Rtv show
'Een mengeling van
Normaal en Dutch Boys
'Ik hoef al jaren nauwelijks meer op pad voor orders
net klinkt misschien
raar, maar ik hou zelf ook
niet echt van soaps Het is
alleen leuk om er een rol
in te spelen (Antonie Ka
merling van Goede Tijden
Slechte Tijden)
nam zelfs een artiestenbureau
in de arm om verschillende za
ken te regelen. „Want we willen
natuurlijk wel optreden. Het is
alleen al een 'kick' om dat mee
te maken. Maar niet vaker dan
een keer per week, denk ik."
Voorlopig houdt het koor de
boot nog even af. „Wij moeten
eerst wat nieuwe nummers in
studeren", vertelt Marco Hof,
de gitarist van het koor.
De koorleden scharen zich
rond het biljart in de achterzaal
van De Karre. Van biljarten is
echter geen sprake, de heren
hebben zangrepetitie. Richard
van der Zee, die in Tuk en om
geving bekendheid geniet als
bassist en zanger van het pop
groepje Backdoor Lovers, zorgt
samen met Marco Hof voor de
muzikale begeleiding.
'Het is lekker op de trekker',
galmen de koorleden, die even
later met veel overtuiging het
nummer 'Koekalverij' ten geho
re brengen. Toch is Richard niet
helemaal tevreden. „Bij deze zin
gaan we in toon omlaag, maar
we moeten juist omhoog", zegt
hij. Voordat het nummer op
nieuw wordt ingezet, wordt een
rondje bier besteld. Anders dan
de zangteksten doen vermoe
den, valt het met de biercon
sumptie van de heren wel mee.
Wat opvalt is dat verscheidene
koorknapen de kelen met wat
anders dan gerstenat smeren.
„We zijn gezelligheidsdrinkers,
al halen ook wij wel eens een
keer goed door", zegt Henk Kra
nendonk. „Zoals heel veel jon
gens tussen de achttien en der
tig dat doen."
Donderdag 27 juni 1991 Redactie: 023-150191/023-150192 JOLANDA OUKES GERARD VAN PUTTEN REINA VAN POPPELEN Vormgeving: JAKELIEN PAULUS
Tuks mannenkoor zingt heel Nederland plat
De twintig leden van
mannenkoor 'Kar
respoor* uit het
Overijsselse dorpje Tuk verval
len van de ene in de andere
verbazing. Het lied 'Mooi Man',
dat vorig jaar september voor
de gein op de plaat werd gezet,
was in de winter een onver
valste kraker in bar-dancings
en op feesten in Noordwest-
Overijssel en Zuidwest-
Drenthe. En nu gaat warempel
ook de rest van Nederland plat
voor 'Karrespoor'. De Hilver-
sumse platenbazen zijn vol lof
over het koor. „Een mengeling
van Normaal en de Dutch
Boys", zeggen ze. Nog meer
waardering is er voor de single,
die al wist door te dringen tot
de Nederlandse Top-40.
Zoals dat wel vaker gaat met
dingen, die een beetje uit de
hand lopen, is het ook in Tuk
allemaal als grap begonnen. De
jukebox in café De Karre, waar
vrijheid, blijheid en gemoede
lijkheid heerst, gaf er op een
zondagavond zomaar de brui
aan. Voor een paar licht aange
schoten stamgasten reden ge
noeg om zelf maar liedjes te
gaan zingen. De heren zongen
in streektaal, dat bekte het bes
te. De feestvreugde steeg recht
evenredig met de bierconsump
tie. Om een lang verhaal niet
nog langer te maken: het werd
een mirakels gezellige avond,
die tot in de kleine uurtjes
voortduurde.
