Economie
Ophef over
inflatie niet
overdreven
Sportschoenen in Amerika: mode met een schaduwkant
Rosenmöller-syndroom sloopt Vervoersbond FNV
„r
Donderdag 13 juni 1991
J AMINE BOSMA Vertaling MARGREET MESUNGA LUUTJE
Vormgeving JAKEUEN PAULUS
26
FORD-WERKE AC uit Keulen opent
met een investering van acht mil|ard
mark tot 1994 de aanval op de ande
re Europese en Japanse concurrenten
Vooral de Japanse concurrentie zit
Ford dwars
NIEUWSLIJN
Ex-DDR bereikt dieptepunt in najaar
i dc ex-DDR bereikt in de tweede helft van
dit jaar een dieptepunt, voorspellen het Deutsche Institut für
Wirtschaftsforschung (DfW) in Berlijn en het Institut für Welt-
wirtschaft in Kiel. De twee vooraanstaande economische on
derzoeksinstellingen verwachten tot in het najaar achteruit
gang in de industrie. I iet investeringspeil is naar het oordeel
van de economen in Berlijn en Kiel nog steeds veel te laag.
Kredietlijn Nederland-Kuwayt
Nederland zal een kredietovereenkomst voor twee miljard
gulden sluiten met Kuwayt. Een ambtelijke delegatie onder
leiding van staatssecretaris Van Rooy van economische zaken
heeft daarover de afgelopen dagen overeenstemming bereikt
met de Kuwaytse regering. De zogenoemde kredietlijn is een
overeenkomst tussen de Centrale Bank van Kuwayt en een
syndicaat van Nederlandse banken. De kredietlijn betekent
dat de Kuwaytse overheid zich min of meer verplicht aan het
Nederlandse bedrijfsleven.
Oost-Europabank wil aan de slag
Honderden projecten liggen min of meer klaar voor goedkeu
ring door het bestuur van de Europese Bank voor Herstel en
Ontwikkeling van Oost-Europa. Dat zei bank-directeur Attali
gisteren in Den Haag. Om grootschalige ontwikkelingsplan
nen kan het niet gaan omdat het werkkapitaal van de Herstel-
bank voor dc komende drie jaar is beperkt tot een bedrag van
tien miljard ecu, nog geen 25 miljard gulden. Attali zei verder
dat zijn bank een eigen plan heeft ontwikkeld voor economi
sche hervormingen in de Sovjetunie. Het plan, waarvan de
inhoud nog niet bekend is, zal in juli worden behandeld tij-
Mapan moet markt openen'
De Japanse werkgeversorganisatie Keidanren wil dat de Ja
panse regering de openstelling van de financiële markten en
de bevordering van het internationaal gebruik van de yen
versnelt. Als 's werelds op een na grootste economie en als
grootste schuldeiser ter wereld heeft Japan de internationale
verplichting zijn kapitaalstromen in goede banen te leiden, zo
schrijft de Keidanren in een gisteren verschenen rapport. Op
de hele wereld treedt een geldtekort op als gevolg van de 'kre-
diethonger' van landen met een zware schuldenlast. Japan
kan deze honger stillen dankzij zijn spaaroverschot en het
overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans, al
dus de Keidanren.
Record-omzet supermarkten
I)e supermarkten hebben vorig jaar een record-omzet be
haald van 32 miljard gulden. In 1989 bedroeg de omzet 30,6
miljard gulden. In de eerste vier maanden van dit jaar is de
omzet Zelfs gestegen met 7 procent ten opzichte van dezelfde
periode vorig jaar. Dat blijkt uit de jaarcijfers van het Centraal
Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), die gisteren zijn gepu
bliceerd. De grotere populariteit van de supermarkt is het ge
volg van een steeds bredere assortiment en de betere service,
aldus CBL-voorzitter A. Heijn. Het CBL noemt het opvallend
dat dc consument steeds meer belangstelling heeft voor de
luxere produkten.
