Feiten
Algerijns bewind weet geen
raad met democratisering
Terreur neo-nazi's neemt
toe in voormalige DDR
Groen Links heeft nog lange weg te gaan
Vrijdag 7 juni 1991
RnMcO» 023-150225 JAN1NE BOSM* Ai TAN ERDOGAN RONALD FRJSART v., ONNO HA VERMANS PATRICK VAN OEN HURK HANS JACORS «ARGOT KLOMPMAKER JAN PRÉENEN SJAAK SMAK,
MARGREET HE5UNGA VomgMnj MARIANNE VERSCHUREN
NEO-NAZISTISCHE jon-
geren zeggen Duitsland TOM JANSSEN
te willen „zuiveren van
buitenlandse zwijnen"
EN MENINGEN
Het uitroepen van de staat van beleg en de aanwezigheid
van tanks en pantserswagens in de straten van Algiers en
andere grote steden van Algerije heeft het proces van ver
nieuwing en liberalisering in Algerije stil gezet. De kers
verse premier Ghozali zal nu moeten proberen een rege
ring te vormen, die op een bredere steun kan rekenen
dan de regeringen van het FLN (Nationaal Bevrijdings
front) de afgelopen 29 jaar. Daarvoor zal hij ook bij het
FIS (Islamitisch Reddingsfront) moeten aankloppen.
De problemen waarvoor Alge
rije zich geplaatst ziet, zijn v
Districtenstelsel
belangrijk deel te wijten aan Dat het FIS de meeste gemeen-
29 jaar economisch en sociaal teraden veroverde, was echter
wanbeleid door het FLN, dat de ook het resultaat van een grove
onafhankelijkheidsstrijd tegen
de Franse bezetter leidde. Re
pressie, een schrikbarende
werkloosheid, een hoge buiten
landse schuld, een stagnerende
economische groei, een schaar
ste aan primaire levensbehoef
•en, corruptie en vriendjespoli
tiek waren en zijn tot de dag
van vandaag daar de meest her
kenbare facetten van.
In oktober 1988
kwam het al
misrekening van het FLN. Dat
koos voor een op Engelse leest
geschoeid districtenstelsel, dat
de grootste partijen bevoor
deelt. Daar plukten ze direct de
wrange vruchten van. Men had
gehoopt opnieuw en nu langs
democratische weg de grootste
partij te worden. Dat pakte an
ders uit: niet-fundamentalisti-
sche kiezers waren niet bang
genoeg voor het
FIS om van ellen
de toch maar weer
FLN te stemmen.
Daarom verander
de het FLN dit jaar
het kiesstelsel nog
een keer: de kies
districten werden
anders ingedeeld
waardoor gebie
den die bekend
staan om hun vele
FiS-sympathisan-
ten, opgesplitst
werden.
Dit ondemocrati
sche gemanoeu-
President Chadli Benjedid van vreer heeft niet al-
word I een aan- Algerije: reformist met harde leen tot boze
Hwmae
\jimm m.!?
Racistisch geweld heeft al levens gekost
teniandse afkomst. Het merendeel van de mi
granten woont in het westen van het land, waar
ze in de bloeitijd van de Duitse c
kwamen als gastarbeider.
Solidariteit
hand.
dan 600 dodelij
ke slachtoffers
aangehouden.
De 'reformist met de harde
hand', zoals president Benjedid
ook wordt genoemd, bracht
daarna een scheiding aan tus
sen de macht van staatshoofd
en regeringsleider, beloofde een
liberalisering van de economie
en zegde constitutionele her
vormingen toe. Ook wist hij de
legertop over te halen om zich
ties van het FIS
geleid. Ook de de
mocratische par
tijen hebben geprotesteerd te
gen het districtenstelsel omdat
het jonge partijen op nationaal
niveau amper een kans geeft.
