Leiden
Angst voor nieuwe
kaalslag in Leiden
Kassa Stadsgehoorzaal rinkelt
Louter vraagtekens
rond 'balpenmoord'
'Dit moet mattenbies zijn'
'Niet tornen aan uitkering van EWR'
Zaterdag 8 juni 1991
Redactie: 071161418 KAREI BERKHOUT JANE
Eindredactie: CONNY SMfTS Vormgeving: PIET KOOREMAN
emjel fancmann
'T KLANKBORD speurt
naar leven In de sloot
waar kranswier zit, zijn
ook diertjes
DE POLITIE zoekt met
man en macht naar de
dader van de balpen-
moord, maar heeft nog
nauwelijks een idee waar
ze hem moet zoeken
VERBAASD zijn de be
trokken over de lichte
commotie die nu is ont
staan over de 'illegale' af-
val-transporten naar Wal
lonië
NIEUWSLIJN
Brill naar parallelmarkt
De Leidse uitgeverij van wetenschappelijke boeken E.J. Brill
denkt erover om in de nabije toekomst aandelen uit te geven
op de parallelmarkt. Volgens directeur F.H. Pruyt kan het be
drijf op die manier meer geld geld binnenhalen. De aandelen
zijn nu in handen van een aantal families en staan genoteerd
op de zogeheten incourante markt. De uitgever neemt de stap
overigens pas als hij enkele jaren achtereen goed draait. Brill
boekte in 1990, na jarenlang verlies, voor het eerst winst.
'Denk om veiligheid nieuw station'
Het CDA wil dat B en W van Leiden nagaan of er voldoende
maatregelen worden getroffen om het nieuwe NS-station veili
ger te maken voor reizigers en treinpersoneel. Bij de bouw van
het nieuwe station moet hieraan extra aandacht worden be
steed, aldus de christen-democraten. De afgelopen weken is er
door directie en personeel van de Nederlandse Spoorwegen
veel aandacht besteed aan de veiligheideisen op perrons en in
treinen. Het CDA vraagt het college te onderzoeken of het
bouwplan van de NS aan die nieuwe eisen voldoet.
Sloopplan Korevaarstraat stuit op tegenstand
LOMAN LEEFMANS
LEIOEN ROY KLOPPER
De politie heeft tot nu toe zeer
weinig aanwijzingen in de zaak
van de zogenaamde 'balpen-
moord' in de Witte Rozenstraat.
"We zijn met man en macht op
zoek naar een dader, maar de
afstand naar hem is groot. Eer
lijk gezegd hebben we louter
vraagtekens", aldus zegsman H.
Langendoen.
Het buurtonderzoek dat het
speciaal gevormde recherche
bijstandsteam heeft uitgevoerd,
leverde nog geen concrete aan
wijzingen op. Ook in de woning
van het slachtoffer zijn geen
bruikbare sporen gevonden. De
politie weet niet of een worste
ling vooraf ging aan de moord,
die werd gepleegd door een bal
pen door het oog geheel in het
hoofd te drukken. In de woning
waren bijvoorbeeld geen meu
bels verschoven of omgevallen.
Evenmin is braaksqhade aan
getroffen. Volgens de politie
hoeft dit nog niet te betekenen
dat de dader een kennis was
van het slachtoffer. „Er bellen
Wel vaker onbekenden aan die
door mensen worden binnen
gelaten", aldus Langendoen.
Vast staat dat de vrouw niet
bewusteloos is geslagen voordat
ze werd gedood. Er zijn echter
geen sporen gevonden waaruit
blijkt dat zij zich heeft verzet.
Alles wijst er op dat de moord
een weloverwogen actie was.
Langendoen: "Een paniekreac
tie van de dader ligt niet voor de
hand. Als hij ergens van was ge
schrokken, had hij wel andere
middelen gebruikt om het
slachtoffer om te brengen". De
Centrale Recherche Informatie
dienst in Den Haag heeft in
middels bevestigd dat in Neder
land een dergelijke moord nog
nooit is voorgekomen.
