Religie
'God was iemand die strafte'
Geheime diensten Stasi en
KGB bespioneerden kerken
Zaterdag 15 juni 1991
Redactie: 071-161400 W1M SCHRIJVER Eind redact* HENK HOUTMAN Vormgeving RON VAN HAASTRECT
9
„GOD GREEP NIET IN.
Dus. of het was inderdaad
Gods wil, of ik was zo
slecht en dan was het
mijn straf", aldus een in-
cestslachtoffer
Boek 'Godsdienst en incest' stelt vragen aan kerken
„De christelijke opvoeding heeft meisjes tot gemakkelijke
prooi gemaakt", aldus de theologe Annie Imbens en de
historicus Ineke Jonker in hun boek 'Godsdienst en in
cest'. Het boek, dat onlangs in een geactualiseerde versie
verscheen, is een regelrechte aanklacht tegen het seksis
me in de kerk. In het boek vertellen vrouwen over hun
ervaringen met incest en hun beleving van godsdienst.
Conclusie van Imbens en Jonken Er is niet alleen sprake
van een incesttrauma, maar ook van een godsdiensttrau
ma. In en buiten de kerk is er weinig of geen ondersteu
ning voor incestslachtoffers.
LEEUWARDEN
Het verhaal van Nel, 36 jaar. Zij
was de oudste van drie kinde
ren, twee meisjes en een jon
gen. Nel werd jarenlang mis
bruikt door haar vader. Ook
haar man mishandelde haar
seksueel en misbruikte haar ba
by. Ze is nu gescheiden.
Thuis werd vier keer per dag
een stuk uit de Bijbel gelezen.
„Vader bad altijd voor en na het
eten en voor het naar bed gaan.
In het gebed noemde vader de
naam van het kind dat die dag
iets verkeerds had gedaan. De
Here Jezus zag alles en hij zou
wel een manier vinden om te
straffen. Een paar dagen later
kregen we dan pas straf, want
dan wist vader wat hij moest
doen. Dat vader dat van Jezus
hoorde, dat maakte veel indruk
op ons als kinderen."
De vader van Nel was afgekeurd
en deed veel in het huishouden.
„Hij bepaalde de godsdienst,
maar deed verder thuis wat
mijn moeder wilde. Omdat ik
niet gewenst was, wilde mijn
moeder niets met mij te maken
hebben. Moeder moest trouwen
omdat ze zwanger was van mij.
Ze had altijd zoiets van 'ik moet
je niet'. Maar vader zei dan:
'ook al hebben we haar niet ge
wild, toch is ze van God gege
ven. Als jij het dan niet doet,
moet ik haar die liefde geven.
Dat zijn we aan God verplicht."
Het 'geven van die liefde' begon
met op schoot nemen en zoe
nen. „Dat was in het begin wel
prettig. Maar toen ik zeven was
moest ik me uitkleden voor
hem. Dat vond ik niet goed. La
ter moest ik bij hem in bed gaan
liggen - dan sliep mijn moeder
bij mijn zusje - en dan begon hij
weer. Of hij kwam me halen uit
de zondagsschool, terwijl mijn
moeder, mijn zusie en mijn
broer naar de kerk gingen. En
als hij het dan bij mij deed en ik
lag te huilen, dan zei hij dat ik
niet hoefde te huilen, mijn straf
zou toch wel komen."
Net als Eva
„Want hij noemde dat huilen
'tegen je vader opstaan' en dat
mocht niet. Toen ik me later
ging verzetten en echt niet meer
wilde, ging hij me dat verwijten
en had hij medelijden met mijn
ex-man, want die had toch ook
zijn behoeftes, zei hij. Mijn man
mishandelde mij, ook seksueel.
Hij misbruikte mijn dochtertje,
een baby. Toen ze een jaar of
twee was, ben ik weggelopen
met de kinderen. Met hem en
met vader heb ik nu alle contact
verbroken."
Volgens Nel is er een duidelijke
samenhang tussen datgene wat
haar overkwam en de gods
dienstige omgeving waarin zij
opgroeide: „God was iemand
die strafte. Ik moest God daar
om om vergeving vragen, om
dat ik opstandig was geweest te
gen vader. Ik vroeg mijn vader
wel eens waarom hij die incest
nog aldoor van mij eiste. Dan
zei hij 'Nou, alle vrouwen zijn
hetzelfde als die eerste vrouw
Eva. Die had de wereld verpest.
