Feiten
Donkere wolken boven koekoeksland
usm i-
W/j?Uf£SEi#]
Orlando zoekt
naar verloren
lente Sicilië
1IIL2S
Zaterdag 15 juni 1991
ORLANDO geeft zich niet gewonnen
Hij is terug op Sicilië. Met zijn nieuwe
partij is hij op zoek naar het enthousias
me dat zijn bestuur in Palermo ken
merkte.
EN MENINGEN
ORLANDO klaagt alle politieke par-
tijen aan. Zijn voormaligepartjj, de
DC, en de socialistische PSI beschul
digt hij van diëntèlisme en egöisme
„Wij zijn de enige oppositie
schreeuwt hij De enige oppositie te
gen de mafia, bedoelt hij te zeggen
„NIEMAND WEET waarom Zwitser
land werkt", zegt hij, „Het is op een
natuurlijke manier gegroeid Maar ik
ben er zeker van dat we dat zouden
kwijtraken als we ons bij Europa zou
den aansluiten. Laat ons maar blijven
zoals we zijn."
WAAR ANDERS worden kabinets
vergaderingen in dne talen gehou
den? Waar anders kan een staatsbur
ger er prat op gaan dat hij de naam
van de president met weef Kon Eu
ropa maar zijn zoals Zwitserland
Eenzaam protest
tegen Saudische
onthoofdingen
MCOSA» MARTIN MARRIS
Saudische zwaardbeulen heb
ben de afgelopen drie weken
zestien mannen in het open
baar onthoofd. De terechtstel
lingen, de eerste na een pauze
van tien maanden, hebben pro
test gewekt van de mensenrech
tenorganisatie Amnesty Inter
national. In eigen land hebben
zelfs liberale Saudiërs er echter
nauwelijks woorden aan vuilge
maakt.
De nieuwe terechtstellingen ge
tuigen van een traditie die tij
dens de Golfoorlog kennelijk
voor westerse ogen gecamou
fleerd was. Verwacht wordt dat
openbare geseling en ampute
ring van ledematen, zoals de
Koran die voorschrijft, spoedig
ook weer hun intrede zullen
doen.
De openbare terechtstellingen,
waarvan de laatste twee weken
voor de invasie van Kuwayt, was
uitgevoerd, werden op 24 mei
hervat met de onthoofding van
een Sunadees in een afgelegen
plaatsje bij de grens met Ye
men. De internationale pers
kwam pas na twee weken op de
hoogte van de gebeurtenis.
Sindsdien zijn op openbare
pleinen in het hele land 15 an
dere mannen onthoofd, steeds
na de vrijdagse gebedsdiensten,
waarbij de toegestroomde gelo
vigen als publiek dienen.
Het relatief hoge aantal ont
hoofdingen wijst op een achter
stand die Saudi-Arabie heeft
opgelopen met de terechtstel
lingen. Onder normale omstan
digheden worden die direct na
het vonnis uitgevoerd.
Amnesty International heeft bij
de Saudische regering protest
aangetekend, zei woordvoerster
Anita Tiessen van de organisatie
deze week. Tiessen wilde de in
houd van de boodschap niet
bekend maken, maar zei dat
Amnesty onder meer bezorgd
heid had uitgesproken over het
feit dat doodvonnissen in
Saudi-Arabië vaak uitsluitend
berusten op bekentenissen die
dikwijls onder druk worden ver
kregen. Daardoor is volgens
Amnesty de .kans groof dat on-
schuldigen terechtstaan.
Amnesty wijst overigens de
doodstraf zelf af als de „meest
onmenselijke en wrede straf
zei Tiessen. Ze noemde het ge
val van zestien Kuwayti's die in
1989 waren terechtgesteld we
gens een aandeel in bomaansla
gen in de heilige stad Mecca
waarbij Amnesty over aanwij
zingen beschikte dat zij waren
gemarteld om een bekentenis af
te dwingen.
COMMENTAAR
Geen verlies
Een land zonder communisti
sche partij van enige omvang
is dat eigenlijk wel een echt
land? En ia dat politiek gespn»
ken nog wel een leuk land?
