Saddam ziet ons tenminste als
X
V
ZATERDAGS
ZATERDAG 8 JUN11991
BIJVOEGSEL
Voor een oude Palestijn wordt het
even allemaal te veel van het
'slechte'. Als hij een fototoestel
ontwaart, wil hij de eigenaar met zijn stok te
lijf gaan. Naar de reden van zijn woedeuit
barsting kan alleen maar worden gegist. Nog
net op tijd kan zijn aanval door een van de
omstanders worden gepareerd. Even later
maakt agressie plaats voor begrip als in een
bewaakt ogenblik wordt uitgelegd dat het be
zoek goede bedoelingen heeft.
Sommige moeders hebben geen behoefte
aan een toelichting. Als de camera op hen
wordt gericht, halen zij snel hun kinderen
naar binnen. Schieten, ook van beelden,
heeft voor veel Palestijnen een wrange bete
kenis gekregen.
Voor het overige is op straat vriendelijkheid
troef en lijkt de spanning even uit het Al-
Husseinkamp te zijn verdwenen. Kinderen
maken lachend het V-teken, anderen spelen
met huisvuil, in sommige gevallen hun enige
bezit. Voor de vaak als vuil behandelde Pales
tijnen is het duidelijk behelpen. 70.000 men
sen wonen op een strook grond van slechts
drie kilometer lang en enkele honderden me
ters breed.
„Van enige privacy is dan ook geen sprake. Je
doet bij wijze van spreken alles met elkaar. Je
woont naast, boven en vooral op elkaar. Een
tuin heb je hier niet. Daar is geen plaats voor.
De meesten zijn al lang blij dat ze een dak
boven hun hoofd hebben, of het
nu van beton is, golfplaat of van
asbest. Veel mensen krijgen net
genoeg dat ze in leven kunnen
blijven", zo schildert de Pales
tijnse ambtenaar Mohammed
Ibrahim Handeh het kamp dat
echter niet alleen van armoede,
maar vooral ook van solidariteit
aan elkaar hangt. Of zoals de 43-
jarige Handeh stelt: „Mensen die
het zich kunnen permitteren een
eigen huis buiten het kamp te
kopen, vergeten de achterblijvers
niet Ze maken wat geld over om
het voor anderen wat gemakke
lijker te maken".
Handeh is een van de gelukki
gen. voor wie de wereld wat gro
ter is dan het verblijf aan de rand
van Amman. Afkomstig uit Lod
bij Tel Aviv belandde hij in 1950
met zijn ouders in het kamp dat
Palestijnen in Jordaanse kampen beschouwen oorlog tegen Israël als enige oplossing
door de Verenigde Naties werd opgezet. Dat
gebeurde na de totstandkoming van de staat
Israël die leidde tot de vlucht van vele dui
zenden Palestijnen. „De eerste vier jaar zaten
we hier in tenten en was het allemaal heel
primitief. Daarna zijn we geleidelijk aan hui
zen gaan bouwen. Eerst één kamer, toen één
ernaast of er bovenop. Als je daar tenminste
de ruimte voor had. En het geld".
In 1973 is Handeh even buiten het kamp zelf
standig gaan wonen. Zes jaar nadat Israël in
de Zesdaagse Oorlog zijn Beloofde Land on
der meer met de Westelijke Jordaanoever
had uitgebreid. Sindsdien is het uitzicht van
de Palestijnen op een betere toekomst en een
eigen natie nog beperkter geworden dan de
blik die hen is gegund in de vluchtelingen
kampen.
CLUBHUIS
Niettemin blijven velen van hen hopen op
„vrijheid", „terugkeer naar huis" en het „te
rugdrijven van Israël". Die geluiden zijn
vooral te horen in het kantoor van het club
huis van het Al-Husseinkamp waar volgens
de traditie alleen mannen mogen komen.
„De islam zegt dat we oorlog zullen voeren.
De laatste oorlog. Op een andere manier ver
dwijnt Israël nooit meer van de Westelijke
Jordaanoever. We moeten ze aanpakken. Zo
snel mogelijk. We zitten hier al veel te lang.
Wachten, wachten en nog eens wachten.
Waarop? Er wordt eindeloos gepraat, maar er
verandert niets en intussen zitten wij hier
maar", merkt Basim Shannak op.
