Extra
Ans Wortel: 'Gejudas gelukkig achter de rug'
Julia Burgers-Drost schreef 28 romans in acht jaar
(Udactte 023-150239 PIET BERGHUIS Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
26
ANS WORTEL Het lijkt wel alsof er
een last van haar schouders is geval
len, nu de rechter heeft beslist dat
Ans Wortel na 22 jaar het Bergense
pand Kranenburgh moet verlaten 'Ik
ben blij, dat dat gejudas achter de
rug" is.
JUUA BURGERS-DROST vond de
streekromans wat ouderwets en te
romantisch Dus begon ze zelf te
schrijven Ze noemt de 28 romans,
die ze in acht jaar schreef, 'geen lite
ratuur maar lectuur" Ze werkt in het
Friese Nijland, in een tuinhuisje
Kunstenares vertrekt na 22 jaar van landgoed Kranenburgh in Bergen
Duizenden schilderijen, litho's en zeefdrukken worden omzichtig ingepakt
en in de auto's van het Zoeterwoudse verhuisbedrijf Interdean geladen. Bin
nen in Kranenburgh wordt het kaal en leeg. Lichte plekken op de vergeelde
muren verraden waar de doeken hebben gehangen. Ans Wortel vertrekt, na,
zoals ze het zelf uitdrukt, „22 jaar lang op Kranenburgh te hebben gepast
bergen rob bakker
De kunstenares staat erbij en kijkt
ernaar. Het afscheid doet haar
niets, zegt ze. Integendeel: blij is
ze, dat na al die jaren eindelijk 'dat
gejudas' achter de rug is. Er lijkt
een soort last van haar schouders
gevallen. Maar er is ook woede en
cynisme. Woede over de gemeente
Bergen en het plaatselijke kunste
naarswereldje die er dan eindelijk
in zijn geslaagd haar 'weg te treite
ren'. Cynisme vooral over het ge
brek aan steun en belangstelling
voor haar situatie.
Handjevol
„Of ik in mensen teleurgesteld
ben? Meer dan dat! Ik moet uitkij
ken dat ik niet verbitterd raak. Stuk
voor stuk vallen mensen nog wel
mee, maar in groepsverband... Ie
weet nu op wie je wél kunt reke
nen als het erop aankomt. Sjaan
uit Roermond, waar ik zo maar een
tijdje kan blijven logeren. Een
wildvreemde verhuisondernemer
uit Zoeterwoude. Een handjevol
heeft me echt geholpen."
Het voornemen haar werk te ver
nietigen hoefde Wortel na het tele
foontje van het Zoeterwouder be
drijf niet uit te voeren. Directeur
I loning van Interdean is een groot
kunstliefhebber, zo laten zijn me
dewerkers tijdens het inpakken
van een groot doek weten. De on-
dememer las dat Ans Wortel overwoog haar
werk te vernietigen en ging onmiddellijk tot
actie over. Een goede gratis opslagruimte
was gevonden. Ans Wortel: „Maar goed
ook, want geld heb ik niet; door al dat ge
doe heb ik al twee jaar niets meer geëxpo
seerd of verkocht. Als er niets was gebeurd
had ik zonder meer mijn werk vernietigd.
Dacht je dat ik die jongens van de Mobiele
BERGEN. Kunstenares Ans Wortel heeft,
na 22 jaar, definitief de deuren van het
Bergense landgoed Kranenburgh achter
zich dichtgetrokken. Zij was daar door een
uitspraak van het Amsterdamse gerechts
hof toe gedwongen.
De gemeente Bergen had het huis ooit tij
delijk beschikbaar gesteld. Toen er enkele
jaren geleden plannen ontstonden om op
het landgoed een museum te vestigen,
werd de kunstenares onder druk gezet
haar onderkomen te verlaten. Dat resul
teerde in een langdurig steekspel tussen
gemeente en kunstenares. Het museum
moet een overzicht bieden van de bekende
Bergense School en van het werk dat vele
kunstenaars uit die omgeving nadien heb
ben voortgebracht. Ook kunnen er wisse
lende tentoonstellingen worden gehou
den. De gemeente Bergen kan nu op korte
termijn beginnen met de renovatie van het
gebouw.
