Economie
Weer forse
tegenvaller
voor V D
Geld uit de muur gaat klant geld kosten
Bedrijfsleven in Slovenië
vreest onafhankelijkheid
EG en industrie akkoord over HDTV
Donderdag 27 juni 1991 Redactie: 023-150224 JANINE BOSMA Vertaling:
LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: RALPH KLEINHOUT
NIEUWSLIJN
Guinness koopt Spaanse brouwer
Het Britse drankenconcem Guinness wil opnieuw een bier
brouwer in Spanje overnemen. Guinness versterkt daarmee
zijn leidende positie op die markt tegenover nummer twee
Heineken. Guinness liet dinsdag weten een bod van 95 mil
joen gulden te hebben uitgebracht op Union Cervecera.
Guinness werd vorig jaar november voor omgerekend 1,7
miljard eigenaar van Cruz del Campo, met een marktaandeel
van 22 procent marktleider in Spanje. Daar komt met de
overneming van Union Cervecera vijf a zes procent bij. Hei
neken heeft met de Spaanse brouwer El Aguila en (ie merken
Heineken en Buckler een marktaandeel van ongeveer acht
tien procent.
ABN Amro neemt deel in bank Polen
Een internationale groep banken, waaronder de Nederlandse
ABN Amro, heeft met de International Finance Corporation
(een dochter van de Wereldbank) de International Bank in
Poland (IBP) opgericht. De bank moet de handelsrealtie met
Polen bevorderen en het financiële verkeer met het land ver
gemakkelijken. De bank, een van de eerste internationale
banken in Polen, gaat een breed scala van bankdiensten ver
lenen, aldus ABN Amro. De nieuwe bank krijgt een kapitaal
van 20 miljoen Amerikaanse dollar en wordt in het eerste
kwartaal van 1992 operationeel.
PDS onder curatele Treuhandanstalt
De voormalige communistische partij in het oosten van
Duitsland, de PDS, moet alle 768 gebouwen en terreinen in
haar bezit onder curatele stellen van de Treuhandanstalt. Dit
instituut, dat de sanering en privatisering van het voormalig
Oostduitse bedrijfsleven verzorgt, krijgt bovendien de contro
le over alle bancaire transacties van de partij. Volgens de PDS
is in de laatste maanden van het bestaan van de DDR wette
lijk geregeld dat de partij twintig procent van haar bezittingen
zou mogen behouden. Een federale commissie bestrijdt deze
visie. Binnen de PDS wordt al geopperd dat de actie van de
Treuhandanstalt onderdeel is van een plan van de Duitse re
gering om de PDS te r
Enorme voorraden verhogen rentelasten
De warenhuizen van Vroom Dreesmann moeten op
nieuw een forse tegenvaller incasseren. In het eerste
kwartaal van dit jaar is voor ongeveer 60 miljoen gulden
teveel aan voorraden ingeslagen. De warenhuizen kam
pen nu met overvolle magazijnen.
V D In de Amsterdamse Kalverstraat. De winkels kampen met torenhoge voorraden.
AMSTERDAM LUUK SENCERS
J. Kessels, die twee weken gele
den opstapte als directievoorzit
ter van V D, heeft deze onver
wachte overschrijding van de
voorraden één dag voor zijn
vertrek aan de groepsondeme-
mingsraad gemeld. „Sommige
leden van de raad zien een ver
band tussen het vertrek van
Kessels en de nieuwe tegenval
ler", zegt vice-voorzitter H. Aal-
dring van de groepsondeme-
mingsraad. Kessels was direct
verantwoordelijk voor de pro-
duktgroepen en hun veel te gro
te voorraden.
De grote hoeveelheid goede-
die in de
ii lii
e in de magazijnen is blij-
iggen wordt (deels) gefi
nancierd met geleend geld.
Daardoor vertaalt de overschrij
ding van de voorraden zich in
de rentelasten. In de eerste drie
maanden van dit jaar zijn de
rentelasten van V D gestegen
van 17,5 tot 19,2 miljoen gul
den.
