Buitenland
Joegoslavië eerste test voor CVSE
Gorbatsjov keurt
actie in Vilnius af
Veel Poolse bedrijven geprivatiseerd
Do Muoi: van huisschilder tot partijleider
Irak moet VN clandestien
nucleair programma tonen
'Aantal zaken door
corruptie mislukt'
Vrijdag 28 juni 1991
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: HANS BOEZELUN
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Reuter (Rtr),
HET PARLEMENT van de Oekraïne
heeft gisteren het ontwerpverdrag
voor hernieuwing van de unie van
Sovjet-republieken met 345 tegen 18
stemmen afgewezen
DE AMERIKAANSE regering heeft
besloten El Salvador militaire steun ter
waarde van 21 miljoen dollar te verle
nen voor „niet dodelijke matenalen"
voor het Salvadoraanse leger, zoals
voedsel en medicijnen
MET INGANG VAN maandag geldt
op de meeste Zwitserse autowegen
een snelheidslimiet van 100 in plaats
van 120 kilometer
International Press Service (IPS)Associated Press (AP), Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence F
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
Onderzoek naar dood Calvi heropend
Een Italiaanse rechtbank heropent het onderzoek naar de dood
van de bankier Roberto Cavi. Calvi werd in juni 1982 aan een
strop onder een Londense brug over de Thames aangetroffen.
Het nieuwe onderzoek moet aantonen of sprake was van zelf
moord óf dat de topman van Banco Ambrosiano werd ver
moord. Onderzoeksrechter Francesco de Leo, die een onderzoek
naar de ondergang van deze bank heeft afgerond, wil bovendien
dat een rooms-katholieke bisschop wordt vervolgd wegens me
deplichtigheid aan het onwettig trachten te verkrijgen van com
promitterende documenten die aan Calvi toebehoorden.
Strop voor fundamentalisten Tunesië
Een gerechtshofin Tunis heeft gisteren vijf islamitische funda
mentalisten veroordeeld tot de doodstraf wegens een aanval op
een kantoor van de Tunesische regeringspartij. De vijf, leden van
de verboden beweging An-Nahdha, waren tijdens een eerste
proces vorige maand tot levenslange gevangenisstraf veroor
deeld. Bij de aanval op het partijbureau in de wijk Bab Souika
van Tunis in februari, waarvoor in totaal 27 mensen terechtston
den, werd een bewaker gedood en liepen 3 anderen verwondin
gen op. Het hof van beroep gaf opdracht tot herziening van de
uitspraak nadat familieleden van de slachtoffers hadden ge
klaagd over de volgens hen milde strafmaat.
Zuid-Afrika zweert kernwapens af
Zuid-Afrika heeft gisteren bekendgemaakt dat het het interna
tionale Non-Proliferatieverdrag over de verspreiding van kern
wapens zal ondertekenen. De beslissing maakt een einde aan ja
ren van weerstand van Zuid-Afrika tegen het verdrag dat in 1970
is opgesteld en tot nu toe door 141 landen is ondertekend. Het
verdrag verplicht de leden geen kernwapens te maken of te ko
pen en hun nucleaire installaties open te stellen voor periodieke
inspecties.
Pöhl positiever over economie 'DDR'
De voorzitter van de Bundesbank, Karl Otto Pöhl, heeft gisteren
gezegd de toekomst van de Oostduitse economie iets minder
negatief in te schatten dan enige tijd geleden. Wel zal volgens
Pöhl het herstel langer duren dan wordt aapgenomen. Pöhl
heeft een jaar geleden felle kritiek geuit op het besluit van
bondskanselier Kohl de DDR van de ene dag op de andere eco
nomisch bij het Westen te voegen.
Priester eist beloning
Rafaël Garcia Herreros vindt dat hij recht heeft op de prijs die de
Colombiaanse regering op het hoofd van de cocaïnebaron Pablo
Escobar had gezet. Garcia Herreros is de man, die vorige week
de onbetwiste leider van het beruchte Medellin-kartel naar de
speciaal voor hem gearrangeerde gevangenis in Envigado leidde.