Maar dreigen met stakingen
sommige van de democratische
partijen hebben veel aanhang
onder massaorganisaties of in
grote staatsbedrijven heeft
uiteraard niet geholpen. Het
parlement en het kabinet die de
Aanhangers van het Islamistisch Reddingsfront dragen een gewonde betoger weg na ongeregeldheden eer
der deze week met de Algerijnse politie. foto afp abdelkar senna
van het land tegen, voormalige
leden van jongerenbendes en
plichters die
terug te trekken uit het Centraal kieswet zou kunnen verande-
Comité van het FLN, terwijl de ren. bestaat nog steeds hele-
ingsgezinde Mouloud
Hamrouche tot premier werd
benoemd. Een van diens eerste
daden was het legaliseren van
het FIS. een verzameling van
ruim dertig nationale en regio
nale partijtjes en groeperingen,
die als enige binding hun isla
mitisch fanatisme hebben.
Het Islamitisch Reddingsfront
(Front Islamique de Salut - FIS)
was vorig jaar bij de gemeente
raadsverkiezingen de enige op
positiepartij die erin was ge
slaagd overal snel afdelingen op tenslotte heeft zich allerlei
te richten en kandidaten te stel- „tuig" bij de beweging aange-
len. Dat betekende dat iedereen sloten aangezien er geen voor-
die niet zozeer de ideeën van waarden aan het lidmaatschap
het FIS steunde als wel tabak zijn verbonden,
had van jaren wanbeleid door /.0 komen brave moslims bij het
het FLN, alleen maar op het FIS FIS nu de grootste smokkelaars
maal uit FLN-leden.
Uiteindelijk hebben de parle
mentsverkiezingen een jaar op
zich laten wachten. Het FLN
wilde de bevolking de kans ge
ven kennis te maken met het
FIS. of beter gezegd met de ge
breken van het FIS. Het front
heeft geen politiek en econo
misch hervormingsprogramma.
islamitisch is, lopen c
een sinistere roeping als bewa
kers in de eigen, geheime ge
vangenissen van het FIS.
Bovenop deze onaangename
ontmoetingen en de interne
chaos komt dan het beleid van
FIS-gemeenteraden: nog erger
dan het alcoholver
bod of gescheiden
bussen voor man
nen en vrouwen
blijkt het gemis aan
enige praktische in
vulling van het idee
van een „islami
tische staat". Indi-
rekt moet het FIS
voortdurend erken
nen dat de islam als godsdienst
helemaal geen antwoord geeft
op vragen over hoe de noden
van de bevolking opgelost moe
ten worden. De „islamitische
staat" bestaat nog steeds ner
gens overtuigend in het klein,
op lokaal niveau.
Het FIS is zoals de Algerijnse
bevolking sunnitisch en de le
den voelen zich absoluut niet
verwant, noch met de shi'iti-
sche sekte van het Khomeinis-
me die de overhand kreeg in
Iran, noch met het sunnitische
politie onwilligen de moskee in-
rammelt. Het FIS zit zo omhoog
met het gebrek aan ideeën voor
een „islamitische staat" dat de
tegenstanders daarvan in Alge
rije niet eens kunnen vertellen
wat er mis zou zijn met een isla
mitische staat la
FIS.
Islamitisch
front heeft
geen vast
programma
Het FLN weet echter
heel goed wat er mis
is met het FIS. En
dat is niet zozeer dat
het FIS de geheime
diensten wil afschaf-
fen, een gróót deel
van de rente op de
buitenlandse schuld
niet wil betalen of de corruptie
in de politiek wil aanpakken.
Het FIS is een veel te grote ver
gaarbekken van ontevredenen
geworden. Zoals in andere Ara
bische landen als Egypte. Tune
sië en lordanië heen de Alge
rijnse overheid eerst jarenlang
de niet-extremistische, traditio
nele islam gesteund. In Algerije
gebeurde dat bij voorbeeld door
massale herbouw van in de be
vrijdingsoorlog vernielde mos
keeën en het betalen van de sa
larissen voor de imams.