Vorige week zei Vendex-top-
man J. Hessels dat de omzet
van de warenhuizen de eerste
vier maanden van dit jaar is ge
stegen, zonder overigens cijfers
te noemen. Hij sprak de ver
wachting uit dat de warenhui
zen over twee jaar winstgevend
zullen zijn. Nu blijkt dat de om
zet niet genoeg is toegenomen
om de enorme voorraden weg
te werken.
„Je zou simpel kunnen stellen
dat men te optimistische ver
wachtingen heeft gehad over de
verkopen", zegt Aaldring. „Ze
hadden in de warenhuizen de
neiging alles van de zonnige
kant te blijven zien."
De herstructurering van de V
D-warenhuizen, die nu twee
jaar aan de gang is, moet onder
andere een einde maken aan de
logistieke problemen van de
winkels. Daartoe worden de
goederenstromen geautomati
seerd. Alle produkten worden
voorzien van een streepjescode,
Banken willen dat betalingsverkeer uiteindelijk winstgevend wordt
EINDHOVEN LUUK SENGERS
De Postbank is van haar voet
stuk gevallen. De bank die het
langst heeft gewacht met het in
voeren van tarieven voor het
betalingsverkeer, heeft de woe
de gewekt van de Consumen
tenbond, Konsumenten Kontakt
en het Koninklijk Nederlands
Ondernemers Verbond (KNOV).
De organisaties vinden de ta
rieven van de Postbank in strijd
met de gemaakte afspraken.
Hun nieuwe 'held' is de Rabo
bank, omdat die volgens hen
wèl verstandig met tarieven
omspringt. Dat is op het eerste
gezicht niet logisch.- De Rabo
bank is immers van plan voor
méér betaaldiensten geld te
gaan vragen, als andere maatre
gelen om het betalingsverkeer
kostendekkend te maken niet
helpen.
Uiteindelijk moeten de trans
acties zelfs winstgevend wor
den, zo vindt de bank. „Een
bankier is een gewone onderne
mer, hoor. En als andere onder
nemers winst mogen maken op
al hun produkten, waarom wij
dan niet?", vraagt adjunct-di
recteur C. van Tiggelen van Ra-
bo Nederland retorisch.
Het lijkt alsof aan alle betaal
diensten van de banken (zoals
cheques, pasjes en overschrij
vingen) al een prijskaartje
hangt, maar dat is niet zo. De
Rabobank heeft plannen ook
geld te gaan vragen voor één
van de laatste diensten die nog
gratis is: het opnemen van con
tant geld aan de balie en uit
geldautomaten. Zij het alleen
aan klanten die frequent kleine
bedragen opnemen.
De Rabobank was drie jaar
geleden de eerste bank in Ne
derland die haar klanten liet be
talen voor bankpasjes, cheques
en het gebruik van de geldauto
maten buiten kantooruren.
„Desondanks is het betalings
verkeer in de particuliere sector
nog steeds flink verliesgevend",
zegt Van Tiggelen.
Hetzelfde geldt voor het beta
lingsverkeer van bedrijven. In
1989 moest de Rabo daar 300
miljoen gulden op toeleggen.
Recentere cijfers (van 1990) wil
de bank niet geven. Vorig jaar
heeft ze een aantal maatregelen
getroffen om het zakelijke beta
lingsverkeer efficiënter en goed
koper te maken. Hoe dat is af
gelopen, houdt de bank liever
voor haar concurrenten verbor
gen.
Het is echter de vraag of de
Rabobank dit stilzwijgen nog
lang kan bewaren. Vorige
maand hebben consumenten
en ondernemersorganisaties
met de banken afspraken ge
maakt over tarieven voor het
betalingsverkeer. Ze hebben on
der meer afgesproken dat de
banken voortaan inzicht moe
ten geven in hun kosten voordat
ze met nieuwe tarieven komen.