Zonder de bemiddeling van de populaire priester was Escobar
nu nog op vrije voeten geweest. De Colombiaanse regering stelt
echter dat de beloning van iets meer dan anderhalf miljoen gul
den alleen had kunnen worden uitgekeerd als Escobar door de
autoriteiten was opgepakt.
Oostenrijk neemt initiatief voor conferentie
VIANDEN HANS DE B
De 35 landen van de Conferentie voor Veiligheid en Sa
menwerking in Europa (CVSE) buigen zich waarschijnlijk
volgende week over de situatie in Joegoslavië. Daarmee
treedt voor het eerst het 'crisisbeheersingsmechanisme'
van de CVSE in werking, dat pas vorige week is ingesteld.
se zaken en defensie van de ne
gen landen van de Westeurope-
se Unie (WEU) uitten gisteren
in het Luxemburgse Vianden
ook hun bezorgdheid. Zij spra
ken zich uit tegen de afschei
ding van Kroatië en Slovenië en
deden een beroep op alle partij
en rond de tafel te gaan zitten.
De situatie in Joegoslavië
komt ook aan de orde op de top
van de EG-regeringsleiders, die
vandaag in Luxemburg begint.
De twaalf zullen zich volgens
minister Van den Broek (bui-
CORRESPONDENT
De Oostenrijkse minister van
buitenlandse zaken Alois Moch
zette gisteren de eerste stap in
dit proces door bij de Joegosla
vische regering opheldering te
vragen over de 'buitengewone
militaire activiteiten'. Oostenrijk
is als buurland van Joegoslavië
zeer bezorgd over de gebeurte
nissen.
De ministers van buitenland-
tenlandse zaken) aansluiten bij
het Oostenrijkse initiatief. Hij
sluit echter uit dat het Westen
in het conflict zal ingrijpen.
De afspraken over het crisis
mechanisme zijn pas vorige
week gemaakt op de CVSE-mi-
nistersconferentie in Berlijn. De
kem ervan is dat de 35 landen
van de CVSE (alle Europese lan
den, de VS en Canada) probe
ren conflicten in een lidstaat ge
zamenlijk te bezweren.
De eerste fase is het vragen
van inlichtingen aan het betrok
ken land (Joegoslavië) door een
van de andere CVSE-landen
(Oostenrijk). Belgrado heeft nu
48 uur de tijd om die inlichtin
gen te verstrekken. Vindt Oos
tenrijk die onvoldoende, dan
kan het de andere CVSE-landen
inschakelen.
Daarvoor heeft Oostenrijk
slechts de steun nodig van
twaalf andere landen, evenveel
als het aantal EG-lidstaten. Die
steun komt er dus vandaag. De
dertien landen kunnen vervol
gens binnen 24 uur besluiten
uiterlijk twee etmalen daarna
een bijeenkomst te beleggen
van hoge ambtenaren van alle
35 CVSE-lidstaten. Dat gebeurt
dan begin volgende week in
Praag waar het CVSE-secretari-
aat zit.
Op die bijeenkomst worden
de problemen in Joegoslavië be
sproken en kan worden beslo
ten snel de ministers van bui
tenlandse zaken bijeen te roe
pen, waarschijnlijk ook in
Praag. Voor dat besluit is echter
unanimiteit nodig, zodat de
Joegoslavische regering dat zou
kunnen tegenhouden.
Die ministers bespreken
daarna opnieuw de situatie.
Machtsmiddelen om een eind
aan de spanningen in Joegosla
vië te maken hebben zij echter
niet. „Het crisismechanisme is
zeker niet bedoeld om tot een
militaire interventie te komen",
aldus minister Van den Broek
na de WEU-vergadering in
Vianden.
In het CVSE-beraad kan op
Joegoslavië een beroep worden
gedaan geen geweld te gebrui
ken. de dialoog aan te gaan met
de Slovenen en Kroaten en te
proberen op een vreedzame
manier de eenheid van het land
te herstellen. Volgens de minis
ter heeft al geregeld overleg met
de Joegoslavische regering
plaats.
De secretaris-generaal van de
WEU. de Nederlandse oud-mi-
nister Van Eekelen, zei in Vian
den desgevraagd dat de WEU-
landen desnoods militair tus
senbeide zouden moeten ko
men als de zaak echt uit de
hand loopt. Dat zou dan wel in
overleg met de Verenigde Na
ties moeten gebeuren.