Jij bent net als Eva. Je brengt me
in verleiding. Je bent slecht.' Ik
bad er wel eens voor: God laat
het ophouden. Maar God greep
niet in. Dus, of het was inder
daad Gods wil, of ik was zo
slecht en dan was het mijn
straf."
Het verhaal van Nel beschrijven
Imbens en Jonker in hun boek
'Godsdienst en incest' (uitgeven
door An Dekker in Amsterdam,
19,50). In dit boek vertellen
tien vrouwen uitgebreid over
hun ervaringen met incest. Het
boek kwam tot stand op initia
tief van Ineke Jonker, zelf ook
slachtoffer van seksueel mis
bruik. Het ging de beide auteurs
erom antwoorden te krijgen op
de vragen hoe het komt dat sek
sueel misbruik van meisjes in
christelijke gezinnen voorkomt
en welke invloed de gods
dienstige opvoeding heeft op
meisjes die seksueel misbruikt
zijn.
Zelfdoding
Zij gingen op zoek naar concre
te verhalen van vrouwen. Het
ging hun daarbij niet alleen om
het verhaal, maar ook om de
begeleiding van de slachtoffers
„De daders van incest functioneerden in de maatschappij vaak als fat
soenlijke volwassenen." FOTOLC
en de voorlichting naar buiten
toe. De interviews hebben daar
door het karakter van therapeu
tische gesprekken. Door over
hun ervaringen te praten,
scheppen de vrouwen ruimte
om hun godsdienstige trauma's
die samenhangen met hun in-
cestervaring te benoemen en te
verwerken.
Imbers en Jonker „Je kunt deze
problematiek alleen onderzoe
ken wanneer begeleiding van de
geïnterviewden reeds aanwezig
is of geregeld kan worden. Veel
vrouwen met incestervaring
hebben een drang tot zelfdo
ding. Velen zijn jarenlang in
therapie geweest of opgenomen
geweest in psychiatrische in
richtingen. Daar hebben ze
vaak niet gepraat over de in-
cestervaringen of over de nega
tieve invloed van haar gods
dienstige invloed op haar leven.
Wanneer ze daar nu in het ka
der van een onderzoek een keer
over kunnen praten, kun je het
daar niet bij laten."
In totaal interviewden de au
teurs negentien vrouwen. Zij
waren afkomstig uit diverse
godsdienstige milieus en een
doorsnee van de bevolking. De
daders uit de verhalen - meestal
de vader, soms de broer - heb
ben zeer uiteenlopende beroe
pen. zowel geschoold als onge
schoold.
Imbens: „Gaandeweg drong tot
me door dat seksueel misbruik
overal - in de stad en op het
platteland - en in werkelijk alle
milieus voorkomt.'' Wel maken
de verhalen duidelijk dat de
aard. de omstandigheden en de
gevolgen van seksueel misbruik
zeer kunnen verschillen.
Onthutsend
Toch slaagden Jonker en Im
bens erin een aantal overeen
komsten uit de verhalen van de
VIDIIMH! te destilleren. Hun be
langrijkste conclusie is dat vrou
wen met incesterv aring mede
door hun godsdienstige opvoe
ding in een patriarchaal den
kend christelijk milieu tot ge
makkelijke prooien gemaakt
worden voor seksueel misbruik
in gezin of familie.
Annie Imbens: „Daders han
teerden bijbelteksten of kerkelij
ke uitspralcen om meisjes te
kunnen misbruiken en hen het
zwijgen op te leggen." Daarbij
gaat het om in de christelijke
verkondiging gehanteerde
vrouwbeelden zoals nederig
heid, zwijgzaamheid en kuis
heid. „Moeders stonden daar
machteloos tegenover. Zij wa
ren aan haar man onderdanig
in alles, zoals van vrouwen in
christelijke kerken bii hun hu
welijk gevraagd werd en wordt."
Imbens: „Het meest onthutsen
de vind ik dat meisjes in ihns-
telijke gezinnen ervaringen op
doen die vergelijkbaar zijn met
ervaringen van mensen in con
centratiekampen. De daders
functioneerden in de maat
schappij vaak als fatsoenlijke
volwassenen."