Ontmantelen
In de jaren '80 begon men radi
calere islamitische bewegingen
te steunen omdat die toch vaak
ook een sterk nationalistische,
anti-westerse inslag hadden en
een meerpartijensysteem met
een parlementaire democratie
afwezen kortom daarvan had
de heersende partij niets te vre-
Het langzaam hervormen van
de eenpartijsystemen blijkt ech
ter onvermijdelijk uit te lopen
op het afstaan van macht aan
nieuwe partijen. Wil het FLN bij
parlementsverkiezingen niet
helemaal onder de voet gelopen
worden door zijn eigen uitvin
ding van het districtenstelsel,
dan is de bejammerde evenre
dige vertegenwoordiging de
enige oplossing. Vandaar mis
schien die staat van beleg van
vier maanden: genoeg tijd om
een nieuwe kieswet door te voe
ren. Of het FIS gedeeltelijk te
ontmantelen.
De terreur van neo-nazistische groepen jongeren
tegen buitenlanders in het voormalige Oost-
Duitsland neemt toe. Dat heeft de Duitse politie
deze week gezegd.
Het voornaamste doelwit van de extremistische
bendes, die voornamelijk bestaan uit zogenaam
de „skinheads", zijn de pensions van gastarbei
ders, zwarte buitenlanders die alleen op straat lo
pen en Duitse vrouwen die een relatie
hebben met een buitenlander. De
neo-nazi's schelden op buitenlanders,
bekladden muren met racistische leu
zen, mishandelen hen en steken de
huizen en pensions van migranten in
brand.
Het racistische geweld heeft al enkele
levens geeïst. In Dresden werd een
jonge Mocambiquaan door een bende
neo-nazi's mishandeld en uit een rij
dende tram gegooid. De man, die in I
Duitsland studeerde, kwam daarbij
om hqt leven. Afgelopen zondag probeerden zo'
vijftigextreem-rechtse jongeren in Neubranden
burg, ten oosten van Berlijn, een huis binnen te
dringen dat gekraakt was door linkse activisten.
De aanval mislukte door tussenkomst van de po
Iitie, maar arrestaties werden er niet verricht. La
ter op de dag gooide dezelfde bende de ramen ii
en trapte de deuren in van een pension
arbeiders.
Politie heeft
voor lot van
buitenlanders
Agressief
De Duitse politie zegt niet precies te weten hoe
veel militante neo nazi's er zijn. Bij landelijke vei
kiezingen kan ultra-rechts rekenen op niet meer
dan 2 procent van de stemmen, maar door hun
agressieve optreden oefenen de neo-nazi's een
ware straatterreur uit. Ze treden op in bendes en
iedereen die er niet Duits uitziet, vooral Afrika
nen, zijn op straat of in metro of tram hun leven
niet meer zeker.
Vooral in de oostelijke steden Guben, Frankfurt
Paradoxaal genoeg is het racisme het sterkst in de
voormalige DDR, waar zo mag verondersteld
worden jongeren juist werden opgevoed in de
geest van „proletarisch internationa-
lisme" en „solidariteit met de volke
ren van de Derde Wereld". Otto, graaf
van Lambsdorff, voorzitter van de li
berale FDP die deel uitmaakt van de
ge€tl interesse regeringscoalitie, heeft wel een verkla
ring voor de haat van de Oostduitsers
tegen vreemdelingen: „Onder het
communisme waren buitenlanders de
bondgenoten van de regering, want
zij hadden het recht om te reizen en
konden beschikken over westerse va
luta, dingen die de Duitsers zelf niet
waren toegestaan." Als andere oorzaken van de
xenofobie in de voormalige DDR worden de zorg
wekkende economische situatie en de hoge werk
loosheid genoemd.