Sickinge stelt orde op zaken bij Noro
Jhr. mr. F. Sickinghe, oud-commissaris bij Nedlloyd, wordt
commissaris hij Noro, de omstreden beleggingsgroep voor
miljonairs. Sickinghe. bekend als een van de meest strijdbare
en betrouwbare ondernemers van Nederland, moet het wan
trouwen binnen Noro wegnemen, aldus een zegsman. Of
topman J'entener van Vlissingen het veld moet ruimen is een
vraag waarover niemand durft te speculeren, maar veel te
leurgestelde aandeelhouders hopen dat wel. Van Vlissingen
wordt onder meer beschuldigd van misbruik van voorkennis
en zelfverrijking. Zelf zweeg hij gisteravond hardnekkig over
de benoeming van Sickinge: „Ik geef geen enkel commentaar
tot dit officieel is. Ook op geen enkele andere vraag."
Nobel stelt jaarrekening uit
I let schimmige beursfonds Bobel is nog niet in staat de jaar
rekening 1990 vast te stellen. De directie zal tijdens een bui
tengewone aandeelhoudersvergadering op 28 juni voorstellen
de jaarstukken vast te stellen voor 30 september van dit jaar.
I )e problemen bij Bobel hebben te maken met een vordering
van 172,5 miljoen gulden die het beursfonds heeft op Sasea
l'inancière. een volledige dochter van Sasea Holding. Sasea
heeft ook het grootste aeel van de aandelen Bobel in handen.
Omdat de accountant van Sasea nog geen goedkeuring heeft
verleend aan het jaarverslag van de Zwitserse houdstermaat
schappij, onthoudt de accountant van Bobel zich van een
oordeel over het jaarverslag van Bobel.
Kans dat consument alsnog moet betalen
Tot in loonden gingen begin deze week de wenkbrauwen
omhoog. Wat was er aan de hand met de inflatie in Ne
derland? Van april op mei stegen de prijzen met 0,2 pro
cent naar 2,8 procent, maar tegelijkertijd liep het jaarge
middelde van de inflatie plotseling op met 0,6 procent tot
3,2 procent, zo bleek uit berekeningen van het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS). Rara, hoe kan dat?
Wordt het leven ongemerkt duurder en de Nederlandse
gulden sluipend minder waard?
Politiek Den Haag reageerde
bedaard op de hogere inflatie
cijfers. „Ik schrik niet van ge
goochel met statistieken", zei
PvdA-Kamerlid Wim van Gel
der. Het ministerie van sociale
zaken noemde de nieuwe bere
kening van het CBS „vrij bete
kenisloos en zinloos". CDA-Ka-
merlid Gerrit de Jong: „Wat ik er
van begrijp is het een statisti
sche correctie. Niks aan de
hand, allemaal windhandel."
Slechts weinig getallen zijn zo
Het naar boven toe bijgestelde inflatiecijfer leidt dit jaar nog niet tot een koopkrachtdaling voor de consument
YVONNE ZONDEROP
Meteen na de publicatie van de
gecorrigeerde inflatiecijfers
meldde de Industrie- en Voe
dingsbond CNV op hoge toon
dat de overheid de rekening bij
het cao-overleg in 1992 krijgt
gepresenteerd. Want ruim een
half procent meer inflatie
scheelt het modale inkomen
toch gauw een tientje in de
beladen en belangrijk als het in
flatiecijfer. Het geeft aan hoe
snel de prijzen stijgen, hoe
koopkracht wordt uitgehold en
in welk tempo een nationale
munt aan waarde inboet. Com
pensatie voor de prijsstijgingen
is een minimale eis van vakbon
den in cao-onderhandelingen
en van ministers in bezuini
gingsronden.
Het CBS houdt iedere maand
de stijging van de consumen
tenprijzen bij. Dat gebeurt voor
het grootste deel via consumen
tenpanels die trouw prijsstijgin
gen en tariefsverhogingen note
ren. Wat niet op deze wijze te
meten valt zijn de kosten in de
intramurale gezondheidszorg
(de prijs van één verpleegdag).
Om te bepalen hoeveel die stij
gen kijkt het CBS niet naar de
ziekenfondspremie of de pre
mies voor de particuliere ziekte
kostenverzekeringen, maar naar
de rekening die een ziekenhuis
presenteert aan de verzekeraar.
