerd om wat ze doen binnen
een organisatie. Als je mensen
zekerheid kunt bieden en een
prettige werksfeer, zullen ze
veranderingen sneller accepte
ren. Leidinggevenden moeten
werknemers daarom bij de ver
anderingen betrekken, hen per
soonlijk aanspreken en hen in
formeren."
„Reorganisatie brengt veel
onzekerheid", concludeert
Brouwer. „Er kunnen ontslagen
vallen, mensen kunnen een an
dere functie krijgen. De mens
moet in een organisatie op de
eerste plaats komen. In de stu
dierichting psychologie staat
dat ook voorop: de mens is het
kapitaal van de organisatie. En
dat vind ik een fijn uitgangs-
Organisatie-psycholoog Frank Brouwer „Een bedrijf kan zichzelf be
hoorlijk in de vingers snijden als het geen rekening houdt met zijn per
soneel." »fOTO HOLVAST
Het Ter Aarse bedrijf Select Be
veiliging heeft na een transactie
met het Rotterdamse Securicor
Nederland BV bijna de hele 'be
veiligingsmarkt' in Alphen aan
den Rijn en omgeving in han
den gekregen. Een nieuwe stap
vooruit voor directeur R. Meijer
en zijn twee vennoten, die drie
jaar geleden in de bewaking
gingen. In september 1988 trok
ken zij hijn eerste medewerker
aan en inmiddels telt het bedrijf
veertig personeelsleden. Het
einde van die explosieve groei is
nog lang niet in zicht, zegt Meij-
Securicor heeft na drie ge
sprekken al zijn opdrachtgevers
overgedaan aan Select. „Wfj zijn
in deze regio zeven dagen in de
week 24 uur paraat," legt Meijer
uit. „Dat is voor een Rotterdams
bedrijf moeilijk waar te maken."
De transactie met gesloten
beurzen had vooral tot doel de
kwaliteit van de bewaking te
waarborgen. „Securicor raakte
klanten in Alphen en omgeving
kwijt. Dan kun je maar beter de
markt verdelen. Wij zijn allebei
lid van dezelfde overkoepelende
organisatie."
Het hotel bij Rotterdam Air-
port was de eerste opdrachtge
ver van Select en inmiddels zijn
daar twee hotels in Amsterdam
en verschillende bedrijven in
heel Zuid-Holland bij gekomen.
Maar de enorme groei heeft Se
lect te danken aan het bedrijfs
leven in de Alphense regio.
Meijer: „Dat is toch het gat in
de markt gebleken. Een bewa
kingsbedrijf in de buurt is ge
woon veel goedkoper, dan wan
neer er bij elk alarm een dure
auto helemaal uit Amsterdam of
Den Haag moet komen.'
De bedrijven die van Securi
cor overschakelen op Select ko
men bij het Ter Aarse bedrijf op
de alarmcentrale. En anders
dan bij voorbeeld politiekorp
sen in sommige plaatsen rukt
het personeel van Select bij elk
alarm uit. De politie in Alphen
hanteert de regel, dat een be
drijf na drie keer vals alarm op
een zwarte lijst komt. Op een
alarm van dat bedrijf wordt dan
niet meer gereageerd. Select
heeft geen zwarte lijst. „Wij
gaan altijd," zegt Meijer
'Als de arbeider er niet mee werkt heb je er geen bliksem aan
Een aluminium plaat glijdt bij Ten Berge de 'lakstraat' in. Tien procent van het poeder waarmee de elementen
worden gecoat gaat verloren. Zonde van het materiaal en slecht voor het milieu, vindt het bedrijf.
FOTO BEN DE BRUYN
ALPHEN AAN DEN RUN»
AAD RIETVELD
Het waren deels puur menselijke emoties die di
recteur W.EA ten Berge van het Alphense bedrijf
Ten Berge Coating Systems ertoe brachten bij het
Haagse bureau Technomarkt aan te kloppen voor
milieu-adviezen. „Hij zei het met de tranen in
zijn ogen: iedereen loopt tegen mijn bedrijf aan te
schoppen", weet projectmanager Kees Kok van
Technomarkt nog.
Ten Berge staat in een slechte reuk als het over
milieu gaat. Dat is absoluut niet terecht, zegt
hoofd technische dienst Gerard van Neervoort.
„Maar met een bedrijf in Alphen waar je af en toe
iets ruikt uit de schoorsteen ben je altijd aan het
koorddansen".
