'Ik ben een extremiste'
A
Lange woorden
ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
ZATERDAG 8 JUNI199J
Onze taal
Zo leader, zo dochter?
Zangeres Natalie Cole
wilde gedurende de
eerste vijftien jaar van
haar carrière iedere
vergelijking met haar
vader Nat Xing' Cole
uit de weg gaan. Maar
zie: ze heeft haar woes
te leven vaarwel ge
zegd en is alsnog de
dochter geworden die
Nat zich gewenst had.
Zeer onlangs nam ze
het album 'Unforgetta
ble with love' op met
uitsluitend de mooiste
stukken van haar va
der.
Vader Nat King Cole In ri|n gkxtejaran.
Natalie Cole: „Ik denk dat Ik een
ander mens en een andere zange
res ben geworden FOTOS* llx
vanaossuv
Natalie Cole treedt alsnog in de voetsporen van vader Nat
Is je je eigen naam wilt vesti-
gen is het frustrerend om al-
JLm ^^tijd maar weer met hem te
worden vergeleken. Het gebeurde onophou
delijk. Nat was een legende. De mensen wil
den dat je zo veel mogelijk op hem leek. Dan
zijn er twee mogelijkheden: je doet wat ze
willen, of je gaat daar dwars tegenin. Zodat ze
je nóóit meer willen vergelijken
Ik had de mazzel dat ik ook van andere
muziek hield. Weliswaar had ik de muziek
i Nat met de paplepel ingegoten gekregen.
iar tegen de tijd dat ik twaalf, dertien werd
begon ik naar andere muziek te luisteren:
rhythm blues, rock 'n' roll En die muziek
begon ik ook te zingen.
Al snel had ik een eigen band waarmee ik
de clubs langs de oostkust afreisde. Veel zaal
eigenaren huurden me in, zonder verder nog
iets te vragen. Als ze mijn agent aan de lijn
kregen, kon die enkel zeggen dat hij de verte
genwoordiger was van Nat King Cole's doch
tertje. Ia. die nemen we, zeiden ze dan. zon
der iets te vTagen. Dan kwam ik weken later
bij zo'n club terecht, zette de apparatuur
i zette het op een zingen. Het was zul
ke luide muziek dat de eigenaren volstrekt
verbluft werden. Waarom zing je geen mu
ziek van je vader, zeiden ze dan. Daar ben ik
te jong voor, zei ik dan. Ik vind het zelfs ver
velende muziek, zei ik vervolgens. Ai snel be
oordeelde ik de wereld volgens de norm: wie
zeurt over mijn vader? Een impresario die
niets zei over mijn vader, nam ik juist in de
i. Een platenmaatschappij die niet over
Nat zanikte was in mijn ogen de meest ge
schikte
hollywood
..Ik ken het verhaal over de kinderen van
Hollywood. Mensen ais Michael Douglas en
Kiefer Sutherland zijn uitzonderingen. De
i kunnen niet in de voetsporen van
hun ouders treden. Hun leven gaat gebukt
onder een grote schaduw. Ik voelde dat ook
zo, omdat het publiek niet wil dat je anders
bent. Zelfs als je ouders tegen je zeggen dat je
vooral je eigen weg moet gaan, heb je nog
met de publieke opinie te maken. Er wordt
aan je getrokken, geduwd, gesleuteld.
Pas nadat ik al jarenlang optrad kreeg ik
het beetje erkenning dat ik verdiend had. Ik
kreeg wat respons van het publiek. Zo in de
geest van: die meid kan misschien wel wèr
kelijk zingen. En misschien kan ze ook wel
optreden. Maar het probleem veranderde er
niet door. Als ik wèl het repertoire van mijn
vader had gekopieerd, hadden ze de vloer
met me aangeveegd. Nu ik dat niet deed
deugde ik ook niet. De enige manier waarop
je aan die druk kunt ontsnappen is door je
zelf een tunnelvisie aan te praten. Niet links
of rechts kiiken. alleen recht voor je uit. Dat
kun je je alleen permitteren zolang er men
sen achter je staan die onvoorwaardelijk in
jou geloven. Maar ik heb tientallen keren
mijn naam willen veranderen. Toch ben ik
Natalie Cole blijven heten.
De ellende was dat er ondanks alle kleine
positieve ervaringen iets was dat me belem
merde, dat de lucht uit mijn maag drukte. Ik
was niet ongelukkig getrouwd, had een ge
zond en vrolijk kindje. Het begon in mijn
hoofd te spoken anders kan ik het niet ver
klaren. Ik begon mezelf te verwaarlozen en
de gevaren in het leven op te zoeken. Aan
een buitenstaander kun je zoiets niet eens
uitleggen.