In april bleek dat die hoger was
dan het CBS aan het begin van
het jaar had verondersteld. Van
daar dat het inflatiecijfer werd
aangepast.
Dat betekent geenszins dat
het leven voor de gemiddelde
consument plotseling een half
procent duurder is geworden.
Nederlanders betalen verpleeg-
dagen in een ziekenhuis im
mers hoogst zelden uit eigen
zak. Vrijwel iedereen is daar
voor verzekerd en zolang de
verzekeringsmaatschappij de
premie niet verhoogt - wat nu
niet is gebeurd - is er niets aan
de hand. Of toch wel?
De consument hoeft, zo ver
zekert een woordvoerder van
Zilveren Kruis Ziektekostenver
zekeringen (ZKZ), niet te vrezen
dat de premies de komende
maanden alsnog naar boven
worden bijgesteld. ,.De premie
vaststelling gebeurt altijd aan
FOTOPERSBURO DIJKSTRA
het begin van het jaar en het
kan natuurlijk niet om ineens
met een navordering bij de con
sument aan te komen."
De kans bestaat echter dat de
gestegen kosten voor intramu
rale zorg volgend jaar alsnog via
een premieverhoging op de
consument worden verhaald.
De loonsverhogingen die in de
cao's zijn afgesproken worden
-daarmee onderuit gehaald. De
hoge toon van het CNV is dus
'Of ze lossen hun problemen zelf op of ze worden opgelost'
DEN HAAG GERARD KRUL
Hoe hef je een vakbond op? De
ze niet alledaagse vraag staat
dezer dagen centraal bij de Vak
centrale FNV en de aangesloten
bonden. Centraal in de discus
sie staat de Vervoersbond FNV.
Dat die moet afslanken en reor
ganiseren staat voor de meeste
FNV'ers vast. Behalve een drei
gend faillissement heeft de
bond de afgelopen maanden
een aantal blunders gemaakt,
die de noodzaak van verande
ring onderstrepen.
De Vervoersoond FNV is er de
laatste maand niet in geslaagd
veel positieve publiciteit voor
de vakbeweging binnen te ha
len. Zo weigerden de vrachtwa
genchauffeurs de bond te vol
gen in acties voor een driejarige
cao. Bij de Nederlandse Spoor
wegen stuurden de conducteurs
hun vakbondsvertegenwoordi
gers terug naar de onderhande
lingstafel om meer personeel te
eisen, na de moord op een col
lega door een agressieve zwart
rijder. Vlak daarna riep de Ver
voersbond de leden in de con
tainer- en stukgoedoverslag van
de Rotterdamse haven op tot
stakingen. Dat mislukte omdat
iedereen - behalve de vak
bondsbestuurders - zag aanko
men dat de havenarbeiders het
conflict liever vermeden.
Weinig positiefs dus voor de
vakbeweging als geheel. De Ver
voersbond zelf probeert zijn ge
schonden imago op te vijzelen
door een persbericht te ver
spreiden over de werving van
ruim duizend nieuwe leden. Of
dat alleen 'oorlogswinst' is die
in tijden van arbeidsvrede tradi
tiegetrouw wegsijpelt. zal de ko
mende maanden blijken.
Groen Links-Kamerlid Paul Rosenmüller als stakingsleider tijdens de staking in de Rotterdamse haven? in
1987.
De financiële problemen van zich moeten aanpassen, zo luidt
de bond laten zich makkelijk de algemene opvatting.
duiden: teveel personeel
daardoor te weinig geld. De or
ganisatie draait voor een deel
op inkomsten afkomstig van de
werkgeversbijdrage: een voor
een vakbond heikele afhanke
lijkheid. Het dreigende bank
roet is nog het kleinste pro
bleem. Dat valt binnen de FNV
wel te regelen, want naast de
armlastige kerkratten Diensten
bond FNV en Vervoersbond
Een bondsbestuurder van een
vermogende vakbond: „Wij
staan aan de poort van metaal
bedrijven voor goeie aanvullin
gen op de wao en voor verbete
ringen in ouderenregelingen.
