Buitenland
VAK FOR A JUST MCE
iïïMISAlEM-AMMAW j
Definitief akkoord
autonomie Kurden
Aanval van Amnesty
op Groot-Brittannië
Navo bepaalt grens
veiligheidsrol Europa
Doden bij aanslagen in Punjab
Overleg over wapens
staat top in de weg
VS blijven na afwijzing
Israël werken aan vrede
Zaterdag 8 juni 1991
Redactie: 02J-150225 RONALD FR1SART (dtef) ONNO HA VERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen AAARGREET HESUNGA LUITTJE NIEMANTSVERDRJET Vom^evift* WIM ENT1US
7
d Press International (UPt).
DE POLITIE HEEFT een
einde gemaakt aan een
oproer in de gevangenis
van lepoglava. in de Joe
goslavische republiek
Kroatië Daarbi| werden
dertien cipiers bevrijd
CHINA NEEMT volgende
maand in Pan|s deel aan
de grote mogendheden-
conferentie over wapen
beheersing in het Mid
den-Oosten
NIEUWSLIJN
Apple en IBM willen samenwerken
Apple en IBM, de twee grootste fabrikanten van personal
computers ter wereld, zijn in overleg over vormen van sa
menwerking, zo meldt The Wall Street Journal van gisteren.
Het dagblad haalt een Apple-functionaris aan die heeft ver
klaard dat zijn onderneming studeert op de mogelijkheid
om in licentie een microprocessor van IBM te gebruiken.
IBM op zijn beurt zou belangstelling hebben voor software
van Apple.
Man loopt eigen begrafenis mis
De op 66-jarige leeftijd gestorven Tom Butler heeft in de
Amerikaanse stad Houston tot tweemaal toe zijn eigen be
grafenis misgelopen. Het uitvaartcentrum presteerde het
twee keer het verkeerde stoffelijk overschot voor de rouw
dienst in de kerk af te leveren. Gesproken wordt van een
menselijke fout.
Doden tijdens hittegolf in Azië
Een hittegolf heeft in India en Pakistan aan meer dan 70
mensen het leven gekost. In beide landen steeg het kwik de
afgelopen dagen tot boven de 50 graden. In India zijn vooral
de westelijke provincies Rajasthan en Gujarat getroffen. De
afgelopen week zijn in beide provides zeker 21 mensen on
der de hitte bezweken. In Pakistan lijdt vooral de zuidelijke
provincie Sind onder hoge temperaturen. Ten minste 50
mensen stierven afgelopen week als gevolg van de hittegolf.
EG pakt witwassen geld aan
Het witwassen van zwart geld wordt binnenkort officieel
verboden in de EG. De ministers van financiën nemen daar
over maandag een besluit. Banken alsmede levensverzeke
ringsmaatschappijen worden verplicht nieuwe klanten te
vragen naar hun identiteitspapieren. Van hun klanten die
nen zij vijf jaar lang alle gegevens te bewaren. Banken zullen
ook de identiteitspapieren moeten vragen aan personen die
geen klant zijn en die met baar geld of een cheque van meer
dan 35.000 gulden aankomen. De banken worden verplicht
om aan de autoriteiten verdachte gevallen te melden. De
maatregelen moeten uiterlijk 1 januari 1993 overal in de EG
van kracht zijn.
Meer werk in Verenigde Staten
Het aantal arbeidsplaatsen in de Verenigde Staten, exclusief
de landbouw, is in mei met 59.000 toegenomen, zo heeft het
Amerikaanse ministerie van arbeid gisteren bekendge
maakt. Het was de eerste keer sinds juni 1990 dat de werk
gelegenheid toenam. Het cijfer was veel gunstiger dan het
verwachte verlies van 94.000 banen.
LONDEN»CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Amnesty International heeft gis
teren haar bezorgdheid uitge
sproken over de mensenrechten
in Groot-Brittannië. Vooral het
Britse optreden in Noord-Ier
land kan het daglicht niet velen,
aldus de mensenrechten-orga
nisatie in een 64 pagina's tel
lend rapport.