De stichting Industrieel Erfgoed Leiden (Stiel) heeft ge
schokt gereageerd op de plannen van de gemeente om
het 'blok' tussen Oranjeboomstraat, Cathrijnestraat en
Korevaarstraat te slopen voor nieuwbouw. In dit blok be
vindt zich het volgens Stiel monumentale pand Coöpera
tie Vereniging Vooruit, ook bekend als het Cerex-com-
plex.
daarachter en het tweede ging
alleen uit van nieuwbouw en to
tale sloop van het bestaande.
Het laatste plan kost de ge
meente het minste geld. Daar
om wordt binnenkort aan het
college van B en W, de andere
raadsleden en de buurtbewo
ners een modem plan voorge
legd voor deze locatie.
Het voorlopige ontwerp van
de Leidse architect J. Vollmer
voor 17 woningen, twee winkels
en een ruimte voor de Turkse
arbeidersvereniging, zal nooit
veel tegenstand hebben gekre
gen als er niet weer een gebouw
met een rijke industriëele histo
rie voor moet wijken.
Buurthuis heet nu 'StevenshoP
LEIDEN EMIEL FANCMANN
'Stevenshof wordt met onmiddellijke ingang de nieuwe naam van
het buurthuis 'Winnie Mandela'. Een mime meerderheid van de
110 medewerkers van het buurthuis in de Merenwijk koos voor
Uit vijftig mogelijke namen werden er vier
m de vier was een andere vrouwennaam. Die
m niet dezelfde symbolische werking had als
deze neutrale
voorgedragen. Een
viel af omdat de m
'Winnie Mandela'.
Met de naamsverandering zegt het buurthuis niet de bedoeling
te hebben over Winnie Mandela te oordelen. Volgens het buurthuis
is dat vanuit Nederland vanwege de ingewikkelde apartheidsver
houdingen in Zuid-Afrika onmogelijk. „Haar verdienste als strijd
ster voor de mensenrechten blijft overeind".
Het bestuur besloot, naar nu bekend is gemaakt, al in maart een
andere naam voor het buurthuis te zoeken. Medewerkers werden
toen op de naam aangesproken, omdat Winnie Mandela reeds om
streden was. Een maand geleden veroordeelde een blanke rechter
de anti-apartheidsactiviste tot zes jaar cel wegens betrokkenheid
bij ontvoering en mishandeling van vier zwarte jongeren, van wie
er een overleed.
Volgens Stiel-voorzitter H. Bu-
del ontbreekt bij de gemeente
de politieke wil dit soort bepa
lende panden te behouden en
vreest hij voor een nieuwe kaal
slag. Ook de vereniging Oud
Leiden en de Ian van Eek-stich
ting zijn tegenstanders van
sloop.
In het woningbouw-program-
ma van de gemeente voor dit
jaar is het blok aan en achter de
Korevaarstraat opgenomen. Bij
de gemeente werden twee bere
keningen gemaakt. De ene ging
uit van behoud van de gevel van
de Coöperatie met nieuwbouw
Weer verlies op
stadsverwarming
LEIDEN» ERNASTRAATSMA
Op stadsverwarming is vorig
jaar wederom een verlies gele
den van ruim zes miljoen gul
den. Dat blijkt uit de jaarreke
ning over 1990 van de Energie-
en Watervoorziening Rijnland.
Het stadsverwarmingsproject,
dat tot 2011 duurt, levert grote
verliezen op omdat het nog
maar op halve sterkte draait. De
EWR is van plan de stadverwar-
ming uit te breiden in de Me
renwijk. Daardoor zou het pro
ject een stuk goedkoper moeten
worden. De tekorten op stads
verwarming worden al jaren
verhaald op 'het beperkte eigen
vermogen van het nutsbedrijf.