Natuurlijk wel. Maar toch zul
len velen, ook als zc nooit par
tijgangcr zijn geweest, met
weemoed zien hoe de Com
munistische Partij Nederland
zichzelf vandaag opheft om op
te gaan in Groen Links.
Dat de CPN nu de geest
geeft, is slechts het logischr
eindresultaat van een proces
dat enkele jaren voor de Twee
de Wereldoorlog begon en na
die oorlog in steeds hoger
tempo voortging. Vanaf het
moment dat de Nederlandse
communistische partij in stali
nistisch vaarwater terecht
kwam. is het bergafwaarts go-
gaan. Natuurlijk, als groep
hebben de communisten zien
in het verzet tegen de Duitsers
uitmuntend gedragen, maar
zelfs In die periode gingen de
kuiperijen in de top nog door.
Na ae oorlog ging net van
kwaad tot erger. Op actie-ge
bied mpakte de partij zich nog
wel verdienstelijk, maar verder
was het natuurlijk een wat
dwaas clubje dat braaf aan
Moskous leiband liep en zich
Intern jarenlang liet ringeloren
door Paul de Groot. Zeker,
Marcus Bakker toonde (vooral
in de Tweede Kamer) dat hij
een uitstekend spreker is. Ui
teraard had Pré Mels grote ta
lenten als actie- en stakingslei
der. En zo zijn er meer te noe
men. Maar op de keper be
schouwd waren de kopstuk
ken van de stalinistische CPN
maar miezerige lieden vergele
ken met de leiders uit de be
gintijd.
Herman Gorter en David
Wijnkoop bijvoorbeeld, die
niet braaf nabauwden wat
Moskou decreteerde, maar
met Lenin en anderen debat
teerden op voet van gelijkheid.
En Henk Sneevliet, die aan de
wieg stond van de Indonesi
sche communistische partij en
namens de Communistische
Internationale ook elders in
het Verre Oosten actief was.
Dat waren revolutionairen van
formaat. Van revolutionaire
standpunten is bij de CPN al
tientallen jaren geen sprake
meer. en van grootheid even
min.
Geen wonder dat de partij
volop meedeelde in het ont
luisterende proces van desin
tegratie van het stalinistische
communisme. Het politieke
einde van de CPN dateert van
begin jaren tachtig. De nieuwe
wind die toen door de partij
woei deed oude uitgangspun
ten als leninisme en democra
tisch centralisme sneuvelen.
De Nederlandse communisten
slaakten wel aanzienlijk radi
calere kreten dan de PvdA,
maar ten diepste had de CPN
politiek gesproken geen be
staansrecht meer naast de so
ciaal-democratie. De doods
strijd heeft een kleine tien jaar
geduurd en is nu voorbij. Voor
de politieke folklore is dat
jammer. Politiek inhoudelijk
wordt Nederland er geen cent
armer van.
CORRESPONDENT
Toen een paar weken geleden
voor het eerst werd aangekon
digd dat de Zwitserse vrouwen
gisteren in staking zouden gaan
voor gelijke rechten, werden
hier en daar wat benauwd de
kelen geschraapt. Stakingen
worden, net als de militante
verdediging van vrouwenrech
ten, beschouwd als on-Zwitsers.
Er is in het verleden natuurlijk
arbeidsonrust geweest, maar
sinds de jaren dertig zijn de
Zwitsers er steeds met praten
uitgekomen.
Er is door niemand gesugge
reerd dat Zwitserland rijp zou
zijn voor een herhaling van dat
betreurenswaardige tijdstip in
1918, toen het Zwitserse burger-
leger, het monument van de
Zwitserse deugd, werd gemobi
liseerd om een algemene sta
king van de Zwitserse stadsar-
beiders te breken. Maar het was
geen welkome gedachte dat een
deel van de Zwitserse samenle
ving vindt dat door de ingewik
kelde mechanismen van de
Zwitserse politieke figuurzaag
niet over haar eisen kan worden
onderhandeld. Dat het gisteren
tot een confrontatie moest ko
men. betekende het falen van
de Zwitserse gedachte.