Reken maar, zeggen de consu
mentenorganisaties en het
Geld opnemen uit de r
verkeer om te springen.
KNOV, dat we de banken in het
vervolg op hun vingers zullen
kijken.
Van Tiggelen is daar niet
bang voor. Want, zegt hij: „Zo
wel het KNOV als de Consu
mentenbond heeft ons openlijk
lof toegzwaaid voor de manier
waarop wij onze tarieven stel
len." Die onverwachte steun
heeft de Rabo te danken aan het
optreden van concurrent de
Postbank. Deze wil op 1 juli
aanstaande en op 1 januari
1992 tarieven gaan invoeren die
volgens de Consumentenbond,
Konsumenten Kontakt en het
KNOV in strijd zijn met de af
spraken die vorige maand zijn
gemaakt.
Aanvankelijk wilde de bank
vanaf juli aanstaande aan zake
lijke Wanten geld gaan vragen
voor automatische incasso's (15
cent) en blauwe acceptgirokaar
ten (45 cent). Dat zou beteke
nen dat de Postbank uitgere
kend de twee efficiëntste betaal-
vormen duurder maakt, terwijl
is afgesproken dat het gebruik
van doelmatige betaalvormen
juist zal worden gestimuleerd.
Inmiddels heeft de Postbank
de plannen iets verzacht. De
eerste vierduizend blauwe ac
ceptgiro's blijven gratis en het
tarief voor machtigingen is een
half jaar uitgesteld. Maar dat
heeft de consumentenorganisa
ties en het KNOV niet gerustge
steld.
De Rabobank heeft daarente-
r kost nu nog niets.
kosten tot dwingen effectief met het betalings
gen veel krediet bij de organisa
ties. Anders dan de Postbank
bijvoorbeeld, vergoedt de Rabo
bank nog altijd de creditrente
op betaalrekeningen. De Post
bank, maar ook de Verenigde
Spaarbank, hebben deze rente
op positief saldo afgeschaft.
Verder heeft de Rabobank
een belangrijk streepje voor op
de Postbank omdat de tarieven
van de Rabobank louter sturend
zijn. Met andere woorden: ze
dragen ertoe bij dat de Wanten
voor efficiëntere vormen van
betalen Wezen. En daar heeft
niet alleen de bank profijt van,
luidt de redenering. Want hoe
goedkoper het betalingsverkeer,
des te Weiner de kans dat de
banken nieuwe tarieven gaan
invoeren.
Vorig jaar heeft de Rabobank
twee maatregelen getroffen
voor bedrijven, die hen moeten
bewegen tot een manier van
banWeren die voor henzelf en
voor de bank goedkoper is: er
werden stukstarieven ingevoerd
en de creditrente werd niet af
geschaft maar juist verhoogd.
Sinds vorig jaar betalen onder
nemers bij de Rabo een bedrag
per ingeleverd setje cheques,
per overboeWng en per kasstor
ting. Het gevolg is dat bedrijven
kostenbewuster gebruik maken
van de betaaldiensten van de
bank.
Tegelijk werd de creditrente
op betaalrekeningen verhoogd
en de debetrente (voor rood
staan) verlaagd. Zo wordt het
geld dat de bank binnen krijgt
via tarifering weer aan de reke
ninghouders uitgekeerd, aldus
Van Tiggelen. De 'winst' voor de
bank zijn de lagere kosten,
doordat de Wanten efficiënter
gebruik maken van het beta
lingsverkeer.
Ook schafte de Rabo de zoge
naamde valutadagen af, wat
haar Wanten eveneens méér
rente oplevert. Net als de mees
te andere banken berekende de
Rabo geen creditrente meer
over bedragen vanaf de dag dat
ze werden afgeboekt. De rente
werd twee dagen later pas weer
doorberekend, als het bedrag
op een andere rekening was bij
geschreven. Op die manier stak
de bank dus één dag rente in ei
gen zak.