Sinterklaasgedicht
Omdat het allemaal bestaande
liedjes waren, besloten Henk
Kranendonk, Gertjan ter Schure
en Richard van der Zee zelf
maar eens een lied te compone
ren. Terwijl beneden in de
kroeg het feest in volle gang
was, trokken de drie zich terug
op de bovenverdieping. Een
half uurtje later was het num
mer 'Mooi Man' geboren. „Het
is net als het schrijven van een
Sinterklaasgedicht", meent
Henk. „Het moest over onszelf
gaan. Over de kroeg, over ple
zier in het leven en over het
platteland. En natuurlijk moest
de kreet 'Mooi man!' er in, want
dat zeggen we hier achter bijna
elke zin."
Het lied werd in Tuk en om
geving een doorslaand succes.
Met als hoogtepunt het optre
den op het tweede Henkie's
Woodstock popfestival, begin
augustus in de feesttent op het
boerenerf van een van de koor
leden. Pas toen ontstond het
idee het vrolijke nummer in de
Face Sound Studio in Lemmer
op de plaat te zetten. Min of
meer als verrassing voor pa Kra
nendonk, de kroegbaas, die vo
rig jaar zijn tweede lustrum
vierde als uitbater van snackbar
't Vullende Buikje. 'Wil-Hein-
Mus', het nummer op de B-
kant, is dan ook een ode aan
hem.
Er werden vijfhonderd singles
geperst, maar die waren binnen
een week al uitverkocht. En de
aanvragen bleven maar binnen
komen. Niet in de laatste plaats
dank zij de lokale omroepen in
Steenwijk en Weststellingwerf,
die het zwarte schijfje grijs
draaiden. De single werd zelfs
een veel gevraagd verzoeknum
mer in dancings te Eesveen, Ru-
inerwold en Balkbrug, om maar
eens wat plaatsen te noemen.
De bezoekers gingen tijdens het
nummer zelfs zo uit hun bol,
dat het de dienstdoende
discjockeys verboden werd de
plaat twee keer achter elkaar te
draaien. Om te voorkomen dat
de zaak werd afgebroken.
'Tekeer gaon'
In februari was het dikke pret
en vette gein tijdens de zogehe
ten 'Genieten-dikke-tietentoer',
Het Tuks mannenkoor Karrespoor „Ja, dat is mooi man! Het leven, dat is een groot feest." fotogpd
die het mannenkoor tijdens het
carnaval op zes podia in de re
gio bracht. In ruil voor een potje
bier zorgden de twintig koor
knapen voor een feeststemming
die het best kan worden om
schreven met een regel uit het
refrein van de hitsingle: Zoep'n
as 'n grote en tekeer gaon as 'n
beest. Al met al waren er toen
zo'n 2500 singles verkocht.
Daar zou het dan wel bij blij
ven, dacht het vrolijke stel. Tot
dat Marco Kranendonk, de
tweede zoon van de kroegbaas,
het singletje in Hilversum depo
neerde. „De mensen bleven
maar bellen waarom de plaat
nooit op de gewone radio werd
gedraaidlegt hij uit. Gestoken
in de originele kledij van het
Karrespoor zwarte 'Mooi
Man'-pet op het hoofd, wit t-
shirt, spijkerbroek en klompen
aan de voeten stond hij zo
doende in de rij tussen al die
andere artiesten, die hun plaat
jes op het wekelijkse uurtje van
de TROS- en Veronica-deejays
trachtten te pluggen.
„Erik de Zwart van Veronica
was direct enthousiast", vertelt
Marco. „Hij kende het nummer
al. Want in Balkbrug, waar hij
regelmatig als deejay optreedt,
hadden ze hem de kop al eens
gek gezeurd. In Hilversum vin
den ze ons nummer wel verfris
send, geloof ik. Al die hip-hop-
muziek komt ze zo langzamer
hand de neus uit, vertelden ze."
Ook de TROS pikte de single
op en platenbaas Willem van
Schijndel, beter bekend als een
van de twee Deurzakkers, kreeg
er lucht van. Van het een kwam
het ander. Het nummer beland
de in de Nederlandstalige top-
20.