De kerken onderschatten vol
gens de auteurs nog steeds de
incestproblematiek. Feit blijft
echter dat er in ons land nog
steeds kerkelijke milieus zijn
waar op een patriarchale wijze
wordt gedacht en waar vrouwen
als tweederangs beschouwd
worden. „Daardoor is de kans
levensgroot aanwezig dat in die
milieus vrouwen seksueel mis
bruikt kunnen worden. Daar ligt
dus een duidelijke taak voor de
kerken."
Vandaar dat Jonker en Imbens
in het slothoofdstuk van hun
boek de kerken vragen om de
ontkenning en minac hting van
vrouwen in hun midden te on
derkennen en daarover schuld
te belijden. Die vragen worden
gericht aan alle chnstenrn.
maar ook aan kerkleiders, gelo
vigen en theologe he opleidin
gen. Vragen die tot nadenken
stemmen en om actie vragen
opdat er een einde komt MB
het geweld van mannen die met
een gebedenboek of collectezak
in de ene hand zic h nu t de m
dere aan hun dochters, zusters,
nichtjes en kleindochters ver
grijpen.
Evangditchc Pibm Dienst
KGB en Stasi, de geheime diensten van de Sov
jetunie en de DDR, hebben jarenlang kerken en
organisaties als de Wereldraad van Kerken be
spioneerd. Dat blijkt uit een geheime overeen-
k.niM. du- onlangs is onthuld door het I Miitv
eek hl.ui 'Mini
De Stasi en de KGB spraken eind tachtiger jaren
af het werk en het personeelsbeleid te beïnvloe
den van kerken en internationale kerkelijke orga
nisaties als het Vaticaan en de Wereldraad van
Kerken.
In hun rractie toonden de Wereldraad van Ker
ken. de Conferentie van Europese Kerken en de
Lutherse Wereldbond zich niet veirast Zij zijn
wel verbaasd over het belang dat de geheime
diensten aan hun werk toekenden.
Diskrediet
De Stasi en de KGB wilden gebruik maken van
oecumenische contacten, vooral die tussen de
Russisch-Orthodoxe Kerk en de Bond van Evan
gelische Kerken in de DDR. Met ruime financiële
steun maakten zij het mogelijk dat christenen uit
de DDR konden deelnemen aan internationale
bijeenkomsten, bijvoorbeeld de herdenking van
loon |rt.u hnstendom in Rusland in 19H8
De geheime diensten hoopten via de Russisch-
Orthodoxe Kerk informatie over het werk van de
internationale oecumenische organisaties te knj-
o
Medewerkers van Stasi en KGB moesten vooraan
staande functies binnen de kerken en kerkelijke
organisaties krijgen om zo het kerkelijk Oost-Eu
ropabeleid te beïnvloeden. Ook het Vaticaan was
m dit va band 60o luuwtmi obfa a Hec beleid
van de RK Kerk tegenover Oost Europa moest in
diskrediet worden gebracht, bijvoorbeeld met de
onthulling van compromitterende feiten uit hei
verleden mis de contacten tussen hel Vaticaan
en hi Mtcte ndnoa
Het vijfjarenplan heeft volgens Ciötz Planer
Friedrich van de l utherse Wereldfederatie weinig
succes gehad. Wel is het grlukt de opnehtingNO
een 'oecumenisch platform van de Oosieurope*
oppositie' te verhinderen De vorige assemblee
van de Wereldraad van Kerkrn zag in 19fH na hr
vigc protesten van de Russisch-Orthodoxe Kerk af
van een scherpe veroordeling van de invasie van
de Sovjetunie in Afghanistan
Treurig voorbeeld
Dat was ook een gevolg van het beleid van de
Wereldraad geen uitspraken te doen over een
land als de lidkerken uit dat land zich crtcgrn ver
zetten om de christenen ter plaatse nicl in gevaar
te brengen.
De kerkelijke organisaties in Genèvr wrrdrn ove
rigens ook door Westerse veiligheidsdiensten in
dc gaten gehouden. Zo werd de loicfixin van de
vroegere secretaris-generaal van de Wereldraad
dr l'lnlip Dat. .r. ui.iT.c .iVHuwtrnl
Namens de Conferentie van i umpcv Kerken zrt
Hermann Goltz dat deze onthullingrn een ..on
verwachte rehabilitatie van de orcumcni* hr oi
ganisaties" vormen, die jarenlang door conaerva
tirve christenen voor instrumenten van Moskou
werden uitgemaakt.
KERKDIENSTEN
LEIDEN
Herv Gem Hoogi kerk 10 vic vd Wel.