De vele duizenden schilderijen van Ans
Wortel en andere kunstwerken zijn inmid
dels ondergebracht bij een verhuizer in
Zoeterwoude. Het bedrijf bood gratis op
slagruimte aan nadat Wortel bekend
maakte vernietiging van haar werk te
overwegen.
Eenheid aan mijn werk had laten komen?"
Haar werk Is voorlopig onderdak, maar
waar Ans Wortel zelf heen gaat is nog de
vraag. Eerst wat logeren her en der, bij goe
de vrienden. „Een luxe zwerversbestaan
zegt ze over haar toekomst op korte ter
mijn. Maar daarna?
„Ik blijf proberen of er ergens in Nederland
Ans Wortel in het veriaten Kranenburgh-pand in Bergen.
meente zou iets dergelijks
een aanwinst moeten zijn,
legt ze uit.
Als Van Gogh zijn schilderij
en destijds, toen er nog geen
sprake was van al die idiote
prijskaartjes met al die nullen
die er nu aan worden gehan-
kijkhuis in Nuenen had on
dergebracht, dan was dat nu
de belangrijkste plaats van
het zuiden geweest. Dan had
iedereen z'n werk kunnen
zien, in plaats van dat het nu
in kluizen verstopt ligt."
Wortel zegt dat over haar
plannen goede contacten zijn
gelegd met gemeenten in het
zuiden van het land. Ze wil
niet onthullen welke. Ook het
bedrijfsleven is geïnteres
seerd. Toch trekt haar hart
naar haar geboortestad Alk
maar. Daar zou ze het liefst
naartoe gaan. „Er is maar één
nadeel aan. Als je naar Alk
maar rijdt, zie je steeds weer
die borden naar Bergen. Daar
wil ik eigenlijk helemaal niet
meer aan herinnerd wor
den."
Geen goed woord over Ber
gen, maar Ans Wortel berust
in haar vertrek. Ze voorspelt
dat de gemeente nog spijt
krijgt van de kostbare restau
ratie- en museumplannen.
Over het opofferen van een
deel van het landgoed om er
villa's te bouwen nodig
om geld bijeen te krijgen
voor de restauratie kan ze
zich niet meer echt kwaad
maken.
„'t is een regelrechte schan-
FOTO WKK NATZIJL
toch nog een dorp is dat mij, met m'n werk,
wil hebben. Waar ik de zekerheid heb dat ik
er kan blijven wonen. Dat had ik in Krab
bendam in dat schooltje niet eens. )a, een
woonvergunning, maar dat stelt niets voor.
Het moet een plaats zijn waar ik een mooi
kijkhuis voor de bevolking van kan maken.
Had in Bergen ook gekund. Dan was hier in
Kranenburgh al lang een museum geweest
en had ik er gewoon kunnen blijven zitten."
Subsidie
„De mensen die nu die museumplannen
willen uitvoeren, hebben jaarlijks een subsi
die van 125.000 gulden nodig en dan is het
nog maar de vraag of die plannen ooit van
de grond komen. Eigenlijk had ik dat geld in
het verleden moeten hebben: voor het in
stand houden, warm houden, opknappen
van Kranenburgh, een museum waar ieder
een welkom was om te komen kijken.
Twintig jaar lang 125.000 gulden. Reken
maar uit."
Wortel heeft de hoop op een nieuw onder
komen, waar zij haar 'kijkhuis' van kan ma
ken, nog niet opgegeven. Voor iedere ge
de. Vooral omdat het weer zo nodig aan de
elite moest worden gegeven. Ik had nog lie
ver gezien dat ze er een flatgebouw hadden
neergezet met honderd woningen. Enfin, ik
ben er destijds zo woedend over geworden
dat het me m'n galblaas heeft gekost. Nu
denk ik: ze doen maar. Ik hoop dat ze het
huis een beetje fatsoenlijk oploiappen en er
niet van alles aan vasthouwen."