Werkgevers begonnen samen te
zweren. Sommigen lieten hun
vrouwelijke werknemers weten
dat staken hen niets goeds zou
brengen. Anderen besloten er
omheen te draaien en bet neer
leggen van het werk eerder te
beschouwen als een vrije dag
dan als een protestactie. De
Zwitserse Federatie van Vak
bonden. zich bewust van het ri
sico van intimidatie, riep vrou
"Wij helpen altijd de anderen. Vanaf vandaag helpen we onszelf, staat op het spandoek dat verpleegkundi
gen van een ziekenhuis in Zürich met zich meedragen. Vrouwen in heel Zwitserland gingen gisteren In sta
king. om hun eis voor volledige gelijkberechtiging kracht bij te zetten. foto epa
wen die bang waren maar toch
wilden deelnemen, op om vijf
minuten te staken, van 11 uur
tot 5 over 11. Vijf minuten met
de armen over elkaar kan de
Zwitserse economie niet scha
den.
Europees
Het probleem voor deze typisch
Europese staat is een Europa
dat zich dreigt te verenigen. In
een verdeeld Europa was er
ruimte voor de buitenissigheid
van Zwitserland, een land ver
deeld door drie culturen en vier
talen, maar bijeengehouden
door het gemeenschappelijke
geloof in de confederatie. Bin
nen een verdeeld Europa voelde
Zwitserland zich een toonbeeld
van politieke tolerantie en mul
ticulturele harmonie. Waar an
ders worden kabinetsvergade
ringen in drie talen gehouden?
Waar anders kan een staatsbur
ger er prat op gaan dat hij de
naam van de president niet
weet? Kon Europa maar zijn
zoals Zwitserland.
Het is de vloek van de wens die
is uitgekomen. De Zwitserse
economie, zo blijven Zwitsers
overmoeibaar uitleggen, is mis
schien van alle niet-lidstaten
van de EG de meest geïnte
greerde. Maar het vooruitzicht
van een federaal Europa laat het
Zwitserse model op haar grond
vesten schudden.
Het is het systeem waarin een
klein landelijk kanton als Uri
met zon 30.000 mensen even
veel gewicht in de schaal legt als
Züficn. Het systeem waarin een
gemeenschap van 3000 mensen
haar eigen belastingen kan hef
fen en belastingvoorstellen van
de regering kan verwerpen,
zoals eerder deze maand in een
referendum is gebeurd. Dat
laatste is voor de regering een
slecht voorteken. Niet alleen
wordt ze herinnerd aan de nei
ging van de Zwitserse stemmer
om 'nee' te zeggen als Bern wil
dat hij 'ja' zegt. Maar ze zal ook
grote moeite nebben de Zwit
sers ervan te overtuigen dat de
prijs voor Europese integratie
waard is betaald te worden.
Concurrentie
Maar waar maken ze zich ei
genlijk druk om? Waarom zou
den de Zwitsers, die tot nu toe
hebben overleefd door een
reeks bilaterale overeenkom
sten met de EG, hun land op
zijn kop zetten voor een nog
grotere integratie of zelfs een
lidmaatschap?
Tot voor kort beschouwden de
Zwitsers zichzelf als zo concur
rerend voor de EG dat ze zich
niet zouden hoeven aansluiten.
Maar in de loop van de onder
handelingen in het kader van
het wegvallen van handelsbe
lemmeringen, is de Zwitsers ge
bleken dat ze minder concurre
rend zijn dan ze dachten.
De consequentie hiervan is, in
ieder geval voor de beleidsma
kers in Bem, dat ze het lidmaat
schap van de EG moeten aan
vragen. Het alternatief is, zo ge
loven zij, dat Zwitserland de
21ste eeuw binnengaat met
ruwweg het politieke gewicht
van Andorra. De Zwitsers gaan
prat op individualiteit, maar ir
relevantie is een andere zaak.
Dit mag dan in Bem duidelijk
zijn geworden, maar diep in
Zwitserland is het veel minder
zichtbaar. Franz von Reding is
de eigenaar van een deftig hotel
in Brunnen, aan de oever van
het meer van Luzern. Het ligt
een kilometer of drie van de
Rutli-weide, de plek waar ze
venhonderd jaar geleden verte
genwoordigers van de drie ge
meenschappen Uri, Schwyz en
Unterwalden plechtig hebben
beloofd elkaar te verdedigen en
zich nooit en te nimmer te on?
derwerpen aan wetten die niet
van henzelf kwamen.