11.45 oec studentendienst; Marekerk
10 ds v Niel Rijnsburg, 5 ds Smaling;
Maranathak. (L. Morsweg) lOdsde
Zeeyw Voorschoten; Oecumenische ge
loofsgemeenschap De Regenboog (Me-
renwijk) 9.30 en 1115 pastoor v Well;
Bethlehemkerk (Driftstr.) 9.30 ds vd
Bom; Bevrijdmgsk. (Montgomerystr.) 10
dr Roest; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds
Nauta mmv de cantorij; Waalse kerk
(Breestr.) 10.30 pasteur Ribs; 'Stevens-
hof' (rk kerk Haagse Schouw) 11 drs vd
Broeke. Acad Ziekenhuis 10 pater v
Haasteren. Diakonessenhuiseike za
10.30 rk. dienst, en 10.30 ds v 't Hof.
Endegeest zie Oegstgeest Geref Kerk
Vredeskerk zie herv gem.: Oude Vest
geen dienst; Maranathak. zie herv.
gem Bevrijdmgsk. zie herv gem ver-
zorgmgstehuis Groenhoven 10 hr v Wal-
linga Leiderdorp. Merenwi|k zie herv
gemeente Geref. K Vnjg (Herengr.) 10
en 5 ds vd Haar. Chr. Geref K. (Steen-
schuur) 9.30 en 5 ds den Hertog Geref.
Gem. (zie onder Leiderdorp) Geref.
Gem. in Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.)
11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogi Kerkgr.) 10.15 dsv Beek Bode
graven. Doopsgez.-Remonstr, Gem.
(Lokhorstk Pieterskerkstr.) lOds Brü-
sewitz. Baptistengemeente (aula 'Nieu-
weroord', Rijnsburgerweg 124) lOds
Agtereek mmv Vensters. Evang Ge
meenschap (Middelstegr 3) 9 ev Korf.
10 30 ev Jansen Evangellecentrum-
Pmksterbew. (Bethlehemskerk Lammer
markt) 10 ds Paul Olson VS, woe 8 zen
delinge Els de la Croix uit Indonesië.
Pinkstergam. (0 Vest 13) 10 hr Eiker
bout. Volle Evangelie Gemeente (Haar
lemmerweg 36) 11 ev Daniël Christen
gemeenschap (Vestestr 49) geen
dienst Leger des Heiis (hoek Ves
testr./Groenesteeg) 10en4 30 Nieuw-
Apost Kerk (H R jnd 24) 9 30 en 4.
wo 8 Zevendedag adventisten De
Ontmoeting', Noordhofland V schoten)
elke za 10 tot 11 bijbeistudw. 11 tot 12
predikatie Christelijke wetenschap
(Steensch 6» 10 30 Kerk van j Chr
ihgenderL Dagen (Brahmsi
de maand: za 7. Rooms-Kath. K. Haag-
weg za 7, zo 10.30; Herensingel za 7.
zo 9.30 en 11Rijndijk (Stevenshof) za
7, zo 9.30; Steenschuur za 7. zo 8.30,
10. 11.30, 6 en 7 (lof); Boshuizerkade
za 7, zo 10; Larnmenschansweg za 7,
10; Haarl.Straat za 7, zo 10.30 en
12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H.
Rijndijk (zie Zoeterwoude).
nep.
AARLANDERVEEN
Herv Gem 9.30 ds Bogers. 7 ds Dub
beldam. Geref. Kerk 10 ds Baane, 6.30
ds Santmg Chr. Geref. Kerk 9 ds Lof
Capeiie. 6.30 ds Hofman Ouderkerk. Rk
Kerk za 7. zo 10.30
ALPHEN AAN DEN RIJN
Herv. Gem. Adventskerk 9.30 ds de
Jonge. 5 dienst met en voor verstande
lijk gehandicapten ds vd Gronden Nun-
speet; Kruiskerk 9.30 ds 't Hooft; Op-
standingskerk 9 30 ds Ommering. 6.30
z.e Salv kerk, G Herderkerk 10 ds Ba-
de, 6.30 ds Huizebosch; De Bron 9 ds
Huizebosch, 10.30 ds Bakker; Ashram
(Marsdiep) 10 ds Mulder; Oudshoornse
kerk 10 ds v Kakerken Soest; Sionskerk
(Meteoorlaan) 9.30 en 6.30 ds Ouwen-
dijkha Geref Kerk Mar kerk 9 30 dr
Wentsel Den Haag; Salv kerk 9 30 ds
Beatrixi 4) 9 30 en 5 Ned Geref. Kerk
(school Wiilemstr.) 9.30 ds Janssens
ha. 6 30 ds Horsman Dordrecht Chr.