Bedrijven die sinds vorig jaar
efficiëntere betaalvormen ge
bruiken, houden in het nieuwe
systeem geld over, stelt Van Tig
gelen. Volgens de Rabodirecteur
profiteert 40 procent van de za
kelijke Wanten zonder meer van
het nieuwe systeem, ook als zij
hun betaalgedrag niet verande
ren.
Hoewel stukstarieven een
goede manier zijn gebleken om
ondernemers tot efficiënter be
taalgedrag te dwingen, kon het
zelfde systeem niet voor parti
culieren worden ingevoerd, zegt
Van Tiggelen. „Het zou niet eer
lijk zijn hen voor elke acceptgiro
en elke machtiging te laten be
talen. Particulieren beslissen
immers niet zelf hoe ze betalen.
Dat doen de bedrijven die de
rekeningen versturen."
Dat neemt niet weg dat on
dernemers kunnen besluiten
het stukstarief dat zij moeten
betalen door te berekenen aan
hun Wanten. Dat dreigde vorige
maand in Delft te gebeuren. De
plaatselijke middenstandsclub
aldaar, kwaad omdat onderne
mers voor pakketjes cheques
die ze bij de Rabobank inleve
ren moeten betalen, riep haar
leden op hun Wanten 1,50 tot
2,50 gulden in rekening te bren
gen voor het gebruik van bank-
of
girocheques.
De dreiginjj w
waardoor voorraden gemakke
lijker te controleren zijn.
Het is daarom des te opmer
kelijker dat de produktgroep die
inmiddels het meest is geauto
matiseerd, de geluidsdragers, de
grootste overschrijding van de
voorraden te zien geeft: ruim
tien miljoen gulden.
Andere produktgroepen die
met veel te grote voorraden
kampen, zijn: boeken en tijd
schriften, damesmode (ruim
vier miljoen), sportartikelen
(ruim vijf miljoen), woningtex
tiel (zes miljoen) en speelgoed.
De onverkochte voorraad da
mesmode en sportartikelen is
waarschijnlijk deels het gevolg
van het slechte weer van de
laatste tijd. Dat geldt niet voor]
de andere produkten.
Volgens Aaldring is het mana
gement vaak slecht op de hoog
te van de in- en verkoopcijfers.
Na het prijzencircus in maart
(waarvoor ter waarde van 100
miljoen gulden extra v
kocht) duurde het ze<
aldus Aaldring, voordat
beschikbaar kwamen
hoeveelheid goederen die niet
was verkocht. Daardoor kon de
overgebleven voorraad niet bin
nen korte tijd in de uitverkoop
worden gedaan.
De V D-warenhuizen leden
afgelopen boekjaar een verlies
is inge
weken,
r cijfers
furo NIFUW WFff*
van 70 miljoen gulden. De nieu
we directievoorzitter, mr. P.
Hamming, heeft de opdracht de
warenhuizen uiterlijk 1993 uit
de rode cijfers te halen en ren
dabel te maken. Daarvoor moet
op korte termijn 110 miljoen
gulden worden bezuinigd,
waarvan 35 tot 40 miljoen op
personeelskosten.
Dat laatste wil V&D bereiken
door het schrappen van ar
beidsplaatsen op het hoofdkan
toor in Amsterdam. De bezet
ting van de zes regiokantoren
(driehonderd werknemers) die
zullen worden opgeheven, is al
i ingekrompen.
BRUSSEL »CPO
Binnen de EG wordt dit jaar een monsterakkoord
gesloten voor de promotie van de Europese norm
voor HDTV, de kwalitatief superieure nieuwe
vorm van televisie. De Europese Commissie heeft
gisteren besloten tot een voorstel aan de EG-mi-
nisterraad om nog dit jaar het HDTV-systeem van
Philips en Thomson uit te roepen tot de Europese
norm voor satellieten.
