Kunst
Kunstuitleen en
De Waag samen
Fascinerende expositie Bourgeois
'Het is in elk geval goed geschreven'
Drieluik tegen verloedering
AGENT/BEZ0RGER(STER)
Zaterdag 8 juni 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RtJSDAM SASWA STOEUNGA Eindredactie: HENK HOUTMAN Vormgevn* HENK BUtS
13
DRIEMUPI'S ALS drie
luik tegen de verloede-
nng Het publiek op een
dwaalspoor, maar de
boodschap moet duidelijk
zijn.
NIEUWSLIJN
Gung-Ho in het LVC
LEIDEN - De nieuwe Nederlandse (gedeeltelijk Leidse) forma
tie Gung-Ho geeft op donderdag 13 juni een concert in het
LVC. Gung-Ho werd in 1989 opgericht door John Helder en
Ludwig Smith, samen met de oude ritme-sectie van Candy
Dulfer. Onlangs verscheen hun debuut-CD. De muziek van
Gung-Ho laat zich het beste omschrijven als powerfiink. Op de
bühne staat Gung-Ho garant voor een overweldigende show
vol verrassende wendingen. Aanvang 22.30 uur.
Op vrijdag 14 juni is er in het LVC weer een swingavond en
speelt in het LVC-zoldercafé Dan Dare, een rockband uit Kam
pen. Aanvang 23.30 uur. Zaterdag 15 juni vindt in het LVC het
halfjaarlijkse cursusslotfeest plaats.
Cabaret terug in Kurhaus
SCHEVENINGEN - Van 9 juli tot 24 augustus zullen de Neder
landse cabaretiers Genie van der Klei en Erik breij een Duitsta
lig cabaret in het Kurhaus brengen. 'Auf Deutsch' is de titel van
uit het Nederlands cabaret vertaalde liedjes.
Het cabaret speelt zich af in de sfeer van Berlijn in de jaren
dertig. De show, die wordt geregisseerd door Albert Mol, wordt
twee maal per avond gegeven.
Verhalen rondom de Rijnmond
KATWIJK - Bij de Katwijkse uitgeverij Pantha Rei is een verza
melde bundel "Vertellingen rondom de Oude Rijnmond' uitge
geven, verzameld door Jan Swagerman en bewerkt door Aleid
Swieringa.
De verhalen spelen zich af in of rondom Katwijk, Noordwijk,
Rijnsburg, Oegstgeest, Valkenburg, Wassenaar en Leiden. 'Ver
tellingen rondom de Oude Rijnmond' is een 'reis door twintig
i' die eindigt bij het Katwijk uit grootvaders tijd.
De Leidse Kunstuitleen moet op zo kort mogelijke ter
mijn worden verplaatst naar een te huren ruimte aan de
Mandenmakerssteeg, naast De Waag. Waag en Kunstuit
leen kunnen vervolgens opgaan in één organisatie: het
Centrum Beeldende Kunst.
LEIDEN JAN RIJSDAM
Op langere termijn moet aan de
Lammermarkt naast de Laken
hal nieuwbouw worden gereali
seerd waar zowel de collectie
moderne kunst van het stedelijk
museum als de collectie die de
industriële ontwikkeling van
Leiden omvat ook het CBK
moet worden ondergebracht.
Eén en ander blijkt uit het ad
vies dat een gemeentelijke
werkgroep heeft uitgebracht
aan het college van burgemees
ter en wethouders. De werk
groep komt tot de conclusie dat
er in Leiden voldoende voe
dingsbodem aanwezig is voor
de start van een Centrum Beel
dende Kunst. Zo'n centrum zou
zich onder meer moeten bezig
houden met de verhuur en ver
koop van beeldende kunst aan
particulieren en ateliertoewij
zing.
De ruimtenood van het stede
lijk museum kan alleen worden
opgelost door nieuwbouw aan
de Lammerfnarkt. De gedach
ten gaan uit naar één complex
waarin zowel de uitbreiding van
de Lakenhal met een vleugel
moderne kunst, de uitbreiding
van historische afdeling ten be
hoeve van de industriële perio
de als het Centrum Beeldende
Kunst worden opgenomen.
Voor de beoogde nieuwbouw
zouden een aantal pandjes aan
de Lammermarkt moeten wor
den gesloopt.
Omdat de nieuwbouw nog
geruime tijd op zich zal laten
wachten zouden De Waag en de
Kunstuitleen vast moeten wor
den samengevoegd. De werk
groep noemt dat een interes
sante ontwikkeling. In de ko
mende jaren kan zo alvast erva
ring worden opgedaan met een
Centrum Beeldende Kunst
voordat het mettertijd wordt
ondergebracht in de nieuw
bouw bij De Lakenhal.