Sinds 1969 hebben leger en
politie in Ulster 300 mensen
doodgeschoten, aldus het rap
port. Amnesty zegt niet te kun
nen bewijzen dat de strijdkrach
ten een politiek hanteren van
„eerst schieten en dan vragen
stellen". Maar de mensenrech
ten-organisatie beschuldigt de
Britse regering er wel van een
grondig onderzoek naar het op
treden van leger en politie uit
de weg te gaan.
„Voor een deel is onze zorg
dat geen van deze beschuldigin
gen nieuw is", verklaarde Am-
nesty-woordvoerder Reoch gis-
KOPENHAGEN HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Mocht in Europa nog iemand
de illusie hebben gehad dat de
EG een zelfstandig veiligheids-
en defensiebeleid kan gaan voe
ren, dan weet hij sinds gisteren
wel beter. De Gemeenschap
mag praten wat zij wil over haar
veiligheidsrol, maar alleen in de
Navo worden de grenzen van
dat beleid bepaald.
De ministers van buitenland
se zaken van de Navo-landen
maakten in Kopenhagen on
dubbelzinnig duidelijk dat de
alliantie het primaat heeft bij
het opstellen van het Europese
veiligheidsbeleid. De EG krijgt
de vrije hand bij het ontwikke
len van een eigen Europese 'vei
ligheidsidentiteit', maar wel
binnen het Navo-kader.
De Navo blijft het eerste or
gaan voor overleg tussen de
hondgenoten over de veiligheid
van Europa. Vooral Frankrijk
heeft de laatste tijd aangedron
gen op een zelfstandiger veilig
heidsrol voor Europa, in het ka
der van de omvorming van de
F.G tot een politieke unie met
een eigen veiligheids- en defen
siebeleid.
Maar in Kopenhagen werd
'Laatste verschillen uit de weg geruimd'
De Kurdische leider Massoud Barzani heeft gisteren ver
klaard dat de laatste meningsverschillen met de Iraakse
leider Saddam Hussein over de omvang van het autono
me gebied voor de 3,5 miljoen Kurden uit de weg zijn ge
ruimd. Hij verwacht halverwege deze maand een over
eenkomst met Baghdad te tekenen.
zal sturen om het nu bereikte
akkoord te bespreken. Door een
eventuele overeenkomst zal de
internationale druk op Saddam
afnemen en krijgen de Kurden
de autonomie die zij al tiental
len jaren nastreven. Het kan te
vens het dilemma oplossen
waarvoor de geallieerde strijd
macht, die de Kurden in noord-
Irak moet beschermen, zich ziet
geplaatst. De geallieerden zijn
van mening dat hun taak is vol
bracht, maar ze zijn bang dat
hun vertrek kan leiden tot
wraakacties door Iraakse strijd
krachten.
Volgens Barzani zal de eerste
stap van het bereikte akkoord
voorzien in een algehele am
nestie die het voor de bijna
twee miljoen gevluchte Kurden
mogelijk maakt naar huis terug
te keren. Daarnaast komt er de-
BAGHDAD-WASHINGTON AP-Rtr
De meningsverschillen spitsten
zich toe op de vraag wie het be
heer krijgt over de stad Kirkuk,
het belangrijkste oliecentrum in
Irak. De Kurden hadden er al
mee ingestemd dat Irak de olie
voorraden mag behouden,
maar er bleef onenigheid over
de vraag wie de stad gaat bestu
ren. Barzani suggereerde dat
Kirkuk onder een gezamenlijke
leiding komt te staan.
Op 18 mei maakte Barzani al
bekend dat de Kurden een prin
cipe-overeenkomst hadden be
reikt met Saddam Hussein over
democratie in Irak en autono
mie voor de Kurden. Deson
danks bleef een definitief ver-
mocratie in Irak - en zodoende
een einde aan de alleenheer
schappij van de socialistische
Ba'athpartij van Saddam - en
vrijheid van meningsuiting.