Als reactie op het toenemende racisme in Oost-
Duitsland beginnen buitenlanders en zelfs Duitse
burgers al zelfverdedigingsgroepen op te richten,
gast- Volgens Alev Sengonul, een Turks sociaal werker,
is kennis van de beperkingen en voordelen van de
eigen en van vreemde culturen het enige middel
tegen racisme. „Het verlies van de eigen identiteit
gaat gepaard met haat tegen vreemdelingen, van
wie geloofd wordt dat ze anders zijn", meent Sen
gonul, die jarenlang in de Berlijnse wijk Kreuz-
berg werkte, waar veel Turken wonen.
Joden
Heinz Galinski, voorzitter van de Centrale Joodse
Raad in Duitsland, opende maandag in Berlijn
een tentoonstelling over joodse literatuur. Hij
sprak de hoop uit dat verspreiding van kennis z
der Oder, Cottbus en Görlitz is het neo-nazisti- bijdragen aan vermindering van vooroordelen te-
sche geweld tegen buitenlanders de laatste tijd
toegenomen. De politiekorpsen in deze regio
moeten voortdurend alert zijn om snel te kunnen ders veroordeeld c
i joden. Galinski heeft al bij tal van gelegenhe-
o-nazistische terreur tegen buitenlan-
ingnjpen
De neo-nazistische jongeren
willen „zuiveren van buitenlan
Duitse grenzen
te willen herstellen.
harder optreden van de
autoriteiten tegen de extreem-rechtse bendes ge
ien het land te eist. Tot nu toe zonder veel succes.
zwijnende. In het oostelijk deel van Duitsland is de politie
de Tweede Wereldoorlog nauwelijks in staat effectief op te treden tegen de
af te rekenen met „teke- neo-nazi's. Niet alleen ontbreekt het hun z
i decadentie zoals prostitutie en homo- mensen en de middelen, de indruk is dat het de
seksualiteit. agenten ook te weinig interesseert. Het politie-
Dietmar Rittel, een psycholoog uit Guben die veel korps in Oost-Duitsland bestaat grotendeels uit
met jongeren werkt, zei onlangs dat de helft
de jongeren zich aangetrokken voelt tot ultra
rechtse ideeen, „zonder te weten wat die nu pre
cies inhouden." Van de ruim 78 miljoen inwoners
van Duitsland, is ongeveer 4,7 miljoen van bui
agenten die in de voormalige DDR deel uitmaak
ten van de veilighèidspolitie. Toen de DDR sa
menging met West-Duitsland, kregen ze alleen
een ander uniform, een beetje politieke scholing
en leerden anders met mensen moesten omgaan.
I let heeft twee jaar geduurd, maar ein
delijk is het zo ver. 'Groen Links, een
plaatsbepaling', zo heet het manifest
waarmee het partijbestuur van Groen
Links probeert een politiek profiel te
schetsen: een radicaal milieubeleid en
sociale vrijheid en gelijkheid voor ieder
een.
Het werd tijd voor zo'n politiek profiel,
want tot nu toe is de nieuwste loot aan
de politieke stam er niet in geslaagd
zichzelf als daadwerkelijk links alterna
tief te presenteren. Het 'programma' is
nooit meer geweest dan een vergaarbak
van de stokpaardjes van PPR. PSP. CPN
en EVP, de samenstellende delen van
Groen Links.
Niet vreemd misschien gezien de uiterst
moeizame geboorte van Groen Links,
maar het maakte de partij er niet geloof
waardiger op. Het gebrek aan prioriteit
stelling kwam schrijnend tot uiting toen
Ina Brouwer (CPN) een verhoging van de
uitkeringen met 15 procent voorstelde.
