Binnenland
'Oud-geitewollen sokken'
verdeeld over bezuiniging
Aandeelhouders Noro op oorlogspad
Eerste lesbiennes in de echt verbonden
Woensdag 5 juni 1991
R«d«cöe 023-150225 JANtNE BOS MA ALT AN ERDOGAN RONALD FRISART PATRICK VAN DEN HURK SI AAK SMAKMAN FRANS VISSER MAAGOT KLOMPMAKER Vom«evtng: ANORIES DETMAR
4
Algemwn Nederland* Perabureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
'Doelmatig werken staat niet haaks op leveren van kwaliteit'
Vier jaar is het alweer geleden dat het maatschappelijk
werk demonstratief naar het ministerie van WVC trok om
daar een heuse geitenwollen sok aan te bieden. Het
moest afgelopen zijn met het klassieke welzijnwerk,
waarin de goedbedoelende, welbespraakte, maar wat
warrige pluizebol op sandalen het beeld bepaalde.
dat is zonde van het geld. Al
met al kan het welzijnswerk met
700 banen minder ook wel uit
de voeten, aldus de bewinds
vrouw. „Het wiel hoeft niet
overal opnieuw te worden uit
gevonden", verduidelijkt een
woordvoerder van het ministe
rie. „Als je ouderen niet op
neemt in een beiaardenoord,
maar in plaats daarvan geld
geeft om zelf de hulp te kopen
die ze nodig hebben, kun je
voor gehandicapten ook zoiets
doen. Dat hoef je allemaal niet
opnieuw te bedenken."
Als voorbeeld noemde d'An-
cona de acht organisaties die
zich bezig houden met homo
emancipatie en daarvoor subsi
die ontvangen. Allemaal hebben
ze een eigen doelgroep: jonge
ren, gehuwde of joodse homo's,
lesbische en biseksuele vrou
wen of ouders van homoseksu
ele kinderen. De één heeft een
religieuze inslag en de ander
richt zich op radio en televisie.
„Als ze meer samenwerken,
hoeft niet elke club een eigen
kantoortje en dat levert dan een
bezuiniging op van een procent
of twintig", redeneert d'Ancona.
Maar COC-directrice Anja van
Kooten Niekerk is het daar niet
mee eens. Er wordt bovendien
al heel wat samengewerkt. Fijn
tjes: „Het is wel geestig dat deze
organisaties op twee na hele
maal geen apart kantoor heb
ben. Bovendien werken ze, net
als de 32 afdelingen die wij heb-
PiN HAAG THEOHAERKENS
Het maatschappelijk werk wilde
serieus worden genomen en de
ze demonstratie was nodig om
de goegemeente duidelijk te
maken dat de nieuwe welzijn -
werker vooral aan het werk wil
de. Pijp roken werd verboden
en ideologisch gezeur en geza
nik waren passé.
leo van der Holst, bestuurder
van de Landelijke Vereniging
van Maatschappelijk Werk
(LVM) reageert dan ook ge
schokt op het plan van minister
d'Ancona het maatschappelijk
werk doelmatiger te organise
ren. Alsof er de afgelopen jaren
niets is gebeurd. Hij spreekt dan
ook zonder terughoudendheid
van een hetze. „We zijn geen
bedrijf en we hoeven dus geen
winst te maken. De bedrijfsma
tige klantgerichtheid wordt veel
te veel het doel."
Peter van Lieshout, adjunct
directeur van het Nederlands
Instituut voor Zorg en Welzijn
(NZIW) heeft minder moeite
met de aangekondigde bezuini
gingen. Die waren te verwach
ten. „En als je accepteert dat er
wordt bezuinigd, dan gebeurt
dat nu op plaatsen waar het zo
min mogelijk pijn doet."
De minister van WVC wil de
uitvoerende organisaties spa
ren, maar vindt dat de overkoe
pelende clubs meer moeten sa
menwerken. Nu wordt er nog
teveel dubbel werk gedaan en
ben, uitsluitend met vrijwilli
gers."