„Het blijft een hachelijke zaak,"
aldus algemeen-directeur J. Ha-
ijkens. „Gelukkig hebben we
nog voldoende fondsen en le
ningen om stadsverwarming te
betalen en hebben we vorig jaar
nog 9 miljoen subsidie van het
ministerie van economische za
ken gekregen."
HERSTEL In tegenstelling tot
wat wij woensdag meldden
werd dinsdagnacht niet bij Ra
penburg 18 ingebroken, maar
bij Rapenburg 8 en 10.
„Het lijkt wel of er na de sloop
van alle oude textielfabrieken in
de jaren 60 en 70 nu opnieuw
een kaalslag plaats heeft in Lei
den". aldus Budel. Hii vindt ook
dat de afwegingen bij de ge
meente te gemakkelijk worden
genomen: ..Natuurlijk kost be
noud geld. Maar bij de gemeen
te maakt men niet meer dan
een eenzijdige, puur materialis
tische afweging", aldus de Stiel
voorzitter. Hij vindt dat behoud
best een (financieel) offer waard
is omdat de leefbaarheid van
een stad als Leiden toch ook
door haar geschiedenis wordt
bepaald. „Het is ook een manier
van zorgvuldig bestuur. Als de
politieke wil er echt zou zijn
dan moet je eens kijken wat er
met creativiteit, inventiviteit en
overleg mogelijk is. Met zo ge
ring mogelijke financiële mid
delen is dan ook sociale nieuw
bouw te verwezenlijken", is de
overtuiging van Budel.
Het complex aan de Ko
revaarstraat is volgens een be-
Het 'blokje' aan de Korevaarstraat dat volgens de gemeente moet wijken
schrijving van Stiel in 1894 ge
bouwd aan de toenmalige Zijd
gracht en in 1910 uitgebreid
Zowel bouw als uitbreiding zijn
van de hand van de architect W.
Mulder die in leiden verschil
lende karakteristieke gebouwen
ontwierp zoals het Wallon aan
de Papengracht, het Sijthoff ge
bouw aan de Douzastraat en
het pand met het vergulde to
rentje op de hoek Rapenburg-
Noordeinde. De neo-renais
sance gevel aan de Korcvaar
straat is typisch voor die tijd. In
dat pand was van 1931 tot 1966
een coöperatieve broodbakken
gevestigd. Ook kan dit complex
worden beschouwd als het ge
boortehuis van de Leidse afde
ling van de SDAP (later PvdA).
Vorens Stiel is de gevel in per
fecte staat maar moet hef 'in
wendig' worden opgeknapt.
Begin volgende maand breekt
de discussie over behoud of
sloop van de Coöperatie pas
goed los als commivsievergade
ringen en informatie avonden
elkaar aflossen Een definitieve
beslissing wordt pas in het be
gin van volgend jaar verwacht.
Leerlingen 't Klankbord onderzoeken kwaliteit slootwater
MEDEWERKSTER
„Wie zegt dat hier geen diertjes
zitten? Moet je hier ujken. Waar
kranswier zit. zitten ook dier
tjes". is de wijze uitspraak van
de 11 -jarige Amit. Groep zes en
zeven van de rooms-katholieke
basisschool 't Klankbord zijn
zelf op onderzoek naar het le
ven in de sloot vlakbij hun
school in de Stevenshof. In het
kader van het milieuproject
'Water op rapport' van het
Zuidhollands consulentschap
Natuur en Milieu onderzoeken
de kinderen de kwaliteit van het
water. In totaal doen 380 basis
scholen aan het project mee.
Hun bevindingen worden sa
mengevat in een provinciaal
verslag.
Met schepnetten, een hark en
emmers togen de leerlingen op
gewonden naar de sloot. In
groepjes werden de verschillen
de opdrachten uitgevoerd. Ellen
en Fleur meten met behulp van
een thermometer aan een stok
de temperatuur vlak boven het
water. Ondertussen proberen
een paar leerlingen van groep
zes met een groot schepnet wat
plantjes uit het water te vissen.