CORRESPONDENT
'o dag
Sovjet-president Michail Gor
batsjov heeft de overval woens-
de speciale oproerpoli-
tie~op de Litouwse telefooncen
trale in Vilnius een 'provocatie'
genoemd. Volgens een woord
voerder was de actie bedoeld
om de sfeer voor de economi
sche top in Londen, waar Gor
batsjov begin volgende maand
als gast aanwezig is, te verzie-
De reactie van Gorbatsjov gevonden: een pistool
volgde op een formeel Ameri
kaans protest en sussende ver
klaringen van het ministerie van
binnenlandse zaken, waaronder
de zogeheten 'zwarte baretten'
ressorteren. Een woordvoerder een onderzoek
van het ministerie van binnen
landse zaken hield gisteren vol
dat de actie gerechtvaardigd
was. „Het ging om een onder
zoek op wapenbezit, geheel vol
gens de wet en volgens de de
creten van de president", aldus
de woordvoerder. Volgens hem
was minister Pu go (binnenland
se zaken) niet vooraf geïnfor
meerd.
De actie, waardoor Litouwen
twee uur lang van de wereld
was afgesneden, heeft tot grote
politieke spanning in de Sovjet-
top geleid. Het is voor het eerst
dat Gorbatsjov een actie van de
speciale oproerpolitie onom
wonden afkeurt. Volgens het
ministerie van binnenlandse za
ken hadden de dertig 'zwarte
baretten' wel degelijk wapens
eigen
makelij, wat patronen en een
gering aantal explosieven.
Volgens Ignatenko heeft Gor
batsjov onmiddellijk nadat hij
de actie hoorde Pugo gelast
onderzoek in te stellen. Een
vertegenwoordiger van diens
ministerie is inmiddels in Litou
wen. Pugo had ook al onderzoe
ken gelast naar de overvallen op
de eigen douaneposten die de
naar onafhankelijkheid streven
de Baltische republieken heb
ben opgezet.
Een Tsjechoslowaakse generaal kan zijn vreugde niet op als het vliegtuig met daarin de opperbevelhebber van de Sovjet-troepen in zijn land op
stijgt van het vliegveld Kbely. Daarmee kwam gisteren na 23 jaar een einde aan de aanwezigheid van het Sovjet-leger in Tsjechoslowakije.
FOTO EPA MIKE PERSSON
WARSCHAU Rtr
Polen heeft gisteren in een
groots privatiseringsprogramma
verklaard dat nog dit jaar een
kwart van alle Poolse industriële
ondernemingen (400 bedrijven)
gedeeltelijk in particuliere han
den moet overgaan. Elke vol
wassen Pool krijgt in dit kader
een soort aandeel, die hem of
haar het recht geeft tot partici
patie in waarschijnlijk twintig
nog op te richten investerings
maatschappijen die de daad
werkelijke aandeelhouders wor
den van de gedenationaliseerde
bedrijven.
De maatschappijen, die mede
onder leiding moeten komen
van westerse banken of mana
gers, zullen zestig procent van
de aandelen van een onderne
ming direct in handen krijgen.
Tien procent wordt verdeeld
onder de werknemers en dertig
procent zal worden gehouden
door het Poolse departement
van financiën.
De Poolse overheid wil in drie
jaar de helft van de 7000 grote
staatsbedrijven overhevelen
naar de particuliere sector. Tot
nu toe zijn pas zeven grote on
dernemingen geprivatiseerd via
binnenlandse verkoop en nog
eens zes gingen direct in bui
tenlandse handen over.
Opvallende toespraken Spaanse koning
MADRID RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
De Spaanse koning Juan Carlos
heef de afgelopen dagen bij
twee verschillende gelegenhe
den openlijk de heersende poli
tieke en maatschappelijke mo-j
raai bekritiseerd. Zaken als 'cor- L
ruptie, luiheid en laksheid', op hield, dat
zowel politiek, menselijk als za
kelijk gebied, behoren over het
algemeen niet tot het terrein,
waarover de 53-jarige monarch j
in het openbaar uitspraken
doet.