Von Reding, wiens voorouders
rijk zijn geworden aan een van
Zwitserlands meest succesvolle
exportprodukten - huursoldaten
- voelt ongeveer hetzelfde voor
Jacques Delors als de mannen
van Uri, Schwyz en Unterwal
den voor de Habsburgers. „Nie
mand weet waarom Zwitserland
werkt", zegt hij, „Het is op een
natuurlijke manier gegroeid.
Maar ik ben er zeker van dat we
dat zouden kwijtraken als we
ons bij Europa zouden aanslui
ten. Laat ons maar blijven zoats
we zijn - tenslotte hebben zij
ons even hard nodig als wij
hen."
Het is het soort uitspraken waar
Guy-Olivier Segond, de voor
malige burgemeester van Gene
ve, zich zorgen over maakt. Hl/
betoogt al meer dan vijf jaar dpt
Zwitserland het zich niet kan
veroorloven zich niet bij de EG
aan te sluiten. Wat in deze
kwestie nodig is. zegt hij, is een
ferme leiding van de federale
regering. Maar voor de meeste
Zwitsers is nu juist de charme
van de federale regering, een
coalitie van zeven ministers die
bij toerbeurt president zijn, flat
leiderschap niet haar sterke
punt is. Als zij zich al een keer
laat verlokken om leiding te ge
ven. is de kans groot dat dat
door een referendum weer
kop wordt ingedrukt.
De man die voor het eerst de mafia buiten de muren van
het gemeentehuis in Palermo wist te houden, staat op
het punt zijn come-back op Sicilië te maken. De populai
re ex-burgemeester lioluca Orlando wil met zijn vier
maanden oude partij 'Rete' het eiland teruggeven aan de
Sicilianen. Hij probeert een alternatief te bieden voor de
aloude tandem van politiek en mafia.
ROME EELCO VAN DER UNPEN
CORRESPONDENT
De bevolking van het eiland Si
cilië gaat morgen naar de stem
bus. Ruim vier miljoen kiezers
zullen beslissen hoe het machti
ge regionale parlement er uit
gaat zien. De verkiezingen krij
gen veel aandacht, want ze vor
men een belangrijke Indicatie
voor de zo turbulente landelijke
politiek in Italië.
Vertrouwen
Ex-burgemeester Orlando
wordt gevreesd door alle politie
ke partijen. Ook door de PDS,
de vroegere communistische
PCI. Dat is de partij waarmee de
christen-democraten van Or
lando in de tweede helft van de
jaren tachtig de 'hoofdstad van
de mafia' bestuurden. Hun ge
drag en politiek programma,
dat compromissen met de ma
fia uitsloot, veranderden Paler
mo en haar bevolking. Een
zichtbaar vertrouwen in de
overheid keerde terug en men
sprak liefdevol van de 'Lente
van Palermo*.
Maar die lente is al lang weer
verleden tijd. De machtsver
houdingen binnen Orlando's ei
gen chnstendemocratlsche par
tij (DC) veranderden. Aan het
avontuur van de ambitieuze Pa-
lermitaan kwam een einde. De
huidige premier Andreotti vond
het wel welletjes en plaatste een
veto. Orlando, die in de ge
meenteraadsverkiezing van vo
rig jaar zeventigduizend voor
keurstemmen kreeg een on
waarschijnlijk record moest
afdruipen. De bekende coalitie
van christen-democraten en so
cialisten nam de plaats in van
de 'gekleurde' groep van Orlan
do. De mafia haalde opgelucht
adem. De mensen kropen terug
in hun schulp.
Strijdbaar
Maar Orlando geeft zich niet
gewonnen. Hij is terug op het
eiland. Met zijn nieuwe partij is
hij op zoek naar het enthousias
me dat zijn 'regeringsperiode
in Palermo kenmerkte. Al drie
maanden reist hij het eiland
over, legt gemiddeld zevenhon
derd kilometer per dag af. Be
zoekt scholen, café's, vereni
gingsgebouwen en geeft aan al
le media interviews. Dit alles in
de hoop iets van de verloren ge-
gane lente terug te vinden.