„Dit is mattenbies". beweert
Bas (9). Met het plantje tussen
z'n vingers vergeli|kt hij het met
de getekende planten op de
zoekkaart. De anderen komen
'Die bloedzuigers
zuigen kleine
visjes leeg
eromheen staan en zijn het met
Bas eens: „la. mattenbies".
Alexander loopt al rond met een
jampot met wier en visjes. „Ik
denk dat het stekelbaarsjes
zijn", en Bas roept: „Die kleine
berst|rs /i|n allrmaal \s.itrr
vlooienMeester Wim Chris-
pijn staat er van te kijken wat
zijn leerlingen allemaal uit de
sloot vissen. Een schrijvertje,
een zoetwaterpissebed en zelfs
drie bloedzuigers. „Die bloed
zuigers zuigt visjes leeg en komt
voor in vuil water wen
Alexander te vertellen Hi| heeft
goed opgelet tijdens de hiolo
gieles en kan nu zijn kennis in
praktijk brengen
Alle dieren en planten die de
kinderen vinden worden inge
vuld op een blad Damd leest
de vragen hardop voor
„Stroomt het water? Kun je de
bodem lien? Zie je vissen
zwemmen? Bij elke vraag tuurt
hij over de brugleuning in het
water. De anderen leveren com
mentaar. „Nee. ik zie de bodem
niet" roept Jeffrey. Daniël vult
de antwoorden in.
Het project 'Water op rapport'
is bedoeld om de scholieren
meer bewust te maken van het
milieu door hen zelf de kwaliteit
van het water te laten onder
zoeken. Wim Chrispijn: „In de
klas bespreken we straks alle*
en schrijven we het «middelde
op van alle onderzoekje*. Daar
uit kunnen we concluderen of
het slootwater erg is vervuild of
niet Het rapport sturen we op
naar de provincie". Het i* nog
niet zeker of de provincie hei
eindrapport gebruikt voor haar
mill, utxlnd
ACHTERGROND
LEIDEN KAREL BERKHOUT
Een Waalse minister op een afvalberg
Deze week maakte milieu-wethouder H. de
la Mar bekend dat het regionale afvalbedrijf
Gevulei, dat ook zorgt voor de afvoer van
het Leidse huisvuil, tussen 1983 en 1987
slakken en vliegas heeft gestort in Mellery
en Saint-Mont-Guibert, ondanks een ver
bod van de Waalse overheid.
„Verboden? Welnee joh, dat was legaal
hoor, ik had allemaal bonnen. Het maakte
ons trouwens niks uit, want wij reden die
slakken gewoon naar de stortplaats en daar
werd de lading zonder problemen geaccep
teerd", zegt transporteur C. Omtzigt. Van
1971 tot en met 1990, het jaar dat de Leidse
vuilverbranding werd gesloten, voerde het
Breukelense bedrijf Omtzigt alle restpro-
dukten van de oven af. „Het was allemaal
geregeld hoor", weet J. Fase, tot 1986 ver
antwoordelijk wethouder.
De Leidse vuiloven verbrandde jaarlijks on
geveer 100.000 ton huisvuil, waarvan 30.000
ton vliegas en slakken overbleven. „Bij de
Afvalverwerking Rijnmond leek het zuid-
Limburg met zijn steenkolenhopen wel, zo
hoog lagen daar de stapels slakken. In Lei
den hadden wij daarvoor helemaal geen
ruimte natuurlijkschetst Fase het pro
bleem.
Dijken
Het vliegas vond in die jaren zijn weg naar
de Gevudo, de stortplaats in Dordrecht.
„Dat is dus ook nooit naar Wallonië afge
voerd". zegt M. Logtenberg. oud-directeur
van de Gevulei. De Gevulei dreigde echter
wel te blijven zitten met de tonnen slakken,
die door hun milieu-onvriendelijke reputa
tie nergens in de provincie Zuid-Holland
mochten worden gestort.