Geref Kerk (Gri|penstem$tr 9.30 en
4 30dsvdMe<i Oud-Geref Gem.
(Hooftstr. 240) 9 30 en 4 Bapt gem.
(Moienwerfstr 110 en 6 30 ds Koek
koek. Bapt gem Noord (schooi Kalk
ovenw. 62) 10 hr v Gemeren Bapt.gem.
Ichthus (aula mavo H. Dunantweg 1
geen opgave Volle-evang gem ('De
Ark', Pr Hend'ikstr 54) lOhrvd Hoorn.
Pinkstergem Het Licht' (A v Buren-
laan 15) 10 Christengemeente'De
Hoeksteen' (geb 'Bether. hoek Emma-
laan) geen opgave Leger des H. (Zonne
weg 3) 10 en 7 (laatste zondag van de
maand 5 u Remónstr. Gem. (Van
Mandersloostr. 36) geen dienst. Rk
Kerk: Bomfaciusk. za 7, zo 9 45 en
11.30; Piusk. za 7. zo 9en 10.30; De
Bron za 7, zo 9 30 en 11.
BENTHUIZEN
Herv. Gem. 9 30 ds Boer, 6ds Schi
paanboord Waddinxveen. Geref./Herv.
Gem. (geb. 'De Hoeksteen', Schwed-
BODEGRAVEN
Herv Gem Dorpskerk 9 30 en 6.30 ds
vd Scheur ha; Saw kerk 9.30 ds Janse
Woerden, 6 30 ds Goossen Waddmx
veen ha. Befhi kerk (Nieuwerbrug) 9 30
ds Sc hi paan boord. 6 30 ds Jansen
Hoofddorp ha Geref. Kerk 9 30 ds El-
derman, 6.30 ds Zoutman. Geref k
Vnjg. (Ichthusk.) 9.30 en 4 30. Geref.
BOSKOOP
Herv Gem Dorpskerk 9.30 ds Jansen.
6 30 ds de Jong ha; De Stek 9 30 ds de
Jong ha Geref. Kerk 9 30 ds v 't Hoff, 5
ds de Jong Chr, Geref. Kerk 9 30 en 7
ds Oosting Geref Gem 9.30 en 6 hr
Mulder Volle Evang gemeente 'Bethel'
(Burg. Colijnstr 83) geen opgave
HAZERSWOUDE
Herv Gem 10.30 en 6 30 ds Ablas ha.
Geref Kerk 9 ds Baas Sassenheim. 5 hr
de Ridder Sassenheim. Rk Kerk: dorp U
7. zo 10 en 11 30. Anker za 7. zo 11;
Rijndijk zo 9 30
HILLEGOM
Herv Gem. 10 ds Verbeek Geref. Kerk
('Hoeksteen') 10 ds Hofland Chr Ge
ref Kerk 10 en 7 ds v Langevelde
Christen Gemeente (P. Breugheiiaan
36) gene opgave Rk Kerk Mart za 7.
o 9 en 11Jozefk.
DE KAAG
Her* Gem 9.30 d
za 7. zo 9 30
>10.
7. zo 9.15.
wijn Rk Kerk
KATWIJK AAN DEN RIJN
Herv Gem Dorpsk 10 en 6 ds de Graaf
ha; Ontm.kerk 10 en 6 30 ds Sloot ha.
Herv Gem. 'De Rank' (P. Groen-co'lege)
zie Katwijk aan Zee. Geref Kerk 9 30
en 5 ds v Breevoort ha. Rk Kerk za 7, zo
930.
