Buitenland
Kosten vernietigen
wapens voor Irak
Brits verzet tegen
'federaal' Europa
Gorbatsjov wil snel Start-akkoord
'Iedereen is nu bevrijd van apartheid'
EG-landen eens over
Energiehandvest
Slovenië wint eerste
slag in douane-oorlog
Dinsdag 18 juni 1991
Redactie: 023-150225 RONALD F
D HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen MARCREET HESUNCA LUUTJE NIEMANTSVERDRJET Vormgeving: CLARA KEMPER
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Reuter (Rtr).
International Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Pres se Agentur (DPA). Agence France Presse (AFP).
United Press International (UPt).
IRAK HEEFT GISTEREN
na bemiddeling van ex-
premier Heath de Britse
ingenieur Douglas Brand
vrijgelaten, die tot levens
lang was veroordeeld we
gens spionage.
PEPSI COLA heeft be
kendgemaakt dat het tot
1996 een bedrag van 60
miljoen dollar (ongeveer
120 miljoen gulden) gaat
investeren in Polen
NIEUWSLIJN
'Duitse eenheid' slecht voor asperges
'De Nederlandse asperge' is het eerste slachtoffer van de Duitse
eenheid, kopte de Beriijnse die tageszeiting (taz) het afgelopen
weekeinde. Voor het eerst sinds 1953 moesten de (West-)Duit-
sers gisteren namelijk 'gewoon' werken. En dat was een tegen
valler voor de Limburgse asperge-verkopers en winkeliers, want
17 juni was vanouds een topdag. Na de arbeidersopstand in de
DDR in 1953 gold 17 juni in de Bondsrepubliek als 'Dag van de
Duitse Eenheid', een vrije dag voor de Westduitsers. De hereni
ging met het oostelijk landsdeel heeft daar vorig jaar een einde
aan gemaakt. Alle Duitsers hebben nu op 3 oktober, de dag dat
de eenheid een feit werd, een snipperdag.
Jordaanse vrouw ter dood veroordeeld
Een Kuwayts militair tribunaal heeft gisteren een Jordaanse
vrouw ter dood veroordeeld. Zij wordt opgehangen omdat zij tij
dens de Iraakse bezetting leiding gaf aan een meisjesinternaat
en zou hebben meegewerkt aan een pro-Iraakse publicatie. Het
55-jarige schoolhoofd Hamda Assad Younis is het dertiende
slachtoffer van Kuwayts speciale rechtspraak ingevolge de staat
van beleg.
Opvanghuis moeder Teresa in Irak
Moeder Teresa opent binnen enkele dagen een opvanghuis voor
zieke kinderen in Baghdad. Het opvanghuis, een gift van de
Iraakse overheid, komt tussen een katholieke kerk en een mos
kee in het centrum van de stad. Zes nonnen van moeder Tere
sa's orde zullen in het huis de scepter zwaaien. In het huis is
plek voor ongeveer vijftig kinderen.
Graf president na 141 jaar geopend
Over een dag of tien zal het antwoord bekend zijn op de vraag of
de twaalfde president van de Verenigde Staten. Zachary Taylor,
vergiftigd is of toch gewoon een natuurlijke dood is gestorven,
zoals altijd is aangenomen. Gisteren werd in Louisville het graf
van Taylor geopend om 141 jaar na zijn dood een lijkschouwing
te kunnen verrichten. De met een Amerikaanse vlag gedrapeer
de doodskist van Taylor werd overgebracht van de begraafplaats
in Louisville naar het Kentucky Bureau voor Medisch Onder
zoek.
Verdrag over goed nabuurschap
Kanselier Helmut Kohl en zijn Poolse collega Jan Bielecki heb
ben gisteren in Bonn het Duitse-Poolse verdrag over goed na
buurschap en samenwerking ondertekend. Naast bepalingen
over het vriendschappelijke samenleven van beide volkeren, be
vat het akkoord voor het eerst de formele erkenning van het be
staan van en Duitse minderheid in Polen. Verder werden verdra
gen getekend over Duits-Poolse jeugduitwisselingen, een
milieuraad en samenwerking in de grensregio's. Eerder had de
Duitse regering na jarenlange strijd de Poolse westgrens, de zo
genoemde Oder-Neisse-grens, definitief erkend.