Dat hij dat nu toch heeft ge
daan, heeft in de nationale pers
heel wat aandacht getrokken.
Vooral de rechtse en centrum
rechtse media hebben ook een
verband gelegd met de regeer-
praktijken van de socialistische
PSOE van premier Felipe Gon
zalez, die al vanaf 1982 met ab
solute meerderheid in Spanje
de lakens uitdeelt.
De meest opvallende uit
spraak deed Juan Carlos woens
dag in Granada, tijdens zijn vier
dagen durende officiële bezoek
aan de zuidelijke Spaanse regio
Andalusië. „In deze bijzondere
tijd moeten we de ogen wijd
open houden om ervoor te zor
gen dat onze levende en boei
ende democratie niet wordt ge
stagneerd", aldus de koning te
genover een enthousiaste me
nigte op het gemeenteplein van
Granada. Ook waarschuwde hij
voor „slordigheden en corrup
tie, die een aantal zaken in het
land onnodig hebben doen mis
lukken".
Gisteren liet de koning zich
opnieuw in kritische zin uit
toen hij vissers in de haven van
itadje Carboneras voor-
regering soms
hter de feiten aanloopt". Juan
Carlos leek met deze woorden
het visserijbeleid van de rege-
ring-Gonzalez aan te vallen. De
Spaanse visserij-industrie ver
keert al enkele jaren in een ern
stige crisis, zonder dat de socia
listen zich daar erg druk over
maken. Met als gevolg: grote
werkloosheid, problemen met
buurlanden over visserijrechten
en steeds hogere prijzen voor
1976 heeft de koning het
recht zich in het openbaar over
staatszaken uit te laten, zonder
dat hij daarover overleg hoeft te
plegen met de regering. Juan
Carlos heeft van dat recht sinds
zijn troonsbestijging in 1975
nauwelijks gebruik gemaakt.
Slechts toen in 1981 een aantal
legerofficieren, onder leiding
van een kolonel van de Guardia
Civil, in zijn naam een couppo
ging waagde, sprak hij zich hier
publiekelijk tegen uit en schaar
de hij zich achter de democrati
sche krachten in het land.
WASHINGTON JAAP VAN WESEL
CORRESPONDENT
De voorzitter van de Veiligheidsraad van de Vere
nigde Naties heeft van Irak geëist dat het onmid
dellijk alle informatie ter beschikking stelt over
een clandestien nucleair programma. De Veilig
heidsraad wil weten over hoeveel verrijkt urani
um Irak beschikt en over de methode die het han
teert om uranium te verrijken.
Daarom moet Irak de apparatuur tonen waar
mee het uranium wordt verrijkt. Het gaat vooral
om de apparatuur die de Irakezen volgens de VN
hebben verwijderd van een nucleaire basis bij
Baghdad, voordat zij daar VN-inspecteurs wilden
toelaten.
De president van de Veiligheidsraad, Jean Jac
ques Bechio van Ivoorkust, heeft de eis aan de
Iraakse VN-ambassadeur van Irak el Anbari „in
beleefde doch niet mis te verstane bewoordin
gen" overgebracht. De Veiligheidsraad wil verder
van Irak een officiële brief waarin het land zich
formeel verplicht niet verder inspecties van VN-
teams te zullen saboteren.
De speciale commissie die is belast met het op
sporen en vernietigen van het Iraakse militaire
potentieel eist toegang tot de plaatsen waar het
Do Muoi, de
nistische leider van Vietnam,
heeft gisteren de kroon gezet op
een lange klimtocht in de hië
rarchie van de partij. Begonnen
als onbeduidende partijfunctio
naris heeft de voormalige huis
schilder het uiteindelijk ge
schopt tot de machtigste politi
cus van Vietnam.
Do Muoi maakte in 1976 zijn
opwachting in het politburo,
het leidende orgaan van de
communistische partij. Hij
kreeg tot taak, na de verovering
materiaal dat uit het nucleaire complex is verwij- door Noord-Vietnam in 1975,
derd, verborgen wordt gehouden. De Veiligheids- het kapitalistische Zuid-Viet-
raad heeft geen resolutie aangenomen. Het is dan nam
ook niet duidelijk of de raad van plan is de sanc
ties tegen Irak te verscherpen.