KATWIJK AAN ZEE
Herv. Gem. N. Kerk 10 ds Hovtus, 6 ds
ten Voorde. 0 Kerk lOds Christ, 6 ds
vd Berg. Ichthusk. 10 ds Stam, 6 ds
Volk; Pn ëik 9 30 ds vd Berg. 6ds Bo
gaard. Maranathakerk (Rijnsoever) 10
10 ds Bogaard. 6 ds Visser Overdum
2 15 hr Bergman Herv Gem 'De Rank'
(Helmbergweg 10) 10 ds Rog P'o"k
Katwijk. Geref Kerk Vr kerk 9 30 en 5
ds Mink ha; Triumfatork 9 30 en 5 ds
vd Horst ha Geref K Vnjg 9 30 en
5 30 ds He.da Ned Geref K (aula
Bestevaer mavo) 8 45 ds Brink, 7 ds
Zwarts Chr Geref K. 10 en 5 ds Veen
endaal VnjeChr Geref Gem (Umzaal)
10 en 5ds vd Beid Geref Gem (Remi-
sestr.) 10 en 5 Geref Gem in Ned
(Louwestr10 en 5 Onafh. baptisten
gem. (Ambachtsweg 2) 10 ev vd Sande,
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv Gem 10 ds Tieikemeijer ha, 3 ds
vd Lugt in Rhijndael ha. 7 Z'e geref kerk.
UÖ dsvdtugt, 7dsTie
meijer ha.
LEIDERDORP
Herv Gem en Geref Ke'k Dorpsk 10
ds vd ve'den Leiden 6 30 ds Stege
man. Scheppmgsk 9.30 ds vd Bom,
9.30 (kapeizaai) dovendieml hr voogt
Leythenrode 10 30 Elis ziekenbus
9 30 ds de Kuiper Geref Gemeente
Leiden eo (kerkgeb Moofdstr. 73) 10 en
4 30 ds Boogaard Bapt gem (wijkgeb
Zijikw 10 Rk Kerk za 7/ZO 10 en
11.30
Herv Gem Dorpskerk 10 ds Driebergen
Katwi|k; Pauiuskerk 10 ds de Gelder. 7
hr de Ridder Sassenheim SoW dienst.
Geref Kerk 10 hr Rooyen Dnebe'gen.
Zie Pauiuskerk Geref K Vnjg (Prinses-
sestr 1) lOen 4 30d$Amtzen Ned
Geref Kerk (Saivatoro 10 en 5 Chr. Ge
ref. Kerk 10 en 4.30 ds v Dijken Geref.
Gem. 10 en 4 leesdienst. Evangeliege-
meente (Heereweg 52a) 9 45 hr
Brands Rk Kerk Agathakerk za 7, zo
10 en 11.30. Poeipo'der/a7.zo
10 30 Marnkerk za 7. zo 9 en 10.15;
Engeibew. za 7. zo 10.
6 30 ds Wegerif Geref Kerk
9 30dS vd Weg Ru'mann Chr Geref
Kerk 9 30, 2 15 ds Westermk Bunscho
ten Remónstr Gem 10 ds Joost en
waafe Leersu"- Evang gpm *r»ge
bouw 'De Rank'. Regthuysoiem) 12
nam. Rk Kerk za 7. zo 9 en 10 45
NIEUWVEEN
Herv Gem 9 30 ds 1 Ho*. 6 30 ds
Ommering Geref Kerk 9 30 ds Moet
Rk Kerk za 7, zo 9 en 11
NIEUW VENNEP
Her» Gem 9 10 ds Plager Den Haag.
7 ds Teygeier Ze'st Gere< Kerk 9 30 ds
Roodenbe'g Abbenes 7 ds Rang Chr
NOORDEN
Her» Gem 9 30 en 7 ds Geuze Geref
Kerk i w vertaal) 9 30 ds Atte*-a Roos-
jen Le-derdorp, 7 ds Hu'Vnan Mazers
«oude Rk kerk za 7. zo 9 eo 10.30
NOORDWIJK
Herv Gem Grote of St Jeroens» (Bin
nen) lOzievd BerghsKht.ng. Sdsvd
Berge 7 z»e VinktOl kerk. HOOhMr
(Zee) 10 e" 1 os Ru-tenburg OeRaox
(Golfbaan) 10 dswJ Bergn Gere* Kerk
B-^k«n, (Moofdstr 10 dt Kmpgr. 7
/•e Hoofdstr kerk Vinke-i (B^noen) 10
z.e vd Berghsi.chtmg. 7 ds k oe'
peiW vd Bergh st r. ng jodsSof
'-•ra gezamer. »etenid e«*t So1» V-o'
9 ds Kuiper E vang centrum De Ark
(ptcképl 1) geen opgave N«J Prot
Bond (aulaO Zeew 110 30 ds Kooppers
Den Haag Rk Kerk Zee za 7. zo 10.30.