Toenmalig wethouder Fase had de slakken
graag gebruikt als ondergrond voor de we
genbouw. zoals onder meer gebeurde in
Friesland waar de afvalresten ook de dijken
ingingen. Volgens Logtenberg geeft dat ech-
Over de illegale afvaltransporten naar Belgisch
Wallonië praten de betrokkenen luchtig,
openhartig, met een enkele verontschuldiging
en vol verbazing over de lichte commotie.
ter problemen: „Slakken mogen worden ge
stort, maar minstens 50 centimeter boven
het erondwater. In Gelderland ligt het
grondwaterpeil lager dan in Zuid-Holland.
Overigens bevatten slakken niet meer zware
metalen dan bakstenen, maar misschien
wel giftigere".
De gemeenten brachten de slakken daarom
al vanaf 1981 naar België, maar in 19&3 ver
boden zowel Vlaanderen als Wallonië de
stortingen. Volgens Fase heeft F. van Over
meire, tot 1984 directeur van de Gevulei.
toen persoonlijk iets geregeld in Wallonië leiden karei berkhout
met de eigenaren van de stortplaatsen. Dat
wordt bevestigd door zijn opvolger Logten
berg. die zegt dat bij zijn komst alles al liep:
„Het enige wat ik hoefde te doen was elk
jaar een brief in het Frans te sturen aan zo'n
Waalse minister. Die brieven werden nooit
beantwoord, maar blijkbaar was het sturen
genoeg".
Moeite
Het enige probleem was eigenlijk de prijs.
„Om te onderhandelen ben ik nog een paar
keer met wethouder Kuijers (vanaf 1986
verantwoordelijk) naar de stortplaatsen ge
weest, waar die minister gewoon rondliep",
zegt Logtenberg. Hij herinnert zich een prijs
van 24 gulden per ton, tamelijk veel voor
die tijd.
Ondanks dat de Walen volgens Fase 'wat
blij waren met de extra inkomsten' knaagde
het geweten van de Leidse bestuurders.
„Wij veegden ons straatje schoon, maar
schoven de troep wel op het bord van een
ander en daar hadden wij in het college veel
moeite mee", herinnert Fase zich. De Ge
vulei zocht naarstig naar oplossingen in de
eigen omgeving en leek die gevonden te
hebben met een stortplaats in de Leider-
dorpse Doespolder.
In die tijd waren de renovatie werken in
Leiden in volle gang en de gedachte was dat
het bouwpuin samen met de slakken kon
worden verwerkt tot nieuw bouwmateriaal.
„Wij waren ver met Leiderdorp, maar de
weerstanden waren te groot en het is ons
niet gelukt", zegt Fase.
Pas vanaf 1986 kon steeds meer afval wor
den afgevoerd naar Nieuwerkerk aan den
Hssel. waar een Verwerkingsbedrijf zit. In
1988 vond de laatste storting plaats in Bel
gië. namelijk in Baudelet Hazebrouck. Log
tenberg: „Iemand had daar chemisch afval
opgesmokkeld en de zaak werd gesloten
Toen was het ook voor ons afgelopen
Leiden krijgt van het Rijk waarschijnlijk
500.000 gulden voor de restauratie van de
Stadsgehoorzaal. De rest van de verbou-
wmgskosten. waarvan de hoogte nog onbe
kend is, moet worden opgebracht door
sponsors. „Door mijn contacten met het
ministerie van wvc gaat een speciaal bu
reau waarschijnlijk proberen bedrijven te
interesseren", zegt directeur cultuur Y. van
Baarie.
De stadsgehoorzaal wordt verbouwd tot
een ruimte voor zowel concerten als con
gressen. Het onderzoeksbureau Research
voor Beleid krijgt van de gemeente waar
schijnlijk de opdracht voor een onderzoek
naar de haalbaarheid van zo'n congrescen
trum en een zogeheten 'binnenstads-hotel'.