„Het valt nauwelijks nog bij te
houden", meldt Henk. „Laatst
zijn we met een groepje bij het
radioprogramma 'Nederland
Muziekland' van Chiel van
Praag geweest. En als we willen,
kunnen we elke week wel vijf
keer optreden, verspreid over
het hele land. Maar dat doen we
niet. We hebben allemaal ons
normale werk. Het moet na
tuurlijk wel leuk en gezellig blij
ven."
Stichting
Toch hebben de koorleden het
nu, overigens geheel in strijd
met de vrijheid-blijheid-ge
dachte, door de grote belang
stelling wat serieuzer aange
pakt. Het mannenkoor is onder
gebracht in een stichting en
Hoezenfabrikant draait ook in cd-tijdperk op volle toeren
ZOGEZEGD
STRIPS
BOLLEBOOM
„Ik vind het doodzonde dat po
litici vaak weinig moeite doen
om deugdelijk en helder uit te
leggen wat er gebeurt. Voor een
deel komt dat doordat ze zijn
opgesloten in hun eigen krom-
spraak." (Tom Elias, presenta
tor De Vierde Kamer in TV-ma
gazine)
„Er bestaat nogal verwarring
over de schrijfwijze van IJs(s)el
en in een gemeente als Deven
ter weten ze daar alles van. Aan
de andere kant van de lijn bur
gemeester De Waal, die ook op
grond van z'n naam er meer
van zal weten."(..)
„Pardon, het is Waal, zonder
de"(..)
„Juist. Goedemorgen meneer
De Waal, wat doen we voortaan,
schrijven we IJs(s)el met een of
met twee ss-en?" (Radiopresen
tator Hans Zoet in 'Sugar in
the Morning' in gesprek met
Cees Waal, burgemeester van
Deventer)
„De verwachte lading kritiek
kwam. In het begin trok ik het
me niet zo aan, maar op een ge
geven moment denk je: die zei
kerds allemaal. Bij voorbeeld
Astrid Joosten. archieffoto
Sietse van der Hoek. Die dorps
gek van De Volkskrant die nu al
zes maanden over Twin Peaks
schrijft waar niemand naar
kijkt." (Astrid Joosten in het Al
gemeen Dagblad)
„Tok, tok, tok, tok, tok, tok,
tok."
tok, tok, tok, tok, tok, tok,
tok."
(De debielste STER-reclame,
die de toch al niet grote trek in
een kipburger radicaal weg
neemt)
„We gaan u weer veel lol bren
gen, want we maken een leuk
programma." (Rolf Wouters,
presentator van Liefde op het
eerste Gezicht)
„Ik wil later tegen mijn kinds
kinderen kunnen zeggen: kijk
dit heeft opa geschreven."
(Adriaan van Dis in BRT-talk-
show 'Gelieve aan uw toestel te
blijven')
„Zonder leuke kleren voel ik me
een dweil." (Tineke Verburg in
Tros-Kontpas)
BOES
HEINZ
JAN RUESINK
CORRESPONDENT GPD
Het zwarte vinyl lijkt
op sterven na
dood, inaar Neder
lands grootste fabrikant van
Ip-hoezen, drukkerij Van de
Steeg in Enschede, maakt er
altijd nog een miljoen per
maand van. Echt bezorgd over
het onvermijdelijke einde van
de grammofoonplaat is de di
rectie ook niet, want vervan
gende produkten zijn er al
weer volop: laserdiscs, cd's,
musicassettes, videocassettes,
ze kunnen allemaal in karton
worden verpakt. En worden
dat ook vaker. Zelfs de plastic
ondingen waarin de 'gewone'
cd's zijn gehuld, worden hier
en daar al vervangen door luxe
uitklap-kartons. Van de Steeg
draait daarom ook in het cd-
tijdperk op volle toeren.