De Iraakse ambassadeur El Anbari heeft ver
klaard dat Irak wel degelijk met de VN-inspectie-
teams samenwerkt, maar dat een communicatie
stoornis tot gevolg had gehad dat aanvankelijk de
inspectieteams de toegang tot het militaire com
plex was geweigerd. De geallieerden hadden met
hun bombardementen de telefoonverbindingen de daaropvolgende jaren met
zwaar beschadigd. Dat had tot gevolg gehad dat veelal gammele bootjes het
er problemen waren om contact te krijgen met de land. Vooral in het zuiden van
basis, betoogde El Anbari. Zijn verhaal werd door het land wordt de nieuwe secre-
VN-diplomaten als „zwak" bestempeld. taris-generaal beschouwd als
In Washington wordt gespeculeerd over de mo- een conservatief communist en
gelijkheid dat de Verenigde Staten militaire actie is hij derhalve weinig geliefd,
zullen ondernemen om het overgebleven nucleai
re potentieel van Irak te vernietigen. De woord
voerder van het Pentagon, Pete Williams, wilde gewezen. Do Muoi zag daarmee
daar niet op-ingaan. Het Pentagon wil ook niet in- zijn status opgewaardeerd to
gaan op de vraag of de Verenigde Staten en ande- de óp twee na machtigste mar
re coalitiepartners de ontruiming van noord-Irak binnen het politburo. Als pre
langer zullen uitstellen als drukmiddel op Sad-
dam Hussein.
alistische maatschappij. Do
Muoi slaagde niet geheel in zijn
opzet. De meer op het Westen
gerichte Zuidvietnamezen lie
ten zich niet zonder meer in
een communistisch keurslijf
persen. Duizenden ontevreden
burgers onvluchtten dan ook i
De nieuwe Vietnamese partijleider Do Muoi tijdens een persconferentie
partijleider kreeg medewerking gaf aan de econo-
in 1988 het premierschap toe- mische hervormingen (de zoge-
toonde Do Muoi zich
pragmaticus die zijn volledige
heten doi moi) zoals die op het
zesde partijcongres in 1986 wa
ren afgesproken.
De nieuwe secretaris-gene
raal kwam in 1917 in Hanoi ter
wereld als zoon van een boe
renechtpaar. Als 19-jarige sloot
Do Muoi zich aan bij het natio
nalistische verzet tegen de
Franse kolonisator. In 1939 trad
hij toe tot de verboden commu
nistische partij van Ho Chi
Minh. In 1941 werd Do Muoi
opgepakt en tot tien jaar cel
veroordeeld. Na vier jaar wist
hij te ontsnappen en sloot hij
zich weer bij net verzet in de re
gio Hanoi aan.
Na de nederlaag in 1954 van
de Fransen bij Dien Bien Phu
werd Do Muoi een jaar later
partijfunctionaris in Haiphong,
de belangrijkste havenstad van
Vietnam. In die functie maakte
hij in 1956 zijn opwachting in
het Centraal Comité om vervol
gens tot onderminister van han
del te worden benoemd. Deze
functie wisselde hij in 1958 in
voor het directeurschap van het
nieuw opgerichte ministerie
van binnenlandse handel, een
post die hij vijf jaar zou bekle-
l)e volgende stap op weg naar
de hoogste functie ninnen de
partij maakte Do Muoi in 1969
toen hij tot vice premier werd
benoemd. In de daaropvolgen
de jaren verwierf hij tevens het
ministerschap voor wederop
bouw. Tot april 1988 bleef Do
Muoi plaatsvervangend eerste
minister van Vietnam.
De koerswijziging van de par
tij richting economische hervor
mingen op het congres van
1986 leverde Do Muoi wederom
enkele plaatsen winst binnen de
partijhiërarchie op. Hij steeg of
ficieel van elf naar vier op de
lijst van meest invloedrijke per
sonen binnen het politburo.
Een jaar later klom Do Muoi
op tot permanent secretaris van
het Centraal Comité en werkte
hij veelvuldig samen met de gis
teren afgetreden partijleider
Nguyen Van Unh. Deze beloon
de Do Muoi in 1988 voor diens
trouw en benoemde hem tot
premier.