Barzani meldde dat beide kan
ten „een Ik haam" In het leven
zullen roepen dat moet toezien
op de naleving van het bereikte
akkoord.
De Amerikaanse regering
heeft gisteren bekendgemaakt
dat ongeveer 6700 Iraakse
vluchtelingen in twee maanden
tijd in bergkampen langs de
grens met Turkije overleden na
dat ze een goed heenkomen
hadden gezocht voor de wraak
van het Iraakse leger. Tot nu toe
hebben meer dan 30 landen
hulp tot een bedrag van 1,4 mil
jard gulden bijeengebracht voor
de Iraakse vluchtelingen, vooral
Kurden. De Verenigde Naties
hebben nog ruim 800 miljoen
gulden nodig om de hulpkosten
tussen mei en augustus te dek
ken. Tot dusver hebben ze nog
maar 130 miljoen gulden ont
vangen.
De Indiase politie probeert in Armttsar te voorkomen dat sikh-politicus Slmranjlt Singh Mann (met bril) en zijn
aanhangers de Gouden Tempel betreden. De sikhs herdachten de aanval van het Indiase leger op de tempel
precies zeven jaar geleden waarbij zeshonderd mensen om het leven kwamen. fOTO *fP
NEW DELHI AP
Ten minste 26 mensen zijn gis
teren in de Indiase deelstaat
Punjab omgekomen bij aansla
gen die vermoedelijk zijn ge
pleegd zijn door sikhs. Twee
kandidaten voor de komende
parlementsverkiezingen in Pun
jab werden bij afzonderlijke
aanslagen omgebracht. Amolak
Ram. kandidaat voor de com
munistische partij, en zes ande
ren werden vanuit een hinder
laag bij de stad Paj Garain
doodgeschoten. )aga Singh, een
teren in Londen. „Het is de hal-
starrige weigering van de rege
ring de mensenrechten na te le
ven die ons ertoe heeft gebracht
dit uitgebreide rapport te publi
ceren".
Het rapport noemt ook de
veroordeling tot langdurige cel
straffen van de 'Guildford Four'
en de 'Birmingham Six'. Deze
tien mannen, die inmiddels zijn
vrijgelaten, hebben vele jaren
onschuldig achter de tralies ge
zeten. Amnesty vraagt de rege
ring de Koninklijke Commissie,
die naar aanleiding van deze za
ken het Britse rechtsstelsel on
derzoekt, ook een onderzoek te
laten instellen naar het optre
den van rechters in Noord-Ier-
land.
Voorzitter Gerry Adams van
de Sinn Fein, de politieke vleu
gel van de IRA, onderschreef het
rapport. „Ondanks alle propa
ganda en alle cosmetische ge
baren, is de Britse rol in Noord-
lerland in wezen dezelfde ge
bleven", zo zei hij.
t' V - W
Meer dan twintig vredesactivisten uit verschillende landen passeren de Allenby Bridge over de Jordaan na een driedaagse mars door het door Israël
bezette gebied van de Westelijke Jordaanoever. Met hun mars hopen ze een bijdrage te leveren aan de vrede tussen Israëliërs en Arabieren. fOTO
ACHTERGROND
CORRESPONDENT AP PORT-AU-PRINCE.MICHAEL NORTON
Overwinningsroes in Haïti maakt plaats voor wanhoop
duidelijk dat Frankrijk steeds
meer alleen is komen te staan.
Zowel Manfred Wömer, de se
cretaris-generaal van de Navo,
als de Amerikaanse minister Ja
mes Baker concludeerde dan
ook tevreden dat alle zestien
Navo-landen, inclusief Frank
rijk, nu het primaat van de
Navo erkennen. En omdat elf
van de twaalf EG-landen ook
Navo-lid zijn, lijkt het pleit in
het voordeel van de Navo be
slecht.
De Europese Gemeenschap
weet nu waar zij in de discussie
over de politieke unie aan toe is.