Vrijwel iedere Nederlander
heeft, zonder het weten, wel een
produkt van Van de Steeg in de
kast staan: is het niet de succes-
Ij) Grease of Warm Aanbevolen,
clan is het wel de nieuwste John
Lennon cd-box. Sinds Van de
Steeg zich in 1970 ging toeleg
gen op het maken van lp-hoe-
zen, weten zowel de grote pla
tenmaatschappijen als de kleine
onafhankelijken uit heel Europa
het E.nschedese bedrijf te vin
den. „Ik hoef tenminste al jaren
nauwelijks meer op pad voor
orders", glundert directeur Har
ry Smit.
„In het begin vonden de
maatschappijen in Haarlem en
Weesp het wel een beetje
vreemd, zo'n bedrijf in Ensche
de. Maar nu liggen we precies
middenin de Europese muziek
wereld. Binnen een straal van
tweehonderd kilometer rond
Enschede worden een paar
honderd miljoen cd's per jaar
gemaakt. Nou, de hele Europese
markt bedraagt momenteel
driehonderd miljoen. We zitten
hier dus ideaal."
Miljoen per maand
Van sommige lp-hoezen wordt
nu de totale Europese produktie
in Enschede verzorgd. Dat
laatste lijkt, gezien de alsmaar
dalende verkoopcijfers van het
zwarte vinyl, misschien weinig
voor te stellen. Maar evengoed
verlieten vorig jaar achttien mil
joen lp-hoezen het bedrijf. „Dit
jaar zal dat voor het eerst lager
zijn, maar we maken hier elke
maand nog evenveel lp-hoezen
als er in Nederland dit hele jaar
worden verkocht, namelijk één
miljoen", zegt Smit.
Voor cd's maakt Van de Steeg
de kartonnen hoesjes van de
(maxi)-singles. Bij cd-boxen kan
dat de hele Europese of zelfs
wereldwijde oplage zijn. „Want
De Ip's zijn op hun retour maar hoezenfabrikant Van de Steeg heeft werk zat. foto cpd
ik kom ze overal tegen", licht
Smit toe. „Als ik eens in Japan
in een winkel kom, herken ik ze
direct. Hé, denk ik dan, die is bij
ons gemaakt."
Lp blijft nog
De cd-verpakkingen hebben bij
Van de Steeg vorig jaar voor het
eerst de lp-hoezen in omzet
voorbijgestreefd. Volgend jaar
zal het aandeel van de lp-hoes
in de omzet van Van de Steeg
nog maar een kwart bedragen.
Smit durft echter niet te voor
spellen wanneer de laatste lp-
hoes het bedrijf verlaat, „want
ook bij de introductie van de cd
acht jaar geleden werd gesteld
dat er in 1990 geen lp meer zou
worden verkocht. Nou, vorig
jaar werden er in Europa nog
200 miljoen geperst. En je ziet
dat sommige Ip's juist heel goed
verkocht worden omdat de pla
tenkoper tegenwoordig keus
moet maken uit een minder
groot aanbod."
Ook worden door de 'ope
ning' van het Oostblok weer
veel hoezen van oude succes-
lp's herdrukt. Daarvoor beschikt
Van de Steeg over een litho-ar
chief van 20 000 titels. De druk
persen voor de lp-hoes hoeven
dus nog niet op de schroot
hoop, al was het maar omdat de
in opmars zijnde laser-disc in
een zelfde soort hoes moet.
De directeur voorspelt dat
ook meer cd's in karton zullen
worden verpakt. „Ik zeg dat niet
omdat wij die verpakkingen zelf
maken, maar veel mensen vin
den die plastic cd-doosjes toch
maar ondingen en slecht voor
het milieu."
Wat Van de Steeg in de kaart
speelt, is dat het bedrijf licentie
houder is van het Amerikaanse
Digipak. Dat is een gepaten
teerd ontwerp voor een uit
vouwbare karton-verpakking.