Als je van nature evenwichtig bent gebeurt
het je niet. Maar als je gepassioneerd bent
zoals ik. dan... Het is niet zozeer een gebrek
aan verantwoordelijkheidsgevoel, eerder het
onvermogen om het baJanspunt in je leven te
vinden. Het is met mensen zoals ik óf het
ene. óf het andere uiterste. Er bestaat geen
grijs voor ons. Ik heb grijs moeten leren vin
den Ik ben een extremiste
Ik heb enkele jaren van intensieve therapie
achter de rug. En daar leer je jezelf zien zoals
je bent. Het beeld was schokkend: in vrijwel
ieder aspect van mijn leven was ik geneigd
tot het uiterste te gaan. Of het psycho-analy
se was. weet ik niet. De aanpak kwam er op
neer dat er iemand een half jaar lang naar
mijn gepraat luisterde. Ie ouwehoert, kletst
en tokkelt maar door, totdat je echt kostmis-
selijk van jezelf bent. En dan begint die the
rapeut pas terug te praten. Hoe komt het dat
deze persoon me beter kent dan ikzelf. In zes
maanden!"
35 jaar
..Het heeft me 35 jaar gekost om mezelf on
der ogen te komen. Het was een openbaring
Ik kwam er heel gelukkig uit tevoorschijn. Ik
leerde te geloven dat ik eigenlijk een heel aar
dig mens was. Als al die last. al dat gepraat
van anderen over jou wegvalt, dan kom je bij
de basisvraag Die luidt: heb jij dal gedaan
waarvan je vond dat je dat moest presteren?
In andere woorden: leef jij het leven dat jij
van jezelf verwacht, of leef je het leven waar
van anderen denken dat jij 't leeft?
Op een Amerikaanse luchthaven kwam ik
Kevin Costner tegen, van Dances with Wol-
nes. Hij vertelde dat hij graag de man zou
ontmoeten die zijn leven leidde. Costner be
vindt zich ogenschijnlijk in een heel glamou
rous leven, vol prachtige gebeurtenissen, vol
overdaad en in opperste welvaart Hij houdt
er een mooie echtgenote op na. heeft gezon
de kinderen, kan zich evengoed slippertjes
met de fraaiste Hollywood actrices permitte
ren. Alles tegelijk
Coster vertelde dat hij graag de man zou
tegenkomen die beantwr»ordde aan dat
beeld. Kevin zei: 'Ik werk alleen maar. na het
werk haal ik de was op. maak het huis
schoon, ik kook. Om een of andere reden wil
len de mensen, de gewone mensen niet gelo
ven dat je net zo doorsnee leeft als zij.' Mis
schien sluimert er bij sterren ergens iets in
het hoofd van: misschien wil ik mijn gewone
leventje ook wel overboord gooien in ruil
voor dat prachtige Hollywood of showbusi-
ness bestaan
Als je je eigen leven nou ontdoet van alk
franje. wal houd |e dan over? Kom je dan iets
tegen waarvan je eigenlijk vindt: daar moet ik
van aF Doe dat dan zo snel en grondig mo
gelijk! De hamvraag van het leven is namelijk
deze: het grote geld en al het succes weegt
niet op tegen bet bezit van één iemand die
van je houdt. Daar gaat het om: dat er ie
mand is die alles voor je over heeft.
Mijn vader wist dat, natuurlijk. Die zong
songs als Paper Moon en Nature Boy. Daar
staat alles in wat ik je net heb verteld Als je
die teksten dan zelf voor de eerste keer in de
studio zingt, weet je waar je aan toe bent.
Ken je het verhaal achter Lusk Life. een van
de mooiste standards? Billy Strayhom schreef
het op z'n zestiende en gaf het aan mijn va
der. De partituur bleef jarenlang onaange
roerd op de piano thuis staan voordat mijn
vader het stuk oppikte en achterover sloeg
van verbazing. Een zestienjarig knulletje had
niet alleen een prachtige melodie, maar ook
zeer depressieve woorden opgeschreven
te weinig aandacht
„Dat teenagers vijftig jaar geleden al met
zichzelf in de knel zaten, wisten we natuur
lijk. maar dat ze zo gepassioneerd durfden te
qn loops MM MÏM li heel vroeg m
hun leven kennis met pija Niemand weet
echt hoe je jonge kinderen helpt om die pijn
meester te worden. Toen halverwege de jaren
zestig in Amerika steeds meer kinderen hun
toevlucht namen tot drufp. reageerden ou
ders en leraren alleen maar of zij waren ge
schrokken. Elke rabbi riep op tv wat is er aan
de hand met onze kinderen? Nou, die kinde
ren kregen te weinig aandacht Ouders, vol
wassenen hebben de mond vol van ver an i
woordelijkheid, maar als puntje bij paaltje
komt gaan ze die verantwoordelijkheid uit de
weg.