Dat is letterlijk solidariteit met
uitkeringsgerechtigden. De Ver
voersbond schreeuwt die soli
dariteit van de daken, verwijt
anderen dat niet te doen, maar
sluit zelf poencontracten af die
FNV huizen in de vakcentrale de koppeling tussen lonen
ook rijke luizen als de Bouw en
Houtbond FNV en de Industrie
bond FNV. Die zijn, met gezon
de tegenzin, niet te beroerd om
de financieel zwakkere broeders
bij te staan, maar voor wat
hoort wat. De Vervoersbond zal
uitkeringen dreigen op te bla
zen. F.n dat gaat ten koste van
de uitkeringsgerechtigden. Dan
zakt niet alleen je broek af in
beleidsmatige zin. De bereid
heid om te helpen neemt dan
op z'n zachtst gezegd niet spon-
FOTOPERSBURO DiJKSTRA
taan toe. Bij de volgende steun
operatie zal het ons nog meer
moeite kosten ons enthousias
me te bedwingen", zegt hij cy
nisch.
Het probleem van de moder
ne vakbeweging is dat de bon
den sterk zijn in verdwijnende
sectoren (bouw, zware indu
strie, 'ouderwetse' metaal) en
zwak in groeisectoren (dien
sten, automatisering, hoog
waardig transport). Dat pro
bleem doet zich ook binnen de
Vervoersbond FNV voor en met
name in de havens, waar de
Vervoersbond in de jaren tach
tig de belangrijkste basis van
macht had.
In het ouderwetse stukgoed,
een verdwijnende sector die
werkt met spierkracht, is de
bond hecht georganiseerd. In
de sterk groeiende container-
sector, een industriële high
tech-activiteit, is de bond rede
lijk georganiseerd, maar laten
de leden zich niet willoos (be:
Jsturen. Zij zien de bond als een
sociale ANWB en niet als een
maatschappijhervormer die
barricaden moet bestormen.
Cees van der Knaap, bestuur
der van de Vervoersbond CNV
in de Rotterdamse haven:
„Vooraf dit. Ik heb geen enkel
leedvermaak over het misluk
ken van de havenstaking, hoe
zeer ik ook vooraf heb gewaar
schuwd dat het gebeuren zou.
Zo pijnlijk gelijk te krijgen is
geen lolletje."
..Als je achteraf kijkt hoe dit in
vredesnaam kon gebeuren, zie
ik een volstrekt stuurloze Ver
voersbond FNV. Ik denk dat de
FNV-colIega's lijden aan wat wij
noemen 'het Paul Rosenmöller-
syndroom'. Die man kon én
kantines platlullen én strategie
ontwikkelen aan de onderhan
delingstafel én een moeilijke
boodschap overbrengen in de
media. Zijn opvolgers hebben
dat niet of nog niet."
Paul Rosenmöller was vak
bondsbestuurder in de haven
tijdens de voorlaatste grote ha
venstaking (1987) en maakte
daaraan een succesvol einde
met een akkoord dat de naam
'Zoen van Delft' draagt. Hij is
nu Tweede Kamerlid in de frac1
tie van Groen Links en reageert
geïrriteerd en verlegen wanneer
hij geconfronteerd wordt met
het Rosenmüller-syndroom: „Ik
reageer er niet op. Ik heb me tij
dens de jongste acties in de ha
ven nergens mee bemoeid. Weg
is weg. Nieuwe mensen staan
taken. Verder krijg
je van mij geen enkel c
Maar hoe moet het nu verder
met de Vervoersbond FNV? CN-
Ver Van der Knaap: .Alleen Jo-
han Stekelenourg en zijn colle
ga's van de vakcentrale hebben
het gezag orde op zaken te kun
nen stellen. Anders zou ik het
niet weten. En nogmaals: ik
constateer dit alles met grote
spijt."
Een havenondememer („Nee,
niet m'n naam in de krant. Ik
moet wel vruchtbaar met de
bond blijven werken."): „Of ze
lossen hun problemen zelf op of
ze worden opgelost. Dat laatste
zou ik betreuren, want dat gaat
gepaard met wanorde, sociale
onrust en ellende. Maar nie
mand kan het voor ze doen: het
is hun eigen zaak."