Bobje Goudsmit een tweede werkelijkheid, waarin kinderen de toon aangeven.
Voorhoutse debuteert met kinderboek
FOTO WIM DIJKMAN
KINDERLITERATUUR
Een jongetje dat zich verkleint en zijn com
puterspelletje in glijdt om daar de robot te
gaan halen die hij zo graag wil hebben. Zijn
zoektocht wordt een kleine odyssee, vol ge
varen en obstakels.
In het kort is dat het verhaal waar het om
draait in 'Robbie Robot en de Zorgenstam',
het debuut van de Voorhoutse kinderboe
kenschrijfster Bobje Goudsmit. Computers
figureren al een tijdje in de kinderliteratuur,
ook in die in deze moerasdelta. Maar voor
het eerst liet een schrijfster haar hoofdper
soontje door het scherm heen stappen, een
tweede werkelijkheid in. Bliep, bliep, bloep-
moeders, let op uw kinderen. In de wereld
is veel gevaar.
Bobje Goudsmit, Leidse van geboorte en
woonachtig in Voorhout, geeft Nederlands
aan het Adelbert College in Wassenaar.
Geen kleinigheid met vier opgroeiende kin
deren en een werkende man. En daarnaast
ook nog eens kinderboeken schrijven. Hoe
doet ze dat toch allemaal?
Bobje Goudsmit heeft er geen moeite
mee. „Je moet je tijd gewoon goed weten te
verdelen, dan kun je erg veel. En schrijven,
ja, dat deed ik altijd al graag. Al op mijn ze
vende zat ik achter de schrijfmachine. Ik
wilde eigenlijk niet debuteren met een kin
derboek, maar met een roman voor volwas
senen. Ik was al een heel eind op streek en
zag toen opeens dat het kitscherig werd. De
twee hoofdpersonen waar het in dat verhaal
om ging, zaten op de laatste bladzij van dat
manuscript in de trein. In die trein zitten ze
nu, na een jaar. nog steeds. Ik hield niet
meer van die hoofdpersonen.
's Avonds vertel ik mijn kinderen voor het
slapen gaan altijd een verhaaltje. Zomaar,
uit het blote hoofd. Mijn man zei tegen me:
daan
Als je
delijk
die verhalen van jou zijn altijd anders,
probeer je niet eens wat te schrij-
kinderen? Dat heb ik nu dus ge-
ik ben tevreden over het resultaat,
jr kinderen schrijft, word je tot dui-
eenvoudig formuleren gedwon
gen. Bij kinderen moet je niet aankomen
met ingewikkelde mooischrijverij, kinderen
hebben dat onmiddellijk door. Ze willen in
de eerste plaats een spannend en mooi ver
haal. Als dat verhaal ze dan ook nog eens
aanzet tot nadenken over elementaire za
ken als vriendschap en dood is dat mooi
meegenomen."
Waterglijbaan
De hoofdpersoon in 'Robbie Robot en de
Zorgenstam' is Frans-Willem, een ventje
van zes, dat maar één ding wil: net zo'n
mooie robot als zijn vriendje Fabrice. Maar
in plaats van die robot krijgt hij van zijn va
der vijf 'worry dolls' uit Guatemala, poppe
tjes die de kinderen uit dat arme land onder
hun hoofdkussen leggen met de gedachte
dat ze hun zorgen om het dagelijks bestaan
zullen wegnemen. Met deze poppetjes, èn
met zijn rijst-met-krenten-hond-met-het-
ene-oog, gaat Frans-Willem een computer
spelletje in om daar een robot te gaan ha
len. De kwaadaardige 'pingpoinkers' en
'knikkerknoerters' maken hen het leven
daarbij zeer moeilijk.
Goudsmit: „Ik heb lang zitten piekeren
hoe ik die jongen en zijn poppetjes het
computerspelletje in zou krijgen, maar uit
eindelijk had ik de oplossing. Frans-Willem
wil eerst eigenlijk niet. maar zijn speelgoed-
hond 'boemst' hem naar de kamer waar de
computer staat, hij duwt en springt Frans-
Willem er als het ware naar toe. Naderhand
hoorde ik van mensen dat 'boemsen'. in het
Duits tenminste, ook nog een andere bete
kenis heeft. Maar goed. dat weten de kinde
ren niet. Bij het beschrijven van het ver
dwijnen van Frans-Willem in het spelletje
heb ik me een waterglijbaan in een zwem
bad voor de geest gehaald. Ik was doods
bang toen ik daar van mijn kinderen voor
het eerst vanaf moest. De spanning die ik
toen voelde heb ik bij deze passage goed
kunnen gebruiken."