Begin augustus ondertekent EG-commissaris
Pandolfi, die zich jaren op deze gebeurtenis heeft
voorbereid, tevens een soort 'herenakkoord' met
alle sectoren die zich met de produktie van televi
sie en film bemoeien. Dat zijn met name zendge
machtigden, exploitanten van kabel e
filmproducenten, programmamakers i
ducenten van de toestellen zelf.
Deze hele groep verbindt zich om vijf jaar zo
veel mogelijk samen te werken om HDTV voor
het publiek toegankelijk te maken. Zonder pro
gramma's en films heeft het immers geen zin
voor de consument om een nieuw toestel aan te
schaffen van zo'n 7000 gulden. Om echte HDTV
in de huiskamer te zien, moet de consument
trouwens nog tot 1994 wachten. Tot die tijd wordt
op voorlopige basis gewerkt met de zogeheten
D2-Mac norm.
D2-Mac geeft nog geen topkwaliteit op het
beeldscherm, maar het geluid is al van cd-kwali-
i de pro-
i dit jaar staan de eerste toestel
;r scherm al in de wir
mee blijven de gewone uitzendingen in PAL, de
huidige norm, gewoon te ontvangen. Met een
speciaal apparaatje, dat erbij geleverd kan wor
den, is het bovendien mogelijk om de Olympi
sche winterspelen volgend jaar februari in D2-
Mac te ontvangen.
Op deze manier kan elke consument zelf zijn
eigen moment kiezen waarop hij een nieuw ap
paraat wil aanschaffen, aldus Pandolfi gisteren in
Brussel. De Europese Commissie zal 230 miljoen
gulden per jaar beschikbaar stellen om het pro
duceren van HDTV- en D2-Mac programma's en
films te stimuleren. De industrie verbindt zich om
de toestellen op de markt te brengen volgens het
afgesproken tijdpad.
Volgens de EG-richtlijn moeten de nieuwe sa
tellieten in het vervolg verplicht de D2-Macnorm
gebruiken. De bestaande satellieten mogen op de
gebruikelijke wijze blijven uitzenden zonder een
einddatum, zoals Philips zo graag had gewild.
Ook PAL-uitzendingen die niet per satelliet wer
ken. vallen buiten de richtlijn. Vanaf 1 januari
1993 moeten volgens de richtlijn alle antennes
voor satelliet-ontvangst en alle tv-toestellen met
beeldschermen van meer dan 22 inch zijn uitge
rust met de mogelijkheid om in D2-Mac te ont
vangen.
werd op tijd be
de leden geen
gehoor gaven aan de oproep.
Gelukkig maar, oordeelt Van
Tiggelen. Want dan had de Ra
bobank een hoop moeten uit
leggen aan haar particuliere
klanten.
„Ik begrijp niet", zegt Van
Tiggelen. „waarom onderne
mers hun bankkosten nu ineens
apart in rekening willen bren
gen aan hun klanten. Vóór 1990
deden ze dat toch ook niet? Bo
vendien zijn bankkosten nor
male bedrijfskosten, die iedere
ondernemer gewoon doorbere
kent in zijn prijzen. Inderdaad,
als je het zo bekijkt worden alle
bankkosten door de consument
betaald."
LJUBLJANA RUNA HELUNGA
CORRESPONDENT
De belangrijkste drijfveer achter
de eergisteren afgekondigde
Sloveense onafhankelijkheid is
de miserabele toestand van de
Joegoslavische economie. Iede
re bewoner van de kleinste Joe
goslavische deelrepubliek weet
te vertellen dat een groot deel
van het Sloveense nationale in
komen naar Belgrado verdwijnt
en daar door Servië wordt ver
brast.
Politici zijn ervan overtuigd
dat Slovenië van de zelfstandig
heid alleen maar beter kan wor
den. Maar bij het bedrijfsleven
leeft de vrees dat het straks met
een economische oorlog te ma
ken krijgt. „We zijn zeer be
zorgd, omdat we denken dat de
boel op instorten staat. Maar er
is geen Sloveense politicus die
heeft nagedacht over de nood
zakelijke economische maatre
gelen", aldus Blaz Kavcic, alge
meen directeur van Iskra Tele
kom, Joegoslaviës belangrijkste
producent van telecommunica-
tie-apparatuur.