LUXEMBURG HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
De Verenigde Staten en lapan
mogen meedoen aan het 'Eu
ropese Energiehandvest', het
troetelkind van premier Lub
bers. Landen als Algerije en
Marokko zullen voorlopig alleen
als waarnemers worden toege
laten. Dat hebben de EG-minis-
ters van buitenlandse zaken gis
teren in Luxemburg besloten.
Het plan voor een energie
handvest werd vorig jaar gelan
ceerd door Lubbers. De bedoe
ling is dat Oost-Europa en voor
al ae Sovjetunie olie en aardgas
aan het Westen leveren in ruil
voor kennis en technologie.
In december zal tijdens een
grote internationale conferentie
in Den Haag het handvest offi
cieel worden bekrachtigd door
alle deelnemende landen. Naast
de EG-lidstaten, Oost-Europa,
de VS en Japan zijn dat onder
meer Canada, Australië en
Nieuw-Zeeland.
De twaalf EG-lidstaten zijn
lang verdeeld geweest over de
BELGRADO DPA
De Joegoslavische deelrepubliek
Slovenië heeft de eerste slag in
de „douane-oorlog" met de
centrale regering in Belgrado
gewonnen. Alle douaniers aan
de grens met Italië, Oostenrijk
en Hongarije verklaarden giste
ren de door de federale regering
in Belgrado voorgeschreven in-
voerstop te negeren.
Door middel van deze stop wil
de centrale regering Slovenië
KORT NIEUWS
DE ALGERIJNSE PREMIER Ah
med Ghozali heeft gisteren een
nieuwe regering benoemd, die
de taak krijgt parlementsverkie
zingen voor te bereiden. Ghoza
li heeft een nieuwe post gescha
pen, die van staatssecretaris
voor mensenrechten. Van de re
gering maakt een vrouw deel
HET BINNENLANDS VU EG-
Veiligheidsraad handhaaft wapenembargo
Irak moet zelf de ontmanteling van zijn massa-vernieti
gingswapens betalen. Naar verwachting kost dit de Iraak
se schatkist vele honderden miljoenen guldens. Daar
naast blijft een wapenembargo naar Irak onverminderd
van kracht. Dat heeft de Veiligheidsraad in New York gis
teren besloten.
Schattingen over de exacte kos
ten lopen uiteen van van 400 tot
1600 miljoen gulden. Irak wordt
geacht al zijn (atoom)raketten,
biologische en chemische wa
pens te vernietigen. Het grote
verschil in de kosten wordt
vooral veroorzaakt door de che
mische wapens, waarvoor uit
eenlopende vemietingsmetho-
den zijn ontwikkeld. In de reso
lutie van de Veiligheidsraad
worden andere landen opgeroe
pen het geld voor de ontmante
ling voor te schieten aan het fi
nancieel zwakke Irak.
Volgens leden van de Speciale
VN-Commissie die in het leven
werd geroepen om het vernieti
gen van raketten met een
reikwijdte van meer dan 150 ki
lometer en c-wapens te contro
leren, heeft Irak veel meer van
deze raketten en c-wapens dan
het dusver heeft meegedeeld.
De regering in Baghdad gaf in
april op dat Irak nog ongeveer
11.000 rakenen. granaten en
bommen en 1000 ton zenuwgas
en mosterdgas heeft De com
missie concludeerde ook dat
Irak meer lange-afstandsraket-
ten heeft dan de 52 Scuds waar
van het bestaan op de lijst van
april is toegegeven.
VN-fiinctionarissen zeiden
maandag tevens te verwachten
dat de commissie onderzoek zal
doen naar berichten dat Irak in
het geheim werkt aan een kern
bom. Volgens Amerikaanse des
kundigen heeft een overgelopen
Iraakse kerngeleerde medede
lingen gedaan over een geheim
kemlaboratorium bij de noor
delijke stad Mosul, genaamd
Saad 16. De VN-functionarissen
zeiden dat de commissie eind
juni een bezoek brengt aan het
vermeende lab bij Mosul.
Irak meldde in april dat bij de
bombardementen 18 van de 24
Iraakse installaties voor kernwa
pens waren vernietigd, dat er 3
waren beschadigd en dat 3 an
dere intact waren gebleven. De
laatste 3 waren evenwel niet
van betekenis voor de Iraakse
kernwapens, aldus Baghdad.