Goudsmit heeft lange tijd met het verhaal
in haar hoofd rondgelopen. Toen ze van
haar vader eens een computerspelletje
kreeg dat 'Lucky Jim' heette, onstond lang
zamerhand het idee om daar eens iets mee
te doen. „Het is volgens mij de eerste keer
in Nederland dat een schrijfster een kind
door het scherm van een computer heen
laat gaan. In andere kinderboeken zijn
computers altijd apparaten die het leven
van de mens gaan beheersen, maar als een
tweede soort werkelijkheid, als vreemd en
onontdekt gebied, zijn ze nog nooit ge
bruikt.
Als u mij vraagt of ik met dit boek een
plaats zal kunnen veroveren in het legioen
van kinderboekenschrijvers dat we nu heb
ben, zeg ik ja. Zo arrogant ben ik wel. Mijn
boek is in elk geval goed geschreven en ook
wat betreft structuur zit het goed in elkaar.
Het schrijven van een goed en kloppend
verhaal heeft iets te maken met puzzelen.
En dat doe ik graag. Maar het leukste vind
ik het om naast deze bestaande werkelijk
heid nog een andere te creëren waarin kin
deren een uurtje of zo kunnen verblijven,
een werkelijkheid waarin, zij en niet wij de
toon aangeven"
Bobje Goudsmit, Robbie Robot en de Zor
genstam. Illustraties Francien van Weste
ring. Arion Uitgevers, Amsterdam. ISBN
9053800042 (gebonden).
BLIEP. BLIEP, BLOEP
Moeders let op uw kin
deren. want in de wereld
is veel gevaar Op een
kwaad moment duiken ze
zo hun computer in.
LEZERS SCHRIJVEN
Mupi-project
Hierbij doe ik mijn beklag over
het volgende: de gemeente Lei
den en de Kunstuitleen hebben
gemeend een kunstproject te
moeten organiseren. Kunst in
de reclamezuilen door het cen
trum van de stad. Dat er ge
meenschapsgeld voor dit soort
kunst wordt uitgegeven, oké.
Maar dat er ook pornografische
foto's in combinatie met een
godslasterlijke tekst worden ge
toond. in het openbaar nog wel.
vind ik buiten proporties en ik
ben hierover woedend.
Ik heb hierover contact gehad
met wethouder Van Reij en éèn
van zijn ambtenaren heeft mij
meegedeeld dat zij hierover een
vergadering hebben gehad,
maar dat zij hieraan niets kun
nen doen. Ik ben van mening
dat dit direct moet worden op
gelost door middel van verwij
dering van dit smerige ding
C. lacobs,
Fabiaanspoori 5. Leiden.
Kunstwerk in Mupi roept vragen op
LEIDEN ANNEMIEK RUYGROK
Menig voorbijganger zal staan te gniffelen bij de
Mupi op de Haarlemmerstraat bij de Rex-bio-
scoop. Zo op een afstand lijkt het een verzame
ling zwart-witte vierkantjes met daarin de tekst:
'God went home years ago'. Nadere beschouwing
leert dat de letters zijn ingevuld met knipsels van
pornografische foto's. „Allicht, zo vlak voor een
bioscoop waar alleen maar pornofilms worden
gedraaid", is de voor de hand liggende reactie. Al
leen: die tekst. Wat heeft die er nu mee te maken?
Bert Kienjet van de Kunstuitleen en één van de
organisatoren van het Mupi-kunstproject wil het
wel even uitleggen. „Die Mupi is onderdeel van
een drieluik tegen Aids." Dat begrijpen we dus
even niet. Streng wijst hij de opbeller terecht:
"We verwachten van dit project dat liefhebbers
van kunst èlle Mupi's gaan bekijken. Dus ook die
op de Lammermarkt van Peter Willemse en die
op de Kooilaan van Jan Kölling. want dat zijn de
andere twee delen van het drieluik", aldus Kien
jet.
Inderdaad hebben deze kunstwerken met dat
van Joyce de Gruiter op de Haarlemmerstraat de
zwart-wit vlakken gemeen met daarop teksten als
'Aids' en 'Dead'. Alleen zijn hier de vlakken wat
groter en de pornografische foto's wat kleiner in
gevuld. „Bekijk je alle drie de kunstwerken dan
wordt de boodschap duidelijk. De vorm haakt in
op de aids-manifestaties in Amsterdam en de VS
waar voor iedere overleden aids-patiënt een lap
in een lappendeken wordt gemaakt".