B.nnen za 7. zo 9.30 en 11
NOORDWIJKERHOUT
Dor psk 10 d' M - War mond De 7"k
dorpskerk. Rk Kerk Victork za 7. ZO
OEGSTGEEST
Herv Gem GroeneofWi'i kerk 10d»de
Bruin Sow dienst. Pauiuskerk 10 CS ter
veen, Gemeenteeentrum (Lijtw 10 30
ds v Houwe'mgen Verdonk Waddim
vee" Geref Kerk 10 ds Veenstra Geref.
Kerk Vnjg (au'aD» SchtiderschooO
9 30. 4 30 ds Groeoenberg Ame-Vorvt
i)8 45
Ned Geref Kerk
en 4 os Zwarts K
slorth 4
toor Lansbergen
OUDE EN NIEUWE WETERING
10en 11 30
ROELOF ARENDS VEEN
Rk Kerk My Pres za 7. ZO 10.30. Pt
trusB za 7. zo 10 30
RIJNSATER WOU DC
Her, Gem 9 30 en 7 ds vd Hoeven
Chr Geref K. 9 30.2 ds Boten Sch*.
SASSENHEfM
He'* Gem 9 en 10 30d*Sct» pper
O ehergen, 7 dsSte'wagen &e»e< Kevt
9 30 ds Bras. 7 z»e hen» kt* Chr Ge
re' K 1 1 ds v Roekej N-e.z» Vennep 7
dsOu'St Haarlem Ned P"* 0O-XJ (Ju'
aan 1 7) lOdl Duhoui Putto Watst
naar Rk Kerk za 7. zo 9 30 «n 11
930 an 11 30
heen. 6 30 Or Vermeun- i
9 30 Cv Oegema 30 prof vd Beek
Geref K Vr.jg 9 30.4 ds He*da
ft*gemeemch
30 an 11
VOORHOUT
Herv /Geref K
Kerk 7.io'
VOORSCHOTEN
Hr'» Gem Oorpskark lOds Schaap 7
f'f gr-r' De Ontmoet(Nnonj
hc'»ndl 10 ds Reevj k 7 t+ ge»e<
Rnv*oth" (Van Leeuwenhoekkade j
9 30 en 4 30 ds Te..- ittn K/abbe* *»-
ke M„pe- Me.i kerk S;'JiW'bcit'.
Lr cschendamj gee- opgave Gare'
Kerk 10 en 7 ds Ledig*ng 0»e' K
- 4 (BacMeen) 10 en 4 30 prof Oh
mjnn Rk Kerk
1) 30. M Godskerk n
van Engeland (BrdiSMi
>10 I
Terpstra. Ve»aneth,
T er pst ra. 7 ds zersc
W.w lOen 6 lid-
•caanse d«ftfi Aute t
Hrewsfee- 9 30en
Sr- paanboord. Bet
chend U mek». 5 ds vd Hoef
f-30 ds Ooot
sen. 5 OS Vroeg'"Tee* Voorthu.ian.
Irrm kerk 9 30 dl v Houw»' ngen Ge
d 8 30 ds Teenstra
Barhei 2 45 ds T.efcttra Berfcei Chr. Af
gevh Om 9 30 en 5 ds vd Want
Oud Gore' Gam (Mercur vweg ,"*9) 10
an 6 30 Ramonstr Gem 10 0' Cmsr*
WARMOND
Her» Gem lOdtA t as LatSardorp Rk
Kerk za 7.10 9 an 10 30
Jans* da Jon gr Vm l 10 ds Ha»
•endOOmDorpvenfum 9 30 dt v
Camper Ce*rf Ke»k /taan
lOosHei-endoam. 7osvd wout*
Had Prot Bond (Kerhdem) 10 30 ds
Fockema Anareae RK K«ri Jozef za 7
zo 9 30 an 11W za 7. |o 9 30 an
11Gn za 6, zo 10 30
WOUBRUGGC
Hr-, Gem 9 30 ds v D s Wassarjur
fSOdSvIHy Ce-e* Kwk9dsDmr
ken Gouda. .3 ds Sr^u-npn v
vest .g ->g en -trede ,a- dl Oude--*'
rocTiRwouoi
H«** Gam lOdsWrvthaus h«e»v
Jan to 9 30. C"* Dwnaark za 7. zo 10
Wre-Vurgkevk M R.,nd ,1, za 7. ZD lOan
7WAMMERDAM
30dsMjr *eg 4