Verder wil de minister dat de
maatschappelijke instellingen
zelf voortaan de rekening beta
len voor de overkoepelende or
ganisaties waarin zij hun krach
ten bundelen. „De vraag is of je
allerlei belangenbehartiging van
belastinggeld moet betalen", al
dus WVC. Als dat werk zo be
langrijk is, moeten de instellin
gen dat maar zelf betalen. En als
ze daar geen geld voor over
hebben, is het werk kennelijk
niet zo belangrijk en kan het
achterwege blijven.
De maatschappelijk werkers
kunnen zich daar volstrekt niet
in vinden. „Instellingen die ja
renlang hebben bezuinigd, heb
ben daar geen geld voor",
meent Van der Holst. De ge
dachte aan nog doelmatiger
werken vervult hem met af
schuw „want dat gaat dat on
herroepelijk ten koste van de
kwaliteit." De LVMW-bestuur-
der schetst een somber beeld
van gemeenten en provincies
die straks niet meer over de
brug willen komen, juist omdat
de kwaliteit van het werk onder
de maat blijft. „Zo worden er
via de achterdeur slagen toege
diend."
Dat steekt, temeer omdat
juist wordt geprobeerd de kwa
liteit van het werk te verbeteren.
Dat is al moeilijk genoeg. „Hoe
kun je bepalen of stervensbege
leiding goed is geweest of de
begeleiding van relatieproble
men? Heb je het goed gedaan
als een echtpaar samen blijft, of
heb je het juist goed gedaan als
mensen op een redelijke manier
uit elkaar gaan en fioede afspra
ken maken over ae opvoeding
van hun kind?"
De welzijnswerkers verwer
pen de gedachte dat er voor een
bepaald probleem maar zoveel
uur beschikbaar is. „Vaak ko
men mensen binnen met schul
den of een huisvestingspro
bleem. Als dan blijkt dat er ern
stige relatieproblemen achter
schuil gaan, kun je die niet ne
geren", illustreert Van der Holst.
„We willen niet alleen bezig zijn
met randverschijnselen, we wil
len moeilijkheden fundamen
teel oplossen."
Volgens het ministerie loopt
het allemaal niet zo'n vaart. „Er
zijn nog honderden instellingen
die subsidie krijgen. Daar zit
nog heel wat ruis in die kan
worden weggenomen", aldus
de woordvoerder. Ook het Nl-
ZW ziet de toekomst wat zonni
ger. Van Lieshout: „Ik weiger
mee te gaan in de gedachte dat
efficiënt werken haaks staat op
kwaliteit leveren. Het gaat erom
dat de beschikbare middelen zo
goed mogelijk worden ingezet
om het doel te bereiken."
Ook hem staat het verleden
waarin de politieke stelling-
name van de welzijnswerker
haast nop belangrijker was dan
de daadwerkelijke hulpverle
ning nog helder voor ogen:
„Zo links en rechts gaf WVC
subsidies voor experimenten.
Na een jaar of drie waren die
dan afgelopen en als je geluk
had kwam er een jaar later nog
wel eens een rapportje. En daar
gebeurde dan niets mee, omdat
dat in de praktijk gewoon niet
doenlijk was". Wat dat betreft
spreekt het plan om minder,
maar wel wat gerichter te expe
rimenteren in nauw overleg
met het ministerie, de provin
cies en de gemeenten hem
Etanzienlijk meer aan.
Pauly van der Wildt (links) en Janna van de Hoef: „Toen we hoorden dat het wettelijk mogelijk was, werd die grap ineens serieus."pi
LICEN rUBANrIA
DEVENTER FREDERIKE KROMMENDIJK
De trouwzaal van het Deventer
stadhuis stond vanmiddag lan
delijk in de belangstelling. In
die zaal gaven Pauly van der
Wildt (47) en Janna van de Hoef
(48) uit Deventer elkaar het ja
woord. De twee lesbiennes zijn
de eerste vrouwen in Nederland
die in de echt worden verbon
den.