Nu begint het te dagen. Een drieluik, op drie
plaatsen in de stad, tegen aids. Een mooi initia
tief. Alleen jammer voor de mensen die slecht ter
been zijn en niet van de Haarlemmerstraat even
naar de Kooilaan of de Lammermarkt wandelen
om de boodschap tot zich te nemen.
Door zonder verwijzing in de drukste straat van
Leiden een dergelijk kunstwerk te plaatsen toep
je als gemeente natuurlijk reacties op. En kunst
moet reacties oproepen, dat staat huiten kijf.
Maar als je als gemeente ook nog een boodschap
wilt uitdragen, moet die wèl duidelijker zijn.
Volgens Joyce de Gruiter, de 'aanstichtster' van
een en ander, kan de gemeente er niks aan doen.
„In totaal 40 beeldend kunstenaars kregen de op
dracht van de gemeente een kunstwerp voor een
Mupi te ontwerpen. En wij drieën hebben de
koppen bij elkaar gestoken en het drieluik ge
maakt. Het was overigens de bedoeling dat alle
drie de werken op de Haarlemmerstraat zouden
komen te hangen, maar omdat we dat op het
laatste moment bedachten, kon dat niet meer.
Vandaar dat ze nu verspreid zijn."
Overigens is het drieluik, aldus De Gruiter. geen
aanklacht tegen aids. "Het is een aanklacht tegen
de verloedering. Tegen de decadentie, tegen de
rottigheid, het verval. Om dat uit te drukken heb
ben we pomoplaatjes gebruikt om de hoofdtekst
te maken. Maar in de zwarte vlakjes staan ook al
lerlei letters die samen woorden vormen die met
verval en verloedering te maken hebben
Toppunt van
eenvoud in
Antigone
RECENSIE» WU NANO ZBLSTXA
Voorstrihng Antigc** Autrur i
Anoufti Onfectup te tonfc** fee
gpn vin Hrt VfcetUreJcoleae Repr
Jonk Genen op 7 ure in de aula var
Vijftien jaar Jonkies op het
Vlietlandcollege. Zo'n respccta
bel lustrum kan aanleiding zijn
voor een groois opgezette fees
lelijke produktie met toeters en
bellen Of. en dat is het geval, je
laat bewust alle feestgedruis
achterwege en je streeft naar
een artistiek hoogtepunt. De
aankleding is uiterst sober, en
het decor bestaat uit zegge en
schrijve één stoel; voor de rest is
het podium een grote kale vlak
te. Alle zeggingskracht moet lei
terlijk van de spelers komen die
zich hier werkelijk nergens
meer achter kunnen verscnui
len. Da's een hele gewaagde
keuze, en het is bijzonder knap
dat leerlingen dat durven en
overtuigend waarmaken Bij De
Jonkies is Croon een koningin,
en zodoende staan er in de be
langrijkste scène van het drama
twee vrouwen tegenover elkaar.
Op de een of andere manier ko
men de beide personages daar
door dichter Dij elkaar, en is
Creon méér dan vertegenwoor
diger van wereldlijke macht. Ze
is er eigenlijk ook zelf het
slachtoffer van, en Marleen van
der Geest laat mooi zien dal
Creon er steeds meer letterlijk
onder gebukt gaat. Zo creëert zij
prachtig een machthebber die
twijfelt. Antigone weigert een
compromis te sluiten en kiest
voor de dood. Creon kiest voor
het leven, maar dat betekent
dan wel dat je je systeem- con
form gedraagt Antigone accep
teert dat niet en ligt per definitie
dwars, het is tegelijk haar zwak
ke en haar sterke kant. En met
name dal aspr» i hli|ft bi| I i
van Thiel in de rol van Antigone
in helder evenwicht. Pas vlak
voor haar dood komen er twij
fels bij deze Antigone die Eva
van Thiel met een weemoedige
klank in haar stem laat bliiken.
Een zaal vol scholieren heeft
dan inmiddels een kleine an
derhalf uur aandachtig gekeken
naar een schoolvoorstelling die
het toppunt van eenvoud noeft
bereikt
Werk van eigenzinnig kunstenaar in Kröller-Müller
BEELDENDE KUNST RECBWE
HENK MEUTGEERT
Werken van Louise Bourgeois
Tot 8 juli in Rijksmuseum Kröller-Müller
Open maandag tot en met zaterdag van
10 tot 17 uur. zondag van 13 tot 17 uur
Otterto
Op een foto die Robert
Mapplethorpe in 1982 van haar
maakte kijkt ze wat lacherig in
de camera terwijl ze onder haar
rechterarm haar beeld 'Fillette',
dat het meest weg heeft van een
zeer groot uitgevallen kunstpe
nis, geklemd houdt. De beeld
houwster Louise Bourgeois
(1911) combineert in die glim
lach een zekere gêne en uitda
gendheid. alsof ze wil zeggen:
dit is één van mijn beelden, zeg
maar wat je er van vindt.