Activisten van de milieuorganisa
tie Greenpeace hebben gisteren
drie uur het verkeer door de Bren
nerpas en de Gotthard-tunnet te
gengehouden om te protesteren
tegen de „groeiende terreur" van
het transtitovrachtvericeer in de
Alpen. Zowel voor de Zwitserse
Gotthard-tunnel als de Brenner
pas in Oostenrijk ontstonden lan
ge files. De Zwitserse Dolitie ver
wijderde ongeveer vijrag demon
stranten die door het plaatsen van
een houten wand voor de ingang
van de Gotthard-tunnel het ver
keer in zuidelijke richting wilden
stilleggen. Een groep van onge
veer 150 activisten trok zkh vrij-
wilig terug nadat zij een mensen-
lijke keten hadden gevormd op de
Brennerpas bij de Oostenrijkse
stad Innsbruck. In een verklaring
zei Greenpeace dat de actie werd
gehouden om te pletten voor een
vervoersbeleid in Europa dat meer
rekening houdt met de bescher
ming van het milieu. ir
vraag wie wel en wie niet mag
meedoen. Frankrijk wilde het
handvest beperken tot de EG-
landen en Oost-Europa. Neder
land en de meeste andere EG-
lidstaten wilden echter ook de
VS en Japan laten meedoen.
Toen bleek dat de Fransen
hun zin niet kregen, eisten ze
toelating van Algerije en Marok
ko. Het geschil werd gisteren
beslecht dank zij een Italiaans
voorstel naast de EG-landen en
Oost-Europa alle andere Eu
ropese landen toe te laten, plus
de landen van de G-24, de
landen die Oost-Europa
luxemburg mans d« bruun
Behalve de deelnemende lan
den krijgt de Europese Bank
voor Wederopbouw en Ontwik
keling van Oost-Europa een
stem in het kapittel. Andere in
ternationale instellingen, zoals
de Wereldbank, de Europese In
vesteringsbank, de Oeso en het
Internationaal Energieagent
schap (IEA) zullen als waarne
mers bij de opstelling van het
handvest aanwezig zijn.
Op weg naar een voedseldistributie-post in Bablle lopen twee Etiopische vrouwen voorbij zeven aasgieren die zich te goed doen aan een ezel. En
kele weken na de val van het Mengistu-reglme is de Internationale voedselhulp aan het geteisterde gebied weer op gang gekomen. to a/p.
JBOtmOBAY
Sovjet-premier Pavlov wil versterking centrale macht
WASHINGTON GPD
dwingen de douanegelden niet
in eigen zak te steken, maar
naar Belgrado te blijven over
maken. De douanezaken wer
den gisteren overal vlekkeloos
afgewikkeld volgens de Sloveen
se wetten.
Belgrado zou nu versterkin
gen van federale douaniers naar
Slovenië kunnen gaan sturen
om naleving van zijn besluit af
te dwingen dat importeurs dou
aneheffingen direct aan de fe
deratie betalen.
Moskou wil de onderhandelin
gen over het Start-akkoord voor
de vermindering van het aantal
strategische kernwapens snel
afronden. Dat heeft de Ameri
kaanse president Bush gisteren
gezegd. Hij heeft een brief van
Sovjet-president Gorbatsjov
ontvangen waarin deze een „erg
belangrijk'' aanbod doet op het
gebied van strategische kern
ontwapening.
Wat Gorbatsjov precies heeft
voorgesteld maakte Bush niet
bekend. Hij karakteriseerde de
voorstellen als „geen echte
doorbraak, maar wel vooruit
gang. We zijn het nu voor
procent met elkaar eens."
Bush zei dat hij opdracht zal
geven om de Amerikaanse
standpunten ietwat te wijzigen,
zodat daarover verder kan wor
den onderhandeld. Naar ver
wachting zal minister Baker van
buitenlandse zaken de nieuwe
Amerikaanse voorstellen eind
deze week overhandigen aan
zijn Sovjet-collega Bessmert-
nych.
De VS en de Sovjetunie on
derhandelen al jaren over in
krimping van de arsenalen stra
tegische (intercontinentale)
kernwapens van beide mogend
heden met 30 procent. De
laatste weken zijn die onder
handelingen in een stroomver
snelling geraakt omdat Bush
duidelijk heeft gemaakt dat een
nieuwe top met Gorbatsjov
geen zin heeft zonder onderte
kening van het Start-akkoord.
Onaanka zijn optimisme
durfde Bush gisteren geen
schatting te doen hoe lang het
zal duren voordat de laatste
meningsverschillen rond Start
uit de weg zijn geruimd.