Dit was mogelijk doordat de
Deventer gemeenteraad on
langs een regeling heeft getrof
fen een 'samenlevingsbeves-
tiging' waardoor twee men
sen van hetzelfde geslacht offi
cieel als partner in een trouw
register kunnen worden inge
schreven. Voorwaarde voor zo'n
huwelijk is wel dat de partners
een samenlevingsovereenkomst
'In navolging van Nedlloyd tegen de jaarstukken stemmen
DEN POLDER JANINE BOSMA
Dc aandeelhouders van Noro,
het exclusieve beleggingsfonds
voor miljonairs, zijn op het oor
logspad. Aangezien hun kritiek
op net optreden van directeur
John Fentener van Vlissingcn
tot nu toe tegen dovemansoren
was gericht, hebben zij hun
krachten gebundeld in de Stich
ting Belangen Noro-aandeel
houders. Vanmorgen vond in
Zeist de oprichtingsvergadering
plaats. Wie niet horen wil, moet
maar voelen.
Spil van het conflict is een rap
port, barstensvol kritiek op Fen
tener van Vlissingen. dat ter in
zage' ligt op Ma Retraite, het
hoofdkantoor van Noro in Zeist.
Het rapport, opgesteld door een
Commissie van Goede Dien
sten, beschuldigt Fentener Van
Vlissingen onder meer van mis
bruik van voorkennis en zelfver
rijking. Dat is hard aangekomen
in Zeist, getuige de zwijgplicht
die de vijf commissieleden is
opgelegd.
„We worden als aandeelhou
ders als onmondige kinderen
behandeld, ook de commissie
leden", zegt R. Sjenitzer, initia
tiefnemer tot de stichting en
oprichter van het transportbe
drijf Overtoom International
Nederland BV. „Noro-advocaat
mr. P. Wakkie heeft hen in niet
mis te verstane bewoordingen
te verstaan gegeven dat ze han
gen als ze ook maar één woord
van het rapport naar buiten
brengen."
De stichting, die op dit mo
ment negentig leden telt, gaat
meteen over tot harde actie. In
navolging van de Nedlloyd-aan
deelhouders, die vorige week te
gen de jaarrekening stemden,
worden later deze maand een
aandeelhouder plus een advo
caat afgevaardigd naar de alge
mene aandeelhoudersvergade
ring van Noro, die traditioneel
op Curacao plaatsvindt
In hun koffers zullen zich de
volmachten bevinden van onte
vreden aandeelhouders.
„Als we een tweederde meer
derheid van de stemmen achter
ons weten, kunnen we volgens
het Antilliaanse rechtssysteem
zowel de Raad van Commissa
rissen als de directie naar huis
sturenzegt Sjenitzer. „Maar
bij de notaris laten opmaken.
De liefdesgeschiedenis van
Pauly van der Wildt en Janna
van de Hoef lijkt er één ais zo
vele. Een jaar geleden leerden
de vrouwen elkaar kennen in
het Deventer zwembad. Pauly is
daar chef, Janna werkt als cais
sière, telefoniste en receptionis
te. Het was liefde op het eerste
gezicht tussen de twee. De band
werd zo sterk dat ze als grapje
wel eens zeiden: als het kon.
gingen we trouwen.
„Toen we hoorden dat het
wettelijk mogelijk was, werd die
grap ineens serieus. Ik heb met
het hoofd bevolking van de ge
meente gebeld en ons plan ver
teld. Het werd wel even stil aan
de andere kant", giechelt Janna
nog na.
De motivatie voor hun trouw
belofte is exact dezelfde als voor
alle stellen die elkaar in Neder
land het ja-woord geven: liefde.
,.YVe wilden niet zomaar blijven
hokken, maar onze relatie offi
cieel bezegeld zien", legt Janna
uit.
Voordat het ja-woord van
middag door de trouwzaal
klonk, moesten heel wat hob
bels worden genomen. Een
'trouwboekje' voor deze gele
genheden was er nog niet, het
recht op vrije dagen rond het
huwelijk was nergens geregeld,
de uitverkoren ambtenares van
de burgerlijke stand haakte af.