Het Rijksmuseum Kröller-
Müller houdt op dit moment
een overzichtstentoonstelling
van het werk van de eigenzmni
ge Louise Bourgeois, die eerder
in vijf andere Europese steden
te zien was. Museum Overhol-
land liet enkele jaren geleden al
tekeningen van haar zien.
De in 1938 uit Frankrijk naar
New York vertrokken Bourgeois
(ze huwde een Amerikaanse
kunsthistoricus) kreeg pas in
1982 haar eerste overzichtsten
toonstelling in de VS, nadat ze
jarenlang vooral een kunstenaar
was die waardering onder vak
genoten kreeg. Een 'artists ar
tist' dus. Dat Bourgeois wars
van alle stijlen en modes haar
eigen weg ging en haar werk
een sterk persoonlijke lading
meegaf, zonder overigens totaal
ontoegankelijk te worden, heeft
de onbekendheid ongetwijfeld
in de hand gewerkt. Wie de
prachtige expositie (zowel het
werk als de inrichting) op de
Hoge Vel uwe bekijkt, kan zich
moeilijk voorstellen waarom die
erkenning zo laat is gekomen.
I)c Franse kinderjaren van
Bourgeois spelen tot op df
van vandaag een belangrijk
in haar werk Haar mr»
haar vader kinderjaren.
Cumul I uit 1969 van Louise Bourgeois
FOTOCfO
èm
weljke en mannelijke erotiek;
het rijn thema's die steeds te
rugkeren in uiteenlopende ma
terialen als hout. beton, latex,
marmer en brons in steeds 'wis
selende' stijlen. Dat begint al in
de eerste museumzalen met
werken uit de jaren veertig en
vijftig Er staan tientallen lang
gerekte beelden opgesteld die
nog het best te vergelijken rijn
met totempalen. Dunne staket
seis waarin uitsparingen of uit
stulpingen het geslacht of een
toestand (zwangere vrouw) aan
geven Bourgeois reduceert haar
figuren tot simpele stapelingen:
aaneengeregen kurken worden
zo tot een vrouw. De beelden
staan alleen of in groepjes, ver
stild. maar met een sterke uit
straling
In haar tekeningen ontstond
de 'femme maison' een vrouw
wier bovenlichaam bestaat uil
een huisje. Hei lichaam als huis
of een huis als gevangenis, zoals
feministische interpretaties wil
len? En dan is er de tekening
van een ruimte met een aantal
zwevende trappen die eindigen
bij de zolder Hij verdween in
complete stilte' is de titd. Beide
thema's duiken later weer op: in
de grote turnzaal van het musr
um staan twee op hoge tafels
met dunne poten gelijkende
bouwsels met de titel 'Breek
baar Huis uit 1978. En kort
daarbij de gcdcdtelijk in medi
terraan blauw beschilderde in
stallatie 'Geen uitgang', waarin
een trap plots ophoudt, ge
maakt in 1988. Er spreken angsi
>or isolatie en eenzaamheid
een mogelijke ontsnapping
t deze beelden
Steentijd
Uiteraard hebben de sculpturen
van Bourgeois met uitstulpin
gen in de vorm van borsten, ei
eren of slappe penissen de pen
nen van de beschouwers van
haar werk in beweging ge
bracht. Zoals dat overigens al
tijd gebeurt wanneer sexualitdt
om de hoek komt kijken. Van
die beschouwingen is een aan
tal opgenomen in de catalogus
De volkomen subjectieve be
nadering en de keus voor zovele
materialen en uitingsvormen
(zo hangen er in de grote zaal
een paar grappige langr henen
aan de muur) geven het werk
van Louise Bourgrois zijn bij
zondere positie binnen de kunst
van na de oorlog. Haar werk
P-H» IfnorR «lummni pnr»
om boven het puur persoonlijke
uit te stijgen, maar Houdt daar
naast genoeg raadselen vast.
Ren fascinerende tentoonstel
Mng
Haarlems Dagblad en
Leidsch Dagblad
zoeken in NOORDWIJKERHOUT
omgeving Duinschoten en Langeveldenaan een
voor de dageli|kse verspreiding ven onze dagbladen
1'/, uur per dag
Tegenover deze |Ob slaat een zeer goede betonmg
Voor informatie kunt u betten naar 071-161400 an
vragen naar Huib v-d Zwaan