Tegen die kinderen die aan de drug» gin
gen werd alleen geschreeuwd. Je bent hart
stikke gek! Ik heb hetzelfde meegemaakt,
maar ik weet door die ervarig dat het heel iets
anders is als je gek bent dan als je verslaafd
bent. De drugs maken je volslagen idioot
in wezen ben je dat zelf niet Dus dal com
mentaar van ouders en opvoeders helpt geen
Nu ik de drugs acht jaar achter de rug heb.
gaat het pnma met me. ik kan je wijsmaken
dat ik oké ben, maar in werkelijkheid raak je
die ervaring nooit meer kwijt. Het is net zo
iets als bij alcoholisten; ook al raken ze geen
druppel meer aan. In wezen zijn ze nog
steeds verslaafd. Met die drugswereld heb ik
zelf geen contact meer. maar volgens mij Is
het probleem in Amerika alleen nog maar
verergerd, jonge kinderen die lijm of verf
snuiven. Het is triest
Ik ging heel ver Heroïne, cocaïne. Tamelijk
heftig. Nu kan ik me het niet meer voorstel
len hoever ik mezelf liet gaan. Als ik nu een
pilletje slik tegen een opkomend griepje ra.ik
ik al helemaal van streek. Ik spoot Twee volle
jaren lang. Ik was een junkie tijdens de eerste
jaren van mijn carrière. Ik weet nog dat ik in
Amsterdam optrad en van iedereen drugs
kreeg toegestopt alsof het snoepgoed was
Pillen, poeiers, cadeautjes!
Ik ben hoogst verbaasd dat er na mijn
drugs periode nog sprake was van een serieu
st loopbaan. Ik heb de mazzel dat ik kan zin
gen. ja. Een gewone junkie heeft die kans
niet. nee. ik ben bed gelukkig omdat er heel
veel ex-verslaafden zijn die weliswaar dean
worden, maar daarna nooit meer het geluk
terugvinden dat het leven ook te bieden
heeft. Rust. Ik voel me gezegend
marvin gaye
„Ik was hed goed bevriend met Marvin Gaye.
(»od hebbe zijn zicL Daar heb je nu iemand
die van het begin tot het einde van zijn leven
gekweld zijn weg ging Ik heb veel met hem
over zijn leven gesproken Hocwd hij ziels
veel van zijn muziek hidd. haatte hij het Ie
ven. Elke verhouding was een trauma, alles
werd een drama. Marvin was zeer gepassio
neerd. net als ik. Een prachtige, zachte, aardi
ge man die het leven niet aankon Hij had
een blind vertrouwen in zijn medemens,
maar hij werd elke keer weer bedrogen.
Ie betaalt voor passie met pijn Absoluut'
Ironisch genoeg zat ik in de rehabilitatie-kli
niek toen Marvin door zijn vader werd neer
geschoten. Vlak voordat ik werd opgenomen
hadden we nog contact gehad. We spraken af
om samen een duet op te nemen. I en song
hadden we ook al: California. Stanley Oarir
zou ons produceren. Ik had daardoor iets om
naar uit te kijken voor het moment dat ik uit
de kliniek zou worden ontslagen. We koester
den van die grote plannen alsof we kinderen
Het mocht niet zo zijn. De nagedachtenis
aan hem wordt bezoedeld Wat wordt er niet
allemaal op cd uitgebracht? Capitol Records
heeft een prachtig overzicht van de carrière
van mijn vader uitgebracht, zodai cm jong
publiek Nat kan ontdekken Wist je dal Mar
vin een pracht van een plaat met repertoire
van mijn vader heeft volgezongen? Met Mar
vin Gaye is hei zo ver nog niet. er is een enor
me ruzie over zijn erfenis. Zijn weduwe leef
de jarenlang zo arm als een kerkrat; Gaye
overleed bankroet
Ais ik nu iemand tegen komt die eertijk.
betrouwbaar en schoon is. dan is het niet al
leen verfrissend, dan is hel., een bevrijding
Na de drugs schafte ik iedereen af die me de
puin in had geholpen. Ik was angstig, ben ik
nog Maar ik weet nu dat alles wal fout gaat
mijn schuld is. Ik neem nu mijn eigen beslis
vingen. De showbusiness beeft weinig rea
ped voor vrouwen, laat staan voor zwarte
vrouwen, en zeker niet als ze hun eigen
boontjes doppen. Maar ik doe het nu
In de voetsporen van mijn vader zing ik nu
zijn songs. Sta ik achter, voor dr voile bon
derd procent Het Is niet gemakkelijk, want ik
zoek de overeenkomst die ik met hem heb nu
zelf op. Maar door hem serieus te riemen,
neem ik mezelf serieus Ik denk dat ik een
ander mens en een andere zangrres ben gr
worden Dr passir heb ik behouden Nu weet
ik wal ik mort dom om die Ir laten dooctiin
ken (>efc genoeg. juist in dr liedje* van Nat
King Cole
Ook tegen de tijd dat iedereen
in Nederland een dotterbelum-
deling ondergaat, zal het woord
dotterbehandeling niet zo erg
vaak voorkomen. Om dezelfde
reden zal het woord land
bouwuniversiteit niet erg vaak
gebruikt worden, zelfs niet
wanneer alle studenten meteen
OV-kaart naar W'ageningen
worden gestuurd Dotterbehan
deling en landbouwuniversiteit
zijn daar gewoon te lang voor.