Lectuur ('geen literatuur') vanuit een tuinhuisje in Nijland
LEEUWARDEN JEANETTE STUUROR GPP
l ieen krant of tijdschrift is veilig voor ro
manschrijfster lulia Burgers Drost. Ze gaat
ze met een schaar te lijf en knipt die foto's
en artikelen uit die 'later' nog wel eens van
pas kunnen komen. Al het materiaal wordt
keurig gerangschikt opgeborgen. En wan
neer /ij broedt op haar volgende roman,
worden de knipsels die daarbij een rol kun
nen spelen te voorschijn gehaald. Een in
dringend interview kan de basis zijn van
een verhaal, aansprekende foto's kunnen
de schrijfster helpen haar personages ge
stalte te geven.
Miskraam
in IMBdndfuttaBuigen Drost(52)haar
eerste professionele poging een boek te
schrijven. De reden: „Ik vond de streekro
mans wat ouderwets, te romantisch. Te veel
klepperende klompjes. Boeren van nu
zwaaien tie scepter in halve fabriekjes." De
benaderde uitgever stuurde haar boek te
rug. De schrijfster kan daar nu wel begrip
voor opbrengen, want „je schrijft maar aan,
en don wordt het een miskraam". Een
tweede uitgever wilde wel eens komen pra
ten. Burgers kreeg de beschikking over „een
stapeltje schoon kopijpapier" en ging - met
ui hm ai htwtxxrfddeaangmftteeuggee
ties - aan het werk.
Van dat moment af 1983 is het gaan lo
pen. Ook haar eerste boeken zijn. nadat ze
ze nog eens door de machine had gehaald,
uiteindelijk uitgegeven. Burgers is nu bezig
aan haar 28e boek en werkt voor drie uitge
verijen. Onder eigen naam en onder pseu
doniem. Aan Kok in Kampen levert ze bij
dragen aan de VCL-serie. voor Zomer en
Keuning schrijft ze in de Spiegelserie. en
aan West Friesland levert ze 'losse' boeken.
Ontspanning
Schrijven is voor lulia BurgersDrost geen
werken „Het is ontspanning, een feest.
Soms sta ik er zelf van te kijken hoe een ver
haal afloopt. Ie bent bezig en op een gege
ven moment zitje vast. En dan rolt juist op
tijd Iets door de mis met de juiste informa
tie, of er wordt voor de radio Iets gezegd dat
je kunt gebruiken. Zoiets kan het sausje van
de plot zijn I n dat wordt je dan stiekem
pjes aangereikt"
KHHPHI
Julia Burgers: 'Ik schrijf geen literatuur, maar lectuur'
Drie jaar geleden kwam de schrijfster met
haar gezin naar Friesland. Zij is kleuterleid
ster geweest, haar man was jarenlang werk
zaam in de agrarische sector. De keus viel
hij toraal op Nijland Gewapend met folders
en een thermosfles met koffieTieeft het ge
zin Burgers het gehele Noorden afge
struind. De keuze viel op Nijland, vlak bij
Sneek. toch op het platteland. En volgens
haar uitgever West-Friesland heeft de ver
huizing.de produktiviteit van de schrijfster
goed gedaan
Schrljfader
lulia Burgers heeft voor zichzelf wel eens
nagegaan hoe die schrijfader is ontsproten.
„Waarschijnlijk omdat we vroeger zo veel
met potlood en papier hebben gefutseld",
zegt 7c. „Vader was bedrijfsleider op een
papierfabriek en nam altijd dozen vol pa
pier mee. Met mijn zes jaar oudere zusje
maakte ik papieren poppen voor het pop
penhuis. Allerlei bekende mensen 'bouw
den we om'. Er we knipten foto's uit om se
ries te maken". Beeldromans van de zusjes
Drost dus.
„Ja, dat moet de aanzet zijn geweest. Je fan
tasie laten werken en situaties creëren.
Moeder las nooit voor. Onder het poetsen
vertelde ze altijd. Dat vertellen vond ik ook
heerlijk als kleuterleidster. Als die kleintjes
om een verhaaltje vroegen, zei ik: even naar
m'n duimpje luisteren. Onze kinderen we
ten het ook nog. Spannend vonden ze dat.
Het was afgelopen, toen ze inspraak kregen.