Sovjet-premier Pavlov heeft
gisteren in de Opperste Sovjet
(het parlement) opgeroepen tot
versterking van de macht van
de centrale regering. Zijn uit
spraken komen voor Gorbatsjov
zeer ongelegen, aangezien de
Sovjet-president momenteel
met de republieken onderhan
delt OW B60 nieuw UllfeW-
drag. Het belangrijkste element
daarvan is de overdracht van
een aantal bevoegdheden door
Moskou aan de republieken.
Volgens het persbureau Tass
hebben zeven republieken gis
teren met bet verdrag inge
stemd.
In zijn redevoering voor het
parlement uitte Pavlov ook kri
tiek op het 'reddingsplan' voor
de Sovjet-economie van de
econoom Grigori lavtinski. Dat
plan heeft eveneens de goed
keuring van Gorbatsjov.
0)t, CORRESPONDENT
Tien dagen voor de Europese
topconferentie van Luxemburg
is de Britse regering verder in
het isolement gedrukt in de dis
cussie over de omvorming van
de EG tot een echte economi
sche. monetaire en politieke
Tijdens de bijeenkomst van
de EG-ministers van buiten
landse zaken bleek gisteren in
Luxemburg dat de Britse kritiek
op de voorstellen voor een poli
Besprekingen
over Ulster
zijn begonnen
In Belfast zijn de leiders van vier
politieke partijen gisteren cin
delijk rond de tafel gaan zitten
om onderhandelingen te begin
nen over herstel van het zelioe
stuur over Noord-Ierland. Het
was het eerste overleg tussen
meerdere partijen In Noord-Ier-
land in zestien jaar
De besprekingen begonnen
zes weken later dan aanvankc
lijk was gepland. De kink in de
kabel ontstond over de benoe
ming van een voorzitter voor
een latere fase van het overleg,
wanneer moe! worden onder
handeld met de Ierse regering.
De vier partijen gingen uitein
delijk akkoord met de benoe
ming van de oud-gouverneur
van Australië, Sir Ninian Step
hen.
De leider van de Democra
tisch Unionistische Partij, do
minee Ian Paisley, wilde na af
loop van het beraad nog niet
spreken van een historische
ontmoeting. „Ik ben van me
ning dat jc pas over historische
dagen kunt spreken wanneer je
het resultaat ziet." aldus Paisley
tieke unie een groeiende con
sensus tussen de andere lidsta
ten niet meer kan verhinderen.
FC. voorzitter luxcmburg leg
dc eind vorige week nieuwe
voorstellen op tafel, die door
vrijwel alle landen positief ont-
vangrn werden. In de voorstel
len is ook aan eerdere Neder
landse bezwaren ruimschoots
tegemoetgekomen. De Britse
minister Douglas Hurd verzette
zich vooral tegen het In een
nieuw EG-verdrag opnemen
van 'federalisme als einddoel
van het Europese Integratiepro
ces. Een stuk waarin die 'federa
Ie roeping' voorkomt, zal Lon
den niet tekenen.
Ook herhaalde Hurd dc Britse
kritiek op de plannen om dc EG
ook een defensiebeleid te geven
en op de voorstellen voor do
monetaire unie Maar het werd
.li puw dukfafljk dti dB Britten
nauwelijks meer op medestan
ders kunnen rekenen.
De voorzitter van de Europe
se CommLswe. lacques Dolors,
zri dat de Britten kennelijk iets
heel .in.l.-rs verstaan onder
dcraiismc. .Het gaat er niet om
dwingend eenheid op te leggen,
maar juist eenheid in verschel-
denheid te bewerkstelligen al
dus Delors
Verkiezingen
Sicilië succes
voor Orlando
Parlement Zuid-Afrika heft Bevolkingsregistratiewet op
VF.RKEF.R van de Surinaamse
luchtvaartmaatschappij SLM
ligt stil. Een deel van bet buiten
lands luchttransport is ook ge
stagneerd. Dit is het gevolg van
een staking voor onbepaalde
tijd van dc Vereniging van Suri
naamse Verkeersvliegers (V5V).