Net als Handeh werkt de 31-jarige Shannak
voor de Jordaanse overheid. Zijn ouders arri
Ongeveer een half miljoen Palestijnen woont in Jordanië in
twaalf kampen van de Verenigde Naties. Ze zijn gevlucht na het gep™«L i«ia wdgm «ij» h« wü
aan duidelijkheid te wensen overlaat, gebeurt
echter niets. Al 43 jaar wordt alleen maar
kele korrel zand aan ons teruggeven. Waar-
wordt dat land niet op dezelfde i
hun problemen is er niet. Een van de opgangcentra is het Al-Hus
seinkamp bij de Jordaanse hoofdstad Amman waar de bewoners
blijven hopen op terugkeer naar hun Beloofde Land, Palestina.
uitroepen van de staat Israël in 1948 of na de Zesdaagse Oorlog in
1967. Ze mogen de kampen in en uit, maar een echte uitweg uit aangepaki ai, imk? wiiroin wordi
gemeten7"
Ditmaal knikt het hele kantoor Het liefst
zouden de meeste aanwezigen Israël nog de
zelfde dag van de kaart willen vegen waar het
trouwens toch al uitsluitend als Palestina
staat vermeld. Althans in lordaniê. Een nieu
we oproep tot strijd zou echter meteen weer
op een veto van Himoor stuiten.
..Terecht", zal Mohammed Ibrahim Handeh
later zeggen „We zouden ais beesten worden
afgemaakt. We hebben alleen een kans als de
Arabische wereld één front zou vormen,
maar dat zal het Westen nooit toelaten Het
probleem voor het Westen is niet Kuwayt of
Saddam Het gaat er om dat de Arabische
landen zich niet mogen verenigen Zt| vor
men immers het hart van de wereld Slaan zij
de handen ineen, dan zal vooral Europa niets
meer voorstellen
veerden in 1948 in het kamp. Als hij in het
Engels alvast de rekening vereffent met Is
raël, krijgt hij in het Duits bijval van Moham
med Yusef Fara Franeh. Hij heeft op kosten
van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO
in de voormalige DDR een opleiding gevolgd
voor automonteur en runt nu in het kamp
een eigen bedrijfje. Wat Palestina is, of om
met de Israëliërs te spreken wès, heeft hij al
leen van horen zeggen van zijn vader en
moeder. „Waarom mag ik niet in mijn eigen
land wonen? Echt, we moeten zelf in actie
komen. Nu".
Met het vaak gehoorde argument dat de Pa
lestijnen als veruit de grootste bevolkings
groep in Jordanië (60 70 procent van de 3.5
miljoen Jordaniërs is Palestijn) in feite al hun
eigen staat hebben, zijn de vluchtelingen het
totaal niet eens. Of ze nu de vluchtelingen
status hebben, of de Jordaanse nationaliteit,
ze willen terug naar hun land, Palestina.
Hoeveel bewegingsvrijheid zij in en buiten
het kamp ook hebben. „Het zou voor de Is
raëliërs ile gemakkelijkste oplossing zijn als
wij hier blijven en zij op onze grond kunnen
blijven zitten, zodat ze daar
steeds meer mensen van buiten
af kunnen stallen. Maar wij heb
ben hier niets te zoeken en de
Israëliërs daar niet".
Vanaf de muur lijkt de 'papie
ren' tijger Saddam Hussein in
stemmend te knikken. Ondanks
het feit dat hij door de geallieer
den uit kuwayt is gegooid, is hij
bij de Palestijnen nog verschrik
kelijk populair Hij geniet meer
aanzien dan bijvoorbeeld de
Jordaanse koning Hussein die
op de wand met heel wat min
der ruimte genoegen moet ne
men. Basim Shannak: ..Saddam
betekent nog altijd veel voor
ons. Na Nasser (oud-president
van Egypte, red was hij de eer
ste die zei: hier ben ik. Hij durf
de het tegen het Westen op te
nemen Mubarak en Assad (de
huidige presidenten van Egypte
en Syrië, red.) begrijpen dat niet. Saddam ziet
ons als mensen. Hij wil de olie eerlijk verde
len in het belang van het hele Arabische volk.
Ik ben er ook zeker van dat hij zich in Irak zal
weten te handhaven en de rust in eigen land
op korte termijn zal herstellen. En dat is een
goede zaak".
VERTEGENWOORDIGER
Op dat moment loopt kamil Himoor met zijn
wandelstok de kamer en het gesprek binnen.