Onze nAl.flukse conversatie be
staat voor ongeveer de hdft uit
éénlettergrepige woorden,
zoals ik. hij. en. dr. het. wie.
waar. dus, maar. Vervolgens
heeft zo'n 30% van onze woorden twee let
tergrepen zoals grote, worden, eerste, en
circa 13% heeft dne lettergrepen, zoals an
dere. Nederland, kinderen. icrlcttergrepigr
woorden maken ongeveer 6% uit. AUes wal
langer is dan vier lettergrepen, vormt sa
men amper 1% van wat we zeggen Dit was
al bekend voordat Gcorg Kingsley Zjpf
(1902-1950) de wet formuleerde dat woord
lengte en frequentie omgekeerd evenredig
zijn. Dat wil zeggen: hoe langer een woord
is. hoe minder vaak het gebruikt wordt
Dotterbehandeling heeft zes lettergrepen
cn landbouwuniversiteit zrv en
Beide woorden worden genoemd in de In
leiding van de onlangs vtrschencn tweede
druk van Van Dale Groot Woordenboek van
Hedendaags Nederlands. Het zijn voorbed
den van de 6000 nieuwe woorden die in do
eerste druk nog niet vermeld werden maar
nu dan toch een plaatsje gekregen hebben
Van de 23 voorbedden die daar genoemd
worden »s er slechts één van één letter
greep: frust. Dat is geen toeval want heH
overgrote deel van de aanwas van omre-,
woordenschat bestaat nu eenmaal uit zulke
sammstellingen als dotterbehandding WG,
langbouwunvcTsiteit: gedoemd om weinljf
gebruikt te worden. Onze woordenboeken
worden dik van de voordeurdelers, de twee
verdieners. meest verdieners, scholenge
meenschappen. harmonisatiewetten on
deraannemers en onbewoonbaarhetdsver-
kl.inngt n Nieuwe woorden zijn over het al
gemeen lang. Wat dat betreft zijn de dotter
behandding en de landbouwuniversiteit
meer representatief voor de uitbreiding van
onze woordenschat dan de (rust
Drr alles is niks nieuws. Honderd en two*>a
honderd -r g< «-Urn fu t merendeel
van de toenmalige nieuwkomers waar
schijnlijk ook lang Dat zit 'm in de aard van
onze taal. waarmee we makkelijk zulke sa
menstellingen kunnen maken
Toch zou men zich kunnen afvragen waar
dat heen moet. Als de meeste nieuwe woor-
den eeuw na eeuw lang zijn, dan. zo valt te
verwachten, neemt de gemiddelde woord-
lengte toe Een ontwikkeling die zelfs gaan
deweg sneller moet gaan als we samenstel
lingen van samenstellingen maken zoals
landbouwuniversiteit, en samenstellingen
van samenstellingen van samenstellingen
zoals landbouwuniversitettsbestuur
Neemt de gemiddelde wootdlengte in het
Nederlands toe' Worden onze woorden
echt steeds langer? Wie een modem woor
denhoek .vergelijkt met een woordenboek
van het Nederlands uit de middeleeuwen
krijgt inderdaad de indruk dat de Neder
landse woorden almaar langer worden
Wordt het tijd om de Taalunie tr waarv hu
wen en haar te wijzen op deze zorgrlijkr
ontwikkeling?
Waarschijnlijk valt het mee. De meeste
van die lange woorden zijn bij voorbaat be
sicmd om weinig gebruikt tr worden. Hun
hele carnere schoppen ze het niet verder
dan woord dat maar ris af cn toe gebruikt
wordt /ouden we ze toch dagelijks willen
gaan gebruiken, dan worden ze gekort
wiekt. Zoals de frust, die vroeger een frua
traat heette en nog vroeger een gefrustreerd
persoon. Zipf zou meer brgnp kunnen op
brengrn voor de asn. de fo< o en de afko dan
menigr Nederlander Met hoort heus tot de
aard van de taal dat dr woorden die we da
gelijks gebruiken, kort zijn. iVsnoods ma
ken we zr ren hertje korter Wat dat betreft
greft een woordenboek geen goed bedd
van een taal. want dr woorden die wc hon
derdduizrnd keer zrggrn staan daar gr
woon tussen al die andere die wr maar eens
per jaar tegenkomen. En dat rijn de meeste