Oprecht, kwaad en provocerend
spreekt hij de mensen toe en
vraagt hen het zo oer-Siciliaan-
se fatalisme in te ruilen voor
een strijdbare houding die het
eiland zijn waardigheid kan te
ruggeven.
„Ons referendum komt nu", zo
houdt hij zijn gehoor in de stad
Agrigento voor. Hij is in vorm
en weet zich gesterkt door de
uitslag van het referendum van
afgelopen zondag. Toen ging
meer dan de helft van de Sicilia
nen naar de stembus en zei 'ja'
zei tegen de afschaffing van de
voorkeurstemmen bij parle
mentsverkiezingen. Die op
komst van de Sicilianen geeft
hoop. Want vooral hier en in de
rest van het zuiden dienen die
Sidlië en de hoofdstad Palermo: jan
do er burgemeester werd, ging het i
voorkeurstemmen de politieke
partijen, maar vooral de mafia.
Egoïsme
Orlando klaagt alle politieke
partijen aan. Zijn voormalige
partij, de DC, en de socialisti
sche PSI beschuldigt hij van
cliëntèlisme en egoïsme. „Wij
zijn de enige oppositie",
schreeuwt hij. De enige opposi
tie tegen de mafia, bedoelt hij te
zeggen. De ex-burgemeester
weet als geen ander dat de oude
partijen bindingen hebben met
de georganiseerde misdaad en
er grote stemmenpakketten aan
te danken hebben.
Geschat wordt dat in totaal
meer dan een half miljoen
stemmen afkomstig zijn van de
mafia. De groep van Orlando
presenteert zich dan ook uit
drukkelijk als het morele alter
natief. Het feit dat veel kandida
ten familie zijn van door de ma
fia vermoorde rechters, journa
listen en politiecommissarissen,
versterkt dat beeld.
Orlando predikt de revolutie op
een eiland waar de politieke
stagnatie parallel loopt met de
?n tijdje beter
bloei van de mafia. Hij wil een
grotere invloed van de kiezer op
het bepalen van de coalities in
gemeentebesturen en streeft de
directe verkiezing van de burge
meester na.
De gevestigde orde maakt in
tussen grapjes over de overac
tieve en van vermoeidheid op
geblazen Orlando. De christen
democraten en socialisten heb
ben talloze oude bekenden op
hun lijsten gezet. Men spreekt
van de gebruikelijke 'recycling'
van politici. Sommigen zijn
zelfs uit Rome teruggekeerd om
hun carrière in het Siciliaanse
parlement voort te zetten.
Intimidatie
De mafia houdt zich rustig. Er
wordt wel gemoord, maar poli
tieke aanslagen gericht op inti
midatie van de kiezers zijn
schaars. Voor de grootste op
schudding in verband met de
mafia zorgt de minister van bin
nenlandse zaken, Scotti.
De christen-democraat liet af
gelopen zondag weten dat de
mafiosi die door Justitie in het
verleden werden gedwongen
foto links en inzet). Toen L Orian-
fotos ap/gpo
buiten het eiland te bivakkeren,
zullen moeten terugkeren naar
Sicilië. De voormalige commu
nisten van de PDS, maar ook de
kleine republikeinse partij
spreekt van grove intimidatie
van de Siciliaanse kiezer.
De mafiosi in hun woonplaat
sen in het centrum en het noor
den van Italië hebben, ondanks
de dagelijkse meldingsplicht bij
de politie, een hecht crimineel
netwerk opgebouwd. De over
heid sponsorde zo de export
van de mafia naar het vaste
land. Daar moet een einde aan
komen, vindt minister Scotti.
Daarom is met een decreet be
sloten de mafiosi terug naar de
afzender te sturen.
Een ontlasting voor Italië, maar
een enorme klap voor Sicilië. De
terugkeer van de mafiosi illu
streert voor de zoveelste keer
het failliet van de strijd tegen de
mafia. Het betekent vooral een
gevoelige slag voor mensen als
Leoluca Orlando, die vooral hun
hoop hebben gevestigd op een
mentaliteitsverandering van de
angstige en berustende Sicili-