Bepaalde dingen mochten toen niet meer
gebeuren en ze wilden namen veranderen".
Zoals zovelen stuurde Julia Burgers aanvan
kelijk haar werk naar huis-aan-huisbladen.
Verhalen en gedichten, onder pseudoniem.
„Toen mijn eerste kerstverhaal werd ge
plaatst. kreeg ik daar 250 gulden voor. Stel
je voor, mijn verhaal kwam in de krant en ik
kreeg er nog geld voor ook".
Onderwerpen
Om onderwerpen zit ze nooit verlegen. Het
onderwijs is voor haar bekend terrein, de
agrarische wereld eveneens. Maar ze is
steeds bezig „verbreding" te zoeken en
haar bewaardrift komt haar daarbij goed
van pas. Een voordeel heeft ze: „De mensen
uit mijn boeken gaan vanzelf leven. Eigen
lijk schrijven ze zelf het boek".
Hoe ziet de dagindeling van een schrijfster
er uit? Burgers werkt volgens een vaste dis
den een rondje door het dorp en daarna
verdwijn ik met een van de honden naar
mijn schrijfhuisje". Naast de woning staat
een houten tuinhuisje - „gekregen van mijn
zusje" - waar Julia Burgers dagelijks
„schrijft tot mijn maag gaat knorren".
Doorgaans komen er twee pagina's per dag
klaar, maar wanneer het einde in richt is,
kan dat aantal oplopen tot een stuk of vijf
tien.
Opbouw
„Eerst ken ik mijn personen, daarna komen
hun milieu en hun werk. Daama de huizen
waar ze in wonen. Huizen spaar ik ook. Op
sommige folders staan prachtige hui/en aJf-
gebeeld, daar heb ik heel veel van. Zelf is
me opgevallen, dat ik altijd een boek begin
met net jaargetijde van dat moment".
Al bladerend in haar archieven brengt Julia
Burgers zo de 'casting' van haar verhaal tot
stand. Soms is ze naarstig op zoek naar een
naam - „die spaar ik ook" - maar dat zoe
ken hoeft doorgaans niet lang te duren: „Op
vrachtwagens staan soms prachtige namen.
Nou, dan kijk ik van uit mijn tuinhuisje
naar de snelweg en dan komt er wel een
vrachtwagen langs".
Leenvergoeding
Burgers is er van doordrongen, dat ze geen
literatuur, maar 'lectuur' schrijft, al doet het
haar groot plezier dat haar werk op de boe
kenlijsten van het lager beroepsonderwijs
wel wordt toegelaten. En: „Ik krijg de maxi
male leenvergoeding van de bibliotheek",
zegt ze met gepaste trots. Op de 'boeken-
bumalijst' van meest uitgeleende boeken
staat Appie Baantjer op de eerste en Bur
gers op de 17e plaats.
Duitse crimi's, Engelse vervolgseries, span
nende hoorspelen - ze gaan er bij Julia Bur
gers in als koek. Maar ook „Medisch Cen
trum Ellende" vindt in haar een eeïnteres-
seerd kijkster. Een blad als Story leest ze
„voor de personen", het damesblad Viva is
interessant wegens het beroepenkatem en
Libelle en Margriet worden voornamelijk
aangeschaft in verband met interviews.
Kritisch
Maar ook haar omgeving inspireert. Zo is in
"Voltooid verleden tijd' de echtgenoot van
hoofdpersoon Rhonda Fryendal getrouwd
met de Fries Bauke en wordt de tweetalig
heid in het verhaal gevlochten.
Het meest kritische leespubliek zit bij Julia
Burgers thuis. Haar doenter Marjolein en
echtgenoot Freek krijgen alles onder ogen,
voordat het naar de drukker gaat. En zoon
Franks typevaardigheid is zo groot, dat hij
al eens een heel manuscript voor rijn moe
der heeft overgetikt.
Nijland is heerlijk om te wonen, vindt ze.
maar ze zou best „nog iets meer achteraf
willen wonen" „Ik zou er niks tegenop zien
om eens in te sneeuwen", zegt ze lachend.
Maar één ding is zeker in gezelschap van
haar gezin en met typemachine en kopijpa
pier