De fabriek aan de rand van de
stad Kranj, zo'n 25 kilometer
buiten de hoofdstad Ljubljana,
is een typische vertegenwoordi
ger van de Sloveense industrie:
hoogontwikkeld naar Joegosla
vische begrippen, maar tamelijk
onbetekenend op de internatio
nale markt. Iskra, een joint-ven
ture met het Duitse bedrijf Sie
mens, was de eerste holding
maatschappij naar westers mo
del die in 1989 in Joegoslavië
werd opgericht.
In vergelijking met veel ande
re Joegoslavische bedrijven is
het een gezonde onderneming.
„Maar we zitten nog steeds niet
op westers niveau. We hebben
nog steeds te veel technisch en
administratief personeel",
meent Kavcic. econoom van
huis uit en de eerste niet-socia-
listische directeur van het be
drijf.
Hoewel Iskra vorig jaar voor
het eerst sinds jaren uit de rode
cijfers was en dit jaar op winst
rekent, ziet Kavcic de toekomst
tamelijk somber in. De onaf
hankelijkheid is daarin niet de
enige, maar wel een zeer be
langrijke factor. „Niet alleen
voor ons. Dat geldt ook voor on
ze partner Siemens, die er bij
zijn investeringen twee jaar ge
leden natuurlijk op rekende dat
wij voor de hele Joegoslavische
markt zouden werken."
Sloveense politici doen het
belang van die Joegoslavische
markt af met het argument dat
weliswaar een kwart van de Slo
veense produktie naar de ande
re deelrepublieken gaat. maar
dat die zich niet allemaal bij een
boycot zullen aansluiten. Grote
bedrijven als Iskra zijn echter
voor een veel groter deel afhan
kelijk van de Joegoslavische
markt.
Niet minder belangrijk dan de
wegvallende afzetmarkt vindt
Kavcic dat de Slovenen straks
worden uitgesloten van Joego
slavische financiële instellingen.
Ze kunnen dan bijvoorbeeld
geen beroep meer doen op de
exportbank Yupmes. Bovendien
dreigt Slovenië buiten de boot
te vallen als het om internatio
nale leningen van de EG of de
Wereldbank gaai.
Kavcic ziel in de onafhanke
lijkheid een directe bedreiging
voor de export van zijn bedrijT
naar het buitenland. Zonder on
dersteunende kredieten kunnen
de meeste Sloveense bedrijven
niet exporteren. De regering
heeft zich volgens Kavcic over
dat probleem nog geen mo
ment het hoofd gebogen.
Hen ander kritiekpunt van
Kavcic is dat van de hele privati
sering van het Sloveense be
drijfsleven tot nu toe nauwelijks
iets terechtgekomen is. De kri
tiek op de trage afhandeling van
de privatiseringswet heeft de
volle instemming van directeur
Skobeme van de Sloveense Ka
mer van Koophandel. „Het gaat
allemaal veel te traag. Twee we
ken geleden zou er een nieuw
ontwerp zijn, toen werd dat uit
gesteld tot vorige week en on
dertussen heb ik nog steeds niet
de indruk dat er op dit moment
voorstellen circuleren.'
Skobeme ziet de toekomst
voor het Sloveense bedrijfsleven
overigens minder somber in
dan Kavcic. Theoretisch is een
economische oorlog mogelijk,
maar hij gelooft niet dat het
echt zover zal komen. „Een eco
nomische oorlog zou niet alleen
een ramp voor ons ziin, maar
de ondergang van de nele Joe
goslavische industrie beteke
nen. Voor de Servische autofa
brikant Zastava bijvoorbeeld is
Slovenië de belangrijkste afne
mer. Ik kan me niet indenken
dat Servië die afzetmarkt zo
maar op het spel zou zetten.