Voor de verdediging van Europa
tegen externe bedreigingen is er
eerst en vooral de Navo. De EG
(met onder haar vleugels de
Westeuropese Unie) kan optre
den in gevallen waarin het
Navo-gebied niet direct wordt
bedreigd.
Daarvoor mag de EG in de
Navo-visie best een eigen struc
tuur bedenken, zoals de oprich
ting van een WEU-interventie-
leger, dat kan optreden bij Cri
ses buiten F.uropa. /oak in do
Golf. Maar dat zal altijd moeten
gebeuren in nauw overleg met
de Navo-bondgenoten die geen
EG-lid zijn. zoaJs de VS, Turkije
en Noorwegen.
Half april sloegen in de noordelijke haven
stad Cap-Haitien honderden krotbewoners
aan het plunderen. Hun woede gold hande
laren die volgens hen rijst en andere levens
middelen in hun pakhuizen hamsterden
om de prijzen op te voeren. Er viel één dode
toen soldaten het vuur openden op de
plunderende menigte. De onlusten waren
de ernstigste waarmee Aristide sinds zijn
beëdiging op 7 februari te maken kreeg.
Eind mei waarschuwde de voorzitter van de
radicale Confederatie van Haïtiaanse Arbei
ders, lean-Auguste Mesyeux, voor ernstige
arbeidsonrust als niet alle restanten van het
oude regime-Duvalier zouden worden ver
wijderd uit de regeringsorganen. Volgens de
vakbond werd de economische vooruitgang
door deze Duvalieristen tegengehouden. In
dezelfde periode verweten vijf oasisbewe-
gingen die Aristide aan zijn verkiezings
overwinning van 16 december hebben ge
holpen, de regering dat zij haar beloften
voor politieke hervormingen en een hogere
levensstandaard niet had ingelost.
Bij twee legereenheden in de buurt van
Port-au-Pnnce zijn deze week soldaten aan
het muiten geslagen om het ontslag te eisen
van commandanten die volgens de solda
ten hun macht hebben misbruikt. Bij een
van de incidenten, in een door militairen
bemand politiebureau in de buitenwijk Pe-
tionville. kwam Aristide persoonlijk tussen
beide. De muiters salueerden voor de presi
dent en beëindigden hun actie nadat hun
commandant met het oog op zijn eigen vei
ligheid was weggevoerd.
Al waren de muiterijen van korte duur. zij
onderstreepten het gevaar dat de regering
heeft te duchten van het slecht gedist ipli-
neerde, zevenduizend man tellende leger.
In Haïti maakt de vreugde over de ver
kiezingsoverwinning van president Jean-
Bertrand Aristide na een half jaar plaats
voor wanhoop over de aanhoudende
economische nood. De populariteit van
de 37-jarige ex-priester Aristide heeft
daar overigens niet onder te lijden. De
democratische regering die hij aan het
bewind heeft gebracht, zal nog wel even
blijven zitten. De bevolking, de armste
van het westelijk halfrond, kan de last
van stijgende prijzen, werkloosheid en
voedseltekorten echter bijna niet meer
Aristide heeft voor de tevoren een gedeelte
lijke zuivering had doorgevoerd in de leger
top.
De Haïtiaanse president heeft ook verande
ringen aangebracht bij de plattelandspoli-
tie. de rechtspraak en de bureaucratie, sec
toren die erg corrupt zijn geworden tijdens
dc familiedictatuur van I rant <»is Plpfl I
en lean-Claude 'Baby Doe' Duvalier. Een
volksopstand maakte in februari 1986 een
eind aan de 29 jaar durende dynastie van
vader en zoon.
In een poging de economische problemen
op te lossen, heeft dc regenng prijsstops af
gekondigd voor cement, suiker en rijst De
maatregelen worden echter op grote schaal
ontdoken. Critici zeggen wel dat de idealis
tische priester-president en de onervaren
adviseurs met wie hij zich heeft omringd,
soms meer wrghebben van de leiders van
een kerkparochie dan een land.