Ze was bang haar baan te ver
liezen, omdat ze wettelijk niet
aan dergelijke alternatieve hu
welijken mee mag werken.
De gemeente leverde daarop
een lijstje met vijf namen van
mensen die wel zo'n trouwbe
lofte konden bezegelen. Met
veel vasthoudendheid, diverse
bezoekjes aan burgemeester
Waal en een hoop papieren
rompslomp kon het feest uit
eindelijk toch doorgaan; oud-
wethouder Seef Moester ver
bond de twee vrouwen in de
echt.
Pauly en Janna kijken wat
verbitterd op die voorberei
dingsperiode 'terug. Janna:
„Wettelijk mocht het allemaal
wel, maar we hadden toch af en
toe het idee dat we niet hele
maal serieus werden genomen.
De reacties waren heel positief,
ook van de gemeente, maar nie
mand wist hoe het moest. Voor
iedereen is dit totaal nieuw, je
kunt niemand wat verwijten.
We hopen dat we nu de weg
ook voor andere homoseksuele
stellen hebben vrijgemaakt."
De reacties op de voorgen o
men trouwpartij waren heel
verschillend. Enkele familiele
den en kennissen lieten het af
weten. Zij hadden geen vrede
met de beslissing van de vrou
wen. „Gelukkig was het meren
deel van de reacties positief. Ie
dereen is inmiddels wel aan
mijn geaardheid gewend. Je
krijgt nog wel eens rot-reacties.
Tegen Janna doen mensen vaak
nog veel vreemder, omdat zij in
het verleden met een man ge
trouwd is geweest en kinderen
heeft", vertelt Pauly.
Tekenend voor de onwennig
heid rond de unieke stap was de
reactie van de koetsier uit Epse.
die de dames in een calèche van
en naar het stadhuis vervoerde.
„We kwamen daar om alles te
regelen. Hij heeft ons een hele
tijd aangekeken en zei toen heel
verbaasd: 'Maar is de brui
degom dan?' Zijn vrouw heeft
hem uitgelegd dat een bruiloft
ook zonder man kan tegen
woordig. Hij was stomver
baasd."
Landelijke en buitenlandse
media toonden belangstelling
voor de gebeurtenis, maar de
gemeente Deventer hield op
verzoek van de twee alles buiten
de deur tot de grote dag. Toen
Janna vandaag in haar feestelij
ke pakje naast Pauly in haar on
berispelijke brogk en jasje uit de
trouwzaal schreed, keken velen
toe.
De kynologenclub Deventer
waar Pauly al jaren instructrice
is, stond met een erehaag van
honden bij uitgang. „We zijn
vooral gespannen wat er na de
trouwdag met ons gebeurt t Is
voor ons ook een sprong in hel
diepe. We hopen van harte dat
we niet lastig worden gevallen.
We hebben het fijn samen, een
goede en rustige basis om op
verder te leven. We vinden het
heerlijk dat dat nu officieel is
bekrachtigd."
KOKANJE
Walvis
De In opspraak geraakte Noro-topman John Fentener van Vlissingen.
daar mikken we niet op. Wel
willen we voorkomen dat Fen
tener van Vlissingen wordt be
noemd tot president-commis
saris. Trouwens, wat mij betreft
is hij na de aandeelhoudersver
gadering ook directeur af."
Het Noro-fondsbestuur, ge
wend om alles achter gesloten
deuren af te handelen, probeert
sinds enkele weken uit alle
macht de gemoederen te sus
sen. Fentener Van Vlissingen
zag zich vorige week zelfs ge
noodzaakt een persconferentie
te organiseren uniek, want
die gaf hij nooit «>m zich te
gen alle beschuldigingen te ver
weren. Aangeslagen zei hij toen
dat de hetze tegen hem het
werk was van enkele aandeel
houders die minder dan 1 pro
cent van het kapitaal vertegen
woordigen. Bovendien zouden
ze geen van allen het rapport
van de Commissie van (roede
Diensten hebben Ingekeken.