Ze vond Peter I.ankhorst (PPR) op haar
weg, waarop een tot op de dag van van
daag voortborrelende discussie los
brandde. Het na acht maanden noeste
arbeid geproduceerde manifest moet
wat meer politiek houvast geven. Het
partijbestuur zwakt de verwachtingen
echter al in het voorwoord af. „Ofschoon
het stuk soms de kenmerken heeft van
een beginselprogramma, is het dat uit
drukkelijk niet. Uitgangspunten en doel
stellingen zijn andere grootheden dan
beginselen Concrete actiepunten geeft
het manifest bewust niet: die horen vol
gens het bestuur thuis in een verkie
zingsprogramma. Wat het manifest nu
wel precies is (gewoon een discussiestuk
misschien?) blijft vaag.
Daarmee is het manifest een tamelijk
vrijblijvend stuk geworden, waarin op
nieuw een forse greep wordt gedaan in
het erfgoed van de verschillende politie
ke partijen. Het pleidooi voor een 'liber
taire' staat sluit aan bij de anti-bestuur
lijke traditie van de PSP: Van Dale noemt
libertair een vorm van anarchisme.
De CPN wordt tevreden gesteld met het
hoofdstukje over 'democratisch onder
en'. waar wordt gepleit
t het bedrijf waar ze werken.
De PPR ten slotte mag zich verheugen
over de nadruk die wordt gelegd op de
invoering van een basisinkomen.
Het stuk bevat los daarvan tal van tegen
strijdigheden. Enerzijds wordt nadrukke
lijk afscheid genomen van de hoogge
spannen verwachtingen van staatsbe
moeienis, maar anderzijds is juist op de
twee kernpunten voor Groen Links
milieu en sociale gelijkheid een
krachtige overheid nodig.
Heel optimistisch stelt het manifest dat
„sociale gelijkheid de erkenning is van
de individualiteit van mensen. Individu
aliteit veronderstelt de vrijheid van men
sen om zelf te kunnen kiezen op basis
van verantwoordelijkheidsbesef. Deze
verantwoordelijkheid geldt niet alleen de
eigen leefomgeving, maar ook de maat
schappij als geheel".
Dm klinkt mooi maar wat alsd.it \rr
antwoordelijkhcidsbesef in de ogen van
Groen Links ontbreekt? Overheidsingrij
pen dus. Zo stelt het manifest dat de
maatschappelijke ongelijkheid tussen
mannen en vrouwen voor een belangrijk
deel voortvloeit uit de machtsverhoudin
gen tussen de seksen in de privé-sfeer.
Daarom „is de scheidslijn tussen de pri
vé- en de openbare sfeer voor Groen
Links onderwerp van discussie bij tal van
politieke vraagstukken". Voor het milieu
geldt hetzelfde: bijna iedereen vindt dat
zijn buurman de auto maar moet laten
staan en dus moet de overheid daar fors
ingrijpen. En wat te denken van de stel
ling dat er alleen overheidssubsidie mag
naar 'democratische organisaties'
waarvoor dan uiteraard de Groenlinkse
definitie daarvan wordt aangehouden?
Er schuilen natuurlijk ook positieve pun
ten in het stuk: het min of meer accepte
ren van een markteconomie, het loslaten
van de staat als Grote Regelaar voor alles
en het opgeven van het idee dat alle
maatschappelijke problemen te herlei
den zijn tot één Achterliggende Oorzaak.
Maar toch. „Bij de vertaling van algeme
ne politieke doelstellingen naar een poli
tiek program duiken ernstige dilemma's
op. Worden zulke dilemma's wegge
poetst, dan wreekt zich dat uiteindelijk
in een program dat geen werkelijk hou
vast biedt voor de dagelijkse politieke
praktijk stelt het manifest. Waarmee
precies de moeizame weg is aangegeven
die Groen Links ook na het manifest nog
te gaan heeft.
Buitenlanders zijn in verschillende steden in het oostelijk deel van de Duitsland hun leven niet zeker. Neo-na
zistische jongeren, zoals hier in Frankfurt an der Oder, willen hun land zuiveren van 'vreemde elementen'.
foto AP HANSIKRAUSS