Om een alfabetiseringscampagne tr bekos
tigen. heeft de regenng bijvoorbeeld Haitia-
ncn in het buitenland gevTaagd een miljoen
dollar bijeen te brengen. Aristide heeft ook
een persoonlijk beroep gedaan op Haïtiaan
se ondernemers om dc regenng leningen te
verschaffen en daarop toezeggingen gekre
gen voor 5,8 miljoen dollar. Hij joeg ae on
dernemer» «snpni Mn ach In hft har
nas door in een toespraak ter gelegenheid
van de Dag van de Arbeid (1 mei) te spre
ken over „upperclass pocketboek patriot
ten" die over de ruggen van de Haïtiaanse
arbeiders geld zouden proberen te verdie
nen.
Aristide geeft zijn eigen maandsalaris van
10.000 dollar weg voor In t lenigen ND kin
ne noden, zoals schadeloosstelling van
marktkooplui die waren gedupeerd door
een brand en dc renovatie van een kazerne
Ook in de betrekkingen met het buitenland
en de internationale financiële instellingen
is een evangelisch element geslopen I >e
Wereldbank en donorlanden hebben Haïti
veel geld toegezegd als beloning voor het
invoeren van democratie. Aristide, die zich
in het verleden dikwijls heeft uitgesproken
tegen het westerse imperialisme, zei dat hij
„op het kruispunt van de waarheid" wacht
om te zien of de donors hun beloften ge
stand doen en met geld over de brug ko-
Diplomaten zeggen dat de regering niet al
tijd even duidelijk is over de projecten
waarvoor zij geld wil hebben ..Aristide
heeft tcgenovrT de welvarende internatio
nale donors eenzelfde zedenprekerige hou
ding als tegenover de rijke Haïtiaanse mid
denklasse zei de mensenrechtenactivist
lean-Claude Bajeux. „Hij wil dat dc rijken
en machtigen grven zonder zich af te vra
gen waar het geld hivn |M ZO kunnen zij
zich san hun zonden veriosacn".
onafhankelijke kandidaat, werd
doodgeschoten door activisten
in het district Sangpur. Sinds de
verkiezingen in april werden
aangekondigd zijn ten minste
negentien kandidaten ver
moord.
Elders in Punjab kwamen ze
ker elf mensen bij afzonderlijke
aanslagen om het leVBO Zt
ddHMhÉMl werden gedood
bij onderlinge gevechten
Onderminister van binnen
landse zaken Subodh Kant
Sahay ontkwam in de deelstaat
aan een bomaanslag /i]n
chauffeur en lijfwacht liepen
lichte verwondingen op DOOI
bomscherven. Een bij dc plaats
1 udhi.in.i naar de aulo \an Éi
onderminister gegooide Nun
miste doel en ontplofte op de
weg. Sahay staal kandidaat in
het district van Ludhania en
was bezig campagne te voeren
Op 22 juni worden in de deel
staat de verkiezingen gehouden
voor het parlement van Punjab
en voor het landelijke jMtle-
ment.
GENEVE Rtr-DPA
Dc ministers van buitenlandse
/.iken .inh B.ikcr (Verenigde
si.urn m Mc ks.mdr
nych (Sovjetunie) hebben gis
teravond geen doorbraak weten
te realiseren in het Start-over
leg. De minister kwamen wel
overeen het overleg ter beper
king van de strategische kern
wapens voor de lange afstand te
intensiveren.
Baker liet weten dat tijdens de
2.5 uur durende besprekingen
niet is gesproken over een da
tum voor ae Sovjet-Amerikaan
se top tussen de presidenten
Bush en Gorbatsjov. De moei
zaam verlopende Start-onder
handelingen staan momenteel
de top in dc weg die oorspron
kelijk voor de eerste helft van
dit tmt Op de agenda stond
Beide supermachten willen na
de succesvolle INF- en CFE-on-
derhandelingen mogelijk een
Start-verdrag tijdens de topont
moeting ondertekenen.