In andere FNV-bonden circu
leert het 'opheffen en opnieuw
begjnnen-scenario'. Dat houdt
in dat de Vervoersbond FNV
wordt opgesplitst en verdeeld
over andere bonden. Dat biedt
niet alleen een oplossing voor
de voortdurende financiële pro
blemen, maar ook voor de bijna
permanente bestuurscrisis
waarin de bond verkeert.
Er is echter één slordig detail:
de federatieraad van de FNV
waar zowel bonden als vakcen
trale-bestuurders zitting in heb
ben, heeft na jaren van oeverlo
ze discussie besloten niet meer
te praten over de structuur van
de vakcentrale en de bonden.
Zo'n voorstel kan dus alleen
nog van de Vervoersbond FNV
zelf komen. En dat lijkt, drie
miskleunen en duizend nieuwe
leden verder, teveel gevraagd.
WASHINGTON HENK DAM
CORRESPONDENT
Een groepje jongeren schoot vijf
jaar geleaen de 13-iarige Shawn
lones uit Detroit aood. Ze wa
ren uit op z'n Fila sneakers.
April 1989 werd ook de 16-jarige
lohnny Bates uit Houston
doodgeschoten. Hij weigerde
zijn sportschoenen af te geven.
Twee gevallen van moord met
als Inzet een paar sportschoe
nen. De sportmode in de Vere
nigde Staten floreert als nooit te
voren, maar blijkt een steeds
grotere criminele scha
duwkant te hebben.
Keith Goodie, een basketbal
speler uit Washington D.C., Is
de trotse eigenaar van 56 paar
sportschoenen. En niet zomaar
sportschoenen. Nee: .peperdure
'sneakers' van topfabrikanten
als Nike. Adidas. Reebok en
Gucci. Goodie heeft sportschoe
nen in alle kleuren van de re
genboog. Hij heeft ze in het
rood. groen, blauw, zwart, wit,
goud en bruin.. Dat kost wat.
geeft hij grif toe. Vorig jaar bij
voorbeeld kocht hij voor vier
duizend dollar aan sneakers.
Maar iedereen doet het. ver
telde Goodie onlangs in een in
terview met de Washington
Post. „Ik ken niemand die niet
minstens twintig paar schoenen
heeft. Mijn 5-jarig zoontje al
leen al groeit er zo snel uit, dat
ik vier paar per maand voor
hem koop".
De 25-jarige Goodie is inder
daad niet de enige met een kast
vol sportschoenen. Met name
onder zwarte jongeren in de
Amerikaanse binnensteden is
het een must om veel verschil
lende sneakers met liefst presti
gieuze merknamen te bezitten.
Op een gegeven moment is een
bepaald soon sneaker 'hot', en
dan moet iedereen 'm hebben.
Wie daarin niet slaagt, ligt eruit.
is 'square', een sufferdje. Met
sport heeft het allemaal niets
meer te maken. Het gaat om
mode. Volgens opgave van de
fabrikanten van sportschoenen
zelf wordt 80 procent van hun
produkten niet gebruikt bij het
sporten. Er zijn in steden als
Washington jongeren van 14. 15
jaar die tweeduizend dollar per
jaar uitgeven aan sportschoe
nen. Ze nemen desnoods bij
baantjes om Air Jordans van 125
dollar per paar of Reebok Pump
II schoenen van 200 dollar te
kunnen kopen. Sneakers zijn
big business, en het einde van
de rage is nog lang niet in zicht.
Veel is te danken aan de £e-
zondheidsmanie die Amerika
begin jaren tachtig trof.Iedereen
die een beetje wilde meetellen
ging trimmen, joggen of naar
aerobic-lessen. Fit blijven: jong
blijven, dat was het credo.
En dat geldt nog steeds. Meer
en meer Amerikanen gingen
sneakers ook om andere rede
nen dan sport dragen. Omdat
ze lekker zaten, bijvoorbeeld.