Een oudere man. gehuld in een mantel en
met de zwartwitte kufiah van de Palestijnen
op het hoofd. Prompt doet iedereen er het
zwijgen toe. Als een van de dertien personen
die in het kamp het contact onderhouden
tussen de VN en de Palestijnen mag Himoor
zich verheugen in een grote dosis bewonde
ring van zijn landgenoten. Die spreken hem
ook niet tegen als hij zijn stem verheft. Ten
minste niet waar hij bij is.
„Het heeft geen zin om oorlog te voeren. De
grote landen, de Verenigde Staten voorop,
zullen niet toekijken als wij Israël aanvallen.
Die boodschap probeer ik hier steeds over te
brengen aan de mensen. Oorlog
is zelfmoord. We zullen moeten
blijven wachten, hoe moeilijk dat
ook is. Trouwens, de mensen
hier zijn te zeer verdeeld. Niet ie
dereen wil oorlog
Waarop moet worden gewacht is
niet duidelijk. Net als iedere an
dere Palestijn verwacht Himoor
niets van de vredespogingen van
de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Baker of van
wie dan ook. „De mensen hier
voelen zich in de steek gelaten
Door iedereen, ook door de Ara
bische landen. Behalve door Sad
dam. In het geval van Kuwayt
wist men niet hoe snel een reso
lutie van de Verenigde Naties
moest worden uitgevoerd. Over
de door Israel bezette gebieden
zijn ook duidelijke uitspraken ge
daan en resoluties aangenomen
Terwijl ook hier de situatie niets
FRUSTRATIES
Hoewel Handeh een oorlog met Israël afwijst,
weet hij als oud-vertegenwoordiger van de
Palestijnen en ex-voorzitter van de mannen-
club maar al te goed wat onder zijn landge
noten leeft. Ook al leidt hij een ..bevoonecht
leventje" buiten het kamp „Je hoort over je
land praten, je krijgt groente en fruit uit je
land, maar je mag er niet heen. Dat is hard
en leidt tot frustraties. De mensen kunnen
met hun gevoelens geen kant op. De onder
-
w
J,
m ^--v.
handelingen zitten muurvast, oorlog is zin
loos. Wat doen ze dan' Ze gaan er zelf op uit
en vallen grenswachten en mensen in de
dorpen aan de grens aan
Handeh laat m het midden hi| die acties
wel of niet goedkeurt. Hij kan zich in elk ge
val voorstellen waarom sommigen dat doen
Het leven in het kamp is immers even triest
als uitzichtloos In die mate dat een opstand
door sommigen niet wordt uitgesloten Zo n
intifadah zou het vluchtelingenkamp er al
leen maar t roost elozer op maken
Voor veel mensen zou dat overigens weinig
verschil maken Van de 70 000 mensen heb
ben er slechts 20 000 een baan. hetzij in. het
zij buiten het kamp. Bijvoorbeeld als markt
koopman ambtenaar, onderwijzer, timmer
man of monteur Veel bewoners van het
kamp zijn daar te. jong of te oud voor. De rest
is werkloos, naar schatting dertig procent
„Dat leidt tot de nodige problemen U zitten
nogal wat dieven ondier de Palestijnen zegt
Franeh, een opmerking die hem bepaald niet
In dank wordt afgenomen
In het verleden konden de werkkizen reke
nen op de steun van <1e rrenigde Naties,
maar door gebrek aan geld is die hulp wrggr
vallen Om die reden zijn ook anderr facilitei
ten geschrapt, zoals het verstrekken van ma
ten aal voor het bouwen van huizen, het uit -
delen van kleding en het aanleggen van we
gen of wal daar ook voor mag doorgaan De
VN houden zich alleen nog bezjg met medi
sebe verzorging, onderwijs en het onderhou
den van het kamp
„En dat onderhoud stelt ook al niet veel meer
voor. Het is hier toch niet schoon En er zou
den ook best wat meer straten
mogen zijn (rciukkig helpen de
mensen elkaar. Anders zou het
helemaal een troep zijn en zou
den mensen in de grootste pro
biemen komen strlt Kamil Hl-
Buiten wordt intussen volop
handel gedreven op de markt,
de dagelijkse poging om elkaar
hegri|pet,|k dat mensei
het kamp gdorrs zljr
vturhfetingrn. I dorrs
7 •- -X W
s Viv v"' v
Kinderen in het Al-Husseinkamp. Sommigen
n tegen vreemdelingen, anderen spelen met huisvuil, in sommige gevallen hun enige bezit