..In mijn ogen is er nog veel
werk te verrichten voordat het
tot een Start verdrag komt", zo
verklaarde Baker na het onder
boud HOM t Bm
smcrtnych liet de Amerikaanse
minister weten dat zij ..nieuwe
ideeën hadden ontwikkeld
waarmee de problemen bij hrt
overleg zo snel mogelijk uit dc
weg kunnen worden geruimd.
Bessmrrtnvch verklaarde dat
BakrT hem tijdens het overleg
een brief had overhandigd
waarin de nieuwe ideeën ston
den vermeld De Sovjetminister
voegde er aan toe dat de Sov
jetunie ook met nieuwe voor
stellen op tafel was gekomen
De beide ministers lieten we
ten dat zij hun bij het Start -
overleg betrokken functionaris
sen de opdracht hebben gege
ven de onderhandelingen op te
voeren. Daarnaast sturen Baker
en Bessmertnych extra deskun
dig. n n.i.ir n st. Ii«-n
beide partijen binnen twee we
ken een nieuwe agenda op voor
versnelde onderhandelingen
WASHINGTON Rtr-AER
de Verenigde Naties aan de vre
desconferentie en wil dat de
conferentie eenmalig zal zijn en
niet regelmatig bijeen wordt ge
roepen Shamir is wel bereid de
VN een rol in bei vredesproces
toe te kennrn. maar met in de
onder handelingen zelf Bush
had Israël gevraagd in te stem
men met die aanwezigheid van
een ..stille waarnemer" van de
\7Vsecrrtaris-generaal en eva
lua ticbijeenkomst en van de
conferentie om dc zes maan
den.
Fitzwater wilde geen bijzon
derheden kwijt over bet ant
woniil V.in Sfi.imir n U rl
zich tot de opmerking dat Israël
en Jordanië een reactie hadden
gestuurd. Hij voegde daaraan
toe dat dc VS het ovcrieg over
bet vredesproces met bcioe lan
den zal voortzetten.
Het Witte Huis heeft gisteren
toegegeven dat Israël ..andere
ideeën" heeft over dc formule
voor vTedesonderhandelingrn
in het Midden-Oosten dan dë
Verenigde Staten. Maar Was
hington heeft laten weten dat
hrt ondanks de opstelling van
Israël doorgaat met zijn pogin
gen een vredesconferentie te or
ganiseren.
„Wij zetten deze zaak voort",
verklaarde Witte Huis-woord
voerder Mariin Fitzwater. nadat
eerder gisteren bekend was ge
worden dat de Israëlische pre
mier Yitzhak Shamir twee com
promisvoorstellen van de Ame
rikaanse president Bush voor
MO vredesconferentie had afgr
wezen.
Shamir is tegen dc deelname
van een vertegenwoordiger van
BERICHTEN
ZEVENTIEN ZUIDAFRIKAAN.
SE gevangenen in bongrrsta-
king hebben geen gehoor grge-
ven aan bet verzoek van ANC-
leider Nelson Mandela om hun
protest te beëindigen /c willen
doorgaan tot zij worden vrijge
HPT AMERIKAANSE Hub van
Afgevaardigden heeft gjsterm
een defensiebegroting van 295
miljard dollar goedgekeurd,
waarboven het dreigend vrto
van president Bush hangt. Het
Huis zette twee weken geleden
het geld al opzij in een beste-
dingswet en nam gisteren met
273 tegen 105 stemmen de be
groting aan.
DE ROEMEENSE PRESIDI NT
lltevu heeft gisteren gr/egd dat
hij tegen het voorstel van pre
mier Roman b om in het najaar
al pariementsvrrkiezingpn tr
houden. Iliescu vindt dat et dan
niet grnoeg tijd is om een niëu
we grondwet aan te nemen en
verioewngscampagnes te orga
90VJBTFKBNDEMT (Kwhatafm
vrrvrrrpt het voorstel I rningrad
haar oude naam St. Petersburg
terug te grven. Voor de naams
wijziging bestaan -geen morrfe
of politieke redenen zo stelde
dr president gisteren.