Sjenitzer heeft het rapport in
derdaad niet ingezien. „Maar
wat wil ie? Ik ben 74 jaar' Ie
kunt toch niet van me verlan
gen dat ik daar in Zeist dat rap
port uit m'n hoofd ga leren.
Ik heb keurig een aanvraag in
gediend voor een kopie, maar
daarop werd niet gereageerd."
Maar ook al heeft Sjenitzer
het rapport zelf niet gelezen, hij
weet er genoeg details van. „Als
de ministerraad al niet in staat
is tot absolute geheimhouding,
dan is Fentener van Vlissingen
dat zeker niet", zegt hij.
Eigenlijk wordt Sjenitzer er
triest van dat het zover heeft
moeten komen. „Mijn vader
werkte onder de oude Fentener
van Vlissingen en voor mij
stond die familie altijd op een
voetstuk. Dat het zo moet. gaat
me echt aan m'n hart. Maar zo
kan het niet langer. Volgens
Quote (financieel maandblad,
red.) verdient Fentener van Vlis
singen vijftig miljoen gulden per
jaar. terwijl wij aandeelhouders
alleen maar verlies lijden."
Behalve openheid van zaken
eist de stichting dat een van de
belangrijkste aanbevelingen uit
het rapport door de Noro-direc-
tie wordt overgenomen. Die
luidt dat er een 'commissie van
wijze mannen' moet worden
gevormd, die moet gaan spitten
in het verleden van Noro om er
achter te komen wat er fout
ging en wanneer. In het rapport
worden prof. C. van Oort, oud-
minister Winsemius van VROM
en prof. W. van der Grinten
tiaar voren geschoven als moge
lijke commissieleden. „Als de
Noro-directie de bevindingen
van die commissie hoe nega
tief ze misschien ook zullen zijn
niet overneemt, krijgt ze een
proces aan d'r broek'zegt Sje
nitzer strijdvaardig.
Het echte vuurwerk vindt vol-
fO TOPERSBURO DUKS TRA
gens Sjenitzer vandaag overi
gens niet plaats tijdens de op
richtingsvergadering van zijn
stichting, maar bij Noro UK,
een van de meest verliesgeven
de poten van de 34 maatschap
pijen van Noro. Die houdt, ge
lijktijdig met de stichtingsverga
dering, een aandeelhoudersver
gadering in Zeist. En daar zal
voor het eerst oud-minister De
Koster van defensie aantreden
in de Raad van Commissaris
sen. De oud-minister is een van
de vijf monddood gemaakte le
den van de Commissie van
Goede Diensten.
Hoe het deze 'vijand' van
Fentener van Vlissingen gelukt
is in de raad te komen, weet
Sjenitzer niet. Maar dat het gaat
spetteren is volgens hem een
ding dat zeker is. „Ik neem aan
dat hij tijdens de vergadering
hardop uit het rapport gaat cite-
Tot woede van IJsland, Noorwe
gen en Japan heeft de Interna
tionale Walvisvaart Commissie
(IWC) het verbod op de com
merciële walvisvangst weer met
een jaar verlengd. De drie lan
den overwegen nu uit de com
missie te stappen. Een Japanse
bioloog verklaarde voor de tele
visie dat het eten van walvis
vlees tot de Japanse tradities be
hoort en dat anderen die tradi
ties behoren te eerbiedigen.
Wat een vreemde redenering!
Hoe komt die man erbij dat de
buitenwereld respect moet heb
ben voor andermans gebruiken,
enkel en alleen omdat die ter
plekke zijn ingeburgerd? Kanni
balisme en koppensnellen wa
ren op Borneo en Nieuw Gui
nea ook culturele gebruiken,
maar dat was destijds voor het
Indisch Bestuur geen reden om
ze te laten voortbestaan.