Nog altijd kun je tijdens de och
tendspits in de metro van ste
den als Washington tal van se-
cretaresse-achlige typen zien
met gympies aan. Op kantoor
komen de verplichte nette
schoenen uit de tas. en worden
de sneakers opgeborgen. En
tenslotte werden de sneakers
echt modieus: een manier
waarop trendsetters zich kon
den onderscheiden. De makers
van sportschoenen sponnen er
garen bij. Vorig jaar kochten de
Amerikanen alleen al voor 11.7
miljard dollar aan gympies van
bekende merken. Dat wil zeg
gen: 393 miljoen sportschoe
nen. op een totale bevolking
van krap 250 miljoer.
Typerend voorbeeld voor de
enorme groei die de fabrikanten
van onder meer basketbal
schoenen. tennisschoenen, rac-
ketbalschoenen en trimschoe-
nen hebben doorgemaakt, is
het succesverhaal van Nike.
Nike. genoemd naar de
Griekse godin van de overwin
ning. werd in 1972 opgericht
door een professor en diens
voormalige coach. In dat eerste
jaar zette het bedrijf voor 1.96
miljoen dollar aan sportartike
len af.
In 1980 bedroeg de omzet al
270 miljoen, overigens niet al
leen aan sneakers, maar ook
aan sportkleding. Maar vanaf
dat jaar ging het neel snel: vorig
jaar bedroeg de omzet van Nike
maar liefst 2.23 miljard dollar.
Die geweldige omzetstijging is
mede te danken aan de uitge
breide reclame- en promotie
campagnes van Nike. Vorig jaar
werd daaraan een bedrag van
120 miljoen dollar besteed.
Zo heeft Nike basketbal-su
perster Mike Jordan en filmma
ker Spike Ixr ingelijfd. Via tv-
commercials maken deze Ame
rikaanse VIPs reclame voor de
Nike schoenen. Zowel Jordan
als Lee zijn zwart. Mensen als
politicus ds. Jesse Jackson ma
ken Nike en andere fabrikanten
van sportschoenen het verwijt
dat zij zich door juist deze be
roemdheden in te zetten in het
bijzonder richten op zwarte
jongeren. Daarmee worden die
jongeren, die het toch al niet al
te breed hebben, aangemoe
digd om schoenen te kopen die
boven hun financiële macht lig
gen. Met name voor zwarte
jongeren in de Amerikaanse
binnensteden heeft de gympies
rage een hele grote schaduwzij
de. Er is grote sociale druk op
die jongeren om ook. net ais
hun vrienden, de allernieuwste
Air Force One of Air Jordan te
dragen. Die schoenen zijn, in le
vens zonder al te veel hoogte
punten of hoop. een symbool
van succes en van status.
Maar status kopen is duur.
Menigeen bewandelt de illegale
weg om aan het benodigde geld
te komen. Er zijn jongeren de
als drugskoerier fungeren om
dollars voor sneakers te verdie
nen. Drugdealers weten dat. De
politie in steden als Washington
heeft bij invallen bij deze dea
lers geregeld kasten vol dure
schoenen gevonden. Die wer
den dan gebruikt om 12-, 13-ja-
rige koeriers te recruteren.
Jongeren beroven andere ion-
geren. vermoorden zelfs leef
tijdsgenoten om aan de schoe
nen te komen. In de beruchte
Area Four van Chicago bijvoor
beeld vinden per jaar zeker 150
gewelddadige incidenten plaats
waarbij sneakers de 'casus belli'
vormen. Op 2 mei 1989 werd de
15-jarige Michael Thomas ge
wurgd door een 17-jarige bas
ketbalvriend die de moord al
leen pleegde om Thomas'
gloednieuwe Air Jordan schoe
nen te kunnen afpakken, om
maar een voorbeeld te noemen.
Drugdealers gebruiken in
sommige gevallen alleen de
schoenen, shirts en jasjes van
één merk om zo hun terrein af
te bakenen. Daarmee geven ze
de voor hen werkende jongeren
bedrijfskledij, een soort uni
form.
Hetzelfde geldt voor de gangs.
de uitermate gewelddadige
jeugdbenden in steden als Los
Angeles. In Boston bijvoorbeeld
dragen alle leden van de Green
wood Street bende alleen maar
sportspullen van Green Bay
Packer. De 'Intervale-bende ge
bruikt alleen Adidas-materiaal.
en voor de Vamp Hill Kings is
slechts de Raider-uitrusting vol
doende.