Technomarkt gaat voor Ten Berge, waar bouw
elementen met poederlak of natte lak worden be
werkt zodat zij beschermd zijn tegen weersin
vloeden, de stand van zaken op milieugebied
doorlichten. Een
milieuhandboek
voor de werknemers
en actieplannen om
de hoeveelheid af
valstoffen te vermin
deren en wellicht de
stankoverlast terug
te brengen moeten
daarvan het resul
taat zijn.
Ten Berge heeft er alle belang bij de critici de
mond te snoeren. Sinds het bedrijf.zich in 1985
aan de Rijnhavenkade vestigde, zijn er klachten
over stankoverlast. Nog geen tweede maanden
geleden gelaste de gemeente Alphen de sluiting
van de afdeling waar niet met poedercoating,
maar met natte lak wordt gewerkt. Het bedrijf zou
zich niet houden aan afspraken over het terug
dringen van milieu-overlast. Ten Berge ging in
beroep bij de Raad van State en won. De afdeling
mocht open blijven. Geen wonder, zegt Van
Neervoort. „We hebben een koolstoffilter op de
pijp en een naverbrandingsinstallatie". En dat
was precies wat de gemeente had geëist. De
stankoverlast behoort daarmee echter niet defini
tief tot het verleden.
Behalve een maatschappelijk belang heeft het
onderzoek van Technomarkt ook een duidelijk
economisch belang voor Ten Berge. Van Neer-
voort: '„Bij het coaten van bouwelementen blijft
poeder in de lucht hangen. Dat afval is tot nu toe
waardeloos, omdat de kleur ervan veranderd is.
Het zou natuurlijk interessant zijn als we dat ook
ergens voor konden gebruiken. Ook al omdat je
daarmee de afvalstroom terug brengt". Er is over
gedacht het afvalpoeder te gebruiken voor bij
voorbeeld visserslood of de stalen neuzen van
schoenen. „Maar dan ben je snel uitgepraat. Een
rendabele toepassing is nog niet gevonden".
Van de coatingpoeders gaat ongeveer tien pro
cent verloren. Oplosmiddelen zitten daar niet in,
maar wel zware metalen en bij de naverbranding
van de lakken komen koolwaterstoffen vrij. Des
ondanks, zegt Kees Kok, is het produktieproces
bij Ten Berge relatief milieuvriendelijk. „En met
dit milieuzorg-project proberen ze het onderste
uit de kan te halen. Zelfs als je dat als bedrijf niet
zou willen; je moet gewoon wel. De regels worden
steeds strenger".
Het project, waar derdejaars student Maarten
Koop van de Haagse Hogeschool onder begelei
ding van docent ir. C.J.A. Schmalhausen drie
maanden mee zoet is, kost Ten Berge maar twin
tigduizend gulden. Dat is te danken aan Techno
markt, een bureau dat in oktober drie jaar gele
den werd opgericht
om een brug te slaan
tussen het hoger on
derwijs en kleine en
middelgrote onder
nemingen in de
Haagse regio. Tech
nomarkt plaats en
begeleidt stagiairs bij
die bedrijven, die
vroeger vooral bij
grote ondernemingen terecht kwamen. „Zo breng
je wetenschappelijk onderzoek binnen handbe
reik voor kleinere ondernemingen en voorkom je
dat in die sector kansen gemist worden", zegt
projectleider Kok.
De opdracht van Ten Berge kwam voor Tech
nomarkt als een geschenk uit de hemel. Toen het
bureau drie jaar geleden werd opgericht kreeg het
de opdracht honderd irinovatieporjecten uit te
voeren. Het onderzoek naar de milieuzorg bij het
Alphense bedrijf is het honderdste en volgens de
planning is het in oktober klaar.
De grootste waarde van het onderzoek is vol
gens Kok, dat er een handboek voor de werkne
mers komt. „Want je kunt allemaal mooie regels
opstellen, als de mensen in het bedrijf er niet mee
werken heb je er geen bliksem aan". Ten Berge
kan op basis van de resultaten van het onderzoek
ook de eisen voor een nieuw bedrijfspand op het
Alphense industrieterrein Molenwetering. Van
Neervoort zag die verhuizing liever vandaag dan
morgen plaats vinden. „Want het blijft natuurlijk
een slechte zaak: een bedrijf als dit pal naast een
woonwijk".
Nog geen rendabele
oplossing voor
afvalpoeder gevonden