De VSV eist verbetering van de
dienstverlening aan het reizend
publiek en behartiging van de
belangen van da piloten
De racistische wetgeving in
Zuid-Afrika behoort volgens
president F.W. de Klerk tot het
verleden. De Klerk zei dat giste
ren naar aanleiding van het feit
dat het Zuidafrikaanse parle
ment het fundament van de
apartheid, de Bevolkingsregi
stratiewet. uit het wetboek heeft
geschrapt. Deze uit 1950 date
rende wet. die alle Zuidafrika
nen volgens ras kwalificeerde,
was de laatste peiler van de
apartheid die moest worden af
gebroken. „Iedereen is nu be
vrijd van apartheid".
De grootste zwarte oppositie
beweging. het ANC. heeft het
schrappen van de wet verwel
komd. maar verklaarde tevens
dat er „weinig zal zijn veran
derd. zolang zwarten kleinere
pensioenen krijgen dan blanken
en zwarten nog steeds niet naar
alle blanke overheidsscholen
mogen". Alleen de extreem
rechtse Konservatieve Partij
(KP) stemde gisteren tegen de
afschaffing van de wet. waar
door nas geboren Zuidafrikanen
niet langer op basis van hun
huidskleur worden geregi
streerd.
De Zuidafrikaanse Grondwet,
die zwarten het stemrecht ont
zegt. is nu het laatste juridische
overblijfsel van het apartheids-
tijdperk; en verdwijnt pas. wan
neer de regering en het ANC
een akkoord hebben bereikt
over een nieuw politiek bestel.
..Ik twijfel er niet aan dat dat
binnen enkele jaren binnen ons
bereik te", aldus De Klerk.
„Maar dan moet het ANC nu
wel beginnen te denken, te
spreken en te handelen als een
organisatie die daadwerkelijk
gelooft in onderhandelingen
Het ANC heeft vorige maand de
onderhandelingen met de rege
ring over een nieuwe Grondwet
opgeschort
De Klerk zei in een toespraak
tot een gezamenlijke vergade
ring van hel parlement, waann
de blanken, kleurlingen en In
diërs ieder met een eigen kamer
zijn vertegenwoordigd, dat het
voor de overgrote meerderheid
van de bevolking een dag van
grote blijdschap is ..Ze weten
dat er geen weg meer terug te.
omdat de regenng haar woord
houdt en haar beloften inlost
Het schrappen van de ..hoek
stenen van de apartheid was in
februari van dit jaar door de re
gering aangekondigd Twee an
dere grote apartbridswctten. de
grocpsgebicdcnwct. die zwarten
verbood in "Manke!
de
inke gebieden
landwetten.
die
zwarten uitsloot van het bezit
van grond in blank gebied' wa
ren al eerder deze maand afge
schaft
Met bet schrappen van deze
wetten meent dc regrring te
hebben voldaan aan dc eisen
van de VS en dc EG voor dc op
heffing van sancties en te heb
ben bewezen dat bet „vredes-
proces onomkeerbaar te Het
ANC bestrijdt dit. Het Ameri
kaanse ministcne van buiten
landse zaken beeft bet besluit
van het Zuidafrikaanse p«1e
ment verwelkomd als de „elimi
natie van een belangrijke pijler
van de apartheid
De verkiezingen voor het regio
nale parlement op Sicilië zijn
een persoonlijke triomf gewor
den voor de ex burgemeester
van Palermo. Lroluca Orlando
Zijn pas opgerichte partij. Dc
Rete Ihet Net), behaalde zondag
7J procent van de stemmen,
ofwel 5 van de in totaal 90 ze
tels.
Dc Rcte van Orlando presen
teerde zkh zondag als het 'mo
rele alternatief voor dc 'eeuwi
ge coalitie DC-PSI. maar dc
christendemocraten en sodalis
ten handhaaf n h mier
problemen. Orlando's vroegere
partij, dc christendemocraü
sche DC kwam als grootste par
tij uit dc bus met 42 procent
van de stemmen, gord voor 39
zetels IN- MHteli PS1
bleef staan op IS procent. Dc
PDS. de vrocgrrr communisti
sche part)), zag haar aanhang
slinken van 19.4 procent tot
11.9 procent.
Orlando te op Sicilië vooral
bekend vanweor zijn kruistocht
tegen <Jc maffia in de tweede
helft van de jaren tachtig. Ook
bi zijn verkiezingscampagne
voerde dc bestrijding van de gr
organiseerde misdaad de bo
ven toon. Vooral in Palermo was
de vrrkir/rr grvorlig voor deze
boodsc hap en behaalde I >e Keie
bijna 26 procent van de stem