Ook IJsland reageerde zeer ver
bolgen. Tijdens de conferentie,
die in Reykjavik werd gehou
den. hadden de gastheren al
van alles geprobeerd om de
IWC op andere gedachten te
brengen. Een IJslandse kapitein
hield zijn gehoor voor dat zijn
kleine vaderland alleen kon
overleven als het ongehinderd
een rijke buit uit zee kon opha
len. Wist men dan niet dat een
vinwalvis evenveel vis vangt als
een hektrawler? Als de walvis
sen zich onbeperkt mogen ver
meerderen, dan zijn de IJsland
se visvoorraden binnen een
paar jaar op", beweerde hij. De
natuurbeschermers verweet hij
dat zij „niets van het natuurlijk
evenwicht op zee afweten", en
dat zij van de walvis een soort
„zielig schoothondje" hebben
gemaakt. De IJslandse afvaardi
ging brieste na afloop dat de
IWC met haar besluit de zijde
van de extremisten had geko-
Die opmerking vereist wel enige
toelichting. Enige jaren geleden
pleegde een militante milieu
organisatie in de haven van
Reykjavik een aanslag op twee
IJslandse walvisvaarders. Beide
schepen zonken. Bovendien
werd een deel van het interieur
van het enige IJslandse walvis-
station. gelegen aan een fjord
ten noorden van de hoofdstad,
door actievoerders vernield.
Natuurbeschermers zijn niet
erg populair in het noorden. In
de kustplaatsen in Noord-Noor-
wegen vreest men dat het weg
vallen van de walvisvaart de ge
nadeklap zal betekenen voor
hun bestaansbasis. Nu de ha
ring en sinds kort ook de kabel
jauw uit de Barentszee verdwe
nen zijn, en menige visser
noodgedwongen op minder
waardige soorten als snotolven
en zeebaarzen is overgescha
keld, weigert men naar de argu
menten van Greenpeace en hun
geestverwanten te luisteren.
„Keep whaling", staat er op de
shirts van Canadese en Groen-
landse Eskimo's. In feite valt
hun walvisvaart buiten de af
spraken die door de commissie
in Reykjavik zijn gemaakt: deze
kleinschalige jacht vormt im
mers geen bedreiging voor het
voortbestaan van beluga's en
narwallen. Maar dat kan niet
gezegd worden voor de vloot
van supermoderne walvisvaar
ders. waarmee met name de Ja
panners de zuidelijke wateren
afstropen.
Ondanks het vangstverbod ble
ven de IJslanders en lapanners
de laatste jaren toch doorgaan
met het harpoeneren van vin
vissen. Niet de commercie,
maar het wetenschappelijk on
derzoek zou daarmee gediend
zijn. In werkelijkheid ging het er
natuurlijk om de vloot in de
vaart te houden en de industrie
draaiende te houden.
In Tokio steeg de prijs van een
pond walvisvlees tot boven de
tweehonderd gulden. Is dat de
reden dat er op de Japanse
kusten zo vaak geheimzinnige
„zelfmoordacties" van kudden
dolfijnen plaatsvinden? Worden
ze misschien door vissers het
strand opgejaagd, een jacht
techniek die in noordelijke stre
ken, zoals de Far-Oer. heel be
kend is?
In ieder geval hebben de Japan
ners belang bij elk ons walvis
vlees dat ze te pakken kunnen
krijgen. Het was dan ook niet zo
vreemd dat de speksnijders op
het IJslandse walvisstation,
waar ik een paar jaar geleden
een kijkje nam, lapanners wa
ren. Nadat een twaalf meter
lange walvis met een lier over
de slipway naar het slachtpla
teau was getrokken, verdeelden
zij met hun lange stokmessen
het dier in een gelijk aantal
stukken. Het vlijmscherpe leni
met sneed soepel onder de
blauwgrijze huid door. Met pik
haken werden de delen van hei
lichaam afgetrokken. I >aama
werd het witte spek van het ro
de vlees losgesneden. Het vlees
werd ingevroren en ging zo snel
mogelijk naar Japan, /.o helpt
IJsland, tegen forse betaling ui
teraard, eraan mee dat een ou
de Japanse traditie kan blijven
voortbestaan.
GERRTT JAN ZWIER