Die biedt de winkelier betere
presentatie-mogelijkheden, de
ontwerper kan zich er (eindelijk
weer eens) op uitleven en voor
de consument is het een aardig
hebbeding. „En als één band er
mee begint, willen ze het alle
maal", zegt Smit.
Tot zijn genoegen heeft Sting
in Amerika voor zijn cd The
Soul Cages deze verpakking ge
kozen, in plaats van de grote,
grondstoffen-verslindende je-
wel-box. „En omdat de dollar
begin dit jaar laag stond, is die
verpakking hier op grote schaal
geïmporteerd. Nu komt er uit
de handel veel navraag naar."
Op veel cd-hoezen prijkt daar
om nu de naam van de Europe
se licentiehouder: „Digipak ma
nufactured by Van de Steeg,
Holland, under license from
AGI, USA."
Ontwerpen
Hoewel de cd door het kleine
formaat een ramp voor het oog
(en de ontwerpers) is, begint
dat dankzij het karton te veran
deren, aldus Smit. Hij laat daar
bij verschillende (voorontwer
pen zien van wat met karton al
lemaal mogelijk is. Ook het
combineren met andere materi
alen, zoals kunstgras of fluweel,
hoort daarbij. Smit constateert
dat de cd-hoes daarmee dezelf
de ontwikkeling meemaakt als
de lp na de jaren zestig. Vanaf
die tijd verschenen ook steeds
fraaier uitgedoste hoezen, met
ritsen, 3-D effecten, bijzondere
vormen en van pakpapier. De
ironie wil dat de lp nu juist min
der luxe wordt (dubbel-LP's
krijgen bijvoorbeeld geen uit-
klaphoes meer), omdat de
maatschappijen het vinyl alleen
nog maar beschouwen als een
noodzakelijk en lastig bijpro-
dukt.
Van de Steeg heeft de nodige
ervaring opgedaan met bijzon
dere lp-hoezen: „Speciaal uitge-
stansde vormen, pop-up's en
meerkleurendrukken in glans-
mat, reliëf en goud. We hebben
het allemaal in huis. Dat is ons
sterke punt. Wij leggen ons toe
open investeren veel in speciale
produkties."
Maar dan wel volgens stan-
daardmaten, voegt hij er direct
aan toe. Juist omdat de hoezen
en verpakkingen dezelfde afme
tingen hebben, kan Van de
Steeg „desnoods binnen een
dag" aan wensen van de op
drachtgever voldoen. Enige
voorzichtigheid neemt hij daar
bij wel in acht, want Smit wil
eerst onderzoeken of de pro
duktie wel legaal is. De audio-
en videowereld kent namelijk
nogal wat piraten. „Zo kwam er
eens een vrachtwagen vol onaf
gewerkte hoezen voorrijden,
maar de papieren bleken on
danks eerdere toezeggingen
niet in orde. We zijn er toen niet
aan begonnen, want waarom
zou ik mijn relatie met grote op
drachtgevers op het spel zetten?
We hebben het niet nodig en ie
dereen moet hier zo kunnen
binnenlopen, zonder dat we
wat moeten wegmoffelen."
Toch haalt Smit een hoes uit
de la die de markt nooit heeft
gehaald. Het gaat om de lp Ur-
banusjes die een vroegere
manager van de Belg op de
markt wilde brengen. De zaak
bleek niet kosher, zodat hoes en
plaat elkaar nooit hebben ont-
Smit verwacht dat de cd-
markt binnen enkele jaren zal
stabiliseren, zodat hij zijn pro-
dukten-pakket heeft verbreed
om de omzet (nu elf miljoen per
jaar) niet te laten stagneren. Het
eind daarvan is nog niet in
zicht. Want, zegt hij, wijzend
naar de produkten die hij op
zijn bureau heeft uitgestald:
„Van al die produkten hier
maakten we er drie, vier jaar ge
leden nog niet één."