Vooral de directie economische zaken voelt
veel voor een hotel in de binnenstad, waar
voor de Morssingel al is genoemd als vesti
gingsplaats
..Het is de bedoeling dal de Stadsgehoor
zaal en het binncnstadshotel elkaar verster
ken. Veel congresgangers willen gebruik
maken van de voorzieningen in een bin
nenstad en zullen misschien graag in zo'n
hotel overnachten. Het is helemaal mooi als
dat in een monumentaal pand zou kun-
Kerken
beeld
zegt Van Baarie De Hooglandse
icht en de Kaasmarkt zijn daarbij in
De congressen moeten zorgen voor de
broodnetdigr rxtra inkomsten van de Stads
gehoorzaal, die begin dit jaar door een rijks-
commissie is aangeduid als uniek en van
landelijke betekenis Ondanks de verwach
te financiële injectie, trekt de grmcmtr nog
eens 240 000 gulden extra uit voor de ex
ploitatir „Wij willen een breed en kwalita
tief sterk cultuureH programma brrngrn
geeft Van Baarie als verklaring Daarbij zul
ien voor de verschillende activiteiten nog
eens sponsors worden aangetrokken
LADEN ERNA STRAATSMA
De door de F.nergie- en Water
voorziening Rijnland voorge
stelde halvering van de fusie-
uitkeringen plaatst gemeenten
als Katwijk en Noordwijk voor
grote financiële problemen. Lei
den vindt het plan om andere
redenen slecht Wethouder H.
de la Mar twijfelt eraan of het
nutsbedrijf een lager, vast be
drag jaarlijks kan uitbetalen
Katwijk en Noordwijk zullen
naar verwachting niet akkoord
gaan met het EWR voorstel.
Keert het nutsbedrijf de komen
de zeven jaar de nelft minder
uit. dan kost dat beide gemeen
ten een slordige vier miljoen
gulden De EWR uitkeringen
worden namelijk in de gemeen
tebegroting opgenomen. Ande
re gemeenten verrekenen deze
extra inkomsten direct met de
tarieven van verbruikers
„Wij kunnen dat geld niet
missenzegt hoofd afdeling fi
nanciën in Noordwijk. G. Oos
termei jer. Ook de Katwijkse
wethouder van der Plas (fi
nanciën) is tegen. Op voorhand
kan ik zeggen dat wij daar niet
mee akkoord gaan
Noordwijk voelt eveneens
niets voor het 'uitsmeren' van
de fusée uitkenngrn over een
langere periode. Oorspronkelijk
was het de bedoeling om het to
tale bedrag van 60 miljoen gul
den in tien iaar aan dr 1 \YR gr
meenten uit te keren De afgelo
pen drie jaar is inmiddels al 22
miljoen uitbetaald Dn /ittrn
wij over een jaar of acht zelf met
financiële problemen." aldus
Oostermei jeT
Tegen net tweede voorstel
van de EWR heeft Katwijk geen
overwegende bezwaren, al heeft
de gemeente liever dat het nuts
bedrijf zich houdt aan de be
staande afspraken.
De la Mar is tegrn een halve
nng van de fusie uitkeringen.
De EWR garandeert dan een
jaarlijkse vaste, maar lagere uit
betaling. „Nu kan het EWR ais
uitkeringen opschuiven. Bij dit
plan kan dat niet meer en ik
denk niet dat het de EWR altijd
zal lukken jaarlijks
vast bedrag uit te kerrn." Het
andere voorstel is volgens dr
leidse wethouder brier voor
het EWR
OVER TWEE WEKEN
WORDT HET HIER IN DE BUURT
EEN HEEL STUK VEILIGER
De leedingen van groep zes en zeven van 't Klankbord op onderzoek
naar plantjes en dieren in de sloot in de Stevenshof. foto jan holvast
